1. U mulimo ci uno Yeova wapeela avyazi?

YEOVA waumvile atwalane ya kutandikilapo ukuti yalondesya ukukwata ana. Baibo ikati: ‘Ana icaupyanyi ukufuma kuli Yeova.’ (Masa. 127:3) Uzye cico cikupiliula cani? Elenganyini ukuti cuza winu wamupeela impiya izingi sana ukuti mumusungileko. Munguvwa uli? Munguvwa ningo ukuti cuza winu wamutaila sana. Nomba limwi mungasakamala vino mumasunga impiya zizyo. Yeova cuza witu, wapeela avyazi umulimo wa kusakamala icintu cimwi icicindame sana ukuluta na pa mpiya. Wayapeela umulimo wa kusininkizya ukuti ana yao yakusungwa ningo nupya yali ni nsansa.

2. A mauzyo ci yano tumalandapo?

² Aaweni alinzile ukupingulapo ndi cakuti atwalane yalinzile ukukwata ana na lino yalinzile ukukwata? Nupya i vyani vino avyazi yalinzile ukucita pakuti yazwe ana yao ukuya ni nsansa? Lekini tulande pa visinte vimwi ivyaya umwi Izwi Lyakwe Leza ivingazwa Aina Klistu atwalane ukupingulapo ningo.

3. (a) Aaweni alinzile ukupingulapo ndi cakuti atwalane yalinzile ukukwata ana na lino yalinzile ukukwata? (b) I cisinte ci ica muli Baibo cino ya lupwa ya atwalane na ya cuza yalinzile ukulaiusya?

³ Umu ncende zimwi, antu yakaelenganya ukuti yano yatwalana yalinzile ukukwata ana zuwa zuwa. Ya lupwa yao na ya cuza yangayapatikizya ukukwata ana lino sile yatwalana. Jethro, umwina akaikala uku Asia, watiile: “Umu cilongano  citu, atwalane yamwi akwata ana yakapatikizya atwalane atakwata ana ukuti nayo yakwate.” Jeffrey, umwina na muze aakaikala uku Asia, nawe walanzile ukuti: “Yamwi yakanena atwalane atakwata ana ukuti yatalakwata uwakuyasakamala nga yakota.” Nomba cila yano, yalinzile ukuipingwilapo ndi cakuti yalinzile ukukwata ana nanti foo. Atwalane aliyo yalinzile ukuisoolwela. (Gala. 6:5) I cacumi ukuti ya lupwa ni vyuza yakalonda yano yacitwaline yaye ni nsansa. Nomba yonsi yalinzile ukwiusya ukuti atwalane yaa yalinzile ukuisoolwela ndi cakuti yalinzile ukukwata ana nanti foo.—1 Tesa. 4:11.

4-5. I vintu ci viili vino atwalane yalinzile ukulanzyanyapo, nupya a lilaci lino yalinzile ukulanzyanyapo? Londololini.

⁴ Atwalane aasoololapo ukukwata ana yalinzile ukulanzyanya pa vintu viili ivicindame: Ca kutandikilako, a lilaci lino yakulonda ukukwata ana? Cakwe ciili, ana yanga yano yakulonda ukukwata? A lilaci lino atwalane yalinzile ukulanzyanya pa vintu vivyo? Nupya u mulandu ci uno ivintu vivyo vicindamile ukulanzyanyapo?

⁵ Ilingi lino mama nu monsi yatatala yatwalana, yalinzile ukulanda pa kukwata ana. U mulandu ci uno yalinzile ukulanzyanyizizya pa nsita iyo? Umulandu onga u wakuti, icicindama ukuti yonsi yoili yaelenganya ivili vimwi api lyasi lii. Nupya yalinzile nu kwelenganyapo ndi cakuti iyaipekanya ukusunga ana. Atwalane yamwi yakapingulapo ukulolelako umwaka onga nanti iili pa cisila ca kutwalana alino iyatandika ukukwata ana, pano nga yakwata ana yalaasumba insita ikulu na maka ukukuyasakamala. Yakacita vivyo pano yakaelenganya ukuti yalinzile ukukwatako insita ya kuyelezyanya nu kupalama sana kuli cila muntu lino yatatala yakwata ana.—Efes. 5:33.

6. I vyani vino atwalane yapingulapo ukucita pa mulandu ni nsita iitale ino tukwikalamo?

⁶ Aina Klistu yamwi yasoololapo ukukolanya ya mwana Nowa yatatu na ya mama yao. Ana yaa yakwe Nowa yatakweti ana lino yatwazile sile. (Utan. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5) Yesu wakolinye amanda yano tukwikalamo uku ‘manda yakwe Nowa,’ nupya tutange tutwisike ukuti tukwikala umu “tusita tutale.” (Mate. 24:37; 2 Tim. 3:1) Nupya cico calenga atwalane yamwi ukupingulapo ukukanakwata ana zuwa pakuti yaika amano uku kuombela Yeova.

7. Uzye ivisinte ivyaya pali Luka 14:28, 29 na pa Mapinda 21:5 vingazwa uli atwalane?

 ⁷ Atwalane yamwi lino yakupingulapo ukukwata ana na yano yalakwata, yalinzile ukwikala pansi nu ‘kupendulula impiya zino yangasumbapo.’ (Welengini Luka 14:28, 29.) Atwalane akuzya ana yamanya ukuti ukukwata nu kukuzya ana kukalondekwa impiya izingi na maka. Fwandi icicindama sana atwalane ukwelenganya pa mauzyo wakwe yaa: ‘Uzye swensi tulaomba incito pakuti tukakala ivintu ivikulondekwa? Uzye swensi tukuzumilizyanya pa cintu conga? Ndi cakuti swensi tulaaomba, a weni alasakamala ana? A weni wino yalakolanya mu myelenganyizizye nu mu micitile ya vintu? Ndi cakuti atwalane yalanzyanya ningo pa mauzyo yaa, ale yakucita ivyaya pa Mapinda 21:5.—Welengini.

8. Iintazi ci zino atwalane yalinzile ukwenekela, nupya i vyani vino iya uwaya nu kutemwa alinzile ukucita?

⁸ Umwana akalondekwa insita na maka kufuma ku avyazi yonsi yoili. Fwandi ndi cakuti avyazi yakonkanya ana, cingayatalila kukwata insita ya kuya pamwi na cila mwana kulingana na vino akulondekwa. Atwalane yamwi aakwata ana anono aingi yalanda ukuti cayataliile sana. Nyina angauvwa kutonta sana. Na cico cingalenga afilwa nu kuisambilizya Baibo, ukupepa alino nu kulaya insita izingi mu mulimo wa kusimikila. Nupya cingamutalila ukwika mano lino ali pa kulongana nu kuipakizya. Mu cumi, iya uwaya nu kutemwa akaezya na maka ukwazwa umuci kusakamala ana lino yali pa kulongana na lino yali sile uku ng’anda. Angamwazwako kuomba imilimo ya pa ng’anda. Iya alinzile kusininkizya ukuti yonsi pa ng’anda yakuipakizya Kupepa Kwa Lupwa. Nupya alinzile kulaaya nu lupwa lwakwe mu mulimo wa kusimikila.

9-10. I cani cicindame sana cino avyazi yalinzile ukucita pakuti yazwe ana yao?

⁹ I vyani vimwi vino avyazi yalinzile kucita pa kuti yazwe ana yao kusambilila kutemwa Yeova? Uzye yangacita uli pakuti yacingilile ana yao ku vintu iviipe ivyaya mu nsi ii? Lekini tulole vimwi vino avyazi yalinzile kucita.

¹⁰ Mwapepa kuli Yeova pakuti amwazwa. Elenganyini pali vino Manoa nu muci wakwe yacisile, aizile iyaya avyazi yakwe Samusoni. Lino Manoa wamanyile ukuti wene na mamakwe yali nu kukwata umwana umonsi, walenzile Yeova ukuti ayatungulule yamanye ivyakukuzya umwana wiyo.

11. Wakwe vino ilembelo lyakwe Yakapingula 13:8 likalanda, uzye avyazi yangakolanya uli vino Manoa wacisile?

¹¹ Ya Nihad na ya Alma aku Bosnia nu ku  Herzegovina, yasambilile kuli vino Manoa wacisile. Yalondolwile ukuti: “Wakwe vino Manoa wacisile, twalenzile Yeova ukuti atulange ivya kuya avyazi yasuma. Nupya Yeova waswike mapepo itu umu nzila izingi ukupitila umu malembelo, impapulo izikalanda pali Baibo, ukulongana kwa pa cilongano alino na maukongano.”—Welengini Yakapingula 13:8.

12. I vyani vino Yosefu na Maliya yasambilizye ana yao?

¹² Mwacita vino ana yangakolanya. Vino mukalanda vyacindama, nomba vino mukacita avino ana inu yakakolanya. Tungasininkizya ukuti Yosefu na Maliya yakweti imiyele isuma sana ino ana yao yakolanyanga ukwikako na Yesu. Yosefu waombesyanga sana pakuti asakamala ulupwa. Nupya Yosefu wakomelezyanga amu ng’anda yakwe ukutemwa ukupepa Yeova. (Malan. 4:9, 10) Nanti icakuti litaali Isunde ukusenda ulupwa uku Yelusalemu “cila mwaka” uku kuzevya Ucilo, Yosefu wene wacitanga vivyo kwene cila mwaka. (Luka 2:41, 42) Ya isi yamwi aliko pa nsita iya yelenganyanga ukuti ukusenda ulupwa lwao kwatazile, kwasumbanga sana insita ikulu ni mpiya izingi. Nomba Yosefu wene watemilwe sana ukupepa Yeova, nupya wasambilizye ana yakwe ukulacita icili cimwi. Maliya nawe kwene wamanyile sana Malembelo. Ukupitila muli vino walandanga na vino wacitanga, wasambilizye ana yakwe ukutemwa Izwi Lyakwe Leza.

13. Uzye atwalane yamwi yakolinye uli Yosefu na Maliya?

¹³ Ya Nihad na ya Alma yano itulandapo, yalondanga ukukolanya Yosefu na Maliya. Uzye ukucita vivyo kwayazwilizye uli ukusambilizya umwana wao umulumendo ukutemwa Leza nu kumuombela? Yalanzile ukuti: “Vino twacitanga vyalenzile umwana witu ukumanya ivisuma ivikacitika ndi cakuti tukulondela ivisinte vyakwe Yeova.” Ya Nihad nupya yatiile: “Mulinzile ukuya ni miyele ino mungatemwa ana inu ukukwata.”

14. U mulandu ci uno avyazi yalinzile ukumanyila yano ana yakacina nayo?

¹⁴ Mwaazwa ana inu kusoolola ivyuza visuma. Avyazi yonsi yoili yalinzile ukumanya yano yali na ana yao na vino yakucita. Cico cikupiliula ukuti avyazi yalinzile ukumanya antu yano ana yao yakalanzyanya nayo pa intaneti na pa foni. Antu yano ana yakuzanwa nayo ali yano yakakolanya imyelenganyizizye ni micitile ya vintu.—1 Kol. 15:33.

15. I vyani vino avyazi yangasambilila kuli ya Jessie?

¹⁵ I vyani vino avyazi yalinzile ukucita ndi cakuti yatamanya ivingi pa makompyuta na mafoni? Ya Jessie akaikala uku Philippines, yatiile: “Tutamanyile ivingi pa vyakupangapanga. Nomba cico citatulesizye ukusambilizya ana itu ukumanya iviipe ivyaya umukuomvya makompyuta na mafoni.” Ya Jessie yatalesizye ana yao ukuomvya ivintu vii pa mulandu wakuti yatamanyile ivingi pa vintu vii. Yalondolwile ukuti: “Nakomelizye ana yane ukuomvya iviombelo vii pa kusambilila ululimi luze, ukupekanya ukulongana nu kuwelenga Baibo cila wanda. Ndi cakuti mwemwe yavyazi, uzye mwatala mwawelengapo nu kulanzyanya na ana inu ivipande ivikalanda pa kutumilana mameseji nu kwika vikope pa intaneti ivyaya pa cipande ca kuti ““Alumendo na Akazyana” pa jw.org^®? Uzye mwatambila pamwi na ana inu mavidyo yakuti Uzye Ukatungululwa nu Tuombelo Twa Malaiti Utwayako Ndakai? ni yakuti Uwacenjela Lino Ukuomvya Intaneti? * Ivintu vivyo vingamwazwa sana lino mukusambilizya ana inu  ivya kuomvya ningo mafoni na makompyuta.—Mapi. 13:20.

16. I vyani vino avyazi aingi yacita, nupya i vyani vyacitika?

¹⁶ Avyazi aingi yakaezya na maka ukupekanya ukuti ana yao yazanwa sana na ina na ya nkazi akaombela Leza ningo. Ya N’Déni na ya Bomine, atwalane aku Côte d’Ivoire ilingi yaipeelesyanga ukupokelela umwangalizi wa ciputulwa. Ya N’Déni yatiile: “Kucita vii kwazwilizye sana umwana witu umulumendo iyeli. Watandike upainiya nupya ndakai akaomba umulimo wa kwazwilizyako umwangalizi wa ciputulwa.” Uzye namwe mungezya ukupekanyizizyako ana inu ivya musango uwo?

17-18. A lilaci lino avyazi yalinzile ukutandika ukusambilizya ana?

¹⁷ Mwatandika zuwa kusambilizya ana inu. Ndi cakuti avyazi yatandika zuwa ukusambilizya ana yao, cilayazwa. (Mapi. 22:6) Elenganyini pali Timoti, uwatandike ukupita nu mutumwa Paulo lino wakuzile. Nyina wakwe Timoti, Eunice na nyinakulu Lois yamusambilizye lino wali “mwana munono.”—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Atwalane na yauze aku Côte d’Ivoire, ya Jean-Claude na ya Peace, yasambilizye ana yao 6 ukutemwa Yeova nu kumuombela. I cani cayazwilizye ukucita vivyo? Yakolanyanga vino Eunice na Lois yacitanga. Yatiile: “Twasambilizyanga ana itu Izwi Lyakwe Leza lino yacili anono, twatandikanga lino yavyalwa sile.”—Malan. 6:6, 7.

19. Uzye cikapiliula cani ukusambilizya ana inu Izwi Lyakwe Leza?

¹⁹ Uzye cikapiliula cani ‘ukusambilizya’ ana Izwi Lyakwe Yeova? ‘Ukusambilizya’ kukapiliula “ukunena nu kwiusya vimwi lyonsi.” Pakuti avyazi yacite vivyo yalinzile ukusumba insita ikulu na ana yao. Insita zimwi avyazi yangatoovoka pa mulandu wakuti yalinzile ukuswilizya ukunena ana yao ivyeo ivili vimwi. Nomba, avyazi yalinzile ukulola umulimo uu ukuti i syuko lya kwazwa ana yao ukumanya Izwi Lyakwe Leza nu kulikonka.

20. Londololini vino ilembelo lya Masamu 127: 4 lingazwa avyazi ukukuzya ana?

²⁰ Mwamanya ningo ana inu. Masamu 127 ikakolanya ana uku nceto. (Welengini Masamu  127:4.) Wakwe vivi kwene vino inceto zikapangilwa ni vitu ivipusanepusane nupya zikapusana umu ukulu avino na ana kwene yakapusapusana. Fwandi avyazi yalinzile ukumanya ivya kusambilizya umwana wenga na wenga. Atwalane aku Israel azwilizye ana yao yaili ukuombela Yeova yalanzile icayazwilizye ukucita vivyo, yatiile: “Tutayatungulwilanga masambililo ya Baibo pali pamwi.” Ukuya kwene cila mutwe wa lupwa alinzile ukupingulapo ndi cakuti ukusambilila umu nzila iyo kukulondekwa nanti kungaomba.

21. Uzye Yeova angazwilizya uli avyazi?

²¹ Insita zimwi avyazi yangayuvwa ukuti catala sana ukusambilizya ana yao, nomba ana uwila ukufuma kuli Yeova. Waipekanya ukwazwa avyazi lyonsi. Akaitemelwa lyonsi ukuvwa amapepo ya avyazi. Nupya akaasuka mapepo yao ukupitila muli Baibo, impapulo zitu na ina na ya nkazi yauze akwata ana umu cilongano.

22. Uzye pa visuma vino avyazi yangapeela ana yao paya na vyani?

²² Antu yamwi yakati ukukuzya ana kukasenda imyaka 20, nomba avyazi yasita ukuya avyazi. Pa vintu visuma vino avyazi yangapeela ana yao paya nu kuyatemwa, ukuya sana pamwi nayo alino nu kuyasambilizya Baibo. Cila mwana alasambilila umu nzila ipusane. Nomba ana aingi aakasambiliziwa na avyazi atemwa Yeova yakayuvwa wakwe vino nkazi wa ku Asia, Joanna Mae akayuvwa, watiile: “Nga niusya vino avyazi yansambilizye, nkaya sana ni nsansa pa kunsunda kuno yansunzile nu kunsambilizya ukutemwa Yeova. Yatamviile sile lelo yansambilizye ni vya kucita pakuti inje nu umi usuma.” (Mapi. 23:24, 25) Aina na ya nkazi aingi avino yakayuvwa.