1-2. (a) U kuzevya ci kuno antu yamwi yakazevya? (Lolini kambokosi “ U Kuzevya ci Kuno Antu Yamwi Yazevyanga?”) (b) Kulingana ni lembelo lyakwe Luka 4:16-18, i vyani vino Yesu walandangapo?

UMU mpanga zimwi, lyonsi yakakwata ukuzevya ukuiyele pa cisila ca myaka 50 iya kuteeka kwa mwene nanti namwene. Kuzevya kuko ilingi yakakwama yakuti ukuzevya kwakwe kateeka pa cisila ca myaka 50. Antu yangatwalilila ukuzevya kuko pa manda, umulungu nanti sile pa nsita iitali, nomba ukuzevya kuko kukaiza ikusila na antu iililako ni vyacitikanga pa kuzevya kuko.

² Tumalanda pa kuzevya ukucindame sana ukucila na kuno yazevyanga lyonsi umu Izlaeli pa cisila ca myaka 50. Ukuzevya kuko kwalenganga Aina Izlaeli ukuya nu untungwa. U mulandu ci uno tulinzile ukusambilila pa kuzevya kuko? A pa mulandu wakuti kukatwiusyako vino Yeova watupekanyizizya, kuli kuti alalenga tuye antungwa amanda pe nupya na ndakai kwene tungaya nu untungwa uwo, uno Yesu walanzilepo.—Welengini Luka 4:16-18.

3. Ukulingana na Aina Levi 25:8-12, uzye umwaka wa untungwa wazwilizyanga uli Aina Izlaeli?

³ Cimatwangukila ukumanya muno Yesu walozizye lino walanzile pa kukululwa ndi twasambilila pa kuzevya kuno Leza wapekanyizizye antu yakwe aaliko mpiti. Yeova wanenyile Aina Izlaeli ukuti: “Mu musango kwene uu, mwapaatula mwaka uwalenga amakumi yasano nu kuulenga kuti uye mwaka wa untungwa ku antu yonsi yano yakaikala mu mpanga yonsi iyo. Mu nsita ya mwaka kwene uu, cila muntu alinzile awezeziwe icintu cakwe nanti kuciwezezya ku amu mupanda wakwe, nupya umuntu wino yakazizye mu uzya alinzile ukuswilila ku  mwao ku amu ng’anda yakwe.” (Welengini Aina Levi 25:8-12.) Umu cipande icafumileko twasambilile pa visuma ivyacitikinga pa mulandu wi Sabata lino Aina Izlaeli yasunganga. Nomba i visuma ci ivyacitikanga umu mwaka wa untungwa? Limwi Umwina Izlaeli akweti sana inkongole nupya wapatikiziwa ukukazya impanga ino wakweti pakuti alipile inkongole iyo. Umu mwaka wa untungwa umuntu wiyo wali nu kupoka impanga yakwe ino wakazizye. Fwandi umuntu wiyo ‘angawezeziwa icintu cakwe’ ndi papita insita ana yakwe yalapyana icintu kwene cico. Nanti limwi umwi wakwata sana inkongole waikazyanga nanti ukukazya umwana umu uzya pakuti alipile inkongole zizyo. Umu mwaka wa untungwa, umuzya wali nu “kuswilila ku mwao ku amu ng’anda yakwe.” Fwandi kutayanga aliwensi uwatwalililanga ukuya umuzya. Mapekanyo yayo yalangililanga vino Yeova wasakamalanga antu yakwe.

4-5. U mulandu ci uno cacindamila ukusambilila pa kuzevya ukwayanga umu Izlaeli?

⁴ I visuma ci na vyuze ivyacitikanga umu mwaka wa untungwa? Yeova walondolwile ukuti: “[Yeova] Leza winu alamupolelela mu mpanga ino akumupeela kuti iye iyakwinu. Kusi nanti wenga uwamu antu inu alaya umupina.” (Malan. 15:4) Vivyo vyapusana sana ni vikacitika ndakai, tukalola ilingi akankala yakuya yakuyelako sile akankala, apina nayo yakuya yakuyelako sile apina.

⁵ Pa mulandu wakuti sweswe Ina Klistu, tutalinzile ukulondela Masunde Yakwe Mose. Cii cikupiliula ukuti tusilondela isunde pa mwaka wa untungwa uno azya yakululwanga, ukufuuta inkongole nu kupoka impanga ya lupwa ino yakazizye. (Loma 7:4; 10:4; Efes. 2:15) Nomba cacindama sana ukusambilila pa kuzevya kuko. U mulandu ci? Pano tungaya nu untungwa uukatwiusyako vino Yeova wapekanyizizye Aina Izlaeli.

6. Uzye antunze yakalonda ukukululwa ukufuma kuli cani?

⁶ Swensi kwene tukalondekwa ukukululwa pano sweswe yazya ya luyembu. Pa mulandu  wakuti sweswe yayembu tukakota, tukalwala nu kufwa. Aingi yakasininkizya vii nga yalola umu cilolwa nanti lino yaya kuli ya dokota pa mulandu wakuti iyalwala. Nupya tukatoovoka ndi twayembuka. Umutumwa Paulo walanzile ukuti watungululwanga ni ‘sunde ilyamutwalanga uku kwifya nu kumuteeka uzya kwi iifyo ilyaombanga umu mwili wakwe.’ Nupya watiile: “Owe! Ne mulanda! Uzye aweni amankulula ku mwili uno ukuntwala ku mfwa?”—Loma 7:23, 24.

7. I vyani vino Ezaya wasoowile pa kukululwa?

⁷ Nomba icazipako i cakuti, Leza wapekanya inzila iyakuti tukulwilwemo nanti ukuya antungwa ukufuma uku luyembu. Yesu ali nzila iyo iya kukulwilwamo. Pa myaka ukucila pali 700 lino Yesu atatala wiza pano nsi, kasema Ezaya wasoowile ukuti uku nkoleelo antu yalaya sana nu untungwa. Untungwa uwo wali ukulu sana ukucila pali uno Aina Izlaeli yakwatanga umu mwaka wa untungwa. Walemvile ukuti: “Mupasi wakwe Leza wikala munondi, pano aliwe wampaka amafuta, wantuma ukukukosoola ilandwe lisuma ku alanda, nu kupozya imyenzo itonte, ku kuuma imbila pa lwa kukululwa kwa azya.” (Eza. 61:1) Uzye usesemo uu walozyanga kuli ya weni?

8. Uzye usesemo wakwe Ezaya uwalandanga pa kukululwa walozyanga kuli ya weni?

⁸ Usoowelo uwa ucindame uwalandanga pa kukululwa watandike ukufiliziwa lino Yesu watandike ukusimikila. Lino Yesu waile uku ng’anda ya kupepelamo umu Nazaleti, wawelenzile usoowelo wakwe Ezaya uku Ayuda alongiine mumu. Yesu walozyanga uku mwineco lino walandanga amazwi yakuti: “Mupasi wa Mwene uli panondi, pano watampela maka kuti nkosole Ilandwe Lisuma ku apina. Wantuma ku kusapula anyepwe nu kuleka impafu kuti zyalola, nga nu kwiza kulula yano atitikiziwa, nu kumanyisya antu insita lino Mwene alatuula antu yakwe.” (Luka 4:16-19) Uzye Yesu wafikilizye uli usoowelo uwa?

9. Uzye antu aingi umu nsita yakwe Yesu yalondanga ukukululwa ukufuma kuli cani?

⁹ Mu nsita yakwe Yesu antu yatandike ukuya nu untungwa uno Ezaya wasoowile na uno Yesu wawelenzile. Tungasininkizya vii pano Yesu wamanyisizye ukuti: “Vino mwali muvwa nkuwelenga vyati vifikiliziwa ilelo.” (Luka 4:21) Aingi auvwileko vino Yesu wawelenzile yafwile yenekelanga ukuti yamakululwa uku uteeko wa Ina Loma. Yafwile yelenganyanga wa yonsi yaili alanzile yati: “Lelo  twapaalile ukuti aliwe angaya uwakuleka kuti aina Izlaeli yakululwe.” (Luka 24:13, 21) Nomba twamanya ukuti Yesu atakomelezyanga alondezi yakwe ukupondekela uteeko wa unkalwe uwa Ina Loma. Lelo wayanenyile ukuti yalinzile ukupeela “Kesa ivyakwakwe.” (Mate. 22:21) Nomba uzye Yesu waletiile uli antu untungwa pa nsita iya?

10. Uzye Yesu wakulwile antu ukufuma kuli vyani?

¹⁰ Umwana wakwe Leza wizile umu kwazwa antu ukukululwa nanti ukuya nu untungwa umu nzila ziili. Ica kutandikilako, Yesu wazwilizye antu ukukululwa ukufuma uku visambilizyo vya ufi vino ya simapepo yasambilizyanga. Ayuda aingi yapatikiziwanga ukulondela intambi ni vizumilo vya ufi. (Mate. 5:31-37; 15:1-11) Antu alolanga ukuti yazwilizyanga yauze ukuombela Leza, yataombelanga Leza aineco fwandi tungati yali impafu. Pa mulandu wakuti yakanyile Mesiya ni cumi cino wasambilizyanga, yatamanyile Leza yatwalilile ukuya impafu nupya imembu zyao zitelezilwe. (Yoa. 9:1, 14-16, 35-41) Pa mulandu wakuti Yesu wasambilizyanga icumi nu kulanga antu ivyakucita ivisuma, walanzile afuuke vino yangaya antungwa ukufuma uku visambilizyo vya ufi.—Mako 1:22; 2:23–3:5.

11. Inzila ci yakwe ciili ino Yesu wakulwililemo antu?

¹¹ Cakwe ciili, Yesu wakulwile antu ukufuma uku uzya wa luyembu luno yapyana. Pa mulandu wakuti Yesu wapeezile umi wakwe ukuya impolelwa, Leza akaelela imembu zya antu aya nu utailo mu mpolelwa na akalanga muli vino yakacita ukuti yaya nu utailo. (Ayeb. 10:12-18) Yesu watiile: “Caleka Mwana ndi wamukulula, mu cumi mulaya antungwa.” (Yoa. 8:36) Untungwa uwo wali ukulu sana ukucila uno Aina Izlaeli yakwatanga umu mwaka wa untungwa. Umu Izlaeli umonsi wino wakululwa ukufuma uku uzya umu mwaka wa untungwa wali nu kuya umuzya nupya, na lino papita insita wafwanga nomba untungwa uno Yesu waleeta wene uwa manda pe.

12. Aaweni atandikilepo ukukululwa kuno Yesu walanzilepo?

¹² Pa wanda wa Pentekositi 33 C.E., Yeova wapasile atumwa nu mupasi wa muzilo pamwi na onsi na anaci yauze autailo. Wayakazile kuti yaye ana yakwe pakuti uku nkoleelo yakatuutululwilwe ukwi yulu nu kuyateeka pamwi na Yesu. (Loma 8:2, 15-17) Antu yaa aliyo yatandikilepo ukukululwa kuno Yesu walanzilepo umu ng’anda ya kupepelamo umu Nazaleti. Aonsi yayo na anaci yatatwalilile ukuya azya uku visambilizyo vya ufi vino  ya simapepo Ayuda yasambilizyanga ni ntambi izituvwananga na vino Baibo ikalanda. Leza wayalolanga ukuti yakulwilwe ukufuma uku membu izyaletanga imfwa. Umwaka wa untungwa uwa unkolanya watandike lino Yeova wapasile alondezi yakwe Klistu nupya ulasila lino Yesu alamala Ukuteeka Umu Myaka 1,000. I visuma ci ivilacitika ukufuma ndakai ukufika lino Yesu alamala Ukuteeka Umu Myaka 1,000?

13-14. Ukucila pa Ina Klistu aapakwe, aaweni na yauze angapokelela ukukululwa kuno Yesu walanzilepo?

¹³ Ndakai, antu aingi sana ukufuma umu nko zyonsi yaya amu “mfwele na zyuze.” (Yoa. 10:16) Leza atayasoolola ukuti yakaye ya kateeka na Yesu. Lelo Baibo ikati yakwata upalilo wa kwikala pano nsi manda pe. Uzye namwe avino mukapalila?

¹⁴ Namwe kwene mungaipakizya ivisuma vimwi ndakai vino apakwe yakuipakizya. Pa mulandu wakuti mwakwata utailo umu mpolelwa yakwe Yesu, mungalenga ukuti Yeova amwelele imembu. Fwandi mungaya ya cuza yakwe Leza nu kuya nu mutende. (Efes. 1:7; Umbw. 7:14, 15) Elenganyini nupya pa mapalo yano mwakwata pa mulandu wa kukululwa ukufuma uku visambilizyo vya ufi. Yesu watiile: “Mulamanya icumi ca pali Leza, nga ni cumi cilamukulula.” (Yoa. 8:32) Twaya sana ni nsansa pa kukwata untungwa uwo.

15. Uuntungwa ci na mapaalo vino tulakwata uku nkoleelo?

 ¹⁵ Mulinzile ukwenekela ukukululwa ukukulu uku nkoleelo. Likwene sile, Yesu wasya aonone imipepele ya ufi na mauteeko aipe. Leza alacingilila amwi “umba ilikulu cuze” akamuombela, nupya alalenga ukuti yakaipakizye ivisuma ivilaya muli paladaise pano nsi. (Umbw. 7:9, 14) Antu aingi sana yalatuutululwa nu kukwata isyuko lya kukululwa ukufuma uku vintu iviipe vino uluyembu lwakwe Adamu lwaleta.—Mili. 24:15.

16. U kukululwa ci ukukulu kuno antu yakalolela uku nkoleelo?

¹⁶ Umu Kuteeka Kwa Myaka 1,000, Yesu na ya kateeka yauze yalazwilizya antu ukuya nu umi umalilike nu kuya na ucuza usuma na Leza. Insita ii ilaya wa mwaka wa untungwa uwayangako umu Izlaeli. Cii cikupiliula ukuti antu yonsi aakaombela Yeova ni cisinka yalaya amalilike nupya yatalayembuka.

17. I vyani vino ilembelo lyakwe Ezaya 65:21-23 likalanda ukuti i vilacitikila antu yakwe Leza? (Lolini icikope icili pa nkupo.)

¹⁷ Pali Ezaya 65:21-23 pakalondolola vino umi ulaya uku nkoleelo. (Welengini.) Tutalaya akasu nanti ukulaikala sile ukwaula ukomba ivili vyonsi. Lelo, Baibo ikalangilila ukuti pa nsita iya antu yakwe Leza yalaomba imilimo isuma nupya ino yalaipakizya. Tungasininkizya ukuti uku kusila kwa Myaka 1,000 Iya Kuteeka Kwakwe Yesu, “uumbo ulakululwa ku uzya wa kuola, kuti ukakume ku untungwa wa lulumbi lwa ana yakwe Leza.”—Loma 8:21.

18. U mulandu ci uno tungatailila ukuti tulaya sana ni nsansa uku nkoleelo?

¹⁸ Wakwe vivi kwene vino Yeova wapekanyizizye Aina Izlaeli ukuti yakwata insita ya kuomba nu kupuuza, avino alacitila na antu yakwe umu Uteeko wa Myaka 1,000 wakwe Klistu. Kulaya ni nsita ya kupepa Leza. Ukupepa Leza kukatuletela insansa ndakai, nu mu nsi ipya kwene tulakwata insita ya kucita vivyo. Antu yonsi aya ni cisinka yalaipakizya umi umu Myaka 1,000 Iya Kuteeka Kwakwe Yesu pano swensi tulakwata incito isuma nupya swensi tulaombela Leza.