1-2. Uupaalilo ci usuma uno ya kapepa ya cumi yakwata?

UPAALILO wacindama sana. Yamwi yakapalila ukuti yalakwata icupo icisuma, kukwata ana asuma nu kuti yalapola uku ndwala iipisye. Naswe kwene swe ina Klistu avino tukapalila. Nomba upaalilo witu waluta na pali vii; tukapalila ukwizaikala amanda pee nu kwizalola atemwikwa itu afwa.

² Mutumwa Paulo walanzile ukuti: “Nakwata upaalilo muli Leza . . . uwakuti kulaya ukutuutuluka kwa antu alungame na asi yalungame.” (Mili. 24:15, NWT.) Paulo asi aliwe watandikiilepo ukulanda pa upaalilo wa kutuutuluka. Na Yobo kwene walanzilepo. Wataile ukuti Leza wali nu kumwiusya nu kumutuutulula pakuti akaye nu umi nupya.—Yobo 14:7-10, 12-15.

3. Uzye ilembelo lyakwe 1 Kolinto cipande 15 lingatwazwa uli?

³ Kutuutuluka ali “mufula,” nanti “usambilizyo” apasintilila vino Aina Klistu yonsi yazumilamo. (Ayeb. 6:1, 2) Vino Paulo walanzile pa kutuutuluka, vyaya umwi buku lyakwe 1 Kolinto cipande 15. Vino walemvile vifwile vyakomelizye sana Aina Klistu aliko pa nsita iya. Cipande cii naswe kwene cingatwazwa nupya cingakomya upaalilo witu uwakuti kulaya ukutuutuluka.

4. U mulandu ci uno tungasininkizizya ukuti atemwikwa itu afwa yalatuutululwa?

⁴ Kutuutuluka kwakwe Yesu Klistu kukalenga tusininkizye ukuti atemwikwa itu yonsi afwa, yalatuutululwa. Kutuutuluka kwakwe Yesu Klistu, kwali api “landwe lisuma” lino Paulo wasimikiile uku ina Kolinto. (1 Kol. 15:1, 2) Nupya walanzile nu kuti ndi cakuti umwina Klistu ataataila ukuti Yesu watuutulwilwe, utailo wakwe uwasilesile. (1 Kol. 15:17) Kutuutululwa kwakwe  Yesu u kukalenga tusininkizye ukuti na yauze kwene yalatuutululwa.

5-6. Uzye amazwi aaya pali 1 Kolinto 15:3, 4 yakapiliula cani kuli sweswe?

⁵ Lino Paulo walemvile pa kutuutuluka, walanzile pa visinka vitatu: Ivisinka vii i vyakuti (1) “Klistu watufwilile pamulandu wa maifyo itu.” (2) Wene “wazisilwe.” (3) ‘Pacisila ca manda yatatu watuutulwilwe kufuma ku mfwa, ndi vino calembwa mu malembelo.’—Belengini 1 Kolinto 15:3, 4.

⁶ Uzye imfwa yakwe Yesu, kuzikwa nu kutuutululwa vikapiliula cani kuli sweswe? Kasesema Ezaya walanzile pali Mesiya ukuti wali nu ‘kukomwa nu kuzikwa pamwi na ya kaifya.’ Nomba kwali na vyuze ivyali nu kucitika. Ezaya walanzile nu kuti Mesiya wali nu kusenda maifyo yakwe “ya kaifya avule.” Yesu wacisile vii lino watuuzile umi wakwe ukuya ilambo. (Eza. 53:8, 9, 12; Mate. 20:28; Loma 5:8) Fwandi imfwa, kuzikwa nu kutuutululwa kwakwe Yesu kukalenga tusininkizye ukuti tulakululwa kufuma uku luyembu ni mfwa nupya tulalola atemwikwa itu afwa.

7-8. I cani cikaazwa Aina Klistu ukusininkizya ukuti Yesu watuutulwilwe?

⁷ Pakuti tutaile ukuti kulaya ukutuutuluka, inkoleelo tulinzile ukutaila ukuti Yesu watuutulwilwe. U mulandu ci uno tungatailila ukuti Yeova watuutulwile Yesu?

⁸ Antu aingi yaweniko lino Yesu watuutulwilwe, nupya yanenyileko na antu yauze. (1 Kol. 15:5-7) Kamboni wa kutandikilapo wino Paulo walumbwile, u mutumwa Petulo. Iumba lya asambi lyasininkizye ukuti Petulo waweni Yesu uwatuutulwilwe. (Luka 24:33, 34) Nupya, atumwa yakwe Yesu 12 yamuweni pa cisila ca kutuutululwa. Lyene Klistu “aloleka ku alondezi yakwe yonsi pamwi kuluta impendwa kulingana myanda isano,” nupya pafwile pali insansa pa kukomaana kuku ukwali mu Galile ukwalumbulwa pali Mateo 28:16-20. Yesu nupya walolekiile “kuli Yakobo,” aatataile ukuti wali a Mesiya pa nsita imwi. (Yoa. 7:5) Pa cisila ca kulola kuno Yesu watuutululwa, Yakobo wizile amutaila. Mu 55 C.E. lino Paulo walembanga kalata wii, antu aingi aweniko kuno Yesu watuutulwilwe ala yataatala yafwa. Fwandi wensi uwatwisikanga, wali nu kuuzya aaweniko lino Yesu watuutulwilwe.

9. Uzye pali Milimo 9:3-5 pakalangilila uli ukuti ivyacitikile Paulo wali uusininkizyo wakuti Yesu watuutulwilwe?

⁹ Lino papisile insita, Yesu walolekiile na kuli Paulo. (1 Kol. 15:8) Lino Paulo (Saulo) wayanga uku Damasiko uvwile izwi lyakwe Yesu uwatuutulwilwe nupya wamuweni mu cilolwa ala ali ukwi yulu. (Belengini Milimo 9:3-5) Ivyacitikiile Paulo wali usininkizyo wakuti mu cumi cumi Yesu watuutulwilwe.—Mili. 26:12-15.

10. I vyani vino Paulo wacisile pa mulandu wakuti wasininkizye ukuti Yesu watuutulwilwe ukufuma uku afwe?

¹⁰ Antu yamwi yangatemwa ukuvwa kuli vino Paulo walanzile, pa mulandu wakuti lino Yesu ataatala walolekela kuli aliwe, Paulo wacuzyanga sana Aina Klistu. Paulo wizile asininkizya ukuti Yesu watuutulwilwe nupya waombisye sana ukulenga antu yasininkizye icumi cii. Wazizimizye ukuumwa, kunyepwa umu cifungo, kuundwa nu wato lino wayanga mu kusimikila pa cumi cakuti Yesu wafwile lelo wizile aaya nu umi nupya. (1 Kol. 15:9-11; 2 Kol. 11:23-27) Paulo wasininkizye ukuti Yesu watuutulwilwe ukufuma uku afwe nupya waipeelisye nu kufwilapo pali vino wataile. Uzye vii ivyacitike, visikulenga musininkizye ukuti mu cumi Yesu watuutulwilwe ukufuma uku afwe? Nupya, uzye visikulenga musininkizye ukuti likwene sile kulaya ukutuutuluka?

11. U mulandu ci uno limwi yamwi umu Kolinto yelenganyizizyanga ivipusaneko pa kutuutuluka?

¹¹ Agiliki yamwi ali mu musumba wa Kolinto yamanyile ivya ufi pa kutuutuluka, icakuti yalandanga nu kuti ‘antu yatalatuutululwa ukufuma uku yafwe.’ U mulandu ci? (1 Kol. 15:12) Azumila umu mano ya untu amu musumba wa Agiliki nu mu Atena, yataazumile ukuti Yesu watuutulwilwe. Fwandi na antu yamwi umu Kolinto, limwi avino nayo kwene yelenganyanga. (Mili. 17:18, 31, 32) Yamwi nayo yelenganyanga ukuti kutaali ukutuutuluka. Fwandi yalolanga ukuti antu aafwe pa mulandu wa luyembu, nu kuti antu yakatuutululwa nga yeleelwa imembu nu kuya Aina Klistu. Asi mulandu ni vyalenzile yatazumila umu kutuutuluka, tungati antu yaa yataakweti utailo. Ndi cakuti Leza ataatuutulwile Yesu, ale kusi ilambo ilyapeezilwe nupya ale swensi kwene tucili ayembu. Fwandi yayo aakananga ukuti kutaali ukutuutuluka, yataakweti upaalilo wa cumi.—1 Kol. 15:13-19; Ayeb. 9:12, 14.

12. Uzye ilembelo lyakwe 1 Pet. 3:18, 22 likatwazwa uli ukuvwikisya umulandu uno ukutuutululwa kwakwe Yesu kwapusaniile nu kutuutululwa kwa antu yauze aaliko mpiti?

¹² Paulo wasininkizye ukuti Klistu watuutulwilwe kufuma “uku afwe.” Ukutuutululwa kwakwe Yesu kwacindime sana ukuluta ukutuutululwa ukwacitiike uku cisila, pano antu aatuutulwilwe pa nsita iya, izile iyafwa nupya. Paulo walanzile ukuti Yesu wali “uwankolelo” ukutuutululwa ukufuma ku afwe. U mu nzila ci muno Yesu wali uwa nkoleelo? Wali ali muntu wa kutandikilapo ukutuutululwa nu mwili wa mupasi nupya wali ali muntu wa kutandikilapo ukuya ukwi yulu.—Mili. 26:23; 1 Kol. 15:20; belengini 1 Petulo 3:18, 22.

13. Uupusano ci uno Paulo walanzile uwali pali Adamu na Yesu?

¹³ Uzye imfwa ya muntu wenga ingalenga uli antu aingi ukuya nu umi? Paulo waswike ningo sana iuzyo lii. Walondolwile upusano uwaya pali vino vyacitike pa mulandu na vino Adamu wacisile, alino na pali vino vilacitika pa mulandu ni lambo lino Klistu wapeezile. Pali vino Adamu wacisile, Paulo walemvile ukuti: “Imfwa iizile kupitila mu muntu wenga.” Lino Adamu wayembwike, wailetelile nu kuletelela ana yano wali nu kukwata. Tucili tukacula pali vino Adamu waluvyanyizye. Nomba pa mulandu wakuti Leza watuutulwile umwana wakwe, tungataila ukuti uku nkoleelo tulikala amanda pe. Vivyo kwene avino kutuutuluka “kufuma ku afwe kuliza kupitila mu muntu wenga,” Yesu. Paulo walanzile nu kuti: “Ndi vino Adamu walesile imfwa kunotuli swensi, avino Klistu nawe waleta umi kunotuli.”—1 Kol. 15:21, 22.

14. Uzye Adamu alatuutululwa? Londololini.

¹⁴ Uzye Paulo walozizye mwi lino walanzile ukuti: “Adamu walesile imfwa kunotuli swensi”? Paulo walandanga pa yantu yonsi apyanyile uluyembu lwakwe Adamu nu kukanamalilika nupya yali nu kulafwa. (Loma 5:12) Adamu wene ataya pa yantu alatuutululwa ukuya nu umi. Ilambo lyakwe Yesu litakuma Adamu pano wene wali umumalilike lino wayembukiile Leza. Ivyacitikile Adamu icili cimwi ni vilacitikila yayo yano “Mwana wa muntu” alapingula ukuti “imbuzi” kuli kuti “yalavunukwa manda pee.”—Mate. 25:31-33, 46; Ayeb. 5:9.

15. Aaweni aaya pali yayo “yonsi” alaya nu umi?

¹⁵ Lolini amazwi yano Paulo walanzile akuti “Klistu nawe waleta umi kunotuli.” (1 Kol. 15:22) Paulo walemvile kalata ku Aina Klistu  apakwe amu Kolinto, yayo ali nu kutuutulukila ukwi yulu. Aina Klistu yaa yamiilwe “kuti yaye antu yakwe Leza amuzilo.” Nupya Paulo walanzile na pali “yao afwa ataile muli Klistu.” (1 Kol. 1:2; 15:18; 2 Kol. 5:17) Muli kalata muze, Paulo walemvile ukuti yayo aaya ‘wenga pamwi na [Yesu] mu mfwa yakwe, mu musango uli onga kwene yalaya wenga pamwi nawe pa kutuutuluka kufuma ku afwe, wakwe vino wene watuutulwilwe.’ (Loma 6:3-5) Yesu watuutulwilwe nu mwili wa mupasi nupya waile ukwi yulu. Fwandi vikwene i vilacitikila yayo yonsi aaya wenga pamwi na Klistu, kuli kuti Aina Klistu yonsi apakwe.

16. Uzye Paulo walozizye mwi lino wamiile Yesu ukuti “uwankoleelo”?

¹⁶ Baibo ikalanda ukuti Klistu wali “uwankoleelo” ukutuutululwa kufuma ku afwe. Iusyini ukuti kwali yauze atuutulwilwe ukucisila, wakwe Lazalo, nomba Yesu wali ali wa nkoleelo ukutuutululwa nu mwili wa mupasi nu kuya nu umi wa manda pe. Tungamukolanya uku vizao vya nkoleelo vino Aina Izlaeli yapeelanga kuli Leza. Nupya lino Baibo ikalanda pali Yesu ukuti “uwankoleelo,” ikalozya umukuti kwali na yauze ali nu kutuutululwa ukuya ukwi yulu. Atumwa na yauze aaya ‘wenga pamwi’ na Klistu yali nu kukonka Yesu. Mu kupita kwa nsita yali nu kutuutululwa wakwe vino Yesu watuutulwilwe.

17. A lilaci lino yayo aaya ‘wenga pamwi’ na Klistu yalatuutululwa nu kuya ukwi yulu?

¹⁷ Kutuutulukila ukwi yulu kwakwe yayo aaya ‘wenga pamwi’ na Klistu, kutaali nu kutandika pa nsita ino Paulo walembiile Aina Kolinto kalata. Lelo, Paulo walanzile ukuti kwali nu kuyako uku nkoleelo lino ‘cila muntu alatuutululwa pa nsita yakwe. Klistu u wali uwankolelo kutuutululwa, nga antu yakwe nao yalatuutululwa’ pa kuyapo kwakwe. (1 Kol. 15:23; 1 Tesa. 4:15, 16) Ndakai tukwikala umu nsita zino Klistu walanzilepo. Atumwa na Aina Klistu yauze apakwe aafwile yalinzile ukuloleela ukwiza kwakwe Klistu alino yapokelele ulwamo lwa kuya ukwi yulu nu kuya ‘wenga pamwi na [Yesu] wakwe vino wene watuutulwilwe.’

18. (a) U mulandu ci uno tungalandila ukuti kulaya ukutuutuluka na kuze ukulalondela pali yayo alatuutululwilwa ukwi yulu? (b) Wakwe vino 1 Kolinto 15:24-26 ikalangilila, i vyani vilacitika ukwi yulu?

¹⁸ Nomba i vyani ivilacitika uku Aina Klistu acisinka aatakwata upaalilo wa kwikala ukwi  yulu pamwi na Klistu? Nayo kwene yakwata upaalilo wa kutuutululwa. Baibo ikalanda ukuti Paulo na yauze aaya ukwi yulu yatuutulwilwe mu kutuutuluka kwa nkoleelo. (Filipi 3:11) Uzye cii cisikulangilila ukuti kulaya ukutuutululwa na kuze? Cii cikuvwana na vino Yobo wazumiile ukuti i vilamucitikila uku nkoleelo. (Yobo 14:15) “Nga antu yakwe” Klistu aalatuutuluka lino alayapo yalaya ukwi yulu pamwi nawe lino alaonona mawene na mauteeko yonsi na maka yonsi. “Nu mwanisi uwa kusyalikizya kucimviwa alaya imfwa.” Yayo yonsi aalatuutululwa ukuya ukwi yulu yatalatala yafwe. I vyani vilacitikila asyala?—Belengini 1 Kolinto 15:24-26.

19. I vyani vino yayo akwata upaalilo wa kwikala pano nsi yakaenekela?

¹⁹ I vyani vino yayo akwata upaalilo wa kwikala pano nsi yakaenekela? Yangakwata upaalilo umu mazwi yano Paulo walanzile akuti: “Nakwata upaalilo . . . uwakuti kulaya ukutuutuluka kwa antu alungame na asi yalungame.” (Mili. 24:15, NWT.) Kwene, umuntu asi mulungame atange aye ukwi yulu, fwandi amazwi yaa yakulangilila ukuti kulaya ukutuutuluka pano nsi.

20. Uzye upaalilo winu uwakuti kulaya ukutuutuluka wakomelako uli?

²⁰ Ukwaula nu kutwisika, “kulaya ukutuutuluka”! Yayo alatuutululwa yalikala pano nsi amanda pe. Mungataila ukuti ulayo uu ulafikiliziwa. Upaalilo uu ungamutekezya nga mwelenganya pa yatemwikwa inu afwa. Yangaca yatuutululwe ukufuma uku afwe lino Klistu na yauze ‘yalateeka . . . pa myaka izimbi lyonga.’ (Umbw. 20:6) Namwe kwene mungakwata upaalilo uli umwi ukuti nga mwafwa lino Klistu atatala watandika ukuteeka pa myaka zimbi lyonga, mulatuutululwa. Upaalilo uno twakwata “usyatulenga insonyi.” (Loma 5:5) Ungamukomelezya nu kumulenga ukuya nu luzango lino mu kuombela Leza. Nomba kwaya na vyuze vino tungasambilila pali 1 Kolinti icipande 15, wakwe vino icipande icilondelilepo cilalanda.