1. U mulandu ci uno tungalandila ukuti upaalilo uno Abulahamu wakweti waali uwa cumi cumi?

 YEOVA walavile cuza wakwe Abulahamu ukuti inko zyonsi umu nsi zilapaalilwa kupitila umu mwanakwe. (Utan. 15:5; 22:18) Pa mulandu wakuti Abulahamu wataile sana Leza, wasininkizye ukuti vino Leza wamulavile vyali nu kucitika. Nanti ciye vivyo, pa nsita ino Abulahamu wali ni myaka 100 nu muci nawe imyaka 90, ala yatatala yakwata umwana. (Utan. 21:​1-7) Lelo Baibo ikalanda ukuti: “Wali nu upaalilo nupya [Abulahamu] wataile ukuti angaya isi wa nko izingi nanti cakuti calolekanga kwati citanga cicitike. Wazumiile wakwe vino calanzilwe.” (Loma 4:18) Vino Abulahamu wapaalilanga vyacitiike. Abulahamu wizile akwata umwana umonsi Isaki, uno walolelanga pa nsita itali. I vyani vyalenzile Abulahamu ukutaila vino yamulavile?

2. U mulandu ci uno Abulahamu wasininkizizye ukuti vino Yeova wamulavile vyali ivya cumi?

² Pa mulandu wakuti Abulahamu wali na ucuza ukome na Yeova, calenzile ‘asininkizye ukuti Leza wali nu kucita vino walavile.’ (Loma 4:21) Yeova watemilwe Abulahamu nu kumwama ukuti wali umulungami pa mulandu wakuti Abulahamu wali nu utailo. (Yako. 2:23) Pali Loma 4:​18, pakalangilila ukuti utailo uno Abulahamu wakweti nu upaalilo vyalemana. Lekini tusambilile pali vino umutumwa Paulo walanzile pa upaalilo, muli Loma cipande 5.

3. I vyani vino Paulo walanzile pa upaalilo?

 ³ Paulo walondolwile umulandu uno tungasininkizizya ukuti “upaalilo usilenga umuntu ukutoovoka.” (Loma 5:5) Nupya watwazwile ukumanya ukuti upaalilo wa Ina Klistu ungatwalilila ukukomelako. Lino tukusambilila pali vino Paulo walanzile pali Loma 5:​1-5, mwaelenganya pa vintu ivyamicitikila. Kucita vivyo, kumamyazwa ukulola vino upaalilo winu uwa Wina Klistu wakomelako. Vino tumasambilila vimatwazwa nu kulola vino tungacita pakuti upaalilo witu ukomeleko ukucila vino uli ndakai. Lekini tutandikilepo ukusambilila pa upaalilo usuma uno Paulo walanzilepo uusilenga umuntu ukutoovoka.

4. I vyani ivyalandwa pali Loma 5:​1, 2?

⁴ Belengini Loma 5:​1, 2. Paulo walembiile cilongano ca ku Loma amazwi yaa. Aina na ya nkazi aali umu cilongano cii yasambilile pali Yeova na Yesu, yayataile, nupya izile iyaya Aina Klistu. Fwandi Leza wayamile ukuti “alungami pa mulandu wa utailo,” nupya wayapasile nu mupasi wa muzilo. Cii calenzile yakwate upaalilo usuma sana.

5. Uupaalilo ci uno Aina Klistu apakwe yakwata?

⁵ Lino papisile insita, Paulo wizile alembela Aina Klistu apakwe amu Efeso pa upaalilo uno yakweti. Mu upaalilo uu mwali nu kupokelela “ululumbi luno antu ya muzilo yalapokelela.” (Efes. 1:18) Nupya Paulo wanenyile na Ina Kolose kuno yali nu kupokelela icilambu cao. Walanzile ukuti, upaalilo uno yakweti wali uwa ‘vintu vino yayasungila umwi yulu.’ (Kolo. 1:​4, 5) Upaalilo uno Aina Klistu apakwe yakwata u wakutuutulukila ukwi yulu kuno yalateeka pamwi na Klistu.—1 Tesa. 4:​13-17; Kuso. 20:6.

6. I vyani vino umwina umwi umupakwe walanzile pa upaalilo?

⁶ Aina Klistu apakwe yakataizya sana pa upaalilo uu. Wenga pali yaa, Umwina Frederick Franz, walanzile ukufuma pansi ya mwenzo ukuti: “Upaalilo witu uwa cumi, nupya ulafikiliziwa kuli swensi swe ya mwi  umba ilinono lyakwe ya 144,000, alino vino tulapokelela vilazipa sana ukucila na vino tungelenganya.” Pa cisila ca kuombela Leza pa myaka iingi na ucisinka, umu 1991 Umwina Franz watiile: “[Tucili] twatemwa sana upaalilo witu. . . . Tukatwalilila ukutaizya pa upaalilo uu lino tukuloleela. Cacindama sana ukutwalilila ukuloleela nanti cakuti pangapita imyaka iingi. Nkataizya sana pa upaalilo uno twakwata ukucila vino caali mpiti.”

7-8. Uupaalilo ci uno antu aingi yakwata? (Loma 8:​20, 21)

⁷ Aingi aakapepa Yeova ndakai yakwata upaalilo upusaneko. Upaalilo uu upaalilo uno Abulahamu wakwetiko, uwa kwikala umi wa manda pe pano nsi umu Wene wakwe Leza. (Aeb. 11:​8-10, 13) Paulo walemvile pa vintu ivisuma vino yonsi aakwata upaalilo uu yalapokeleela. (Belengini Loma 8:​20, 21.) Lino mwasambilile pa malayo amuli Baibo, uulayo ci uno mwatemilwe sana? Uzye uulayo wakuti wanda umwi mulaya amalilike? Nanti uzye uulayo wakuti atemwikwa inu afwa yalaya nu umi nupya umu paladaise pano nsi? Kumanya vii kwalenzile mutandike ukuloleela ivintu ivingi ivisuma pa mulandu nu “upaalilo.”

⁸ Ciye twakwata upaalilo uwakwikala manda pe ukwi yulu nanti pano nsi, swensi kwene twakwata umulandu uwakuyela nu luzango. Nupya upaalilo witu ungakomelako. Amazwi alondelelapo yano Paulo walemvile yakalangilila ukuti vii vingacitika. Lekini tulande pali vino walemvile pa upaalilo. Kucita vivyo kumatwazwa ukutaila sana ukuti vino tukapaalila vilacitika.

9-10. Wakwe vino cali kuli Paulo, i vyani vino Aina Klistu yalinzile ukwenekela? (Loma 5:3) (Loliniko ni vikope.)

⁹ Belengini Loma 5:3. Mwaiusya ukuti macuzi yano tukakwata yakalenga tuye nu upaalilo usuma. Limwi cii cingatuzungusya. Lelo icisinka icakuti alondezi yakwe Klistu yonsi yalinzile ukwenekela ukukwata macuzi. Elenganyini pali vino vyacitikiile Paulo. Wanenyile aali umu Tesalonika ukuti: “Pano lino twali namwe, twamunenelanga limwi ukuti  tuli nu kucula, nupya vikwene i vyatucitikile, wakwe vino namwe kwene mwamanya.” (1 Tesa. 3:4) Nupya walembiile Aina Kolinto ukuti: “Ina itu tukulonda kuti mumanye amacuzi yano twakweti . . . Tutaamanyile ndi cakuti twali nu kupusuka nanti foo.”—2 Kol. 1:8; 11:​23-27.

¹⁰ Na ndakai kwene, Aina Klistu yalinzile kwenekela ukukwata intazi. (2 Tim. 3:12) Uzye yatala yamicuzyapo pa mulandu wakutaila Yesu alino nu kuya umulondezi wakwe? Ya lupwa na ya cuza yangamicuzya. Insita zimwi yangamicitila ivintu iviipe. Nanti limwi yano mukaomba nayo yakamicuzya pa mulandu wakuti mwatwalilila ukuya acisinka. (Aeb. 13:18) Uzye yatala yamicuzyapo uku amu uteeko pa mulandu wakunenako yauze pa upaalilo winu? Paulo walanzile ukuti lino yakutucuzya tulinzile ukutwalilila ukuya ni nsansa. U mulandu ci?

11. U mulandu ci uno tulinzile ukulazizimizya intazi?

¹¹ Tungatwalilila ukuya ni nsansa na lino yakutucuzya pa mulandu wakuti cii cikatwazwa ukuya ni miyele icindame. Pali Loma 5:3 pakati, “ukucula kukaleta ukuzizimizya.” Aina Klistu yonsi yalinzile ukwenekela ukuyacuzya, fwandi yalinzile ukuipekanyizizya limwi ukuzizimizya intazi zyonsi zino yangakwata. Tulapokelela icilambu ndi cakuti twatwalilila ukuzizimizya alino nu kuombela Yeova. Tusilonda ukuya wakwe yano Yesu welenganyangapo lino walanzile pa mbezu izyaponiile pali cilwala apataali umusili uwingi. Antu yaa yazumile izwi ni nsansa pa kutandika, nomba pa cisila cakukwata “intazi nanti ukucuziwa” izile iyatovooka. (Mate. 13:​5, 6, 20, 21) Kwene citangupala ukuzizimizya intazi, nomba tukaipakizya ndi cakuti twatwalilila ukuzizimizya nu kuombela Yeova. Tukacita uli vivyo?

12. Uzye ivintu vikatuzipila uli ndi cakuti twazizimizya intazi?

¹² Musambi Yakobo walanzile apa visuma ivikacitika ndi cakuti twazizimizya intazi. Watile: “Lekini ukuzizimizya kumalilile umulimo uno kufwile ukuomba, pakuti mungaya amalilike nu kuya na mano muli vyonsi, ukwaula ukuulizya muli cimwi.” (Yako. 1:​2-4) Yakobo walanzile pa mulimo uno ukuzizimizya kukaomba. U mulimo ci uwo kwene? Ukuzizimizya kungamwazwa ukulundulula imiyele wakwe ukuteeka umwenzo, utailo, alino nu kutaila sana Leza. Mu kuzizimizya mukafuma ivintu ivisuma na vyuze.

13-14. I vyani ivikacitika ndi cakuti twazizimizya, nupya vyalemana uli nu upaalilo? (Loma 5:4)

¹³ Belengini Loma 5:4. Paulo walanzile ukuti ukuzizimizya “kukalenga tutemwikwe.” Ukuzizimizya u kukalenga Yeova atutemwe. Cii cisikupiliula ukuti Yeova akatemwa lino muli ni intazi. Nomba akauvwa ningo pa mulandu wakuti mukatwalilila ukuzizimizya na ucisinka. Cikatukomelezya sana ukumanya ukuti Yeova akauvwa ningo pali vino tukazizimizya.—Masa. 5:12.

¹⁴ Mwaiusya ukuti Abulahamu wakweti intazi izingi lelo watwilile ukuzizimizya na ucisinka nupya Yeova wamutemilwe. Yeova wamile Abulahamu ukuti acuza wakwe nupya wamuweni ukuti umulungami. (Utan. 15:6; Loma 4:​13, 22.) Vikwene avino caya na kuli sweswe. Ukutemwa kwakwe Yeova kutasintilila pa milimo uwingi ino tukaomba umwi iuvi nanti ino tukaipakizya ukuomba. Yeova akatwalilila ukututemwa nga tukuzizimizya intazi na ucisinka. Nupya asi mulandu ni myaka ino tukweti, ivikutucitikila umu umi, nanti vino tungakwanisya ukuomba, swensi kwene tungakwanisya ukuzizimizya. Uzye umukwata intazi zino mukuzizimizya na ucisika? Nga avino cili, mwaiusya ukuti mukulenga  Leza ukuya ni nsansa. Ukumanya ukuti Leza watutemwa kulalenga tutwalilile ukuzizimizya. Nupya kulatwazwa ukukomya upaalilo witu.

15. I vyani na vyuze vino Paulo walanzilepo, nupya u mulandu ci uno cii cikazungusisya yamwi?

¹⁵ Wakwe vino Paulo walondolwile, Yeova akatwalilila ukututemwa nga twatwalilila ukuzizimizya intazi. Paulo watwalilile na mazwi akuti: “kutemwikwa kuli Leza nako kukalenga tuye nu upaalilo, nupya upaalilo usilenga umuntu ukutoovoka.” (Loma 5:​4, 5.) Cii cingazungusya yamwi. U mulandu ci? Pano pa kutandika Paulo pali Loma 5:​2, walanzile ukuti Ina Klistu aali umu Loma yakweti mpiti upaalilo kuli kuti “upaalilo wa kupokelela ululumbi ukufuma kuli Leza.” Nanti ciye vivyo, yamwi yanguzya ukuti, ‘Ndi cakuti Aina Klistu yakweti mpiti upaalilo, u mulandu ci uno Paulo walandile apa upaalilo umu vikomo ivyalondelelapo?’

16. Uzye upaalilo ukukakomelako uli? (Loliniko ni vikope.)

¹⁶ Tunguvwikisya vino Paulo walanzile nga twelenganya pali vino upaalilo ukakomelako. Wakwe: Uzye mukaiusya lino muvwile pa muku wa kutandikilapo pa upaalilo usuma uwaya umwi Izwi Lwakwe Leza? Limwi pa nsita ii, mwelenginye ukuti ulayo wakwikala amanda pe umu paladaise wazipisya utanga ucitike. Lelo lino mwizile mumanyilako Yeova alino na malayo aya muli Baibo, mwizile musininkizya ukuti vino mukapaalila vilacitika.

17. Uzye upaalilo ukatwalilila uli ukukomelako pa cisila ca kuipeela nu kubatiziwa?

¹⁷ Na pacisila ca kuipeela nu kubatiziwa, upaalilo winu watwalilile kukomelako, lino mwatwalilile ukusambilila na vyuze alino nu kukula muli vyakwe Leza. (Aeb. 5:13–6:1) Limwi ivyalembwa pali Loma 5:​2-4 vyamicitikila. Mwakweti intazi izipusane pusane, lelo mwazizimizye nupya mwatwalilila ukulola vino Yeova wamulanganga ukuti wamutemwa.  Pa mulandu wakuti mwataila sana Leza, calenga musininkizye ukuti alafikilizya vyonsi vino walaya. Upaalilo winu wakomelako ndakai ukucila vino wali mpiti. Waya uwa cumi cumi kuli mwemwe. Upaalilo wakuma vyonsi vino mukacita umi winu onsi nupya walenga musenuke muli vino mukacitila ulupwa lwinu, vino mukapingulapo, alino na vino mukaomvya insita inu.

18. Uusininkizyo ci uno Yeova walenga tukwate?

¹⁸ Umutumwa Paulo walanzile pa cintu na cuze icicindame pa upaalilo uno mukakwata ndi cakuti mwaya ivyuza vyakwe Leza. Walenga musininkizye ukuti vyonsi vino mukapaalila vilafikiliziwa. U mulandu ci uno mungasininkizizya vivyo? Paulo wazwile Aina Klistu ukusininkizya cii lino watiile: “Upaalilo usilenga umuntu ukutoovoka; pano ukutemwa kwakwe Leza kwazula umu myenzo itu ukupitila umu mupasi wa muzilo uno twapeezilwe.” (Loma 5:5) Mwakwata imilandu iingi iyalenga musininkizye ukuti upaalilo uno mwakwata uwa cumi.

19. I vyani vino mungasininkizya pa upaalilo uno mwakwata?

¹⁹ Mwaelenganya pa ulayo uno Yeova walavile Abulahamu, vino wamutemilwe na vino wamulolanga ukuti a cuza wakwe. Vino Abulahamu wapaalilanga vyafikiliziwe. Baibo ikati: “Pa cisila ca kuteeka umwenzo, Abulahamu wapokelile ulayo uu.” (Aeb. 6:15; 11:​9, 18; Loma 4:​20-22) Atatoovwike foo. Namwe kwene mungasininkizya ukuti ndi cakuti mwatwalilila ukuya acisinka, mulapokeleela vino mukapaalila. Upaalilo winu uwa cumi nupya ukalenga muye ni nsansa pano mwamanya ukuti vino mukapaalila vilafikiliziwa. (Loma 12:12) Paulo walemvile ukuti: “Si Leza aakapeela upaalilo amupeele insansa izingi nu mutende ukupitila umu kupaalila muli aliwe, pakuti muye sana nu upaalilo ukupitila umu mupasi wa muzilo.”—Loma 15:13.