1. Ndi cakuti twelenganya pa utailo uno Abulahamu wakweti, iuzyo ci lino tunguzya?

 NANTI cakuti antu aingi yuvwapo pali Abulahamu, yatamanya ivingi pali aliwe. Lelo mwemo, mwamanya ivingi pali Abulahamu. Wakwe, mwamanya ukuti Abulahamu wamilwe ukuti a “isi wa yantu yonsi autailo.” (Loma 4:11) Lelo limwi mungayuzya ukuti, ‘Uzye ningaya wakwe Abulahamu nu kuya nu utailo ukome uno wakwetiko?’ Ee.

2. U mulandu ci uno cacindamila ukusambilila pali Abulahamu? (Yakobo 2:​22, 23)

² Inzila yonga ino tungakwatilamo utailo wakwe Abulahamu u kuisambilizya api lyasi ilikalanda pali aliwe. Abulahamu wacitanga vyonsi vino Leza wamunenanga ukucita, wafumile ukupanga ino wikalangako nu kusya ing’anda isuma nu kutandika ukwikala umu matenti apa myaka ingi, nupya walondanga nu kupeela umwanakwe wi lambo. Vyonsi vii vikalangilila ukuti wali nu utailo sana. Utailo uno Abulahamu wakweti alino ni milimo isuma vyalenzile ukuti aye cuza wakwe Leza. (Belengini Yakobo 2:​22, 23.) Yeova akalonda swensi, ukwikako namwe kwene ukuya ya cuza yakwe. Ukwene uli mulandu uno walengile ukuti Paulo na Yakobo yalembe pi lyasi lyakwe Abulahamu. Lekini tulande sana api lyasi lii, lino tukulazyanya Loma cipande 4 na Yakobo cipande 2. Paulo na Yakobo yalanda pa masambililo acindame sana pali Abulahamu.

3. I lembo ci lino Paulo na Yakobo yalanzilepo?

³ Paulo na Yakobo yalanzile apa mazwi akazanwa pa Utandiko  15:​6, apakati: “Abulahamu wataile Yeova, na Leza wamuweni ukuti umulungami.” Yeova akalola umuntu ukuti umulungami ndi cakuti akacita ivintu ivikazanzya Yeova. I cakuzungusya sana ukuti ayembu, yangaya ivyuza vyakwe Leza! Ukwaula nu kutwisika mukalonda ukuya ivyuza vyakwe Leza. Lekini lyene tusambilile pa mulandu uno Yeova wamile Abulahamu ukuti umulungami na vino tungacita pakuti tuye alungami.

4. I cani icikalenga antu kukanaya alungami?

⁴ Muli kalata ino Paulo walembiile Aina Loma, walanzile ukuti antu yonsi kwene ayembu. (Loma 3:23) Nomba u mulandu ci uno Leza angalandila ukuti sweswe yalungami nu kututemwa lino sweswe yayembu? Paulo walanzile pali Abulahamu pa kwazwa Ina Klistu ukwasuka iuzyo lii.

5. I cani icalenzile Yeova aame Abulahamu ukuti umulungami? (Loma 4:​2-4)

⁵ Lino Abulahamu wikalanga umu mpanga ya Kenani, Yeova wamwamile ukuti wali umulungami. U mulandu ci uno Yeova wamile Abulahamu ukuti wali u mulungami? Uzye apa mulandu wakuti Abulahamu walondelanga Amasunde Yakwe Mose? Awe foo. (Loma 4:13) Isunde lii lyapeezilwe uku Ina Izlaeli imyaka 400 ukufuma pano Leza wamiile Abulahamu ukuti umulungami. U mulandu ci fwandi uno Leza wamiile Abulahamu ukuti umulungami? Icikuku cino Yeova wakwata i calenzile aame Abulahamu ukuti umulungami pa mulandu nu utailo uno wakweti.—Belengini Loma 4:​2-4.

6. U mulandu ci uno Yeova angamila umuyembu ukuti umulungami?

⁶ Paulo walanzile nu kuti umuntu aakataila Leza, “ala u mulungami.” (Loma 4:5) Paulo watile: “Vikwene avino na Devedi walanzile ukuti umuntu wino Leza akalola ukuti u mulungami ukwaula imilimo akaya ni nsansa. Walanzile ati: ‘Ansansa a yayo yano ivicitwa vyao iviipe vyelelwa na yano imembu zyao zyelelwa.’” (Loma 4:​6-8; Masa. 32:​1, 2) Leza akaelela nanti ukuvimba pa membu zyakwe yayo akamutaila. Akayelela nupya asitwalilila ukwiusya vino yaluvinye. Akalola antu yaa ukuti alungami pa mulandu nu utailo wao.

7. U munzila ci muno aomvi acisinka aliko mpiti yayelile alungami?

⁷ Nanti icakuti Abulahamu, Davidi alino na yakapepa yakwe Leza yauze acumi yatali amalilike, Leza wayamile ukuti yali alungami. Nomba pa mulandu wakuti yakweti utailo, Leza wayaweni ukuti yali akaele nga ukuyalinganya uku yantu aatamupepanga. (Efes. 2:12) Wakwe vino Paulo walanzile muli kalata wakwe, utailo uukalenga umuntu aye cuza wakwe Leza. Vikwene avino cali kuli Abulahamu na Davidi, nupya avino caya na kuli sweswe.

8-9. I vyani vino yamwi yakalanda pali vino Paulo na Yakobo yalemvile, nupya u mulandu ci?

⁸ Pa myaka iingi, ya simapepo yavilwa ukumanya vino utailo ni milimo isuma vyalemana. Yamwi yakasambilizya ukuti umuntu pakuti akapusuke alinzile ukutaila sile umu Mwene Yesu Klistu. Limwi namwe muvwapo yakulanda ukuti, “Tailini Yesu alino mulapusuka.” Yasimapepo yakalanda mazwi yakwe Paulo akuti: “Leza akalola [umuntu] ukuti u mulungami ukwaula imilimo.” (Loma 4:6) Nomba, yauze nayo yakalanda ukuti “ungapusuka” ndi cakuti ukuya uku ncende zino iceici likati izya muzilo alino nu kuomba  imilimo yuze isuma. Yafwile yakalanda amazwi aya pali Yakobo 2:24 akuti: “Umuntu akaya umulungami pa mulandu wa milimo asi pa mulandu wa utailo utupu.”

⁹ Pa mulandu nu kupusana ivisambilizyo, asambilila sana yamwi yakaelenganya ukuti vino Paulo walanzile pali vino umuntu alinzile ukucita pakuti Leza amutemwe vyapusana na vino Yakobo walanzile. Ya simapepo yafwile yakalanda ukuti Paulo wazumile ukuti umuntu angaya umulungami pa mulandu nu utailo asi milimo, lelo Yakobo wasambilizyanga ukuti imilimo yacindama pano iikalenga ukuti Leza atutemwe. Uwasambilila sana pa vya mipepele walanzile ukuti: “Yakobo atuvwikisye umulandu uno Paulo walandiile ukuti umuntu angaya umulungami ndi cakuti ali sile nu utailo, nupya Yakobo atazumile ulondolozi wakwe Paulo.” Lelo Yeova u walenzile ukuti Paulo na Yakobo yalembe vino yalemvile. (2 Tim. 3:16) Fwandi pakuti tuvwikisye vino yalandangapo, tulinzile ukwelenganya pa vintu na vyuze vino yalemvile umu makalata yao.

10. I vyani vino Paulo walandangapo sana? (Loma 3:​21, 28) (Loliniko ni cikope.)

¹⁰ I vyani vino Paulo walandangapo sana muli Loma vipande 3 na 4? Paulo walandanga sana pa “kulondela masunde” yakwe Mose yano Leza wamupeezile pa Mwamba wa Sinai. (Belengini Loma 3:​21, 28.) Cikaloleka ukuti umu manda yakwe Paulo catalilanga Aina Klistu Ayuda yamwi ukuzumila ukuti Masunde Yakwe Mose alino na vino yalondekwanga ukulacita umu masunde yaa vyata ukuomba. Fwandi Paulo walanzile pali Abulahamu pa kulenga yasininkizye ukuti umuntu asiya umulungami pa mulandu nu “kulondela  masunde.” Lelo umuntu akaya umulungami pa mulandu nu utailo. Ukumanya vii kukatukomelezya nu kutwazwa ukusininkizya ukuti tungapalama kuli Leza. Cii cikupiliula ukuti tungaya nu utailo muli Leza nu kutaila Klistu, nupya ukucita vii kungalenga Leza atutemwe.

11. I vyani vino Yakobo walandangapo?

¹¹ Lelo vino Yakobo walanzilepo umu Cipande 2 asi u “kulondela masunde” kuno Paulo walandangapo. Yakobo walanzile pa milimo nanti ivintu vino Aina Klistu yakacita cila wanda. Imilimo ii iikalanga ndi Umwina Klistu wataila Leza umu cumi nanti foo. Elenganyini pa vintu viili vino Yakobo walanzilepo.

12. Ukulingana na vino Yakobo walanzile, uzye utailo walemana uli ni milimo? (Loliniko ni cikope.)

¹² Ca kutandikilapo, Yakobo walanzile pali vino Aina Klistu yatalinzile ukuya na kapaatulula. Waomvizye icilangililo ica monsi uwali ni cikuuku uku muntu uwali ni vyuma lelo wasuzile umupiina. Yakobo walanzile ukuti umonsi wii angalanda ukuti wakwata utailo, lelo imilimo yakwe italangililanga ukuti waya nu utailo. (Yako. 2:​1-5, 9) Cakwe ciili, Yakobo walanzile pa muntu uwaweni ‘umwina nanti nkazi aatakweti ivyakuzwala ni vyakulya’ lelo atamwazwile. Nanti cakuti umuntu wiyo walandanga ukuti wali nu utailo, vino wacitanga vitalangililanga ukuti wakwata utailo. Wakwe vino Yakobo walemvile, “utailo uutakwata imilimo, wafwa.”—Yako. 2:​14-17.

13. Uzye Yakobo walangilile uli ukuti utailo ukalondekwa imilimo isuma? (Yakobo 2:​25, 26)

¹³ Yakobo walanzile pali Laabu pa kulangilila vino utailo uwakwata imilimo wacindama. (Belengini Yakobo 2:​25, 26.) Laabu uvwile pali Yeova nupya wamanyile ukuti Yeova  u watungililanga Aina Izlaeli. (Yoswa 2:​9-11) Imilimo yakwe yalangilile ukuti wali nu utailo lino wacingilile inengu ziili izya Ina Izlaeli. Cii calenzile ukuti Laabu ataali Umwina Izlaeli nupya ataali umumalilike ukwamwa ukuti u mulungami, wakwe vino cali kuli Abulahamu. Tukasambililako kuli Laabu ukuti cacindama ukulanga utailo muli vino tukacita.

14. Uzye vino Paulo walanzile na vino Yakobo walanzile vikauvwana uli?

¹⁴ Fwandi Paulo na Yakobo yalondololanga sile utailo ni milimo umu nzila izipusane. Paulo wanenanga Aina Klistu Ayuda ukuti Yeova ataali nu kuyatemwa pa mulandu sile uwakuti yalondelanga Masunde Yakwe Mose. Yakobo nawe wakonkomezyanga Aina Klistu yonsi ukuti yalinzile ukulalanga ukuti yataila Leza ukupitila umu kucita ivisuma kuli yauze.

15. U munzila ci muno tungalangila utailo muli vino tukacita? (Loliniko ni vikope.)

¹⁵ Yeova atalanda ukuti pakuti tuye alungami tulinzile ukulacita vivi kwene vino Abulahamu wacitanga. Alino, kwaya inzila izingi zino tungalangilamo ukuti twaya nu utailo muli vino tukacita. Tulinzile ukupokelela yonsi yano yacizile umu cilongano, ukwazwa aina na ya nkazi aakulondekwa uwazwilizyo, alino nu kucita ivisuma kuli ya lupwa itu, nupya ivintu vii ali vino Leza watemwa. (Loma 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Yoa. 3:18) Na cuze icicindamisye cino tungalangilamo ukuti twaya nu utailo u kuya acincile umu mulimo wa kusimikila api lyasi lisuma. (1 Tim. 4:16) Swensi kwene tungalanga muli vino tukacita ukuti twataila malayo yano Yeova watulaya ukuti yalafikiliziwa nu kuti vyonsi vino akacita vyaya ivilungame. Nga twacita vivyo, tulataila  uku Leza alatulola ukuti sweswe alungame nupya ya cuza yakwe.

16. Uzye upaalilo vyalemine uli nu utailo uno Abulahamu wakweti?

¹⁶ Muli Loma icipande 4 mwaya isambililo na lyuze ilicindame lino tukasambililako kuli Abulahamu, kuli kuti mulandu uno upaalilo wacindamila. Yeova walavile Abulahamu ukuti muli aliwe ali muno amu “nko izingi” yaali nu kupaalilwa. Elenganyini pa upaalilo usuma uno Abulahamu wakweti. (Utan. 12:3; 15:5; 17:4; Loma 4:17) Nomba, na lino Abulahamu wali ni myaka 100 Sala nawe myaka 90, ala umwana uwalavilwe acili ukuvyalwa. Kulingana nu untunze, caloliike kwati Abulahamu na Sala yatanga yakwate umwana. Cifwile catalalile sana Abulahamu ukuzumila vii. Lelo “wataile ukuti angaya isi wa nko izingi.” (Loma 4:​18, 19) Nupya umukuya kwa nsita vino wapaalilanga vizile ivicitika. Umu cumi Abulahamu wizile akwata umwana umonsi Isaki wino walolezile pa nsita itali.—Loma 4:​20-22.

17. Twamanya uli ukuti tungaya ya cuza yakwe Leza alungame?

¹⁷ Wakwe vino cali kuli Abulahamu, naswe kwene Leza angatutemwa nu kulatulola ukuti sweswe ya cuza yakwe alungame. Nupya Paulo walanzilepo pali cii, lino walemvile ukuti: “Amazwi yakuti “Leza wamuweni” yatalemvilwe sile pa mulandu na Abulahamu, lelo na pa mulandu witu swemuno tukalolwa ukuti sweswe yalungami, pano twataila Leza uwatuutulwile Yesu Umwene witu ukufuma uku yafwe.” (Loma 4:​23, 24) Wakwe Abulahamu, naswe kwene tulinzile ukuya nu utailo, kulacita ivisuma, alino nu kuya nu upaalilo. Paulo watwalilile ukulanda pa upaalilo muli Loma icipande 5, nupya vikwene ali vino tulasambililapo umu cipande icilondelilepo.