Navilwe umu 1927 umwi tauni ilinono ilyayelile umupiipi nu ku Chicago, umu Illinois, ku U.S.A. Ya tata na ya mayo yakweti ana 5, kuli kuti ya Jetha, ya Don, nene, ya Karl, alino na ya Joy. Twalondesyanga ukulaombela Yeova umi witu onsi. Ya Jetha yaile ukwi sukulu lya Gilyadi lyakwe ciili umu 1943. Ya Don yaile umu kuombela pa Bethel iya mu Brooklyn, ku New York, umu 1944. Ya Karl yaile umu kuombela pa Bethel umu 1947, alino ya Joy nayo yaile umu 1951. Vii vino yacitanga alino ni visuma vino avyazi yacitanga, vyankomelizye ukulaombesya umu mulimo wakwe Yeova.

Ya tata na ya mayo yali aakabelenga yakwe Baibo aatemilwe Leza nupya naswe kwene swe yana yatusambilizye kutemwa Leza. Nomba ya tata yatiile ukucindika maceici pa cisila ca kuomba ngu musilika umu Europe lino kwali Nkondo ya Nsi Yonsi iya kutandikilapo. Ya mayo yataizye sana Leza pali vino ya tata yawezile apuma, yanenyile ya tata ati: “Ya Karl, twapitini uku ceici wakwe vino twacitanga.” Ya tata yaswike ati: “Namakusukilila, lelo nemo ntakuya ningilemo.” Ya mayo yatiile: “U mulandu ci?” Lyene ya tata yaswike ati: “Lino kwali inkondo, intunguluzi zya mapepo izyaya umu mipepele ili imwi zyapalanga asilika ukuti yakazanze antu yauze aaya umu mipepele yao. Uzye aa weni yano Leza watungilile?”

Lino ya mayo yali uku ceici, Ya Nte Yakwe Yeova yaili yatutandalile pa ng’anda. Yapeezile ya tata mabuku yaili akusambililamo Baibo aakaamwa ukuti Uluswepo, aakalondolola ivyaya umwi buku lya Kusokolola. Ya tata yalondesyanga ukusambilila, fwandi yaposile mabuku. Lino ya mayo izile yalola mabuku yaa, yatandike ukuyabelenga. Uwanda umwi ya mayo yaweni icimanyisyo umu nyuzipepa muno yaamanga antu aalondanga ukusambilila Baibo ukuomvya mabuku aakuti Uluswepo. Lyene yapingwilepo ukuyako. Lino yafisile, umwanaci umukalamba aliwe wayuzile icisaasa. Ya mayo yalemile ibuku lyonga nu kuuzya umwanaci ati, “Uzye ali pano, pano mukusambilila ibuku lii?” Umwanaci waswike ati: “Emukwai, ingilini.” Umulungu uwalondelilepo ya mayo yatusenzile swe yana, nupya ukufuma lili kwene twatandike ukuyako lyonsi.

Uwanda umwi pa kulongana, uwatungululanga ukulongana wanenyile ukuti imbelenge Masamu  144:​15, apa kalanda ukuti aansansa a yayo aakapepa Yeova. Ilembo lii lyankomelizye sana, pamwi na malembo na yauze yaili kuli kuti, 1 Timoti 1:​11, apa kalanda ukuti Yeova a “Leza wa nsansa,” alino na Efeso 5:​1, ilikatukomelezya ukuti ‘twakolanya Leza.’ Cii calenzile niluke ukuti nalinzile ukulaombela Kaumba wane ni nsansa nu kulataizya api syuko ilya kumuombela. Nupya vintu vii viili ali vino nkaezya ukulacita umu umi wane.

Icilongano icayelile umupiipi pali makilomita 32 ukufuma uku Chicago. Nanti ciye vivyo, twazanangwa umu kulongana, nupya natandike ukumanya ivingi ivyaya muli Baibo. Nkwiusya ukuti uwanda umwi katungulula wasonsile ya Jetha ukuti yasukepo. Lino yasukanga natiile, ‘inamanya icasuko. Fwandi ngi nakatusya ikasa ukuti nasukepo.’ Natandike ukupekanyizizya limwi ukulongana nu kupekanya ivyasuko umu mazwi yane. Ni cicindamisye icakuti, nene, ina yane na ya kaci yane twapalime sana kuli Yeova. Nupya nizile imbatiziwa umu 1941.

Nkaiusya ukongano umwi uno twakweti umu Cleveland, uku Ohio, umu 1942. Antu ukufuma umu ncende ukucila pali 50 izya mu United States yakutike uku ukongano uu ukuomvya foni. Ulupwa lwitu lwikalanga umu matenti aayayelile umupiipi na payelile ukongano yano aina yapekinye. Pa nsita yii ala kuli Nkondo ya Nsi Yonsi Yakwe Ciili, nupya Ya Nte Yakwe Yeova yayacuzyanga sana. Usiku naweni aina ala iimika imyotoka ukunzi ya matenti. Yazumilizyanyizye ukuti muli cila motoka mumayanga umuntu wenga aakuomba ulinzi usiku. Fwandi ndi cakuti kwakatuka intazi iili yonsi, aina yali nu kwasya malaiti pakuti antu yatalola ivyacitikanga alino nu kulizya mauta. Lyene aina yauze yayanga umu kuyazwa. Nelenginye ukuti, ‘antu yakwe Yeova yaipekanya uku vintu ivili vyonsi.’ Nayuvwile umu cingililwe, naizi ningo, nupya kutaali iviipe ivyacitike.

Lino papisile myaka, nelenginye pa vyacitike pa ukongano uwa, nupya niwisye ukuti ya mayo yatasakamile nanti ukuvwa intete. Yataile sana Yeova alino ni iuvi lyakwe. Ntalilila vino ya mayo yacitanga.

Lino tutatala twalongana ukongano uwa, ya mayo yatandike upainiya wa nsita yonsi. Fwandi iisile sana mano uku malyasi aalandanga pa mulimo wa nsita yonsi. Lino twaswililanga uku ng’anda, ya mayo yatiile, “Ningatemwa ukutwalilila ukuomba upainiya, nomba ntanga nkwanisye pano ndinzile ukulasakamala ing’anda.” Lyene yatuuzizye ndi cakuti tungayazwa. Twazumile, nupya yatunenyile ukuti twazifya umuputule onga onga lino tutatala twalya icakulya ca katondo. Ndi cakuti twaya uku sukulu, ya mayo yalolanga ndi cakuti ivintu vyonsi vili sile ningo umu ng’anda alino iyapita umu mulimo wa kusimikila. Nanti cakuti ya mayo yali apamviwe, yatusakamalanga swe yana. Lino twawelanga umu kulya icakulya ca kasanya na lino twawelanga uku sukulu yayanga pamwi naswe. Manda yamwi ndi cakuti twawela uku sukulu, twayanga nayo umu mulimo wa kusimikila, ukucita vii kwatwazwile ukumanya vino ukuomba upainiya kukapiliula.

Natandike upainiya wa nsita yonsi lino nali ni myaka 16. Nanti cakuti ya tata yali ala yatatala yaya ya Nte, yatemilwe vino nacitanga. Uwanda umwi usiku, nayanenyile ati inezya lelo ntazanyile nanti wenga aakulonda ukusambilila Baibo. Pa cisila cakuta ukulanda panono, nayuzizye ati, “Uzye mungatemwa ukulasambilila nani?” Yatazile yelenganyapo  panono, lyene izile iyazumila ukuti twasambilila nayo. Fwandi, isambililo lya Baibo lino natandikilepo ukukwata aa tata. Lii lyali i syuko sana!

Twasambilile umwi buku lyakuti “The Truth Shall Make You Free.” Lino papisile insita ukufuma pano twatandikile ukusambilila, nizile niluka ukuti ya tata yangazwanga ukumanya ivya kuisambilizya ningo Baibo alino ni vya kusambilizya yauze. Wakwe uwanda umwi usiku, pa cisila ca kubelenga palaglafu wenga, yatiile: “Nalola vino ibuku likulandapo. Nomba wamanya uli ndi cakuti vino ibuku likulandapo ivya cumi?” Ntaipekinye ukwasuka iuzyo lii, fwandi natiile, “Ntamamyasuka ilelo, lelo lino tulasambilila umuku uze, ndasuka iuzyo lii.” Nupya ali vino nacisile. Nazanyile ilembo ilyatungililanga icisinka cino twalanzyanyangapo. Ukufuma lili kwene, napekanyanga isambililo nupya nasambilile ni vya kulondelezya. Ukucita vii kwangazwile ukulaisambilizya ningo nupya kwazwile na ya tata. Yatandike ukuomvya vino yasambililanga nupya izile iyabatiziwa umu 1952.

Nafumile pa ng’anda ala ndi ni myaka 17. Ya Jetha izile iyaya ya misyonali, nupya ya Don yatandike ukuombela pa Bethel. Yonsi yoili yatemilwe imilimo ino yaombanga, nupya cii cankomelizye sana. Nalemvile kalata iya kuzizyapo ukulaombela pa Bethel ni ya kwi Sukulu lya Gilyadi nupya natandike ukulolela ukuti Yeova aliwe apingulepo kuno ndaombela. Ni cacitike icakuti, izile yangama ukuya umu kuombela pa Bethel umu 1946.

Pa myaka iingi naomvile imilimo ipusanepusane pa Bethel, nupya nasambililako ivintu ivingi. Fwandi umu myaka 75 ino naomba pa Bethel, nasambilila ivya kupanga mabuku ni vya kuombela uku mpiya. Nupya nasambilila ni vya kukala nu kutuma ivintu uku mpanga zyuze. Nupya ukulunda pali vii, nkaipakizya ukusambilila Baibo ukupitila umu mapepo ya katondo alino na malyasi yauze apa Bethel.

Kwali na vyuze vino nasambilile uku muto wane Karl, uwizile atandika ukuombela pa Bethel umu 1947. Waisambilizyanga ningo Baibo nupya wamanyile ivya kusambilizya ningo Baibo. Uwanda umwi namunenyile ukuti angazweko ukupekanya ningo ilyasi lino napeezilwe. Namulondolwelile ukuti nalondelizye ivyeo ivingi lelo cantalile ukuviomvya. Wangazwile ukumanya ivya kucita lino wanguzizye ati, “Ya Joel, i vyani vino mukulandapo sana umwi lyasi linu?” Lilyo kwene nizile imanya vino walandangapo, nalondekwanga sile ukuomvya ivyeo ivyali nu kungazwa ukulondolola vino ilyasi lyalandangapo ukucila ukuomvya ivyeo vyonsi. Ntalilila vino nasambilileko.

Pakuti twaomba ni nsansa apa Bethel, tulinzile ukulaombako lyonsi umulimo wa kusimikila, nupya  ukucita vii kukalenga twakomeleziwa. Vimwi ivyacitike vino nkaiusya, vyacitike pa wanda umwi amanguzi umu Bronx, uku New York. Nemo pamwi nu mwina umwi twatandalile umwanaci uwazumile ukupoka Magazini na Zyukini! uku cisila. Twamunenyile ukuti, “Uwanda wi lelo manguzi tukwazwa antu ukusambilila ivyeo ivyakukomelezya ukufuma muli Baibo.” Lyene waswike ati: “Ndi cakuti mukulanda pali Baibo, ingilini.” Twabelenzile nu kulanzyanya malembo aalandanga pa Wene wakwe Leza na pa nsi ipya iili nu kwiza. Vii vyamukomelizye sana, nupya wamileko na ya cuza yakwe yamwi ukuti yakazanweko umulungu uwalondelilepo. Wene pamwi na ya iya izile yaya aomvi yakwe Yeova acisinka.

Nalondanga ukutwala. Pa cisila ca myaka 10, nazanyile nkazi. I cani ica ngazwile ukuzana umuci umusuma? Napefile kuli Yeova nupya nelenginye pali vino nalondanga ukucita pamwi na mamane pa cisila ca kutwalana.

Pa cisila ca ukongano umu Yankee Stadium, twakomenkine na nkazi Mary Aniol. Wene pamwi na ya Jetha yali umwi Sukulu lya Gilyadi lyakwe ciili, nupya yaombelanga pamwi umisyonali. Ya Mary yandondolwelile ivisuma ivyacitikanga lino yaombanga umisyonali umu Caribbean alino pa masambililo ya Baibo yano yatungulwile pa myaka iingi. Lino twayanga tukumanyana, twizile itwiluka ukuti swensi kwene twalondanga ukutwalilila ukulaombela Yeova umu mulimo wa nsita yonsi. Twizile itutemwana sana nupya mu Epuleo umu 1955 twatwaline. Ya Mary yali ica upe ukufuma kuli Yeova nupya yakweti imiyele isuma ino nakolanyangako. Yayanga ni nsansa umu mulimo uli onsi uno yayapeela. Yaombesyanga, iikanga mano ku kukwazwa yauze, nupya lyonsi iikanga ivya Wene inkoleelo. (Mate. 6:33) Twaomvile umulimo wa kutandalila ivilongano pa myaka itatu, nupya umu 1958 izile iyatwama ukuya umu kuombela pa Bethel.

Nasambilile ivingi kuli ya Mary. Wakwe, lino twatwaline sile twapingwilepo ukulabelengela Baibo capamwi, twabelenganga ivikomo 15 alino itutala itwimilila. Pa cisila cakuti wenga wabelenga, twalanzyanyanga nu kulola vino tungaomvya ivyeo ivili umu vikomo vivyo. Ilingi ya Mary yanenanga vino yasambilile ukwi Sukulu lya Gilyadi nanti vino yasambilile lino yaombanga umisyonali. Vino twalanzyanyanga vyangazwile ukulalanda ningo malyasi alino nu kumanya ivya kukomelezya ningo ya nkazi.—Mapi. 25:11.

Ya Mary yafwile umu 2013. Nkalondesya sana ukwiza yalola umu nsi ipya. Ndakai, nkalondesya ukutwalilila ukusambiliziwa na Yeova nu kumutaila nu mwenzo wane onsi. (Mapi. 3:​5, 6) Nkaya ni nsansa nu kuteekeziwa ndi cakuti nelenganya pali vino antu yakwe Yeova yalacita umu nsi ipya. Pa vintu vino tulacita palaya nu kusambilila ivintu ivipya pali Kasambilizya witu Mukalamba. Nkataizya sana Yeova pali vino wansambilizya na pali vino wandanga icikuuku umu nzila izingi.