1. U kukomelezya ci kuno Yeova wapeezile pa nsita ino antu yapondwike mu Edeni?

UKUFUMA sile pano antunze yayembukile nu kuta ukuya aamalilike, Yeova walanga ukuti a Leza aakakomelezya. Lino antu yapondwike sile mu Edeni, wapeezile aali nu kwizavyalwa kuli Adamu icali nu kwiza yalenga ukuzizimizya. Asi vyonsi vino antunze yaponzizye. Pacisila cakuvwikisya usoowelo uwalembwa pa Utandiko 3:15 antu yaali nu kukwata upaalilo wakuti, “cizoka ca mpiti,” Satana Ciwa alino ni milimo yakwe yonsi iipe vilononwa.—Umbw. 12:9; 1 Yoa. 3:8.

2. Uzye Yeova wakomelizye uli Nowa?

² Umuomvi wakwe Yeova, Nowa watenzi mu nsi umwali ivintu iviipe muno wene nu ulupwa lwakwe sile, aapepanga Yeova. Vino mu nsi mwavuzile unkalwe nu upulumusi, limwi nga  calenzile Nowa atoovoke. (Utan. 6:4, 5, 11; Yuda 6) Nomba Yeova wamunenyile amazwi alenzile ukuti akwate amaka yano walondekwanga aakuzizimizya lino akwezya na maka ukutwalilila ‘ukupita na Leza.’ (Utan. 6:9) Yeova wanenyile Nowa ukuti wali nu konona insi iya iipe nupya wamunenyile na pali vino wali nu kucita pakuti wene nu lupwa lwakwe yace yapusuke. (Utan. 6:13-18) Yeova walangizye Nowa ukuti a Leza aakakomelezya.

3. U kukomelezya ci kuno Yoswa wapokelile? (Lolini cikope cakutandikilako.)

³ Yoswa wakweti umilimo ukome uwa kutungulula antu yakwe Leza mu Mpanga ya Ulayo. Mu mulimo uu mwali nu kucimvya alwani ya maka aatenzi mu mpanga iiya. Fwandi Yoswa wasakamiile sana. Yeova wamanyile vii, ali mulandu uno waneniile Mose ukukomelezya Yoswa. Leza walanzile ati: “Wemo peela sile Yoswa amalamulo. Fwandi umukomelezye nu kumupeela inzyansyo, pa mulandu wakuti aliwe alatungulula antu kulamba nu kuyapoka nu kwikala mu mpanga ino wemo umalola sile.” (Malan. 3:28) Lino Yoswa atatala watandika ukuomba umulimo, Yeova wamukomelizye lino walanzile ati: ‘Uwaiusya lyonsi ilamulo lino natinkupeela ilya kuti uposye nupya uzyansye! Uposye nupya uzyansye, pano Yeova Leza wako amayanga nawe konsi kuno umayanga.’ (Yoswa 1:1, 9) Ala kwali u kukomelezya ukusuma sana kuu!

4, 5. (a) U kukomelezya ci kuno Yeova wakomelizye antu yakwe aaliko mpiti? (b) Uzye Yeova wakomelizye uli Umwanakwe?

⁴ Yeova atakomelezyanga sile antu wenga na wenga lelo wakomelezyanga ni umba. Mausoowelo yalenzile ukuti Ayuda aasenzilwe ku Babiloni yateekeziwe, Yeova walanzile ati: “Ali cino mwemo mutaopa, nemo namayanga pe namwe. Mutasakamala nanti cimwi pano nene indi Leza winu. Nene namamukomyanga nupya namamwavwanga. Nene namamusunganga nupya nene namamupususyanga.” (Eza. 41:10) Vikwene avino Leza wakomelezyanga na Ina Klistu ya kutandikilako kwene, nupya avino akacita nu ku yantu yakwe ndakai.—Welengini 2 Kolinto 1:3, 4.

⁵ Yesu nawe kwene wapokelile ukukomelezya ukufuma kuli Isi. Lino Yesu wawatiziwanga, uvwile izwi kufuma mwi yulu likuti: “Wii u Mwanane mukundwe, munoli nkuzanga cuze.” (Mate. 3:17) Amazwi yaa yakomelezyanga sana Yesu lyonsi lino waombanga umulimo wa kusimikila!

6. Uzye umulumbe wa matalanti ukatukomelezya uli?

⁶ Yesu wakolanyanga Isi. Umulumbe uwa matalanti uno Yesu walanzile mu usoowelo wa mpelelekezyo ya nsi ii, walanzile pa kuya ni cisinka. Umwene wanenyile aomvi yakwe acumi ati: “Wacitanga ningo we muomvi musuma nupya uwakutailwa! Wali uwakutailwa pa vintu vinono. Caleka namakucita kangalila pa vintu vingi. Iza uzange pamwi nani!” (Mate. 25:21, 23) Ala kukomeleziwa kuu kwali ukusuma sana, ukwakulenga tutwalilile ukuombela Yeova ni cisinka!

7. Uzye Yesu wakomelizye uli atumwa yakwe alino na Petulo?

⁷ Insita izingi atumwa yakwe Yesu yapazyanyanga pali wino wali umukulu pali aliyo, nomba Yesu wayatekelile pa kuyakomelezya ukuti yaicefya wa yaomvi, asi ukuya asambazi foo. (Luka 22:24-26) Limwi limwi Petulo wacitanga ivitazanzyanga Yesu. (Mate. 16:21-23; 26:31-35, 75) Ukucila ukukana Petulo, Yesu wamukomelizye nupya wamupeezile nu mulimo wa kukomelezya aina.—Yoa. 21:16.

8. Uzye Hezekiya wakomelizye uli asilika na Ayuda yonsi?

⁸ Na lino Yeova atatala watuma Umwanakwe pano nsi nu kulangilila ivyakucita pa kukomelezya yauze, aomvi yakwe Yeova acisinka yalondekwanga ukukomeleziwa. Lino aina Asilya yacuzyanga Ayuda, Hezekiya wakolonganike asilika alino na Ayuda kuti ayakomelezye. “Mukwai antu apa kuuvwa amazwi yakwe, iyakomeleka nu kukomeleka.”—Welengini 2 Milandu 32:6-8.

9. Uzye ibuku lyakwe Yobo likatusambilizya vyani pali vino tungakomelezya yauze?

⁹ Nanti icakuti Yobo nawe kwene walondekwanga ukukomeleziwa, wakomelizye auze yatatu ‘aamuletelanga amasakamiko.’ Wayanenyile ukuti nga wali aliyo, nga ‘walanzile amazwi akuyakomelezya, suka sile na pano amati yanguuma umu mulomo wakwe.’ (Yobo 16:1-5) Lyene pa kusyalikizya, Eliu na Yeova yakomelizye Yobo.—Yobo 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) U mulandu ci uno mwana Yefuta umukazyana walondekwanga ukukomeleziwa? (b) Aaweni ndakai, akalondekwa ukukomeleziwa umu nzila iliimwi kwene?

¹⁰ Muze uwaliko mpiti uwalondekwanga ukukomeleziwa a mwana Yefuta umukazyana. Lino Umupinguzi Yefuta atali aye umu kulwa na ina Amoni, walavile kuli Yeova ukuti umuntu uwali nu kutandikilapo ukuya muzengela ndi wawela uku ulwi pa cisila ca kucimvya, wali nu kumupeela kuli Yeova pakuti aombela pi tenti lya kupepelapo. I cacitiike icakuti, umwanakwe umukazyana wino wakweti wenga mpo, u wafumile uku kumuzengela lino wafumanga uku ulwi ala watacimvya. Yefuta uvwile sana uyi. Nomba wasungiliile umulapo uno walavile kuli Yeova nu kutuma umwanakwe umukazyana nacisungu uku Syilo ukuya umu kuombela pi tenti lya kupepelapo umi wakwe onsi.—Yakapi. 11:30-35.

¹¹ Nanti cakuti Yefuta camutalile sana, umwanakwe wene cifwile cacizile napo, pano wene waitemilwe ukucita vino isi wapingwilepo. (Yakapi. 11:36, 37) Ataali nu kukwata isyuko lya kutwalwa, ukukwata ana nu kusungilila izina lya lupwa lwakwe ni vya upyanyi kuti vitalowa. Fwandi wakwe vino umuntu aliwensi angalonda ukukomeleziwa, nawe kwene walondekwanga uwa kumukomelezya. Baibo ikati: ‘Lwizile uluya u lutambi lwa ina Izlaeli ulwakuti cila mwaka akazyana amu Izlaeli yalinzile ukulaya mu myamba pa manda yani ku kukomelezya umwana mukazyana wakwe Yefuta umwina Gileadi.’ (Yakapi. 11:39, 40) Fwandi Aina Klistu aatatwala nanti ukutwalwa pa mulandu nu kulondesya ‘kusakamala mulimo wa Mwene’ nayo kwene tulinzile ukuyataizya nu kuyakomelezya.—1 Kol. 7:32-35.

12, 13. Uzye Petulo ‘wakomelizye uli aina’?

¹² Lino kwasile panono ukuti Yesu afwe, wanenyile umutumwa Petulo ati: “Simoni, Simoni! Lola Ciwa watazumiliziwa na Leza kuti amweele mwensi, wakwe vino antu yakaela ingano. Lelo natinkupepela Simoni kuti utailo wako utatoovoka. Na lino ulazenzuka, uce ukomelezye anyonko onsi.”—Luka 22:31, 32.

¹³ Petulo wizile aya ulucesi umu cilongano ca Ina Klistu akutandikilako. (Gala. 2:9) Wakomelizye aina pa mulandu wakuti wasifile pa wanda wa Pentekosti na pacisila. Uku mpela ya mulimo wakwe uwa kusimikila uno waomvile pa myaka ingi, walemvile kalata  uku Ina Klistu yauze. Pa kulondolola icalenzile, walondolwile ati: “Nemo nkulonda kumukomelezya nu kupeela umboni uwakuti cikuuku cakwe Leza kunomuli ica cumi. Komelekini muno cili.” (1 Pet. 5:12) Makalata yano umupasi walenzile Petulo ukulemba yaakomelezya Aina Klistu ukufuma liilikwene ukufika na ndakai. Fwandi tukalondekwa sana ukukomeleziwa kuu lino tukalolela kufikiliziwa kwa malayo yakwe Leza.—2 Pet. 3:13.

14, 15. Uzye ivyeo vino Yoane walemvile vikaazwa uli Aina Klistu ukufuma mpiti ukufika na ndakai?

¹⁴ Umutumwa Yoane nawe kwene wali ulucesi mu cilongano ca Ina Klistu akutandikilako. Ilandwe ilisuma sana lino walemvile pa mulimo wakwe Yesu uwa kusimikila lyali ilyakukomelezya wakwe cimwi ku Ina Klistu ya kutandikilako alino na ndakai kwene. Ilandwe lyakwe Yoane sile i lyalanda pa mazwi yano Yesu walanzile akuti ukutemwa u kukamanyisya asambi yakwe aacumi.—Welengini Yoane 13:34, 35.

¹⁵ Mu makalata yatatu yakwe Yoane mwaya icumi na cuze. Ndi twanyomelwa nu luyembu, uzye tusiteekeziwa ndi twawelenga ukuti “uwazi wakwe Klistu . . . ulatuswefya kufuma ku maifyo onsi”? (1 Yoa. 1:7) Nupya ndi cakuti tukuvwa uyi umu mwenzo, uzye tusiuvwa ningo sana lino tukuwelenga ukuti “Leza wene u mukulu kuluta yakampingu itu”? (1 Yoa. 3:20) Yoane sile u walemvile ukuti “Leza u kutemwa.” (1 Yoa. 4:8, 16) Umu makalata yano walemvile yakwe ciili na citatu Yoane wataizye Aina Klistu aakatwalilila ‘ukuyela icumi.’—2 Yoa. 4; 3 Yoa. 3, 4.

16, 17. U kukomelezya ci kuno Paulo wakomelizye Aina Klistu akutandikilako?

¹⁶ Umu nsita ya Ina Klistu akutandikilako, limwi umutumwa uwakomelizye sana aina a  Paulo. Cikaloleka kwati umu manda ya kutandikilako a yatumwa, atumwa aingi ikalanga umu Yelusalemu, umusumba uwikalangamo iumba ilyatungululanga. (Mili. 8:14; 15:2) Aina Klistu aaikalanga umu Yudeya yasimikilanga antu pali Klistu, azumiile ukuti kwaya Leza wenga pa mulandu ni vizumilo vya ya Yuda. Nupya, Paulo watumilwe nu mupasi wa muzilo ukuti akasimikile antu ataali Ayuda aikalanga umu mpanga zya ina Gilisi na Loma, aapepanga tuleza utwingi.—Gal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

¹⁷ Paulo wapitanyile konsi mu musumba uno ndakai yakaama ati Turkey, alino nu mu Gilisi na Italy, ala akupanga vilongano vya Ina Klistu ataali Ayuda. Antu yaa asangwike Aina Klistu ‘yacuzile pa mulandu wa kuzunyiwa na akazi kao,’ nupya yalondekwanga ukukomeleziwa. (1 Tesa. 2:14) Umu mwaka wakwe 50 C.E., Paulo walembiile Aina Klistu acance amu Tesalonika ati: “Swemo tukatwalilila kutaizya Leza pa mulandu winu mwensi nu kutaka Umwene lyonsi mu mapepo itu, pano tukaiusya kunena Leza Tata pa utailo winu nu mulimo uwa kutemwa nga na pa upaalilo winu.” (1 Tesa. 1:2, 3) Nupya wayakomelizye nu kutwalilila ukulakomelezyanya lino watiile: “Mwakomelezyanya nu kwazwana, wakwe vino ndakai mukucita.”—1 Tesa. 5:11.

18. Uzye iumba ilyatungululanga lyakomelizye uli Filipi?

¹⁸ Iumba ilyatungululanga mu nsita ya Ina Klistu akutandikilako lyakomelezyanga yonsi atungululanga mu cilongano alino na Ina Klistu yonsi. Lino Filipi wasimikilanga pali Klistu ku ina Samaliya, iumba ilyatungululanga lyamutungilile sana. Yatumile aamwiumba lyao yaili, Petulo na Yoane, pakuti yakapepele Aina Klistu apya pakuti yapokelele umupasi wa muzilo. (Mili. 8:5, 14-17) Filipi na yonsi asenwike ukuya Aina Klistu yakomeleziwe sana pa mulandu na vino iumba ilyatungululanga lyayatungililanga.

19. Uzye amu cilongano ca Ina Klistu akutandikilako yacisile uli lino iumba ilyatungululanga lyayatumiile kalata?

¹⁹ Pacisila, amwi umba ilyatungululanga iikazile pamwi kuti yapingule ndi cakuti Aina Klistu ataali Ayuda yali nu kusilamulwa wakwe vino Isunde Lyakwe Mose lyalanzile. (Mili. 15:1, 2) Lino aina ali nu kupingula pa mulandu uwo yalenzile umupasi wa muzilo nu kulondelezya mu malembelo, yapingwilepo ukuti ukusilamulwa kutaacindime pa nsita iiya, nupya yalembiile amu vilongano kalata. Aimililangako iumba ilyatungululanga yayatumile ukutwala kalata ku vilongano. I vyani ivyacitike? “Lino antu yawelenzile kalata, myenzo yao izuziwa nu luzango cuze pa kuvwa mazwi yaa aukomelezyo.”—Mili. 15:27-32.

20. (a) Uzye amwi Umba Ilikatungulula ndakai yakakomelezya uli aina na ya nkazi mu nsi yonsi? (b) Iiuzyo ci ililasukwa mu cipande icilondelilepo?

²⁰ Ndakai, amwi Umba Ilikatungulula lyakwe ya Nte Yakwe Yeova yakakomelezya aina na ya nkazi apa Betele, aakaomba umulimo wa nsita yonsi uiyele uwa kusimikila, alino na Ina Klistu ya cumi umu nsi yonsi. Cikaya wakwe viivi kwene vino cali ku Ina Klistu akutandikilako, yakaya nu luzango cuze ndi yakomeleziwa! Alino nupya, mu 2015 Iumba Ilikatungulula lyafumizye kabuku kaakuti Welini Kuli Yeova, akakakomezya antu angi mu nsi yonsi. Nomba uzye ayaya sile aya mu utunguluzi aalinzile ukukolanya Yeova lino yakukomelezya yauze? Icasuko ukwi uzyo lilyo tulacizana mu cipande icilondelilepo.