1. I vyani vimwi ivingalenga twasakamikwa, nupya cingalenga tutandike ukwelenganya uli?

UZYE namwe mwatala mwasakamikwapo pali cimwi? * Limwi mwasakamikwe pa mulandu ni viipe vino yauze yalanzile nanti ukucita. Nanti limwi mungasakamala pali vino imulanda nanti ukucita. Limwi mwayembwike nupya mukasakamala ukuti Yeova atalatala amwelele. Nupya limwi mungaelenganya ukuti pa mulandu wakuti mukusakamikwa pali vimwi, limwi mutaakwata utailo nupya mwemwe aipe. Nomba uzye vivyo i vya cumi?

2. A malyasi ci yamwi alembwa muli Baibo aakalangilila ukuti ukusakamikwa kusipiliula ukuti muntu atakwata utailo?

² Lekini tulande pali yamwi alembwa muli Baibo. Hana, uwizile aya nyina wakwe kasesema Samueli wali sana nu utailo. Lelo wasakamikwanga sana lino umwi uwa mu lupwa lwakwe wamucuzyanga. (1 Sam. 1:7) Mutumwa Paulo wakweti sana utailo, nomba wasakamikwanga sana pa mulandu wa vilongano vyonsi. (2 Kol. 11:28) Umwene Davidi wakweti sana utailo, icakuti Yeova wamutemilwe sana. (Mili. 13:22) Nanti ciye vivyo, Davidi wacisile viipe ivyalenzile asakamikwa sana. (Masa. 38:4) Yeova wakomelizye nu kuteekezya antu yaa cila muntu. Lekini tulole vino tungasambilila kuli vino vyacitike.

3. U mulandu ci uno tungasakamikilwa sana ndi cakuti umwi walanda amazwi aipe?

³ Lino yamwi yakulanda amazwi aipe nanti ukutucitila iviipe, tungatandika kusakamikwa. Cikatala sana ndi cakuti uwatatusosya a cuza witu wino twatemwa nanti sile a lupwa. Tungatandika ukusakamala ndi cakuti muntu wiyo a cuza witu. Insita zimwi umuntu angalanda vimwi ukwaula ukwelenganyapo, nomba vino walanda vingatusosya sana. (Mapi. 12:18) Nanti limwi umuntu angalanda vimwi vino watamanya ukuti vimatusosya. Vya musango uwo vyacitikile nkazi umwi uwacance. Walanzile ukuti: “Patalengile sana, umwi wino nelenganyanga ukuti wali a cuza wane watandike ukusalanganya malyasi aufi pali nene pa intaneti. Nasosile sana nupya nasakamiile. Navizilwe ukuvwikisya umulandu uno wansosezyanga musango uwo. Ndi cakuti yamusosyapo kuli cuza winu nanti lupwa, mungasambilila ivingi kuli Hana.

4. Iintazi ci izipisye zino Hana wakweti?

⁴ Hana wazizimizyanga intazi zikome. Pa myaka iingi atakwatanga ana. (1 Sam. 1:2) Mu Izlaeli, umwanaci aatakwatanga ana yamulolanga ukuti Leza atamupaalanga. Cii calenganga ailola ukuti u musuulwe. (Utan. 30:1, 2) Nupya kwali cuze icalenzile ivintu umu umi wakwe Hana ukwipilako, iya wakweti umuci na muze Penina uwamuvyalilanga ana. Penina uvwilanga sana Hana uzuwa nupya “wamusinkolanga nu kumuzewanya.” (1 Sam. 1:6) Pa kutandika Hana uvwanga sana ulanda pali vino vyamucitikilanga. Uvwanga sana uyi icakuti walilanga nu kukana ukulya. Wacuulanga sana mu mwenzo. (1 Sam. 1:7, 10) Uzye wacisile uli pakuti ateekeziwe?

5. Uzye ipepo lyazwilizye uli Hana?

⁵ Hana wapefile kuli Yeova nu kumunena vyonsi vino wayuvwanga. Pa cisila ca kupepa, walondolwelile intazi zino wakweti zyonsi kuli Simapepo Mukalamba Eli. Nawe wamunenyile ati: “Pita ulumi, si angala Leza wa ina Izlaeli akulambule cino umulenzile.” I vyani vyacitike lyene? Hana wapisile “aya alya ivyakulya, nga lyene ata nu kuloleka uwa ulanda.” (1 Sam. 1:17, 18) Ipepo lyazwilizye Hana ukuya nu mutende nupya.

6. I vyani vino tukusambilila kuli Hana na pi lembelo lyakwe Filipi 4:6, 7 api pepo?

 ⁶ Tungaya nu mutende nga twatwalilila ukupepa. Insita izingi, Hana walandanga na Isi wa kwi yulu. (1 Sam. 1:12) Naswe kwene tungalanda pa nsita itali na Yeova, kumunena pa vikutusakamika, vino tukutiina, alino na pali vino tukaluvyanya. Vyonsi vino tukulanda umu mapepo itu vitalinzile ukuya ivimalilike nanti ivitantikwe ningo sana. Insita zimwi tungalila nu kulila lino tukunena Yeova ivikutusakamika. Nanti ciye vivyo, Yeova asitonta ukukutika ku mapepo itu. Nupya lino tukupepela pa ntazi zino tukweti, tulinzile nu kwiusya vino Paulo watunenyile ivyaya pali Filipi 4:6, 7. (Welengini.) Paulo watunenyile ukuti tulinzile ukutaizya Yeova ukupitila umwi pepo. Kwaya ivintu ivingi vino tungataizizyapo Yeova. Tungataizya Yeova pa umi uno watupeela, pa vintu ivisuma vino waumba, pa kutemwa kwakwe na pa upalilo usuma uno watupeela. I vyani vyuze vino tungasambilila kuli Hana?

7. I vyani vino Hana na iya yacitanga lyonsi?

⁷ Hana wayanga lyonsi na iya uku Syilo umu kupepa Yeova, asi mulandu ni ntazi zino wakweti. (1 Sam. 1:1-5) Lino Hana wali pa ng’anda ya kupepelapo, Simapepo Mukalamba Eli wamukomelizye nu kumunena ukuti wataile ukuti Yeova alasuka ipepo lyakwe.—1 Sam. 1:9, 17.

8. Uzye ukulongana kungatwazwa uli? Londololini.

⁸ Tungaya nu mutende nga tukuzanwa lyonsi mu kulongana. Pa kulongana, umwina aakapepa ipepo lya kuyulila, akalenga umupasi wakwe Leza ukuya naswe. Mutende waya pa miyele ino umupasi ukatulenga ukukwata. (Gala. 5:22) Ndi twaya mu kulongana nanti sile alino itusakamala, tukalenga Yeova na ina itu na ya nkazi kutukomelezya nu kutwazwa ukuya nu mutende. Ipepo nu kulongana ali vintu vicindame vino Yeova akaomvya pa kututeekezya. (Ayeb. 10:24, 25) Lekini tulande pali cuze cino tungasambilila kuli Hana.

9. I vyani ivitasenwike umu umi wakwe Hana, nomba i vyani vyamwazwilizye?

⁹ Intazi zyakwe Hana zitasizile lilyo kwene sile. Lino Hana wawezile uku ng’anda ukufuma uku ng’anda ya kupepelamo, watwalilile ukwikala umu ng’anda ili imwi na Penina. Nupya Baibo italandapo ukuti Penina watiile ukucuzya Hana. Fwandi Hana wali nu kutwalilila ukuzizimizya amazwi aipe yano Penina wamunenanga. Nomba Hana watiile ukusoka nupya wakweti umutende. Lino Hana wataile ukuti Yeova uvwile ipepo, watiile ukusakamala. Walenzile Yeova ukumukomelezya nu kumuteekezya. Lino papisile insita, Yeova waswike ipepo lyakwe Hana nupya wakweti ana.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

10. I vyani vino tukusambilila kuli vino vyacitikile Hana?

¹⁰ Tungaya nu mutende nanti cakuti intazi zikutwalilila. Nanti icakuti tungapepa sana nu kuya umu kulongana lyonsi, intazi zimwi zitange zisile. Nomba kuli vino vyacitikile Hana, tukusambilila ukuti kusi icingalesya Yeova ukutukomelezya lino twasakamikwa. Yeova atalatwilila, ndi papita sile insita inono alatupaala pa mulandu wa kutwalilila ukuzizimizya.—Ayeb. 11:6.

11. I vyani ivyalenganga Paulo ukusakamikwa sana?

¹¹ Kwali ivingi ivyalenganga Paulo ukulasakamikwa sana. Pa mulandu wakuti watemilwe aina na ya nkazi, intazi zino yakwatanga zyalenganga asakamikwa. (2 Kol. 2:4; 11:28) Mu mulimo wa kusimikila uno Paulo waombanga, antu amukanyanga ilingi yamumanga nu kumwika mu cifungo. Nupya  wazizimizyanga ni ntazi zyuze izyalenganga asakamala izili wa “kuulilwa.” (Filipi 4:12) Nupya pa mulandu wakuti wapuswike pali yemba imiku itatu, afwile wasakamikwanga sana lyonsi lino wakwela uwato. (2 Kol. 11:23-27) I cani cazwilizye Paulo ukuzizimizya intazi zizyo?

12. I vyani vyazwilizye Paulo ukucefyako masakamika?

¹² Paulo wasakamalanga sana lino aina na ya nkazi yakwatanga intazi, nomba wamanyile ukuti ataali nu kumala intazi zizi wenga. Paulo waicefizye. Wanenyileko aina yauze ukumwazwa ukusakamala ivilongano. Wapeezile imilimo ii uku onsi atailwe ali wakwe Timoti na Tito. Imilimo ino aina yaa yaombanga yazwilizye Paulo ukucefyako masakamika.—Filipi 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5.

13. Uzye ya eluda yangakolanya uli Paulo?

¹³ Mwalengako yauze yamwazwa. Wakwe vino cali kuli Paulo, ya eluda aingi aya nu kutemwa yakasakamikwa sana pa ina na ya nkazi ali ni ntazi umu cilongano. Nomba eluda atanga aazwe yonsi mu cilongano. Ndi cakuti wazumila ukuti atange akwanisye ukomba imilimo iyo wenga, alanenako aonsi yauze afikepo ukuti yamwazwe nu kusambilizya aina acance ukumwazwa ukusakamala imfwele zyakwe Leza.—2 Tim. 2:2.

14. I vyani vino Paulo atasakamalanga, nupya i vyani vino tungasambilila kuli vino wacisile?

¹⁴ Mwamanya ukuti mukalondekwa ukuteekeziwa. Paulo waicefizye, fwandi wamanyile ukuti walondekwanga aakumukomelezya. Atasakamalanga ukuti yauze yamamulola ukuti atakwata utailo ukome ndi cakuti yauze yamukomelezya. Lino walembelanga Filimoni kalata, Paulo watile: “Kutemwa kuno wakwata kwatuletela luzango lukulu nu ukomelezyo cuze!” (Filim. 7) Paulo walanzileko na pa aomvi yauze aamukomelizye lino wakweti intazi. (Kolo. 4:7-11) Ndi cakuti twamanya ukuti tukulondekwa ukukomeleziwa, aina na ya nkazi yalatwazwa.

15. I vyani vino Paulo wacisile lino wakweti intazi iyamusakamike sana?

¹⁵ Mwasintililila api Izwi Lyakwe Leza. Paulo wamanyile ukuti Malembelo yali nu kumukomelezya. (Loma 15:4) Nupya yali nu kumwazwa ukuya na mano ya kucimvya intazi ili yonsi. (2 Tim. 3:15, 16) Lino Paulo yamunyefile pa muku wakwe ciili umu Loma, waweni ukuti lyene wasya afwe. I vyani vino  Paulo wacisile lino wali ni ntazi ya musango uu? Wanenyile Timoti ukuya zuwa zuwa kuli aliwe nu kumutwalila “mpapulo” izipombwe. (2 Tim. 4:6, 7, 9, 13) U mulandu ci? Apa mulandu wakuti umu mpapulo zizyo izipombwe mwali iviputulwa vya Malembelo ya Ciyebulai vino Paulo wali nu kuomvya pa kuisambilizya Baibo. Nga tukukolanya Paulo ukulaisambilizya Baibo lyonsi, Yeova alaomvya Malembelo ukututeekezya asi mulandu ni ntazi zino itukwata.

16. Uzye Davidi uvwanga uli lino wayembwike?

¹⁶ Davidi wacisile ivintu vimwi iviipe ivyalenzile asakamikwa sana. Wacisile ucende na Batisyeba, lyene wapekinye ukuti iya yamukome, nupya walondanga ukufisa vyonsi vino wacisile. (2 Sam. 12:9) Pa kutandika Davidi, kapingu wakwe atamucuzyanga. Na cico calenzile ucuza wakwe na Yeova ukononeka nupya watandike ukuvwa sana uyi nupya walwalanga sile nu kulwala. (Masa. 32:3, 4) I cani cazwilizye Davidi ukuta ukusakamala pa viipe vino wacisile, nupya i vyani vingatwazwa ndi cakuti twayembuka?

17. Uzye amazwi aya pa Masamu 51:1-4 yakalangilila uli ukuti Davidi walapiile pali vino wacisile?

¹⁷ Mwapepa kuli Leza pakuti amwelele. Lino papisile insita Davidi wapefile kuli Yeova. Walapiile nu kunena Yeova vyonsi vino wacisile. (Welengini Masamu 51:1-4.) Ukucita vivyo kwalenzile Davidi ukuteeka umwenzo nu kuya ni nsansa nupya. (Masa. 32:1, 2, 4, 5) Ndi cakuti mwacita uluyembu, mutaafisa vino imucita. Lelo mwapepa kuli Yeova nu kumunena vyonsi vino imucita. Nga mwacita vivyo mulaya nu mutende nu kuta ukuyuvwa amulandu nupya. Nomba ndi cakuti mukulonda ukuya ya cuza yakwe Yeova nupya, kuli na vyuze vino mulinzile ukucita ukucila sile ukupepa.

18. Uzye Davidi wacisile uli lino Yeova wamusunzile?

¹⁸ Mwazumila ukusundwa. Lino Yeova watumile kasesema Natani ukuyanena Davidi pa viipe vino wacisile, Davidi atezizye ukuipokolola nanti kucefya luyembu luno wacisile. Lilyo kwene wazumile ukuti atayembukiile sile iya wakwe Batisyeba, lelo wayembukile sana Yeova. Davidi wazumile ukusundwa kufuma kuli Yeova nupya Yeova wamwelezile. (2 Sam. 12:10-14) Ndi cakuti  twayembuka, tulinzile kunena yano Yeova wasonta ukututungulula. (Yako. 5:14, 15) Nupya tutalinzile kuipokolola. Ndi cakuti twazumila zuwa ukusundwa nu kulondela vino yatunena, tulaya nu mutende nupya alino ni nsansa.

19. I vyani vino tulinzile ukulondesya ukucita?

¹⁹ Mwaezya na maka ukukanaswilizyapo vino mwaluvyanyizye. Umwene Davidi wamanyile ukuti pakuti ataswilizya ukucita iviipe vino wacisile, Yeova walondekwanga ukumwazwa. (Masa. 51:7, 10, 12) Pa cisila lino Yeova weleela Davidi, watiile ukwelenganya nu kuta ukulondesya ukucita iviipe. Ni cacitike i cakuti wizile akwata umutende nupya.

20. Uzye tungalanga uli ukuti tukataizya Yeova pali vino akatweleela?

²⁰ Tulinzile ukutaizya Yeova pali vino akatweleela ndi cakuti twapepa kuli aliwe, ukuzumila ukusunda, nu kuombesya kukanaswilizyapo vino twaluvvyanyizye. Nga twacita vivyo, tulaya nu mutende nupya. James umwina uwacisilepo uluyembu ulwipisye, wazumile ukuti vii i vya cumi. Watile: “Lino nanenyile ya eluda iviipe vyonsi vino nacisile, nuvwile kwati yanjisizya icisendo cino natwisile. Natandike ukuya nu mutende nupya.” Cikakomelezya sana ukumanya ukuti “[Yeova] akaya umupipi sana na yayo ati yaputuka imisana. Wene akapususya antu yano yati yapelelwa amano.”—Masa. 34:18.

21. Tungacita uli pakuti Yeova atuteekezye?

²¹ Lino amanda ya kusyalikizya yakuya yakusila, ivyakutusakamika navyo vyakulaya vikuvulilako sile. Ndi cakuti mwatandika ukusakamikwa, mwapepa kuli Yeova lilyo kwene sile ukuti amwazwe. Mwaisambilizya Baibo lyonsi. Mwasambilila na kuli vino vyacitikile Hana, Paulo na Davidi. Mwaleenga Tata winu uwa kwi yulu ukuti amwazwe ukumanya ivikulenga mwasakamala. (Masa. 139:23) Lekini amwazwa lino muli ni ntazi sana sana zino mutanga musisyepo mweineco. Nga mwacita vivyo, mulaya wakwe kalemba wa masamu uwimvile ukuti: “Amizu yane nanti yangamvulila uli, wemo ukantekezya nu kunsansamusya.”—Masa. 94:19.