1. A mauzyo ci yano nkazi alinzile ukuyuzya lino akwelenganya pali wino alinzile ukutwalwako?

AINA KLISTU yonsi yakatungululwa na Yesu Klistu intunguluzi imalilike. Nomba, ndi cakuti umwina Klistu umwanaci watwalwa, akatandika ukutungululwa nu monsi aatamalilika. Nomba cico citanguka. Fwandi lino nkazi akwelenganya pa kutwalwa uku mwina umwi, alinzile ukuyuzya ukuti: Uzye i cani icikulangilila ukuti umwina uwi alaya umutwe wa lupwa umusuma? Uzye ukuombela Yeova ali cintu cicindame sana umu umi wakwe? Nga asi vivyo, uzye alalenga ukuti tukatwalilile ukuya na ucuza usuma na Yeova pa cisila ca kutwalana? Nomba, alinzile nu kuyuzya ukuti i miyele ci ino nakwata ilalenga tuye ni nsansa mu cupo? Uzye nateekela nupya naya na ukapekape? Uzye naya na ucuza ukome na Yeova? (Kasa. 4:9, 12) Ndi cakuti umwanaci akapingulapo ningo pa vintu lino atatala watwalwa cilalenga akapingulapo ningo pa vintu na lino watwalwa nupya alaya ni nsansa.

2. I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

² Ya nkazi aingi yakauvwila ya iya. Tulinzile ukuyataizya. Tukauvwa ningo ukuombela Yeova pamwi na ya nkazi yaa aya ni cisinka! Mu cipande cii, tumaasuka mauzyo yatatu: (1) Iintazi ci zimwi zino aci yangakwata? (2) U mulandu ci uno umuci alinzile ukulauvwila iya? (3) I vyani vino ya iya Aina Klistu na aci yangasambilila pa kuya ni cuvwila nu kucindika utunguluzi kuli Yesu, Abigelo, na Maliya, muci wakwe Yosefu nupya nyina wakwe Yesu?

3. U mulandu ci uno atwalane yonsi yakakwatila intazi?

³ Icupo u wila umalilike ukufuma kuli Leza, nomba antu yatamalilika. (1 Yoa. 1:8) Ali mulandu kwene uno Izwi Lyakwe Leza likacelwila atwalane ukuti yalakwata intazi zino lyalondolola ukuti “intazi zya cila wanda.” (1 Kol. 7:28) Lekini tulande pa ntazi zimwi zimwi zino umuci angakwata.

4. U mulandu ci uno umuci angayuvwila ukuti ukucindika iya kukauvwisya insonyi?

⁴ Limwi pa mulandu ni nkulilo, umuci angayuvwa ukuti ukucindika iya kukauvwisya insonyi. Ya Marisol aakaikala ku United States yalanzile ukuti: “Kuno nakulile ilingi anaci yayanenanga ukuti yalinzile ukulingana na onsi muli vyonsi. Namanya ukuti Yeova wapeela ya iya umulimo wa kutungulula ulupwa nupya wanena aci ukuti yalinzile ukulayuvwila nomba na aci kwene yalinzile ukucindikwa. Nomba cikantalila ukucindika umulimo uno ya wane yapeelwa lyonsi pano antu amu nsi yakalanda ukuti ntalinzile ukucita vivyo.”

5. I vyani vimwi vino Baibo italandapo vino aonsi yamwi yakaelenganya pa anaci?

⁵ Nomba, umwanaci angatwalwa uku monsi aakaelenganya ukuti aonsi yacindama ukucila anaci. Nkazi Ivon aakaikala ku South America walanzile ukuti: “Kumwitu aonsi ayano yakatandikilapo ukulya nga anaci yalondelelapo. Ana akazyana yalinzile ukweleka nu kuomba imilimo ya pa ng’anda, nomba ana aonsi yene yalinzile ukuyacitila vyonsi kuli ya nyina na ya kaci yao, nupya yakayanena nu kuti a ‘ene ya ng’anda.’” Nkazi Yingling aakaikala ku Asia walanzile ukuti: “Umu lulimi lwitu kwaya imvwango iikapiliula ukuti anaci yatalinzile ukuya acenjele nanti ukumanyikisya imilimo imwi. Umulimo wao u kuomba sile imilimo ya pa ng’anda, nomba yatazumiliziwa ukunena ya iya vino yakwelenganya.” Iya akalondela intambi zya musango uu nu kufilwa ukulondela vino Baibo ikalanda akalenga ivintu vitalile umuci, akafilwa ukukolanya Yesu, nupya akasosya Yeova.—Efes. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. I vyani vino aci yalinzile ukucita pakuti yakomye ucuza wao na Yeova?

⁶ Wakwe vino twasambilile umu cipande icafumileko, Yeova akalonda ya iya Aina Klistu kwazwa ulupwa lwao ukukomya ucuza wao na Yeova, kulenga yayuvwa ukuya acingililwe nu kuyasakamala muli vino yakulondekwa. (1 Tim. 5:8) Nomba, ya nkazi atwalwe yalinzile ukupaatulako insita cila wanda iya kubelenga Izwi Lyakwe Leza nu kwelenganyapo alino nu kupepa kuli Yeova ukufuma pa nsi ya mwenzo. Cisi canguke ukucita vivyo. Aci yapamviwa, fwandi yangayuvwa ukuti yatakwata insita na maka ya kucita ivintu vii, nomba cacindama ukucita ivintu vii. U mulandu ci? Pano Yeova akalonda swensi wenga na wenga ukuya ya cuza yakwe nu kukomya ucuza uwo.—Mili. 17:27.

7. I cani icilalenga umuci cimwangukile ukuvwila nu kucindika iya?

⁷ Fwandi umuci alinzile ukuombesya pakuti auvwila iya. Nomba nga uvwikisya nu kulondela vino Baibo ikalanda pa mulandu uno alinzile kucindikila nu kuvwila iya, cilamwangukila.

8. Wakwe vino Efeso 5:22-24 ikalanda, u mulandu ci uno umuci Umwina Klistu alinzile ukulauvwila iya?

⁸ Umuci alinzile ukulauvwila iya pa mulandu wakuti avino Yeova akalonda acita.  (Belengini Efeso 5:22-24.) Wataila Isi wa kwi yulu, pano wamutemwa nupya wamanya ukuti vyonsi vino akamunena i vyakumuzipila.—Malan. 6:24; 1 Yoa. 5:3.

9. I vyani ivilacitika ndi cakuti nkazi akuvwila nu kucindika iya?

⁹ Amu nsi yakakomelezya anaci ukusuula amasunde yakwe Yeova nu kulalola ukuti ukuvwila ya iya kukauvwisya insonyi. I cacumi ukuti aakalanda vivyo yatamanya Leza uwaya nu kutemwa. Yeova atanga apeele umwanakwe umukazyana wino watemwa isunde ilingamuvwisya insonyi. Nkazi aakaombesya ukuvwila isunde lyakwe Yeova ilikalanda pa kuvwila iya akalenga umu lupwa muye umutende. (Masa. 119:165) Kucita vivyo kukalenga yonsi umu lupwa ukuipakizya.

10. I vyani vino tungasambilila kuli vino ya Carol yalanzile?

¹⁰ Umuci aakauvwila iya aatamalilika akalanga ukuti watemwa nu kucindika Yeova uwapeezile ya iya amaka ya kutungulula ulupwa. Ya Carol aakaikala ku South America yatile: “Namanya ukuti ya wane yakaluvyanya. Nupya namanya ukuti vino nkacita ndi cakuti yaluvyanya vikalangilila vino nacindika ucuza wane na Yeova. Fwandi nkatwalilila ukuvwila nu kucindika ya wane pano nkalonda ukuzanzya Tata wane uwa kwi yulu.”

11. I vyani ivyavwile nkazi Aneese ukulaeleela, nupya i vyani vino tungasambilila kuli vino walanzile?

¹¹ Cingatala sana umuci ukucindika nu kuvwila iya ndi cakuti akulola ukuti iya asiika mano kuli vino akuyuvwa nanti kuli vino watasakamikwa. Nomba uvwini vino nkazi Aneese akacita ndi cakuti ivya musango uu vyacitika. Watiile: “Nkaezya na maka ukukanasoka. Nkaiusya ukuti swensi tukaluvyanya. Nkalondesya ukulaitemelwa ukweleela wakwe vino Yeova akacita. Ndi cakuti neleela nkateka umwenzo.” (Masa. 86:5) Umuci aakaeleela cikamwangukila ukuvwila iya nu kumucindika.

12. A malyasi ci alembwa muli Baibo?

¹² Yamwi yangalola ukuti umuntu uwaya ni cuvwila atasipa. Nomba uwo ufi. Muli Baibo mwaya amalyasi aingi akalanda pa antu ali  asipe sana nomba aali ni cuvwila. Lekini tulole vino tungasambilila kuli Yesu, Abigelo, na Maliya.

13. U mulandu ci uno Yesu akacindikila amaka yano Yeova wakwata akutungulula? Londololini.

¹³ Yesu wacindika maka yano Yeova wakwata akutungulula, nomba asi pa mulandu wakuti atacenjela nanti atamanyikisya imilimo imwi. Imisambilizizye yakwe Yesu iyanguke nupya iyuvwike ikalangilila sile ukuti wacenjela. (Yoa. 7:45, 46) Yeova wamanyile ukuti Yesu wamanyikisye imilimo nupya wamuzumilizye ukuombela pamwi nawe lino waumbanga vyonsi ivya mwi yulu na pano nsi. (Mapi. 8:30; Ayeb. 1:2-4) Pa cisila cakuti Yeova watuutulula Yesu, wamupeezile “maka pa viumbwa vyonsi mwiyulu na pano nsi.” (Mate. 28:18) Nanti cakuti Yesu wamanyikisya imilimo, akauzya Yeova kuti amulange ivya kuomba. U mulandu ci? Pano watemwa Isi.—Yoa. 14:31.

14. I vyani vino ya iya yangasambililako (a) kuli vino Yeova akalola anaci? (b) ku mazwi alembwa umu Mapinda icipande 31?

¹⁴ Vino ya iya yangasambililako. Yeova atapeezile isunde lyakuti aci yauvwila ya iya pa mulandu wakuti aonsi yacindama ukuluta anaci. Twasininkizya pa mulandu wakuti Yeova wasoloola anaci na aonsi kuti yakateeke pamwi na Yesu. (Gala. 3:26-29) Yeova walangilile ukuti wataila umwanakwe lino wamupile amaka ya utunguluzi. Mu nzila ili imwi kwene iya uwatemwa umuci wakwe angamutaila nu kumupeelako amaka yamwi autunguluzi. Baibo ikalanda pa milimo imwi ino umwanaci uwakwata amano angaomba, wakwe ukusakamala ivikucitika pa ng’anda, kukala nu kusunga ningo ivintu, alino nu kucita uculuzi (Belengini Mapinda 31:15, 16, 18.) Asi muzya uwakuti angafilwa ukulanda vino akwelenganya. Lelo iya wakwe wamutaila nupya akakutika kuli vino akulanda. (Belengini Mapinda 31:11, 26, 27.) Ndi cakuti umonsi akusunga ningo umuci umu nzila ii nupya akumucindika, umuci alaya ni nsansa nupya alaitemelwa ukumuvwila.

15. I vyani vino aci yangasambilila kuli Yesu?

¹⁵ Vino aci yangasambililako. Nanti icakuti Yesu wacisile ivintu ivikulu, asiyuvwa ukuti cikauvwisya insonyi ukuvwila utunguluzi wakwe Yeova. (1 Kol. 15:28; Filipi 2:5, 6) Vikwene, avino nu mwanaci uwaya na mano aakakolanya Yesu akacita, asiyuvwa ukuti ukuvwila iya kukauvwisya insonyi. Alatungilila iya asi sile pa mulandu wakuti wamutemwa lelo na pa mulandu wakuti watemwa nu kucindika Yeova.

16. Ukulingana na 1 Samueli 25:3, 23-28, iintazi ci ino Abigelo wakweti? (Lolini icikope icili pa nkupo.)

¹⁶ Abigelo wali a muka Nabali. Nabali wali na ukaitemwe, icilumba, nupya atataizyanga. Nanti ciye vivyo, Abigelo atalondanga ukutaana na Nabali. Ndi cakuti Abigelo walondanga ukutaana na Nabali nga walesile Davidi na onsi yakwe kuti yakome iya. Nomba, ataacisile vivyo lelo wezizye na maka ukucita ivintu ivyali nu kucingilila iya na aomvi yao aonsi. Elenganyini vino Abigelo wasifile ukuyalanda na onsi 400 aali ni vyanzo nu kulanzyanya na Davidi pa ntazi iyo umu mucinzi. Nupya waitemiilwe nu kulenga uwelelo pali vino iya wacisile. (Belengini 1 Samueli 25:3, 23-28.) Davidi wilwike ukuti Yeova waomvizye umwanaci wii umusipe kuti amupandeko amano pakuti atacita uluyembu ulwipisye.

17. I vyani vino ya iya yangasambilila ukwi lyasi lyakwe Davidi na Abigelo?

¹⁷ Vino ya iya yangasambililako. Abigelo  wali umwanaci wa mano. Davidi uvwilile ukupanda mano kwakwe Abigelo. Na cico calenzile Davidi ataya nu mulandu wa wazi. Vikwene avino na iya uwa mano alinzile ukucita, alinzile ukwelenganyapo sana pali vino umuci akwelenganya lino atatala wapingulapo ivya kucita. Limwi vino umuci akwelenganya vingamwazwa ukupingulapo ningo.

18. I vyani vino aci yangasambilila kuli Abigelo?

¹⁸ Vino aci yangasambiliko. Umuci uwatemwa nu kucindika Yeova angazwa sana ulupwa nanti icakuti iya asiombela Yeova nanti ukuvwila masunde yakwe Yeova. Atalalondelezya inzila zya kumalilamo icupo. Nomba nga akucindika iya nu kumuvwila, cilalenga iya asambilile pali Yeova. (1 Pet. 3:1, 2) Nomba nanti icakuti iya atatandike ukuombela Yeova, Yeova alatemwa ukulola umuci akuvwila nu kuya ni cisinka kuli iya.

19. A lilaci lino umuci atalinzile ukuvwila iya?

¹⁹ Nomba umuci uwaya ni cuvwila, ataluvwila iya ndi cakuti wamunena ukukanacita vino Baibo ikalanda. Limwi iya asi Nte angamunena ukubepa, ukwiya nanti ukucita vimwi ivisizanzya Yeova. Aina Klistu yonsi ukwikako sile na ya nkazi atwalwe yalinzile ukuvwila Yeova Leza inkoleelo. Ndi cakuti nkazi yamunena ukukanauvwila amasunde ya muli Baibo, alinzile ukukana nu kulondolola umu nzila isuma umulandu uno atange acitile vino iya akumunena ukucita.—Mili. 5:29.

20. Uzye twamanya uli ukuti Maliya wali na ucuza ukome na Yeova?

²⁰ Maliya wali na ucuza ukome na Yeova. Afwile wamanyile sana Malembelo. Lino yalanzyanyanga na Elizabeti nyina wakwe Yoane kabatizya, Maliya waomvizye amazwi aya umu Malembelo ya Ciyebulai ukucila pa miku 20. (Luka 1:46-55) Nupya Elenganyini pali cii: Nanti icakuti Maliya yamutaisye kuli Yosefu, umungeli wakwe Yeova atatazile alolekela kuli Yosefu. Pa kutandika umungeli walolekiile kuli Maliya nu kumunena ukuti wali nu kuvyala umwana umonsi wakwe Leza. (Luka 1:26-33) Yeova wamanyile ningo Maliya nupya wamanyile ukuti wali nu  kutemwa umwanakwe nu kumusakamala ningo. Nupya ukwaula nu kutwisika Maliya watwalilile ukuya na ucuza usuma na Yeova nanti sile lino Yesu wizile afwa nu kututuulukila ukwi yulu.—Mili. 1:14.

21. I vyani vino ya iya yangasambililako kuli vino Baibo ikalanda pali Maliya?

²¹ Vino ya iya yangasambililako. Iya uwaya na mano akaya ni nsansa ndi cakuti umuci wamanya ningo Malembelo. Asisoka nanti ukulola kwati umuci akulonda atungulula ulupwa. Akailuka ukuti umuci angazwa ulupwa ndi cakuti wamanya ningo Malembelo ni visinte vya muli Baibo. Nanti icakuti umuci wasambilila ukucila iya, u mulimo wakwe iya ukwazwa ulupwa ukuya ya cuza yakwe Yeova nu kulunduluka muli ukapepa.—Efes. 6:4.

22. I vyani vino aci yangasambilila kuli Maliya?

²² Vino aci yangasambililako. Umwanaci alinzile ukulauvwila iya, nomba u mulimo wakwe umwineco ukukomya utailo wakwe. (Gala. 6:5) Fwandi alinzile ukutantika insita ya kuisambilizya nu kwelenganyapo. Kucita vivyo kulamwazwa ukutwalilila ukutemwa nu kucindika Yeova nupya alaya ni nsansa lino akuvwila iya.

23. I visuma ci ivingacitika ndi cakuti aci yali ni cuvwila?

²³ Aci aakacindika ya iya pa mulandu nu kutemwa Yeova yakaya sana ni nsansa nu kuteeka umwenzo, ukucila yayo asicindika utunguluzi uno Yeova wikako. Nga yacita vivyo yakasambilizyako alumendo na akazyana vino yalinzile ukucita. Nupya yakalenga amu lupwa nu mu cilongano ukutemwana nu kulauvwana. (Tito 2:3-5) Ndakai aomvi yakwe Yeova aingi acisinka aanaci. (Masa. 68:11) Swensi kwene aonsi na anaci tungalenga umu cilongano muye insansa. Cipande icilondelilepo cilalondolola vino swensi kwene tungacita vivyo.