1. Intazi ci zino tukakwata, nomba u mulandu ci uno Yeova akazangila mu yaomvi yakwe acisinka? (Lolini icikope cakutandikilako.)

WAKWE vino mwamanya, ndakai mu nsi ii itale ino tulimo tukakwata sana intazi mu umi. Aingi pali mwemwe mwe ina itu na ya nkazi mwalwala icipisye. Yauze nayo, nanti cakuti pa myaka iingi yakaikala sile ningo, yakasakamala ya lupwa yao atiyakula. Nupya yauze nayo yakacula sana pakuti sile yalondele ulupwa lwao utuntu tunono sile utwakuomvya. Nupya twamanya ukuti aingi yasicula sile ku ntazi yonga pali zii lelo intazi zya musango uu zikaizila pamwi! Vyonsi vii vikalondekwa insita ikulu alino na maka. Nomba nanti ciye vivyo, mwataila mu malayo yano Leza watulaya, mwataila ukuti vintu vilazipa uku nkoleelo, nupya musitoovoka. Ala Yeova akatemwa sana!

2. U kukomelezya ci kuno tukazana pi lembelo lyakwe Ezaya 40:29, nomba i vyani vino tungaluvyanya?

² Uzye insita zimwi mukatala umuvwa ukuti intazi zya mu umi izimucila amaka? Nga vino mukauvwa, mutaaya mwenga. Baibo ikalanda ukuti mpiti kwali aomvi na yauze autailo auvwanga ukuti yatanga yazizimizye. (1 Yamw. 19:4; Yobo 7:7) Nanti ciye vivyo, ukucila ukutoovoka, yataile ukuti Yeova angayakomya. Yatatonsile pano Leza witu ‘akakomelezya atonte.’ (Eza. 40:29) Icaulanda icakuti, ndakai antu yakwe Leza yamwi yazana ukuti inzila isuma iyakucimvizyamo intazi zya mu umi, u kutala iyata ukwika mano ku cumi, cikaya kwati yakuti imilimo ino twakwata umwi  uvi i cisendo mutaaya mapaalo nanti yamwi. Fwandi yaata ukuwelenga Izwi Lyakwe Leza, ukuya ku kulongana alino nu mu mulimo wa kusimikila, wakwe viivi kwene vino Satana akalonda twacita.

3. (a) Uzye tungaleka uli vino Satana akalonda vitutonsye? (b) I vyani vino tumalandapo mu cipande cii?

³ Ciwa wamanya ningo sana ukuti ukuombesya muli vyakwe Leza kukatukomya, nupya asilonda ukuti tukome. Ndi cakuti mukuvwa ukuti imutonta lwa ku mwili nanti mu melenganyo, mutalinzile ukutaluka kuli Yeova. Mulinzile ukupalama sana kuli aliwe, pano ‘alaleka muye asiipe, nupya akomeleke.’ (1 Pet. 5:10; Yako. 4:8) Umu cipande ci, tumalanda pa vintu viili ivingalenga tutoovoke muli vyakwe Leza alino tumalanda na pali vino ivisinte vya muli Baibo vingatwazwa. Nomba inkoleelo lekini tulande pali vino Yeova akatukomya, ivyalembwa pali Ezaya 40:26-31.

4. I vyani vino tungasambilila pali Ezaya 40:26?

⁴ Welengini Ezaya 40:26. Kutaya umuntu ali wensi uwatala wapenda intanda. Ya sayansi yazumila ukuti icipinda usiku citu conga cino yakati Milky Way cakwata intanda kufika ku mamilyoni 400. Nomba, Yeova wene zyonsi wazitemela mazina. Tukusambililako cani kuli vii? Ndi cakuti Yeova akasekelela mu viumbwa vino waumba ivitakwata umi, wacila napo ukuvwa ningo pali mwemwe mwemuno mukamuombela, asi pa mulandu wakuti avino wamunena ukucita lelo a pa mulandu wakuti mwamutemwa. (Masa. 19:1, 3, 14) Tata witu uwaya nu kutemwa wamimanya kufuma pa mutwe mpaka apa kakando. “Nupya inyele zyonsi zyaku mitwe inu nazyo kwene wazipenda zyonsi.” (Mate. 10:30) Nupya kalemba wa masamu watunena ukuti: “Yeova akawaka amanda ya muntu musuma.” (Masa. 37:18) Icacumi, wamanya amezyo yonsi yano mukakwata, nupya angamupeela amaka ya kuzizimizya.

5. Uzye tungasininkizya uli ukuti Yeova angatukomya?

⁵ Welengini Ezaya 40:28. Yeova ali ntulo ya maka yonsi. Lekini tulande pa maka uwingi yano wika mwi lanzi. Kalemba umwi wakwe sayansi uwizina lyakuti David Bodanis wazanyile ukuti: “Amaka yano ilanzi likaleta muli sekondi wenga vingalingana na maka ya mabomu mabilyoni.” Aakalondelezya na muze walanzile ukuti, “pali ndakai ilanzi likapanga amaka muli sekondi wenga yano umuntu angapokelela pa myaka 200,000.” Uzye kuli aliwensi angatwisika ukuti Wino “angika” amaka ya musango uo mwi lanzi angafilwa ukutupeela amaka yakutwavwa ukucimvya intazi?

6. Uzye iyoko lyakwe Yesu lyangupala uli, nupya ukumanya vivyo kungatwazwa uli?

⁶ Welengini Ezaya 40:29. Ukuombela Yeova kukatuletela uluzango. Yesu wanenyile alondezi yakwe ati: “Zwalini ikoli lyane.” Nupya walanzile nu kuti: “Mumazana upuzo mu myenzo inu. Pano ikoli lyane lino nkazwika i lyangupale, ni cisendo cino nkatwika citanyooma.” (Mate. 11:28-30) Vino walanzile vyali ivya cumi sana! Insita zimwi tungauvwa ukutonta sana pa kuya mu kulongana kwa pa cilongano nanti sile apa kuya mu mulimo wa kusimikila. Nomba tukauvwa uli ndi twawela? Tukauvwa ningo sana ala itukwata na maka yakucimvizya intazi zya mu umi. Ica cumi iyoko lyakwe Yesu lyangupala!

7. Landini cimwi ivyacitikiile nkazi umwi icikalangilila ukuti amazwi aaya pali Mateo 11:28-30 acumi.

⁷ Nkazi umwi wino tumaama ukuti Kayla wakweti intazi ya kutonta sana, ukuvwa uyi alino nu mutwe wawayanga sana. Nupya insita zimwi camutalilanga ukuya umu kulongana.  Nomba wezizye na maka ukuti aye akazanwe ukwi lyasi lya yantu yonsi, watiile: “Ilyasi lyalandanga pa kutoovoka. Ivyeo vyalanzilwe mu nzila ya kuti vyamfisile pa nsi ya mwenzo icakuti natandike ukulila. Niwisye ukuti nalondekwanga ukulaya lyonsi umu kulongana.” Watemilwe sana ukuti wakwanisye ukuzanwa uku kulongana kuku.

8, 9. Uzye umutumwa Paulo walozizye mwi lino walemvile ukuti: “Lino ndi mu utonte, ale lyene nene mukome”?

⁸ Welengini Ezaya 40:30. Asi mulandu na vino tungamanya, i vinono sile vino tungacita ku maka itu. Vii avino swensi tulinzile ukusambilila. Nanti icakuti Paulo wamanyile ivingi, ataakweti amaka ya kucita vyonsi vino walondanga ukucita. Lino walondolwelanga Leza pa ntanzi ino wakweti, Leza wamunenyile ati: “Maka yane yakaombesya lilyo lino watonta.” Fwandi wasondwelile ukuti: “Lino ndi mu utonte, ale lyene nene mukome.” (2 Kol. 12:7-10) Uzye ale walozizye mwi pa kulanda amazwi yayo?

⁹ Paulo wilwike ukuti i vinono sana vino angacita ukwaula ukuti Leza intulo ya maka amwazwe. Umupasi wakwe Leza wazwilizye Paulo ukukwata amaka yano uulizye. Nupya asi cico conga, umupasi wa muzilo wali nu kumulenga acite vintu vino ataali nu kucita ku maka yakwe. Naswe kwene ivya musango uu vingacitika. Ndi cakuti maka yano mwakwata yafuma kuli Yeova, mulatwalilila ukuya akome sana!

10. Uzye Yeova wazwilizye uli Davidi ukucimvya intazi zino wakweti?

¹⁰ Kalemba wa masamu Davidi waweni amaka ya mupasi wa muzilo. Wimvile ati: “Lilyo lino wemo wangazwa inkaomola amalinga nu kuzanza anisi yane. Lilyo lino Leza wangazwa ningacimvya anisi yane.” (Masa. 18:29) Kwaya iviumba vimwi, alikuti intazi zino tutange ‘tucimvye’ uku maka itu, suka sile ndi Yeova watwazwa.

11. Londololini vino umupasi wa muzilo ukacita pa kutwavwa ukucimvya intazi.

¹¹ Welengini Ezaya 40:31. Lyang’anda asipapuka nu kwelela mwi yulu pa nsita itali kuomvya amaka yakwe. Umuza ukaye uliwo ukalenga akatuke vino afwile ukukatuka, nupya uukazwa lyang’anda ukukwata amaka. Mwalenga Yeova ukuti amupeele amaka kuomvya ‘kaazwa, umupasi wa muzilo.’ (Yoa. 14:26) Usuma u wakuti, tungalenga umupasi wa muzilo insita iliyonsi ino tukuulonda. Nupya tunguvwa ukuti tukulondekwa uwakutwazwa ndi cakuti twapusana nu mwina Klistu munji mu cilongano. Nomba u mulandu ci uno ukupusana kwa musango uwo kwayelako?

12, 13. (a) U mulandu ci uno Aina Klistu yakapusanila? (b) Uzye ivyacitikile Yosefu vikatusambilizya cani pali Yeova?

¹² Swe yantu tukapusana pano swensi kwene tutamalilika. Kwaya insita zimwi lino twasosile pa mulandu na mazwi nanti vicitwa vya ina itu na ya nkazi nanti lino yauze yasosile pa mulandu ni milandile itu nanti vicitwa vitu. Vii nga vyacitika ungaya uwezyo ukome sana. Wakwe viivi kwene vino caya ku ntazi zyuze, Yeova akazumilizya ukuti tweziwe pakuti alole pano ukaele witu ufisile pa mulandu na vino twasambilila pa kuombela pamwi na aonsi na anaci aaipeela yano watemwa asi mulandu nu kukanamalilika kwao.

¹³ Ivyacitikile Yosefu vikalenga tusininkizye ukuti Yeova asilesya amezyo ukuponela aomvi yakwe. Lino Yosefu wali umwance, aina ali nu zuwa yamukazizye mu uzya nupya yamusenzile ku Eguputo. (Utan. 37:28) Yeova walolanga vyonsi ivyacitikanga nupya ukulanda sile icisinka uvwile sana uyi ukulola ivyacitikile cuza wakwe uwa cisinka Yosefu. Nomba nanti ciye vivyo, ataacilikile ivya musango uu ukucitika. Pacisila, lino Yosefu yamutumpwilile ukuti watacenda muka  Potifa, iyamwika nu mu cifungo, nalyo kwene Yeova ataacisilepo icili consi. Nomba uzye Leza watazyezile Yosefu? Awe foo, Baibo ikati: ‘Yeova wacingililanga Yosefu nu kulenga kuti vyonsi vino wacitanga vyamuzipila.’—Utan. 39:21-23.

14. I visuma ci ivingacitika ndi cakuti twata ukuya ni cipyu?

¹⁴ Kwaya na cuze icalenga tusininkizye. Antu aingi yakayacuzya ku yantu yauze wakwe vino cali kuli Davidi. Nalyo kwene, Davidi atalesile ukuti ivyamucitikilanga vimusakamike sana. Lelo, walemvile ukuti: “Utacita cipyu utaleka cikupenye! Utasakamikwa! Ala citange cikwavwe nanti cimwi.” (Masa. 37:8) Umulandu uno cacindamila ‘ukuleka icipyu’ tukalonda ukukolanya Yeova, wino ‘apa kutuvunuka napo asituvunuka ukulingana nu kuluvyanya kwitu.’ (Masa. 103:10) Nomba kwaya na vyuze ivingacitika ndi cakuti twata ukuya ni cipyu. Icipyu cingalenga umwi ukulwala BP alino nu kukanafuta ningo. Cingalenga itima ni nduzya ukononeka nupya cikalenga ivyakulya ukukanasunguluka zuwa. Ngi cakuti itusoka, ilingi tusielenganya ningo. Nupya insita izingi ukusoka kukalenga umwi ukuya mukungumale pa nsita itali. Cuze naco, Baibo ikati: “umwenzo utambalale uli umi wa mwili.” (Mapi. 14:30) Uzye lyene tungacita uli pakuti tute kusoka nu kutandika ukuvwana nu mwina nupya? Tungacita vivyo ndi cakuti tukuvwila ukupanda amano ukusuma ukwaya muli Baibo.

15, 16. Tungacita uli pakuti tulande na wino atatusosya?

¹⁵ Welengini Efeso 4:26. Tusizunguka ndi cakuti antu ya mu nsi ii aasiombela Yeova yakutucuzya. Nomba ndi cakuti umwina nanti nkazi nanti lupwa witu walanda nanti ukucita vimwi ivyatusosya tukauvwa sana uyi. Nga ndi cakuti tukufilwa ukwililako tungacita uli? Uzye tulikala sile asoke vivyo kwene, limwi pa myaka ingi sana? Nanti tulalondela ukusunda ukwaya muli Baibo ukukalanda pa kumala zuwa intazi? Insita ino tungamala ukwaula ukuti tulanzyanye nu muntu wiyo, ingalenga cize citutalile pa kuvwana nawe nupya.

¹⁶ Tuti limwi umwina wamusosya nupya mukufilwa ukwililako, i visuma ci vino mungacita pakuti mutandike ukuvwana nupya? Icankoleelo, mulinzile ukupepa sana kuli Yeova. Mulengini ukuti amwazwe ukuyalanzyanya nu mwina. Mwaiusya ukuti nawe kwene acuza wakwe Yeova. (Masa. 25:14) Nawe kwene Leza wamutemwa. Yeova akalanga ya cuza yakwe yonsi icikuku, nupya akaenekela ukuti naswe kwene tungacita icilicimwi kwene. (Mapi. 15:23; Mate. 7:12; Kolo. 4:6) Cakwe ciili, mwapituluka muli vino mukwelenganya ukuyalanda. Mutaelenganya  ukuti umwina wacitiile sile ku mufulo pa kumisosya, nanti ukulamutwisika. Nupya mulinzile ukuzumila ukuti limwi namwe kwene mwalenzile intazi ikomeleko. Limwi mungatandika ukulanzyanya na mazwi yakuti: “Limwi nasosile sile zuwa, nomba lino mwalanzile amazwi yaya mutondo, nuvwile kwati . . . ” Ndi cakuti vino mwalanzyanya vyalenga mwafilwa ukuvwana nu mwina, mulinzile ukwezyako inzila yuze. Mulinzile ukupepela umwina nu kulenga Yeova ukuti amupaale. Mwalenga Leza ukuti amwazwe ukulalola sile miyele isuma mu mwina. Asi mulandu ni vilafumamo, mulasininkizya ukuti Yeova watatemwa sana pali vino imuombesya ukulwisya ukulauvwana na cuza wakwe.

17. Iinzila ci ino Yeova angaomvya pa kumwazwa ukulapila ndi cakuti mwacita uluyembu, nupya u mulandu ci uno mulinzile ukupokelela ukwazwa kuko?

¹⁷ Yamwi yakalola ukuti yatalinga ukuombela Yeova pa mulandu nu luyembu luno yacisile mpiti. Ukuipeela umulandu kukalenga mutende, insansa na amaka visile. Umwene Davidi uwaipeelanga sana imilandu pa mulandu na vino wacisile, walanzile ati: “Lino nakutumalanga, nu kukana zenzuka amaifyo yane, mu nteo zyane mwayanga umutembokele apa mulandu wakuteta usiku nu musanya. Umusanya nu usiku wemo wankalipilanga.” Usuma u wakuti Davidi waomvile ningo ni ntazi ino wakweti pano wali umukome muli vyakwe Leza. Walemvile ati: “Ali vino nasuka nakulongwela amaifyo yane, nawe fwandi ali pa kunjela uluse uku viipe vyane vyonsi.” (Masa. 32:3-5) Ndi cakuti mwacita uluyembu ulukulu, Yeova waiteyanya ukumwazwa pakuti mulapile. Nomba mulinzile ukupokelela ukwazwa kuno wateyanya ukupitila mu cilongano. (Mapi. 24:16; Yako. 5:13-15) Mutalinzile ukulalezyoka, cii icilalenga mukakwate umi wa pe. Nomba tuti limwi ipalengela pano luyembu lwinu lwelezilwe, nomba kampingu acili akamucuzya pali vino mwacisile mpiti mungacita uli?

18. Uzye ivyacitikile Paulo vingavwa uli yayo yonsi akasakamikwa pa mulandu ni viipe vino yacisile mpiti?

¹⁸ Kwali insita imwi ino mutumwa Paulo wasakamile sana pa vipe vino wacisile mpiti. Walanzile ati: “Nene munono kuluta pa atumwa yonsi nupya citandinzile kwamwa mutumwa pano nazunyizye iuvi lyakwe Leza.” Nomba nanti ciye vivyo, Paulo walanzile nu kuti: “Lelo ku cikuku cakwe, Leza wancita kuya vino ndi.” (1 Kol. 15:9, 10) Yeova wamanyile ukuti Paulo ataali umumalilike. Nomba waitemilwe ukumuomvya vivyo kwene, nupya walondanga Paulo asininkizye vivyo. Ndi cakuti mu cumi mwalapila pali vino mwacisile nupya mwapepelapo na kuli Yeova nu kunena ya eluda ndi cakuti mwalinzile ukucita vivyo, ukwaula nu kutwisika Yeova wamwelela. Fwandi mulinzile ukutaila ukuti Yeova wamwelela mu cumi!—Eza. 55:6, 7.

19. Uzye Ilembelo lya mwaka wakwe 2018 likutuuli, nupya u mulandu ci uno ililingila?

¹⁹ Vino impelelekezyo ya vintu vya mu nsi ikuya ikupalama, tulinzile ukulaenekela intazi zya mu umi ukuvulilako. Nomba nanti ciye vivyo, mulinzile ukusininkizya ukuti Leza “akakomelezya yano yacepelwa amaka, na yano yatonta kwene” angamupeela vyonsi vino mukulondekwa pakuti mutwalilile ukuzizimizya. (Eza. 40:29; Masa. 55:22; 68:19) Mu mwaka uu wakwe 2018, tumaiusyanga icisinka cii lyonsi lino twaya mu kulongana ku Ng’anda ya Wene. Maka maka ndi twalola amazwi ya mwi lembelo litu ilya mwaka aakuti: ‘Yayo akataila muli Yeova yalakwata amaka nupya.’—Eza. 40:31.