1, 2. A mezyo ci yano antu yakwe Leza yakakwata ndakai? (Lolini vikope vyakutandikilako.)

AOMVI aingi aku cipatala yakaombela antu aalwala malwale aakaambukila. Yakasakamala alwale yaa pano yakalonda ukuyavwa. Nomba nanti icakuti yakacita vivyo, yakalondekwa ukuicingilila pakuti yatambula ulwale uno yakulonda ukulwazya. Avino caya na kuli sweswe, sweingi tukaikala nu kuomba na antu akwata imiyele iyapusana sana ni miyele ino Leza akalonda tukwate. Na cii cikalenga catutalila sana.

² Mu manda yaa akusyalikizya, antu atatemwa Leza yakasuula masunde yakwe aakalanda pa visuma ni viipe. Umutumwa Paulo walondolwile pa miyele yao iipe lino walembiile Timoti kalata. Paulo walanzile ukuti imiyele ii iipe yali nu kuvula sana lino tukuya tukupalama ku mpelelekezyo ya nsi ii. (Welengini 2 Timoti 3:1-5, 13.) Nanti icakuti tungauvwa ulanda pa mulandu ni miyele kwene ii iipe, tungatunkwa ku vicitwa ni miyele ya antu amuno nsi. (Mapi. 13:20) Mu cipande cii, tumasambilila pali vino imiyele ya antu amu manda yaa aakusyalikizya yapusana ni miyele ya antu yakwe Leza. Nupya tumalola na vino  tungaicingilila pakuti tutakwatako imiyele iipe lino tukwezya ukwazwa antu muli vyakwe Leza.

3. Aaweni yano imiyele iyaya pali 2 Timoti 3:2-5 ikalandapo?

³ Mutumwa Paulo walemviile ukuti, “mu manda akusyalikizya mulaya tusita ututale.” Lyene watantike imiyele iipe 19 ino antu yakwata ndakai. Mutande wa miyele ii wakolana na uwa uwaya pali Loma 1:29-31, nanti icakuti mutande uwaya muli kalata wino Paulo walembiile Timoti waya na mazwi ataomviwa kuze mu Malembelo ya Aina Klistu a Cigiliki. Lino Paulo walembanga umutande wa miyele iipe ino Leza asilonda, watandike na mazwi yakuti “antu . . . ” Izwi lyakuti “antu” likapiliula aonsi na anaci akakwata imiyele iyo. Lelo nanti ciye vivyo, asi yonsi akwata imiyele iyo ino Paulo walanzile. Aina Klistu yene yakwata imiyele ipusaneko.—Welengini Malaki 3:18.

4. Mungalondolola uli umuntu uwaya ni cilumba?

⁴ Pa cisila ca kulanda ukuti antu aingi yalaitemwa nupya yalatemwisya impiya, Paulo walemvile ukuti antu yalaitumika, yalaya ni cilumba, nupya yalaya na mataki, imiyele iyo ilingi ikalangilila vino muntu aakailola ukuti wacila yonsi waya, pa mulandu ni milimo ino wamanya, vino akaloleka, ivikwatwa, alino na kafulo kano wakwata. Antu ya musango uwo yakalondesya ukuti antu yayakumbwa nu kuyatemwa. Uwasambilila umwi walemvile pa muntu uwaya sana ni cilumba ukuti: “Umu mwenzo wakwe mwaya kavuwa kamwi kano akafukamila umwineco.” Yamwi yalanda ukuti icilumba ciipa sana pano na antu aya ni cilumba yakaumvwa sana uyi ndi yalola yauze aya ni cilumba.

5. I cani icalenga ukuti na antu yakwe Leza yamwi acisinka yaye ni cilumba?

⁵ Yeova wapata sana icilumba. Wapata “amanso ya cilumba.” (Mapi. 6:16, 17) Icilumba cikalenga umuntu ukutaluka kuli Leza. (Masa. 10:4) Icilumba i miyele yakwe Satana. (1 Tim. 3:6) Icaulanda i cakuti, na antu yakwe Yeova kwene yamwi acisinka yakwata icilumba. Uziya umwene wa Yayuda waali uwa cisinka pa myaka iingi. Lelo Baibo ikati: ‘Lino Uziya waya na maka wakwe cimwi, atandika kuvwa icilumba nga cico icamupulumwisye. Wene atali uwacumi kuli Yeova Leza wakwe. Acino waile umu Ng’anda ikulu yakwe Yeova ku koca ubani pa kavuwa kakocelapo ubani.’ Pacisila Umwene Hezekiya nawe kwene wizile aya sana ni cilumba pa nsita imwi.—2 Mila. 26:16; 32:25, 26.

6. I vyani ivyali nu kulenga Davidi aye ni cilumba, nomba u mulandu ci uno waicefiizye?

⁶ Antu yamwi yakaya ni cilumba pa mulandu na vino yakaloleka, vino yamanyikwa, isyuko lino yakwata ilya kumanya ukwimba, amaka yano yakwata nanti sile a pa mulandu na vino yatemwikwa ku yantu aingi. Davidi wene wakweti vyonsi vii, nomba nanti ciye vivyo, watwalilile ukuya muicefye mu umi wakwe onsi. Lino wakomile Golyati nupya iyamupeela nu mwana wa Mwene Saulo ukuti awino atwale, Davidi walanzile ati: “Uzye nene weni, nanti ang’anda yane na aluko lwane, uzye yene aweni muno mu Izlaeli pakuti nene nje umukwi ku wene?” (1 Sam. 18:18) I cani icavwilizye Davidi ukutwalilila ukuya muicefye? Imiyele ino Davidi wakweti, amasyuko alino ni milimo ino wakwanisyanga ukuomba, a pa mulandu wakuti Leza ‘walolekesyanga pali aliwe’ nanti tuti waicefizye nu kulauvwa kuli Davidi. (Masa. 113:5-8) Davidi wamanyile ukuti pataali cino wakweti icitafumile kuli Yeova.—Loliniko na 1 Kolinto 4:7.

7. I vyani ivingatwazwa ukuya aicefye?

⁷ Wakwe Davidi, antu yakwe Yeova ndakai yakaezya na maka ukuya aicefye. Tukatemwa  sana ukumanya ukuti Yeova umwineco, Leza Wapapelapela, waicefya. (Masa. 18:35) Tukaezya ukulondela amazwi yaa aakuti: “Mulinzile kuya na mizu, afuke, aluse, aicefya, amutembo nupya antu akateeka imyenzo.” (Kolo. 3:12) Nupya twamanya nu kuti ukutemwa “kusyaitutumula nanti kuituumika.” (1 Kol. 13:4) Ndi cakuti twaicefya tungalenga antu yapalame kuli Yeova. Wakwe viivi kwene vino ya iya aingi yangataila ukwaula izwi nanti alimwi lelo pa mulandu ni vicitwa vyakwe ya mama yao, avino na yauze kwene yangapalama kuli Leza ndi cakuti yalola sile vino antu yakwe yaicefya.—1 Pet. 3:1.

8. (a) Uzye ndakai yamwi yakalola uli ukukanauvwila avyazi? (b) Uzye Amalembelo yakasambilizya ana ukucita uli?

⁸ Paulo walondolwile ukuti antu ya mu manda ya kusyalikizya yatalauvwana na antu yauze. Walemviile ukuti mu manda ya kusyalikizya, ana yatalayela akwasi yao. Nanti i cakuti ndakai imiyele ya musango uu yakaizumilizya nupya yakakomelezya na antu ukuya vivyo kwene mu mabuku, mu mafilimu alino na pa ma TV, ukukanayela kukalenga mu lupwa mutaya insansa izikalenga antu yalemane umu wikazi. Antu yamanya icisinka cii pa myaka iingi sana. Mpiti mu Gilisi, umuntu ndi uuma avyazi yakwe yamupokanga insambu zyonsi izya mu wikazi. Lyene mu masunde ya ina Loma namo, umwi nga uuma ya isi yamulolanga wakwe vino yalolanga umuntu inkomi. Amalembelo ya Ciyebulai na a Cigiliki yonsi yakakomelezya ana ukulacindika avyazi yao.—Kufu. 20:12; Efes. 6:1-3.

9. I cani icingavwa ana ukulauvwila avyazi yao?

⁹ Ana yangaicingilila aineco ku miyele ya mu nsi ii iya kukanaya ni cuvwila ndi cakuti yakwelenganya pali vino avyazi yao yakayacitila. Yalinzile ukulataizya nu kuvwila avyazi yao nupya yalinzile nu kumanya ukuti Leza, Isi wakwe swensi akalonda yauvwila avyazi yao. Ndi cakuti ana yakulanda ivisuma pa yavyazi yao, yangazwa auze nayo kwene yacita icilicimwi kwene. Ukuya kwene ndi cakuti avyazi yatakulanga sana ukutemwa uku yana yao, cingatalila ana ukulayuvwila ukufuma pansi ya mwenzo. Cuze naco, ndi cakuti uwacance wamanya ukuti avyazi yakwe yamutemwa umu cumi, alaaitemelwa ukuyazanzya nanti icakuti icimutalila ukuyuvwila. Austin walanzile ukuti: “Nanti icakuti insita zimwi nkalonda naicitila sile vintu, avyazi yane yanjikila masunde akulondela, yanena umulandu uno ikilako amasunde yayo, nupya yakalonda ukuti nalanzyanya nayo lyonsi. Cii cikangavwa ukuya ni cuvwila. Nkalola ukuti yakansakamala, nupya cico cikalenga nalonda ukuyazanzya.”

10, 11. (a) I miyele ci iipe ikalangilila ukuti antu yatatemwa antu yauze? (b) Antu ya musango ci yano Aina Klistu yalinzile ukutemwa?

¹⁰ Paulo watantike imiyele iipe na yuze ino antu aatatemwa antu yauze yakwata. Pacisila ca kulanda pa ‘kukanayela akwasi,’ walanzile pa kukanataizya pano ali miyele ya antu yayo aasitaizya pa cikuku cino antu yauze yakayalangizya. Nupya antu yataya ni cisinka. Yasilonda vipangano, nupya yasilonda ukulauvwana na antu yauze. Yaya na kanyati alino nu usomvi nupya yakalanda amazwi aiipe ku yantu yauze alino na kuli Leza nupya yaya nu unkalwe. Nupya yaya nu ukwakwa, nupya yakatumpwila antu yauze ufi uwipisye. *

¹¹ Antu aatakwata ukutemwa ndakai, yapusana sana na ya kapepa yakwe Yeova  aakalanga ukutemwa kwa cumi ku yantu yauze. Ci i cisinka sana, Yesu walanzile ukuti ukutemwa anji ali sunde lyakwe ciili mu Masunde Yakwe Mose, nupya i lyakonka pi sunde lya kutemwa Leza ilya kutandikilapo. (Mate. 22:38, 39) Nupya Yesu walanzile nu kuti ukutemwana ukukalanga ukuti sweswe Ina Klistu ya cumi. (Welengini Yoane 13:34, 35.) Fwandi ukutemwa kuu ukwa Wina Klistu kungalenga tutemwe na alwani itu.—Mate. 5:43, 44.

12. Uzye Yesu walanganga uli ukutemwa kuli yauze?

¹² Yesu walangizye ukutemwa ukukulu kuli yauze. Wapitanga umusumba nu musumba ukunena antu api landwe lisuma ilya Wene wakwe Leza. Wapozyanga impafu, alemale, yakwe tembwe alino na ya ciulu. Watutuululanga na afwe. (Luka 7:22) Nupya Yesu wapeezile nu umi wakwe ukuti akulule antu nanti icakuti yamupasile. Ukutemwa kuno Yesu wakweti kukalanga ukutemwa kuno Isi waya nako. Ukuzinguluka insi yonsi ya Nte Yakwe Yeova yakalanga ukutemwa kuli yauze.

13. Uzye ukutemwa kuno tukalanga yauze kungayazwa uli ukupalama kuli Yeova?

¹³ Ukutemwa kuno tukalanga kuli yauze kukalenga antu ukupalama kuli Tata witu wa kwi yulu. Umonsi umwi umu Thailand, watemilwe sana lino waweni ukutemwa kuno aina yakweti pa ukongano wa citungu. Lino waswilile uku ng’anda, walenzile kuti ya Nte yamusambilizya Baibo imiku iili mu mulungu. Wasimikilanga kuli ya lupwa yakwe yonsi, nupya lino papisile sile imyezi 6 kufuma pano ukongano wayelileko, wawelenzile Baibo pa muku wakutandikilapo mu Ng’anda ya Wene. Pakuti tumanye pano twafika umu kulanga ukutemwa kuli yauze, limwi tungayuzya sweineco tuti: ‘Uzye nkaitemelwa ukwazwa amu lupwa lwane, amu cilongano alino na antu yano nkazana mu mulimo wa kusimikila? Uzye nkaezya na maka ukulalola yauze wakwe vino Yeova akayalola?’

14, 15. I miyele ci iya unyama ino antu aingi yakwata, nomba uzye yamwi yasenuka uli?

¹⁴ Imiyele yuze ino antu yakalanga mu  manda yaa akusyalikizya ikalangilila ukuti Aina Klistu yalinzile ukutaaluka sana uku yantu ya musango uwo. Antu atatemwa Leza yapata visuma nanti tuti, “yatatemwa usuma” nanti “aasilonda usuma” wakwe vino ya kasenula yamwi yasenula. Nupya yasiikanya, nupya aakakate. Yamwi yaya ni imisuula, nanti kuzakantika nupya yaya nu mulekelezya.

¹⁵ Antu aingi aakweti imiyele ya unyama mpiti, yasenuka. Ukusenuka kuu kwasoowilwe ningo sana mu mausoowelo aya muli Baibo. (Welengini Ezaya 11:6, 7.) Mu mausoowelo yaa tukawelengamo pa nyama zya mu mpanga, wa mimbulu na ya cisama zili pa mutende ni nyama zya mu muzi, izili wa mfwele nu twana twa ng’ombe. Lolini ukuti umulandu uno zilikalila pa mutende u wakuti ‘impanga ilazuula mwenemo amano akumanya Yeova.’ (Eza. 11:9) Vino inyama zitanga zisambilile pali Yeova, amazwi akumanya Yeova aalandwa umu usoowelo uu yakalozya ku yantu.

16. Uzye Baibo ikaazwa uli antu ukusenula imiyele yao?

¹⁶ Kwaya antu aingi ali akalipe wa mimbulu nomba ndakai yasenuka nupya yakaikala na yauze umu mutende. Mungawelengako pali vino yamwi yaali mu cipande icikaya pa jw.org. icakwata umutwe wakuti, “Baibo Ikaavwa Antu Ukusenuka.” Yayo aakuti yamanya Yeova nupya yatandika nu kumuombela yataya wa yantu aakaloleka ukuya apefi, lelo upefi wao usiloleka uwa cumi, aakaloleka kwati yakapepa Leza nomba ala yakucita ivipe vitupu. Nomba antu aingi aali aankalwe, ndakai ‘yazwala untu upya, uno waumvilwe mu mwata wakwe Leza. Lyene yaaya aololoke nupya amuzilo.’ (Efes. 4:23, 24) Lino yakusambilila pali Leza yakalola ukuti yakulondekwa ukulacita ukulonda kwakwe. Fwandi yakasenuka muli vino yazumilamo, mu miyele alino na muli vino yakacita. Ukusenuka kwa musango uwo kutangupala nomba umuntu angasenuka pano umupasi wakwe Leza ukaazwa yayo yonsi akalonda ukucita vino Leza akalonda.

17. Tungacita uli pa kuti tutaluke ku yantu aakwata imiyele iipe?

¹⁷ Upusano uwaya pa yantu aakaombela Leza alino na aasimuombela ukuya ukukulilako sile. Swe muno tukaombela Leza tulinzile ukucenjela sana pakuti tutaya ni miyele iipe ya antu yauze. Tukalonda ukulondela utunguluzi wakwe Yeova uwa kufumako ku antu alondololwa pali 2 Timoti 3:2-5. Ukuya kwene, tutanga tutalukilile sile ku yantu akwata imiyele iipe. Pano aingi tukaomba nayo, tukasambilila nayo nanti sile ukwikala nayo. Nomba tutalinzile ukulakonkelezya vino yakaelenganya alino na vino yakacita. Tungakomya utailo witu ndi tukuisambilizya Baibo nu kulazanwa sana na antu atemwa ukuombela Yeova pakuti tutayakonkelezya.

18. Uzye imilandile itu na vino tukacita vingazwa uli yauze muli vyakwe Leza?

¹⁸ Nupya tulinzile nu kulaezya na maka ukwaazwa yauze muli vyakwe Leza. Mulinzile ukukwatako insita ya kusimikila, ukulenga Yeova ukuti amwazwa ukulanda amazwi asuma pa nsita isuma. Tulinzile ukuleka yauze yamanye ukuti sweswe Inte Yakwe Yeova. Nga twacita vivyo, imiyele itu isuma ilalenga Leza acindikwe ukucila sweswe. Twasambilila ukulakana “uwikazi usi wa upefi ni vilondwa vyamu nsi. Na kuti lyene twaikanya, twacita visuma nu kwikala umi uwa upefi muno nsi.” (Tito 2:11-14) Ndi cakuti tuli ni miyele isuma, yauze yalalolako nupya limwi yamwi yalalanda nu kuti: “Tukulonda tuye nawe, pano swemo tuvwa ukuti Leza waya kunomuli.”—Zaka. 8:23.