1. Uzye mungalondolola uli ulupwa muno Yakobo wakuliile?

YAKOBO umwina wakwe Yesu wakuliile umu lupwa ulwali ni cisinka kuli Yeova. Avyazi yakwe, Jozefu na Maliya yatemilwe sana Yeova nupya yezyanga na maka ukumuombela. Kwali visuma na vyuze ivyacitikiile Yakobo, silenzi wizile aya Mesiya uwalavilwe. Ala cali i cintu cisuma sana kuli Yakobo ukukulila umu lupwa luu.

2. I vyani vyali nu kulenga Yakobo ukulakolanya isilenzi?

² Kwali vingi ivyali nu kulenga Yakobo ukulakolanya isilenzi. (Mate. 13:55) Lino Yesu wali ni myaka 12, wamanyile sana Malembo icakuti na ya kasambilizya ya mu Yelusalemu yazungukanga. (Luka 2:46, 47) Yakobo afwile waombiile sana pamwi na Yesu mulimo wa kuwaza. Nga avino cali, afwile wamanyile ningo sana isilenzi. Ya Nathan H. Knorr insita izingi yalandanga ukuti: “Ungasambilila ivingi pa muntu umwi ndi cakuti ukuombela pamwi nawe.” * Yakobo nawe kwene walolanga ukuti “Yesu wakulanga mu mano nu mu ciimo nupya Leza na antu yamutemilwe.” (Luka 2:52) Fwandi cico cingalenga twaelenganya ukuti Yakobo wali pa yasambi yakutandikilako yakwe Yesu. Nomba asi vino cali.

3. Uzye Yakobo wacisile uli lino Yesu watandike umulimo wa kusimikila pano nsi?

³ Lino Yesu wali pano nsi, Yakobo atatazile aye umusambi wakwe. (Yoa. 7:3-5) Nupya Yakobo afwile wali pali ya lupwa ayelenganyanga ukuti Yesu “watapena.” (Mako 3:21) Nupya kutaya vimwi vikalangilila ukuti Yakobo wali pamwi na nyina,  Maliya, lino Yesu yamupoopelanga pa cimuti.—Yoa. 19:25-27.

4. I vyani vino tumasambililapo?

⁴ Lino papisile insita Yakobo wizile ataila Yesu nupya wizile aya a eluda umucindikwe umu cilonganino ca ina Klistu. Mu cipande cii tumalanda pa masambililo yaili yano tungasambilila kuli Yakobo: (1) umulandu uno tulinzile ukuyela aicefye (2) vino tungacita pakuti tuye yakasambilizya yasuma.

5. Uzye Yakobo wacisile uli lino Yesu walolekiile kuli aliwe pa cisila ca kutuutululwa?

⁵ A lilaci lino Yakobo wizile aya umulondezi wakwe Yesu uwa cisinka? Lino Yesu watuutulwile, “walolekiile kuli Yakobo, alino aiza alolekela nu ku yatumwa yonsi.” (1 Kol. 15:7) Pa cisila lino Yesu walolekiile kuli Yakobo, Yakobo wizile aya umusambi wakwe. Nupya apano wali lino atumwa yalolelanga ukupokelela umupasi wa muzilo umu muputule wa papela umu Yelusalemu. (Mili. 1:13, 14) Lino papisile insita Yakobo wizile aya umwi umba ilikatungulula ilyali umu nsita ya ina Klistu ya kutandikilako. (Mili. 15:6, 13-22; Gala. 2:9) Nupya lino umwaka wa 62 C.E. utatala wafika, watungulwilwe nu mupasi wa muzilo ukulemba kalata uku ina Klistu apakwe. Kalata ii ingatwazwa na ndakai kwene asi mulandu twakwata upaalilo wa kwikala ukwi yulu nanti pano nsi. (Yako. 1:1) Josephus uwasambilila pa Ayuda aaliko mpiti, walemvile ukuti Yakobo wakomilwe lino Simapepo Mukalamba Umuyuda Ananiya mwana Anasi wapeezile ilamulo ilyakuti akomwe. Yakobo watwalilile ukuya uwa cisinka ukufika na lino wamazile umulimo wakwe.

6. Uzye Yakobo wapusiine uli na ya simapepo aaliko pa nsita iya?

⁶Yakobo wali umuicefye. U mulandu ci uno twalandila vivyo? Lekini tulande pa upusano uwali pali vino Yakobo wacisile kuli Yesu na pali vino ya simapepo yacitanga. Lino Yakobo waweni ivisinka ivyalangililanga ukuti Yesu wali u Mwana wakwe Leza, waicefizye nu kuzumila ukuti mu cumi wali u Mwana wakwe Leza. Nomba ya simapepo amu Yelusalemu yene yatacisile vivyo. Yazumile ukuti Yesu watuutulwile Lazalo. Nomba yavizilwe ukuzumila ukuti Yeova u watumile Yesu nupya yatandike ukulwisya ukumukoma nu kukoma Lazalo kwene. (Yoa. 11:53; 12:9-11) Nupya lino Yesu watuutulwilwe, ya simapepo yalondanga ukwezya na maka ukuti antu yatamanya ivyacitiike. (Mate. 28:11-15) Pa mulandu  wakuti ya simapepo yali ni cilumba yafizilwe ukuzumila ukuti wali a Mesiya.

7. U mulandu ci uno tutalinzile ukuyela ni cilumba?

⁷Vino tukusambililako: Tutalinzile ukuya ni cilumba nupya tulinzile ukuitemelwa ukusambiliziwa na Yeova. Wakwe vivi kwene vino ulwale ukalenga citalile umwenzo wa muntu ukuomba ningo, avino ni cilumba cingalenga citutalile ukuvwila vino Yeova akutunena. Afaliseo yali sana ni cilumba icakuti yavizilwe nu kuzumila ukuti Yesu watungululwanga nu mupasi wa muzilo nu kuti wali u Mwana wakwe Leza. (Yoa. 12:37-40) Icilumba cino yakweti cali i ciipe pa mulandu wakuti calenzile yavilwe ukukwata isyuko lya kwizaya nu umi wa pe. (Mate. 23:13, 33) Fwandi icicindama ukuti twatwalilila ukuleka Izwi Lyakwe Leza nu mupasi wa muzilo vyatutungulula umu umi witu nu kusenula amelenganyo itu alino nu kutwazwa lino tukupingula pa vintu. (Yako. 3:17) Pa mulandu wakuti Yakobo waicefizye, waitemiilwe ukusambiliziwa na Yeova. Nupya wakwe vino tumasambilila, wizile aya kasambilizya musuma pa mulandu wakuti waicefizye.

8. I vyani vingatwazya ukuya ya kasambilizya yasuma?

⁸ Yakobo ataali umusambilile sana. Ya simapepo aaliko umu manda yakwe yamulolanga wakwe vino yalolanga mutumwa Petulo nu mutumwa Yoani ukuti “yataali asambilile nupya yataali acindame.” (Mili. 4:13) Nomba Yakobo wasambilile ivya kuya kasambilizya musuma, wakwe vino tukabelenga umwi buku lya muli Baibo ilikaamilwa ukwi zina lyakwe. Limwi naswe kwene tutasambilila sana wakwe vino cali kuli Yakobo. Asi mulandu na vivyo, tungaya yakasambilizya yasuma pa mulandu nu mupasi wakwe Yeova alino na vino tukasambiliziwa ukupitila umwi uvi lyakwe. Lekini tulande pali vino Yakobo wacisile pa kuya kasambilizya musuma na vino tungasambililako.

9. Uzye mungalondolola uli imisambilizizye yakwe Yakobo?

⁹Yakobo ataomvyanga mazwi akome nanti atale ukuvwikisya. Na cico calenganga yano akulandako yamanya vino yalinzile ukucita na vino yangacita vino akuyanena. Lolini  inzila imwi iyanguke ino Yakobo wasambilizizyemo aina Klistu ukuti yalinzile ukuitemelwa ukucula pa mulandu nu lufyengo ukwaula ukusokela akuyacuzya. Watiile: “Tukalola ukuti aakazizimizya yaya ni nsansa. Muuvwa vino Yobo wazizimizye nupya mwalola ivisuma vino Yeova wamucitiile, ivikalanga ukuti Yeova waya sana nu kutemwa nu luse.” (Yako. 5:11) Lolini ukuti Yakobo waomvyanga Malembo lyonsi lino akusambilizya. Waomvyanga Izwi lyakwe Leza ukwazwa yano walandangako ukumanya ukuti lyonsi Yeova akapaala yonsi aaya ni cisinka kuli aliwe wakwe vino wacisile kuli Yobo. Yakobo wasambilizye isambililo lii ukuomvya amazwi auvwike nupya umu nzila iyangupale. Na cii calenzile antu yataika mano kuli aliwe lelo yaika mano kuli Yeova.

10. Iinzila ci yonga ino tungakolanyizizyamo Yakobo lino tukusambilizya?

¹⁰Vino tukusambililako: Mwaomvya amazwi angupale pa kusambilizya nu kuomvya Izwi lyakwe Leza. Lino tukusambilizya yauze, tutalinzile ukulonda yalola vino twamanya, lelo tulinzile ukuleka yalola vino Yeova wamanya na vino akayasakamala. (Loma 11:33) Tungacita vivyo ndi cakuti lyonsi tukuomvya Baibo pa kuyasambilizya. Lino tukusambilila na umwi tutalinzile ukumunena vino tukacita nga twakwata intazi wakwe ino akweti, lelo tulinzile ukumwazwa aelenganye pali vimwi vino Baibo ikalanda nu kumanya vino Yeova akaelenganyapo na vino akayuvwa. Lyene yalaalondesya ukuomvya vino yakusambilila pano ala yakulonda ukuzanzya Yeova asi sweswe.

11. Iintazi ci zino aina Klistu aliko umu manda yakwe Yakobo yakweti, nupya u kusunda ci kuno Yakobo wayapeezile? (Yakobo 5:13-15)

¹¹Yakobo wamanyile intazi zino aina na ya nkazi yakweti. Kalata ino Yakobo walemvile ikalangilila ukuti wamanyile intazi zino aina Klistu yauze yakweti nupya wayanenyile vino yali nu kucita pakuti yacimvye intazi zizyo. Aina Klistu yamwi yatacitanga vino yasambililanga. (Yako. 1:22) Yauze nayo yali na kapatulula. (Yako. 2:1-3) Nupya yauze yene yafilwanga ukuikanya muli vino yalandanga. (Yako. 3:8-10) Aina Klistu yaya yakweti intazi izikulu nomba Yakobo wamanyile ukuti yangasenuka. Wayasunzile umu cikuuku nomba ukwaula ukuyapita umu mbali, nupya wakomelizye yayo alondekwanga uwazwilizyo muli vyakwe Leza ukunena ya eluda pakuti yayazwe.—Belengini Yakobo 5:13-15.

12. Tungacita uli pakuti tutwalilile ukwazwa asambi itu nu kutaila ukuti yangasenuka?

¹²Vino tukusambililako: Mwamanya intazi zino yauze yakweti nomba mwalola ukuti yangasenuka. Aingi yano tukasambilila nayo Baibo cikayatalila ukuomvya vino yakusambilila. (Yako. 4:1-4) Pangapita insita pakuti yate ukuya ni imiyele iipe nu kutandika ukuya ni miyele isuma iya wina Klistu. Wakwe Yakobo, tulinzile ukuya asipe ukunena asambi itu muno yalinzile ukusenuka. Nupya tulinzile ukutaila ukuti yangasenuka nu kuti Yeova alapalamika antu afuke kuli aliwe nu kuyazwa ukusenuka.—Yako. 4:10.

13. Ukulingana na Yakobo 3:2, i vyani vino Yakobo wizile amanya?

¹³Yakobo atailolanga ukuti wali umumalilike. Yakobo atelenganyanga ukuti wali u mucindame ukucila aina Klistu yauze pa mulandu wakuti wali u muto wakwe Yesu nanti pa mulandu wakuti wakweti umulimo ucindame. Wamanga aina Klistu yauze ukuti “mwe inane yano natemwa.” (Yako. 1:16, 19; 2:5) Atalenganga antu yauze yaelenganya ukuti wali u mumalilike. Nupya ataifumizyemo lino walandanga amazwi yakuti: “Swensi tukaluvyanya imiku iingi.”—Belengini Yakobo 3:2.

14. U mulandu ci uno tulinzile ukuitemelwa ukuzumila ukuti tukaluvyanya?

 ¹⁴Vino tukusambililako: Tulinzile ukwiusya ukuti swensi kwene tutamalilika. Tutalinzile ukulola ukuti twacila yano tukasambilizya muli vimwi. U mulandu ci? Ndi cakuti tukulenga umusambi witu ukwelenganya ukuti swemo tusiluvyanya, cingalenga atoovoke pano ala akwelenganya ukuti wene atange akwanisye ukuzanzya Leza. Nomba ndi cakuti tukuzumila ukuti asi lyonsi lino cikatwangukila ukuomvya vino Baibo ikalanda nu kulondolwela umusambi witu vino Yeova akatwazwa ukumala intazi, cilalenga aelenganya ukuti nawe kwene angaombela Yeova.

15. Uzye mungalondolola uli ivilangililo vino Yakobo waomvyanga? (Yakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵Yakobo waomvyanga ivilangililo ivyafikanga antu pa mwenzo. Ukwaula nu kutwisika umupasi wa muzilo wamwazwanga, nomba nupya afwile wasambilile ivingi pa misambilizizye uku vilangililo vino isilenzi Yesu waomvyanga pa kusambilizya. Ivilangililo vino Yakobo waomvya muli kalata yakwe vyangupala nupya masambililo ayamo yakauvwika ningo sana.—Belengini Yakobo 3:2-6, 10-12.

16. U mulandu ci uno tulinzile ukuomvezya ivilangililo ivingazwa yauze?

¹⁶Vino tukusambililako: Mwaomvya ivilangililo ivingazwa yauze. Ndi cakuti mukuomvya ivilangililo ivilinge, cilalenga antu yatasambilila sile lelo yalaelenganya na pali vino yakusambilila. Ivintu vivyo vilalenga antu ukulaiusya icumi ca muli Baibo icicindame. Yesu wamanyile ukuomvya ningo ivilangililo ivyazwanga yauze nupya Yakobo wakolanyanga vino wacitanga. Lekini tulande pa cilangililo conga cino Yakobo walanzile nu mulandu uno cikaazwila antu.

17. U mulandu ci uno icilangililo icaya pali Yakobo 1:22-25 cacindamila?

¹⁷ Belengini Yakobo 1:22-25. Icilangililo cino Yakobo waomvizye cakwe miila cikaomba umu nzila izingi. Wasambilizyanga isambililo ilyakuti Izwi lyakwe Leza lingatwazwa ndi cakuti tusikubelenga sile lelo tukucita na vino tukubelenga. Yakobo wasoolwile icilangililo cino antu yonsi yanguvwa ica muntu aakuilola muli miila. I vyani vino wasambilizyanga? Citange ciye ica mano ndi cakuti umuntu wailola muli miila walola na vino alinzile ukuzifya nomba wakana ukucitapo icili consi. Vikwene a vino citange ciye ica mano  ndi cakuti tukubelenga sile Izwi lyakwe Leza nu kulola muno tulinzile ukusenuka nomba ukwaula ukucitapo cimwi.

18. I vintu ci vitatu vino tulinzile ukucita lino tukuomvya icilangililo?

¹⁸ Lino mukuomvya icilangililo, mungakolanya Yakobo ndi cakuti mukucita ivintu vii vitatu: (1) Mwasininkizya ukuti icilangililo cikuvwana ni cisinka cino mukulandapo. (2) Mwaomvya icilangililo cino antu yanguvwa zuwa. (3) Mwalondolola ningo masambililo ali umu cilangililo. Ndi cakuti cikamutalila ukwelenganya pa vilangililo ivilinge, mwalondelezya umwi Ibuku Lya Kwazwa Inte Zyakwe Yeova Ukulondelezya Ivyeo. Pa kamutwe kakuti “Vilangililo,” mulazanapo ivilangililo ivingi vino mungaomvya. Mwaiusya ukuti ivilangililo vyaya kwati a maikulofoni, vikalenga icikulandwapo ukuvwika. Fwandi mwasininkizya ukuti mukuomvya ivilangililo umuli visinka ivicindame pali vino mukulonda ukusambilizya. Ukuya kwene, umulandu ucindame uno tukalondela ukuzifizya imisambilizizye itu asi kulenga antu yaika mano kuli sweswe, lelo u kulenga antu aingi yaye umu lupwa lwakwe Yeova ulwa nsansa.

19. Uzye tukalanga uli ukuti twatemwa aina itu na ya nkazi?

¹⁹ Yakobo wakweti isilenzi umumalilike lelo swemo tutakwata, nomba twakwata isyuko ilyakuombela Yeova pamwi na ina na ya nkazi aya umu lupwa lwakwe ulukulu. Tukalanga ukuti twatemwa aina na ya nkazi lino tukuzanwa pamwi nayo, ukusambilila kuli aliyo alino nu kuombela pamwi nayo umu mulimo wa kusimikila nu kusambilizya. Nga tukwezya na maka ukukolanya imiyele ino Yakobo wakweti nu kuomvya inzila zino waomvyanga pa kusambilizya, tulalenga ululumbi ukuya kuli Yeova nu kwazwa antu afuuke ukupalama kuli Tata witu uwa kwi yulu uwaya nu kutemwa.