1-3. I vyani vimwi ivingalenga aomvi yakwe Yeova ukulila?

A LILACI lino mwasyalikizye ukulila? Insita zimwi tukalila pa mulandu ni nsansa. Nomba ilingi tukalila pa mulandu nu ulanda. Tungalila ndi cakuti wino twatemwa wafwa. Nkazi Lorilei, aakaikala uku United States walemvile ukuti: “Kwayanga insita zimwi lino nuvwanga sana uyi pa mfwa ya mwanane umukazyana icakuti nalolanga ukuti kusi icili consi icinganteekezya. Nupya pa nsita iiya nelenganyanga ukuti ntange nkwanisye ukuzizimizya.” *

² Kwaya na vyuze ivikalenga tulile. Nkazi Hiromi painiya aakaikala uku Japan watiile: “Insita zimwi nkauvwa ulanda pa mulandu wakuti antu yano nkasimikilako yasilonda ukukutika. Insita zimwi nkanena Yeova ukuti angazwe ukuzana antu aakulonda ukuvwa icumi ala na minsozi yakupona.”

³ Uzye insita zimwi namwe mukayuvwa wakwe vino ya nkazi yano twalandapo yakayuvwa? Sweingi avino tukayuvwa vivyo kwene. (1 Pet. 5:9) Tukalonda ukuombela Yeova nu luzango, nomba insita izingi tukamuombela nu ulanda pa mulandu nu kufwilwa atemwikwa itu, ukutoovoka, nanti intazi zyuze izikalenga catutalila ukuombela Leza. (Masa. 6:6; 100:2) Tungacita uli ndi cakuti tukuyuvwa vii?

4. I vyani vino tumasambilila umu cipande ci?

⁴ Tungasambililako kuli vino Yesu wacisile. Insita zimwi kwayanga vimwi ivyalenganga nawe kwene alile. (Yoa. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Aeb. 5:7) Lekini tulande pa vintu kwene vii. Lino tukulanda pa vintu vii, tumalola vino tungasambililako. Nupya tumalanda pali vino tungacita ndi cakuti twakwata intazi izingalenga tulile.

5. I vyani vino tukusambilila pali Yesu ukwi lyasi ilyalembwa pali Yoani 11:32-36?

⁵ Umu 32 C.E., cuza musuma wakwe Yesu Lazalo walwile nu kufwa. (Yoa. 11:3, 14) Lazalo wakweti ya kaci yakwe yaili, Maliya na Malita, nupya Yesu watemilwe sana ulupwa luu. Anaci yaa yaili yali sana nu ulanda pali vino kalume wao wafwile. Lino Lazalo wafwile, Yesu waile uku Betaniya kuno Maliya na Malita ikalanga. Lino Malita uvwile ukuti Yesu akwiza, zuwa zuwa waile umu kumukomenkanya. Elenganyini vino uvwile sana ulanda lino walandanga amazwi yakuti: “Mwene, ndi cakuti uya kuno, kalume wane nga ataafwile.” (Yoa. 11:21) Lino papisile sile insita inono Yesu waweni Maliya na yauze yakuloosya, nawe kwene watandike ukuloosya.—Belengini Yoani 11:32-36.

6. U mulandu ci uno Yesu waliliile pa nsita iya?

⁶ U mulandu ci uno Yesu waliliile pa nsita iya? Ibuku lyakuti Insight on the Scriptures likalanda ukuti: “Imfwa yakwe Lazalo, cuza wakwe Yesu, nu kuloosya kwakwe ya kaci yakwe Lazalo vyalenzile Yesu aye nu ulanda nu kulila.” * Yesu afwile welenganyanga pali vino Lazalo waculanga lino walwile na pali vino wayuvwanga lino wamanyile ukuti wali umupipi nu kufwa. Nupya Yesu walizile lino waweni vino Maliya na Malita yuvwile sana ulanda pa mfwa yakwe kalume wao. Ndi cakuti mwafwilwapo cuza winu nanti lupwa winu, mufwile namwe kwene a vino mwayuvwile. Lolini ivintu vitatu vino mungasambilila kuli vino vyacitike.

7. I vyani vino tukusambilila pali Yeova kuli vino Yesu walizile?

⁷Yeova akamanya vino mukuyuvwa. Muli Yesu u mukalolekela “miyele yakwe” Isi. (Aeb. 1:3) Lino walizile, walangilile vino Isi akayuvwa. (Yoa. 14:9) Ndi cakuti wino mwatemwa wafwa, mungasininkizya ukuti Yeova asiuvwa sile uluse pali vino muli nu ulanda  lelo akauvwa nu uyi pali vino mukucula. Akalonda ukumwazwa lino muli nu ulanda.—Masa. 34:18; 147:3.

8. U mulandu ci uno tungasininkizizya ukuti Yesu alatuutulula atemwikwa itu afwa?

⁸Yesu akalonda ukutuutulula atemwikwa inu afwa. Lino Yesu atatala walila, wanenyile Malita ukuti: “Kalume wako amaya nu umi.” Malita wataile Yesu. (Yoa. 11:23-27) Pa mulandu wakuti Malita wali a kapepa wakwe Yeova, wamanyile ukuti Eliya na Elisya yatuutulwile antu yamwi uku cisila. (1 Yamw. 17:17-24; 2 Yamw. 4:32-37) Nupya afwile uvwile pa yantu yano Yesu watuutulwile. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Namwe kwene mungasininkizya ukuti mulalolana nupya na atemwikwa inu afwa. Kuli vino Yesu walizile lino wateekezyanga ya cuza yakwe aaloosyanga, walangilile ukuti akalondesya ukwizatuutulula atemwikwa itu afwa.

9. Wakwe Yesu tungateekezya uli yayo aakulosya? Langililini.

⁹Mungateekezya aakuloosya. Yesu ataliliile sile pamwi na Malita na Maliya lelo wakutike na kuli vino yalandanga nupya wayakomelizye. Naswe kwene tungacita ivili vimwi kuli yano yakuloosya. Umwina Dan, eluda aakaikala uku Australia watiile: “Lino mamane wafwile, nalondekwanga uwa kuntungilila. Aina aingi na ya mama yao yaitemelwanga ukukuutika lino nkulanda. Yalekanga indanda vino nkuyuvwa nupya yatuvwanga insonyi nga yalola vino nkulila. Nupya yaipeelesyanga ukungavwa ukuomba imilimo imwi ndi cakuti nkuyuvwa ukuti ntamakwanisya ukuomba imilimo iyo wakwe ukumfulila motoka, ukunkalila ivikulondekwa nu kunjelekela. Nupya ilingi yapepelanga pamwi nani. Yalangilile ukuti umu cumi yali a cuza ya cumi nupya aina akavyalwa lino kuli intazi.”—Mapi. 17:17.

10. Londololini ivyacitiike ivyalembwa pali Luka 19:36-40.

¹⁰ Yesu wafisile umu Yelusalemu pa Nisani 9 umu 33 C.E. Lino Yesu wapalamilanga ukwingila umu musumba, antu yakolongine nu kutandika ukwanzika ivyakuzwala vyao umu museo pa kulanga ukuti iyamupokelela ukuya umwene wao. Ii yali insita isuma sana. (Belengini Luka 19:36-40.) Fwandi limwi asambi yakwe yatenekelanga ivyali nu kucitika ukuti vingacitika. “Lino [Yesu] wapalamile ku Yelusalemu, walolekisye umusumba nu kuulilila ulanda.” Yesu walanzile apa vintu iviipe ivyali nu kucitikila antu amu Yelusalemu ala akulila.—Luka 19:41-44.

11. U mulandu ci uno Yesu walilileko antu ya mu Yelusalemu?

¹¹ Yesu uvwile ulanda pano wamanyile ukuti asi mulandu na vino yamupokeliile, Ayuda yataali nu kuvwa ukwi lyasi lya Wene lino wasimikilanga. Na cico cali nu kulenga Yelusalemu ukononwa nupya Ayuda aali nu kupusuka yali nu kusendwa umu uzya. (Luka 21:20-24) Ica ulanda i cakuti antu aingi yakanyile Yesu, wakwe vino walanzile. Uzye antu aingi kuno mukaikala yakacita uli nga yuvwa mukusimikila pa Wene? Ndi cakuti antu sile anono aakakutika ku cumi cino mukasambilizya, i vyani vino mungasambilila kuli Yesu? Lekini tusambilile pa vintu vitatu.

12. I vyani vino tukusambilila pali Yeova kuli vino Yesu walizile?

¹²Yeova akasakamala antu. Aminsonzi yano Yesu waponyizye yakatwiusyako vino Yeova akasakamala antu. “Asilonda umuntu ali wensi akononwe lelo akalonda antu  yonsi yalapile.” (2 Pet. 3:9) Ndakai tukalanga ukuti twatemwa antu yano tukasimikilako ndi cakuti lyonsi tukuyazwa ukusambilila api lyasi lisuma ilya Wene.—Mate. 22:39.

13-14. Uzye Yesu walangizye uli ukuti wali ni cikuuku uku yantu, nupya naswe tungacita uli pakuti tukwate imiyele ii?

¹³Yesu waombesyanga umu mulimo wa kusimikila. Walangilile ukuti watemilwe antu lino watwalilile ukuyasimikila insita yonsi ino wayasyukila. (Luka 19:47, 48) I cani icalenzile ukuti acita vivyo? A pa mulandu wakuti wali ni cikuuku. Insita izingi antu yalondanga ukuvwa kuli vino wasambilizyanga icakuti wene na asambi yakwe yafilwanga nu kulya. (Mako 3:20) Nupya na lino umonsi umwi walondanga ukulanda na Yesu usiku, Yesu waitemiilwe ukulanda nawe. (Yoa. 3:1, 2) Antu aingi akutikanga kuli Yesu yatizile yaya asambi yakwe. Lelo wasimikiile yonsi akutikanga kuli aliwe. Ndakai tukalonda ukusimikila ilyasi lisuma uku yantu yonsi. (Mili. 10:42) Pakuti tucite vivyo limwi tungalondekwa ukusenuka umu misimikilile itu.

¹⁴Mwaitemelwa ukusenula imisimikilile inu. Ndi cakuti tukasimikila pa nsita ili imwi, limwi tutange tuzane antu aakalonda ukuvwa ilyasi lisuma. Nkazi Matilda, painiya watiile: “Nemo na ya wane tukaya umu kusimikila pa nsita izipusanepusane. Katondo tukaya umu kusimikila kuno yakakazizya. Kasanya lino antu yakupitana tukasimikila ukuomvya tusitandi twa mpapulo. Manguzi, tukaya umu kusimikila uku ng’anda ni ng’anda pano tukalola ati ali nsita isuma iyakuzana antu pa mang’anda.” Tutalinzile sile ukuitemelwa ukusimikila pa nsita ingatuzipila, lelo tulinzile ukusenula imisimikilile itu pakuti tusimikile uku antu aingi. Tungasininkizya ukuti Yeova alatupaala nga tukucita vivyo.

15. Ukulingana na Luka 22:39-44, i vyani ivyacitikile Yesu pa wanda wa kusyalikizyako ukuya pano nsi usiku?

¹⁵ Manguzi pa Nisani 14, 33 C.E., Yesu waile uku calo ca Getisemani. Lino wali kuuku wapefile sana kuli Yeova. (Belengini Luka  22:39-44.) Pa wanda kwene uwa usiku, Yesu “wapaapatanga nu kulenga ni izwi likalamba . . . ala akuponya na minsozi.” (Aeb. 5:7) I vyani vino Yesu wapepiilepo pa wanda wa kusyalikizyako usiku lino atatala wafwa? Wapefile pakuti akwate amaka ali nu kulenga atwalilile ukuya uwa cisinka kuli Yeova nu kulacita ukulonda kwakwe. Yeova uvwile ipepo lya Mwanakwe ilya kufuma pa nsi ya mwenzo nupya watumile malaika ukuti amukomye.

16. U mulandu ci uno Yesu uvwilile sana ulanda lino wapepanga umu calo ca Getisemani?

¹⁶ Lino Yesu wali umu calo ca Getisemani wapepanga ala akulila, pano wasakamile pali vino antu yamulolanga ukuti atacindikanga izina lyakwe Leza. Wamanyile vino cacindime kuli aliwe ukutwalilila ukuya uwa cisinka alino nu kucindika izina lyakwe Isi. Nga mukweti intazi izingalenga mufilwe ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova, i vyani vino mungasambilila kuli vino Yesu walizile? Lekini tusambilile pa vintu na vyuze vitatu.

17. I vyani vino tungasambilila pali Yeova kuli vino waswike mapepo yakwe Yesu?

¹⁷Yeova akauvwa mapepo inu aakupapata. Yeova uvwile kuli vino Yesu walenzile. U mulandu ci? A pa mulandu wakuti i cintu icicindame sana cino Yesu walondesyanga u kutwalilila ukuya uwa cisinka kuli Isi nu kucindika izina lyakwe Leza. Ndi cakuti icintu icicindame sana kuli sweswe u kulondesya ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova nu kucindika izina lyakwe, alaasuka mapepo itu.—Masa. 145:18, 19.

18. U mu nzila ci muno Yesu wayela a cuza uwaya ni cikuuku nupya uwamanya vino tukayuvwa?

¹⁸Yesu wamanya vino mukayuvwa. Ndi cakuti itusakamikwa sana, tukauvwa ningo ndi cakuti cuza aamanyile vino tukuyuvwa nupya uwakwetiko intanzi ino tukweti watuteekezya. Yesu waya wakwe cuza wa musango uwo. Wamanya vino cikauvwika ndi cakuti tukuvwa ukutoonta na lino tukulondekwa uwazwilizyo. Wamanya utonte witu nupya alasininkizya ukuti twasakamalwa “pa  nsita ino tukulondekwa uwazwilizyo.” (Aeb. 4:15, 16) Wakwe vivi kwene vino Yesu wazumile uwazwilizyo ukufuma kuli malaika lino wali umu calo ca Getisemani, avino naswe kwene tulinzile ukuzumilla uwazwilizyo uno Yeova akatupeela asi mulandu uwazwilizyo uwo ufumile umu lupapulo, muli vidyo, mwi lyasi, kuli eluda nanti uku mwina nanti nkazi.

19. Mungacita uli pakuti mukomeleke lino mwakwata intazi izingalenga mufilwe ukutwalilila ukuya acisinka kuli Leza? Langililini.

¹⁹Yeova alamupeela “umutende wakwe”. Uzye Yeova alamukomya uli? Nga twapepa tukapokeelela “umutende wakwe Leza, uwacila imyelenganyizizye yonsi iya yantu.” (Filipi 4:6, 7) Umutende uno Yeova akatupeela ukatuteekezya nupya ukatwazwa ukwelenganya ningo. Vikwene i vyacitikiile nkazi Luz. Watiile: “Insita izingi nkauvwa ukuzukilwa. Fwandi insita zimwi cikalenga naelenganya ukuti Yeova atantemwa. Nomba nga caya vivyo nkanena Yeova vino nkuyuvwa. Ipepo likalenga nuvweko ningo.” Wakwe vino tuvwa kuli nkazi, tungaya nu mutende ndi cakuti tukupepa.

20. I vyani vino twasambilila kuli vino Yesu walizile?

²⁰ Twasambilila masambililo asuma sana nupya akuteekezya kuli vino Yesu walizile. Twasambilila ukuti tulinzile ukutungilila ya cuza itu aakulosya nu kutaila ukuti Yeova na Yesu yalatutungilila ndi cakuti twafwilwa umutemwika witu. Tukalondesya ukuya ni cikuuku lino tukusimikila nu kusambilizya pa mulandu wakuti Yeova Leza na Yesu Klistu yakatulanga imiyele ii isuma. Tukateekeziwa ukumanya ukuti Yeova nu Mwanakwe yakamanya vino tukuyuvwa, yamanya utonte witu nupya yakalonda ukutwazwa ukuzizimizya intazi. Lekini tutwalilile ukuomvya vino twasambilila ukufika lino Yeova alafikilizya ulayo wa kukumbula “aminsozi yonsi.”—Kuso. 21:4.