Pa myaka iingi, aina izlaeli yalipilanga impiya pa kutungilila ukupepa kwa cumi. Nomba umu manda yakwe Yesu, Ayuda yalondekwanga ukulalipila imisonko iingi, nupya cii calenzile ukuti ivintu vyayatalila.

Pa kutungilila itenti lya kupepelamo ilizile iliya itempele lya kupepelamo, Ayuda aonsi aikolo yali nu kulalipila hafu wisyekele lyonga (madulakima yaili). Mu manda yakwe Yesu, umusonko uu yauomvyanga ukupekanyizizyamo amalambo nu kuzifizya itempele lino Helodi wakuuzile. Ayuda yamwi yuzizye Petulo ndi cakuti Yesu wapeelanga umusonko, nupya Yesu waswike ukuti citaali iciipe ukulipila umusonko. Fwandi walangiliile Petulo kwakuyatola ulupiya ulwa kulipila umusonko.—Mate. 17:24-27.

Mpiti, antu yakwe Leza yali nu kulapeela icikumi, kuli kuti conga pa vintu ikumi vino yazombola nanti pali vino yakweti. (Levi 27:30-32; Mpe. 18:26-28) Ya simapepo yapatikizyanga antu ukulapeela icikumi na pa vilimwa vyonsi ukwikako na “kanyenze ni vinzali.” Yesu atalandanga ukuti cali i ciipe ukupeela icikumi, lelo walandanga pali vino ya simapepo na Afaliseo yaomvyanga usomvi pa kulondela isunde lii.—Mate. 23:23.

Nomba pa nsita iya, Ayuda yalinzile ukulipila imisonko iingi uku ina Loma aayateekanga. Wakwe, aakweti impanga yalipilanga ulupiya nanti ukupeela ivintu vyuze vino yakweti. Cikatunganyiziwa ukuti umusonko uu wayanga umupipi na hafu wa mpanga nanti wa vintu vino yazombolanga. Kwali nu musonko uno Umuyuda wensi walondekwanga ukulipila. A pa musonko kwene uu uno Ayuda yuzizyepo Yesu. Yesu watulangilile vino tulinzile ukulalola ukulipila imisonko lino walanzile ukuti: “Pelini Kesa ivyakwakwe, Leza nawe mumupele vyakwakwe.”—Mate. 22:15-22.

Nupya kwali umusonko uno aacitanga uculuzi yalipilanga pa kwingila nanti pa kufuma umu musumba. Umusonko uu yaulipilanga kuli yemba, pa maulalo, pa kwingilila umu musumba nanti uku maketi.

Imisonko ino antu yalipilanga lino Aina Loma yateekanga yavuzile ukucila umu cipimo. Umwina Loma umwi uwasambilila malyasi ya mpiti Tacitus walanzile ukuti lino Tibelyasi wateekanga ala Yesu ali pano nsi, “Aina Asilya na Ayuda yapapasile ukuti yalipila imisonko inono pa mulandu wakuti ivintu vyayatalile.”

Inzila ino yapokelangamo umusonko yalenzile ukuti antu ivintu vyayatalila. Umulimo wa kupoka imisonko yaupeelanga kuli wino walipila impiya izingi. Lyene nawe walondanga yauze ukuti ayano yapoka imisonko, nupya yonsi kwene yalondanga ukukwata impiya. Cikaloleka ukuti Zakeyo wakweti yamwi amupokelanga imisonko. (Luka 19:1, 2) Antu yapasile apokanga imisonko