1. I sunde ci lya mu kulungatika lino Yesu wapeezile alondezi yakwe? (Lolini icikope icili pa nkupo.)

PA WANDA wa kusyalikizyako usiku lino atatala wafwa, Yesu wapeezile alondezi yakwe isunde lya mu kulungatika. Wayanenyile ati: “Ndi vino nani namutemwa, avino namwe mulinzile kutemwana.” Wakonkinyepo na mazwi akuti: “Ndi mukutemwana lyene antu yonsi yalamanya vino mwemwe alondezi yane.”—Yoa. 13:34, 35.

2. U mulandu ci uno cacindamila ukulanga ukutemwa kuli yauze?

² Yesu walanzile ukuti alondezi yakwe yalamanyikwa ndi cakuti yakulanga ukutemwa wakwe vino wene wacitanga. Amazwi yaa yafikiliziwe mu manda ya Ina Klistu ya kutandikilako, na ndakai kwene yakafikiliziwa. Fwandi ali mulandu kwene uno cacindamila ukulanga ukutemwa nanti icakuti citangupala ukucita vivyo.

3. I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

³ Pa mulandu wakuti swensi tutamalilika, cikalenga catutalila ukulanga ukutemwa kuli yauze. Nanti ciye vivyo, tulinzile ukwezya ukukolanya Klistu. Mu cipande cii, tumasambilila vino ukutemwa kungatwazwa ukuya amutende, kukanaya na kapatulula, nu kulapokelela aenyi. Lino tukusambilila cipande ci mwayuzya mweineco ukuti: ‘I vyani vino nkusambilila uku ina na ya nkazi aatwalilila ukutemwana asi mulandu ni ntazi zino yakakwata?’

4. Ukulingana ni lembelo lyakwe Mateo 5:23, 24, u mulandu ci uno tulinzile ukupangila umutende nu mwina uwatatusokela?

⁴ Yesu watusambilizye umulandu uno cacindamila ukupanga umutende nu mwina wino watatusokela. (Welengini Mateo  5:23, 24.) Walanzile sana ukuti tulinzile ukutwalilila ukuya na ucuza usuma ndi cakuti tukulonda ukutwalilila ukuzanzya Leza. Yeova akaya sana ni nsansa nga tukwezya na maka ukupanga umutende na ina itu. Atange apokelele ukupepa kwitu ndi cakuti twatwalilila ukusokela umwi nu kukana ukupanga umutende nawe.—1 Yoa. 4:20.

5. U mulandu ci uno catalile umwina umwi ukupanga umutende?

⁵ Limwi cingatutalila ukupanga umutende. U mulandu ci? Elenganyini pali vino vyacitikile mwina Mark. * Uvwile sana uyi lino umwina umwi wamunenozile nu kulanda iviipe pali aliwe kuli yauze umu cilongano. I vyani vino umwina Mark wacisile? Walanzile ukuti: “Nasosile sana nupya nalanzile amazwi aipe uku mwina.” Nomba patalengile, umwina Mark uvwile uyi pali vino wacisile nupya wezizye ukulenga uwelelo uku mwina wiyo nu kupanga umutende. Nomba umwina wiyo atalondanga ukupanga umutende. Pa kutandika, umwina Mark welenginye ukuti: ‘U mulandu ci uno ningatwalilila ukupapatila ndi cakuti asikulonda ukupanga umutende?’ Nomba, umwangalizi wa ciputulwa wamukomelizye ukukanatoovoka. I vyani vino umwina Mark wacisile?

6. (a) Uzye umwina Mark watwalilile uli ukwezya ukupanga umutende? (b) Uzye umwina Mark waomvyizye uli ilembelo lyakwe Kolose 3:13, 14?

⁶ Lino umwina Mark welenginye pa miyele yakwe, wilwike ukuti insita zimwi wailolanga ukuti wacindime ukucila yauze. Waweni ukuti walondekwanga ukusenula imiyele yakwe. (Kolo. 3:8, 9, 12) Waicefizye nu kuya uku mwina nupya nu kuyaleenga uwelelo pali vino wacisile. Umwina Mark walembiile nu mwina makalata alandanga pali vino uvwile uyi pa viipe vino wacisile nu kumulenga ukuti walondanga yaye ya cuza nupya. Nupya wamupeezile nu tumawila utunono tuno welenganyanga ukuti umwina wiya angatemwa. Nomba icaifileko i cakuti umwina  wiya watwalilile ukumusokela nupya atamwelezile. Lelo umwina Mark watwalilile ukuvwila isunde lyakwe Yesu ilya kutemwa umwina nu kwelela. (Welengini Kolose 3:13, 14.) Nanti icakuti yauze yasikulonda ukupanga umutende wakwe vino tukulonda, tulatwalilila ukwelela yauze nu kuyapepelako ukuti tulapanga umutende na aliyo nupya ndi cakuti ituyatemwa wakwe vino Yesu wacitanga.—Mate. 18:21, 22; Gala. 6:9.

7. (a) I vyani vino Yesu watunenyile ukulacita? (b) Iintazi ci ino nkazi umwi wakweti?

⁷ Yesu watukomelizye ukucitila yauze ivintu vino tukalonda naswe yauze yatucitila. Walanzile nu kuti tutalinzile sile ukutemwa yano yatutemwa. (Luka 6:31-33) Nanti icakuti ukwezya ukutaluka umwi umu cilongano nu kukana ukumulamuka kutaseeka sana, mungacita uli ndi cakuti ca musango uu camucitiikile? Vivyo kwene i vyacitikile na nkazi Lara. Walondolwile ukuti: “Nkazi watandike ukunziya nupya ntamanyile nu mulandu. Nuvwile sana uyi icakuti navizilwe nu kuipakizya ukulongana.” Pa kutandika, nkazi Lara welenginye ukuti: ‘Pasi vino naluvyanya. Nupya yauze umu cilongano nayo yakulola ukuti vino nkazi wii watacita visi visuma.’

8. I vyani vino nkazi Lara wacisile pa kupanga umutende, nupya i vyani vino tungasambilila kuli vino vyamucitikiile?

⁸ Nkazi Lara wacisileko vimwi pakuti apange umutende. Wapefile kuli Yeova nupya wapingwilepo ukulanda na nkazi wiya. Yalanzyanyizye pa ntazi nu kukuukulana nupya yapanzile umutende. Vyonsi vyalolike ukuti vili sile ningo. Nkazi Lara walanzile ukuti: “Nomba lino papisile insita, nkazi waswilizyepo ivili vimwi vino wacisile pa kutandika. Natoovwike sana.” Pa kutandika, nkazi Lara uvwile ukuti angaya ni nsansa ndi cakuti nkazi muze wasenula imiyele yakwe. Nomba lino papisile insita, nkazi Lara wilwike ukuti icintu icisuma cino angacita u kutwalilila ukulanga nkazi wiya ukutemwa nu kumuyela “uluse.” (Efes. 4:32–5:2) Nkazi Lara wiwisye ukuti ukutemwa kwa Ina Klistu ya cumi “kusyasunga viipe vino yauze yakacita. Kutemwa kusyanenuka, nupya  insita zyonsi kukataila nu kupaalila nga nu kuteeka mwenzo.” (1 Kol. 13:5, 7) Nkazi Lara atatwalilile ukusakamala pa ntazi iya. Patalengile, nkazi Lara watandike ukuvwana na nkazi muze nupya. Ndi cakuti mukupanga umutende na ina na ya nkazi nu kutwalilila ukuyatemwa, mungasininkizya ukuti Leza uwaya nu kutemwa nu mutende, alaya namwe.—2 Kol. 13:11.

9. Ukulingana ni lembelo lyakwe Milimo 10:34, 35, u mulandu ci uno tutalinzile ukuyela na kapatulula?

⁹ Yeova ataya na kapatulula. (Welengini Milimo 10:34, 35.) Ndi cakuti tusi na kapatulula, tukalanga ukuti sweswe yana yakwe. Tukauvwila isunde ilya kutemwa ainamupalamano itu wakwe vino twaitemwa, nu kutwalilila ukusunga umutende na ina itu na ya nkazi.—Loma 12:9, 10; Yakobo 2:8, 9.

10-11. Uzye nkazi umwi watiile uli ukwelenganya iviipe?

¹⁰ Yamwi citange ciyangukile ukutwalilila ukukanaya na kapatulula. Lekini tulande pali vino vyacitikiile ya Ruth. Lino yali ance umwi uwafumile uku mpanga yuze wayacitiile ivintu iviipe. Uzye cico calenzile ya Ruth ukuya uli? Ya Ruth yalanzile ukuti: “Napasile ivintu vyonsi ivya ku mpanga iya. Nelenganyanga ukuti antu yonsi aku mpanga iya yali sile icili cimwi kumwi sile na ina itu na ya nkazi.” Uzye cali uli pakuti ya Ruth yasenule imyelenganyizizye yao?

¹¹ Ya Ruth ilwike ukuti yalondekwanga ukuombesya pakuti yate ukwelenganya wakwe vino yelenganyanga. Yawelenzile ivyaciitike na malipoti aku mpanga iya aali umwi Ibuku Lya pa Mwaka. Yalanzile ukuti: “Natandike ukwezya na maka ukwelenganya pa visuma pa antu aaku mpanga iya. Natandike ukulola ukuti aina na ya nkazi yali aacincile sana umu kuombela Yeova. Naweni ukuti nayo kwene yali api umba lya ina na ya nkazi umu nsi yonsi.” Panono panono ya Ruth ilwike ukuti yalondekwanga ukulangizya ukutemwa. Yalondolwile ukuti: “Lyonsi lino nakomaana na ina na ya nkazi aku mpanga iya, nezyanga na maka yane yonsi ukuyalanga ukutemwa. Nalandanga nayo nu kuyamanya ningo.” I vyani vyacitike? Ya Ruth yalanzile ukuti: “Patalengiile natiile ukwelenganya iviipe pa antu yaya.”

12. Iintazi ci ino ya Sarah yakweti?

¹² Yamwi yangaya na kapatulula ukwaula nu kumanya. Ya Sarah, yelenganyanga ukuti yataali na kapatulula pano yatapingulanga antu pa mulandu ni nkanda yao, impiya zino yakweti, nanti imilimo ino yakwata umwi uvi. Nomba yalanzile ukuti: “Natandike ukwiluka ukuti nali nakapatulula.” U mu nzila ci? Ya Sarah yakulile umu lupwa umwali antu asambilile sana nupya yatemilwe ukuya pamwi na antu aali aasambilile sana. Insita imwi yanenyile umuze ati: “Nkazanwa sile na ina na ya nkazi aasambilila sana. Nupya nsilonda ukuya pamwi na antu atasambilila.” Ukwaula nu kutwisika ya Sarah yalondekwanga ukusenula imiyele yao. Yali nu kucita uli vivyo?

13. I vyani vino tukusambilila kuli vino ya Sarah yasenwile imiyele yao?

¹³ Umwangalizi wa ciputulwa wazwilizye ya Sarah ukusenula imiyele yao. Ya Sarah yalanzile ukuti: “Wantaizye sana pali vino naombanga ningo na ucisinka, ivyasuko vyane ivisuma na vino namanyile Malembelo. Lyene walondolwile ukuti lino tukuya tukukula muli ukapepa, tulinzile nu kukwata imiyele ya Wina Klistu ili wa kuicefya, ukufuuka nu luse.” Ya Sarah yacisile vino umwangalizi wa ciputulwa wayanenyile. Yalanzile ukuti: “Nilwike ukuti icintu icicindamisye sana u kuya ni cikuuku nu kutemwa.” Ni cacitike i cakuti yatandike ukulola aina na ya nkazi umu nzila ipusaneko. Yalondolwile ukuti: “Nezyanga ukumanya  imiyele iyalenganga yaye acindame sana kuli Yeova.” Nga swemo, tungacita uli? Tutalinzile ukwelenganya ukuti twacindama sana ukuluta yauze pa mulandu na masambililo itu. Ndi cakuti twatemwa aina na ya nkazi umu nsi yonsi tutalaya na kapatulula.—1 Pet. 2:17.

14. Ukulingana ni lembelo lya Ayebulai 13:16, uzye Yeova akauvwa uli ndi cakuti tukupokelela aenyi?

¹⁴ Yeova akatemwa sana ndi cakuti tukupokelela aenyi. (Welengini Ayebulai 13:16.) Nga tukucita vivyo akalola ukuti ala tukumupepa, sana sana nga tukwazwilizyako aulilwa. (Yako. 1:27; 2:14-17) Fwandi Malembelo yakatukomelezya “kuzengela alendo.” (Loma 12:13) Ndi cakuti tukupokelela aenyi, tukalanga ukuti mu cumi twayasakamala, ukuyatemwa nupya tukalonda ukuya ya cuza yao. Yeova akatemwa sana ndi cakuti twapeelako yauze utwakulya utwanguke, dilinki nanti sile ukulila pamwi nayo ivyakulya ivili vyonsi nanti ukwizizya pamwi nayo. (1 Pet. 4:8-10) Nomba, ivintu vimwi vingalenga citutalile ukupokelela yauze.

15-16. (a) U mulandu ci uno yamwi yakaelenganyizizya ukuti yatange yapokelele aenyi? (b) I cani cazwilizye nkazi ukuipeelesya ukupokelela aenyi?

¹⁵ Tungafilwa ukupokelela aenyi pa mulandu ni mikalile itu. Uvwini vino nkazi umwi mukamfwilwa wacisile uwi zina lyakuti Edit. Lino atatala waya Nte, atatemilwe ukuya pamwi na antu aingi. Nkazi Edit walolanga ukuti yauze sile aliyo yalinzile ukupokelea aenyi.

¹⁶ Lino wizile aya Nte, nkazi Edit wasenwile amelenganyo yakwe. Watandike ukupokelela aenyi. Walanzile ukuti: “Lino ing’anda itu iya Wene yakulwanga, ya eluda yanenyile ukuti atwalane yamwi yakwiza umu kwazwilizyako umulimo witu uwa makuule nupya yanenyile ndi cakuti ningayasungako pa milungu iili. Niwisye vino Yeova wapoleliile mukamfwilwa uwa ku Zalefati.” (1 Yamw. 17:12-16) Nkazi Edit wazumile ukwikala na atwalane yaya. Uzye wapaazilwe? Walondolwile ukuti: “Ntikazile sile nayo imilungu iili lelo nikazile  nayo imyezi iili. Pa nsita ino twikazile swensi twamanyine nu kuya sana ya cuza.” Nkazi Edit nupya wapaalwa pano wakwata ya cuza aingi cuze umu cilongano. Pa nsita ii a painiya nupya akaipakizya sana ukuya pamwi na yano akaomba nayo umu mulimo wa kusimikila nga yaya umu kumutandalila. Walanzile ukuti: “Ukupeela kukalenga nauvwa ningo sana! Nupya icisinka i cakuti nkapokelela mapaalo aingi nani.”—Ayeb. 13:1, 2.

17. I vyani vino ya Luka na ya mama yao ilwike?

¹⁷ Limwi ukufuma na mpiti tukapokelela yauze, nomba uzye tungazifyako vino tukapokelela aenyi? Ya Luka na ya wao yatemwa sana ukupokelela aenyi. Yatemilwe sana ukwama avyazi yao, ya lupwa ni vyuza na angalizi ya viputulwa uku ng’anda uku mwao. Nomba ya Luka yalanzile ukuti: “Twilwike ukuti twamanga sile yano yali ya cuza itu uku ng’anda.” I vyani vino ya Luka na ya wao yacisile pakuti yapokelela yauze?

18. Uzye ya Luka na ya mama yao yacisile uli pakuti yazifyeko vino yapokelelanga aenyi?

¹⁸ Ya Luka na ya mama yao yasambilile vino cikapiliula ukupokelela aenyi lino yelenginye pa mazwi yakwe Yesu akuti: “Ndi mwatemwa sile antu yano amutemwa, uzye i cilambu ci cino Leza angamupeela?” (Mate. 5:45-47) Ilwike ukuti yalondekwanga ukukolanya Yeova, uwaya na ukapekape kuli yonsi. Fwandi yapingwilepo ukwama aina na ya nkazi yano yatatazile yamako uku ng’anda uku mwao. Ya Luka yalanzile ukuti: “Swensi kwene ndakai tukaipakizya sana insita ino tukaya pamwi. Nupya swensi tukapalama sana kuli cila muntu na kuli Yeova.”

19. Uzye tulalanga uli ukuti sweswe yasambi yakwe Yesu, nupya i vyani vino mukulondesya ukucita?

¹⁹ Twasambilila pali vino ukutemwana sana kungatwazwa ukuya amutende, aula kapatulula nu kupokelela aenyi. Tulinzile ukuta ukwelenganya iviipe nu kutemwa sana aina itu na ya nkazi nu mwenzo onsi. Nga twacita vivyo, tulaya ni nsansa nupya tulalanga ukuti sweswe yasambi yakwe Yesu.—Yoa. 13:17, 35.