1-2. (a) Uzye ivintu vyali uli lino Paulo walembiile aina Efeso kalata, nupya umulandu cii uno walembiile? (b) Amauzyo ci yano tuma asuka umu cipande cii?

 LINO umutumwa paulo wali umu cifungo umu Loma, walondesyanga sana ukukomelezya aina na ya nkazi. Atakweti isyuko ilya kulolana nayo fwandi wayalembelanga makalata. Walembiile ina Efeso kalata wenga pa makalata yaa muli ya 60 na 61 C.E.—Efes. 1:1; 4:1.

² Lino Paulo atatala wingila umu cifungo papisile umupipi ni myaka 10 ukufuma pano wafumile uku Efeso kuno waombanga umulimo wa kusimikila nu kusambilizya ilyasi ilisuma. (Mili. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Watemilwe sana aina icakuti walondanga ukuyazwa ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. Nomba umulandu ci uno walandile pa mfinzi nu luswepo muli kalata wino walembiile Aina Klistu apakwe? Nupya i vyani vino Aina Klistu yangasambilila uku kusunda kuu? Lekini twasuke amauzyo yaa.

KUFUMA UMU MFINZI UKUYA UMU LUSWEPO

3. Amazwi cii yaili yano Paulo waomvizye muli kalata wino walembiile aina Efeso?

³ Paulo walembiile Aina Klistu amu Efeso ukuti: “pano pa nsita imwi mwali umu mfinzi nomba ndakai mwaya umu luswepo.” (Efes. 5:8) Paulo waomvizye amazwi akuti “mfinzi” nu “luswepo” pa kulondolola vino aina Efeso izile yasenuka. Lekini lyene tulande pa mulandu uno paulo waneniile aina Efeso ukuti ‘yali umu mfinzi.’

4. I vyani vyalangililanga ukuti aina Efeso yali umu mfinzi?

 ⁴ Kupepa kwa ufi. Lino aina Efeso yatatala yasambilila icumi nu kuya Aina Klistu yali umu mipepele ya ufi, ali mulandu uno Paulo wayaneniile ukuti yatesilwe uzya uku visambilizyo vya ufi alino nu kutaila imipasi. Umu musumba wa Efeso mwali cikulwa cino yapepelangapo leza Atemi, cikulwa cii camanyikwe sana pa nsita iya. Antu ayanga umu kupepela pa cikulwa cii yapepanga tulubi. Apanganga utulubi tuno yaomvyanga pa kupepa atemi yapanganga sana impiya. (Mili. 19:​23-27) Fwandi antu aikalanga umu umusumba wa Efeso yaya manyile ukuti yacitanga ivya maleele.—Mili. 19:19.

5. I vyani ivyalangililanga ukuti aina Efeso yali ni miyeele iipe?

⁵ Miyeele iipe. Aina Efeso yali sana ni miyeele iipe nupya yatasakamalanga na pa viipe vino yacitanga. Yatatiinanga ukulanda pa vya uzelele lino yali pa yantu nanti sile alino iyaya mukupepa. (Efes. 5:3) Aina Efeso aingi ‘yatiile kuvwa insonyi,’ amazwi yaa yakalozya nu mukuti “ukuta ukuvwa uyi apa viipe.” (Efes. 4:​17-19) Lino yatatala yasambilila ivya kusoolola icisuma ni ciipe ya kampingu yao yatayacuzyanga nga yacita iviipe nupya yatelenganyanga ukuti iyasosya Yeova. Ali mulandu uno paulo walandiile ukuti ‘Melenganyo yao yali umu mfinzi nupya yatalwike ku umi wakwe Leza.’

6. U mulandu ci uno Paulo walandiile ukuti Aina Efeso izile yaya umu “luswepo”?

⁶ Aina Efeso yamwi izile iyafuma umu mfinzi. Ali mulandu uno Paulo walembiile ukuti: “ndakai mwaya umu luswepo pa mulandu wa Mwene.” (Efes. 5:8) Izile iyamanya icumi nu kuya umu luswepo. (Masa. 119:105) Yafumile uku mipepele ya ufi nupya izile yata ukucita iviipe. Fwandi izile yatandika ‘ukukolanya Leza’ Nupya yatandike ukumupepa nu kucita ivintu ivya kumuzanzya.—Efes. 5:1.

7. Uzye vino twali mpiti vyakolana uli na vino Aina Klistu ali umu Efeso yali?

⁷ Wakwe vino cali uku ina Efeso, naswe kwene lino tutatala twasambilila icumi twali  umu mipepele ya ufi nupya twali ni miyele iipe. Yamwi yazevyanga ama olide afuma uku mipepele ya ufi. Nomba lino twasambilile pali vino Yeova akalonda na vino wapata twizile tusenuka. Twatandike ukucita ivintu ukulingana nu kulonda kwakwe. Cii calenga twaipakizya ivintu ivingi. (Eza. 48:17) Nanti icakuti ndakai tukakwata intazi, Tulinzile ukutaluka kuli vino twasya nu kulapita wa “yana ya luswepo.” Tungacita uli vivyo?

TALUKIINI KU MIPEPELE YA UFI

8. Ukulingana na Efeso 5:​3-5, I vyani vino Aina Efeso yalondekwanga ukutaalukako?

⁸ Belengini Efeso 5:​3-5. Pakuti Aina Efeso yataluke uku mfinzi yalinzile ukutaluka uku miyele iipe nu kutwalilila ukucita ivintu ivikazanzya Yeova. Cii cikupiliula ukuti yalondekwanga ukutaluka uku uzelele alino nu ku kulanda pa uzelele. Paulo wanenyile Aina Efeso ukuti yalizile ukutaluka uku vintu vii alino yali nu kwingila “umu Wene wakwe Klistu na wakwe Leza.”

9. Umulandu cii uno tulinzile ukutalukila kucili consi icingalenga tucite uzelele?

⁹ Naswe kwene tulinzile ukutwalilila ukutaluka uku “imilimo ya mu mfinzi.” (Efes. 5:11) Kwene icacumi cikaanguka sana umuntu ukucita viipe nanti uzelele ndi cakuti umuntu watandika ukutamba, ukuvwa, alino nu kulanda pa uzelele. (Utan. 3:6; Yako. 1:​14, 15) Umu mpanga imwi aina yatandike ukulembelana ama meseji pa intaneti. Yalandanga sana pali Yeova alino na pa vintu vino watemwa. Nomba lino papisile insita yatandike ukulanda pa vintu iviipe. Yatandike ukulanda sana pa uzelele. Yamwi yalanzile ukuti ukulanda pa vintu vii iviipe kwalenzile yacite uzelele.

10. Uzye Satana akacita uli pa kutuponzya? (Efeso 5:6)

¹⁰ Antu aya umu nsi yii iikatungulwa na satana yakalonda twalola ivintu vino Yeova wapata ukuti vyaya sile ningo. (2 Pet. 2:19) Cii citalinzile ukutuzungusya. Icintu cimwi cino Satana akacita ukulenga antu ukuvilwa ukumanya icisuma ni ciipe. (Eza. 5:20; 2 Kol. 4:4) Ali mulandu uno mafyumu yano yakapanga, ama puloglamu yano yakaika pa TV alino na pa intaneti yapusanila sana na vino Yeova akalonda. Satana akalonda twaelenganya ukuti ukucita iviipe ukusuma nupya akalonda twaelenganya nu kuti tulaipakizya ukucita ivintu vii.—Belengini Efeso 5:6.

11. Ukulingana ni lyasi lyakwe ya Angela usuma ci uwaya umu kulondela ukusunda ukwaya pali Efeso 5:7? (Loliniko ni cikope.)

¹¹ Satana akalonda twazanwa na antu angalenga citutalile ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. Fwandi ukwene ali mulandu uno Paulo waneniile Aina Efeso ukuti: “Mutauvwana nayo,” kuli kuti yayo asicita ukulonda kwakwe Yeova. (Efes. 5:7) Tulinzile ukuya acenjele sana ukucila na vino Aina Efeso yali pano swemo tusipanga sile ivyuza na antu yano tukazanwa nayo lelo na yano tukalanda nayo pa Intaneti. Ya Angela, a akaikala uku Asia, Yaweni uyi uwaya muli intaneti. yatiile: “Imyelenganyizizye yane yatandike ukusenuka panono panono. Patalengile kampingu watile ukuncuzya pali ya cuza yano nakweti atacindike amasunde yakwe Leza. Natandike ukwelenganya ukuti ukucita ivintu vino Yeova wapata kwaya sile ningo.” Pa mulandu nu kutemwa kuno ya eluda yakwata yazwisile ya Angela ukusenuka. Ya Angela yatiile: “Lyene paa nkaika sana mano uku kucita ukulonda kwakwe Yeova ukucila ukuomvya intaneti.”

12. I vyani ivilamwazwa ukutwalilila ukulondela amasunde yakwe Yeova?

 ¹² Tulinzile ukutaluka uku myelenganyizizye ya antu amu nsi ii akalola ukuti ukucita iviipe kwaya sile ningo. Tukacita ningo sana ukutaluka ukumyelenganyizye ya mu nsi ii. (Efes. 4:​19, 20) Cingazipa ukuyuzya amauzyo wakwe: ‘Uzye nkaezya na maka ukutaluka kuli yano nkaomba nayo, yano nkasambilila nayo, nanti antu yauze aatacindika amasunde yakwe Yeova? Uzye nkatwalilila ukulondela amasunde yakwe Yeova nanti icakuti antu yakulanda iviipe pali nene?’ Wakwe vino 2 Timoti 2:​20-22, ikalanda, tulinzile ukusoolola ningo ivyuza nu mu cilongano. Ukucita vii kulatwazwa pano asi yonsi angatwazwa ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova.

MWAPITA “WA YANA YA LUSWEPO”

13. Uzye cikapiliula cani ukupita “wa yana ya luswepo”? (Efeso 5:​7-9)

¹³ Paulo atakomelizye sile Aina Klistu ali umu Efeso ukufuma umu mfinzi lelo wayanenyile nu kutwalilila ukupita wa “yana ya luswepo.” (Belengini Efeso 5:​7-9.) Uzye cii cikupiliula cani? Cii cikupiliula ukuti lyonsi tulinzile ukulacita ivintu ivya kutulangilila ukuti sweswe Ina Klistu. Icintu conga icingatwazwa, ukuisambilizya Baibo lyonsi alino nu kubelenga impapulo izikalanda pali Baibo. Cacindama sana ukwika amano kuli vino Yesu Klistu, wacitanga nu kusambilizya pano ali “luswepo lwa pano nsi.”—Yoa. 8:12; Mapi. 6:23.

14. Uzye umupasi wa muzilo ungatwazwa uli?

¹⁴ Umupasi wakwe Yeova ungatwazwa ukutwalilila ukupita “wa yana ya luswepo.” Umulandu cii? Apa mulandu wakuti catala sana ukutwalilila ukuya acisinka umu nsi ii iipe. (1 Tesa. 4:​3-5, 7, 8) Umupasi wa muzilo ungatwazwa ukukanaelenganya wa antu amu nsi ii asilola ivintu wakwe vino Yeova akavilola. Umupasi wa muzilo ukatwazwa ukukwata “ivintu ivisuma, nu ulungami ni cumi.”—Efes. 5:9.

15. Tungacita uli pakuti tupokelele umupasi wa muzilo? (Efeso 5:​19, 20)

¹⁵ Tungapokelela umupasi wa muzilo ndi  cakuti tukupepa. Yesu walanzile ukuti Yeova akapeela “umupasi wa muzilo kuli yano yakamulenga.” (Luka 11:13) Nupya lino tuli pa kulongana tukapokelela umu pasi wa muzilo. (Belengini Efeso 5:​19, 20.) Umu pasi wa muzilo ulatwazwa ukutwalilila ukuzanzya Leza.

16. I vyani ivingatwazwa ukupingula ningo pa vintu? (Efeso 5:​10, 17)

¹⁶ Nga tukulonda ukupingula pa vintu ivicindame tulinzile ukumanya vino “ukulonda kwakwe Yeova kwaya” nupya tulinzile nu ukusininkizya ukuti vino twapingulapo vikuvwana nu kulonda kwakwe. (Belengini Efeso 5:​10, 17.) Nga twamanya ningo visinte vya muli Baibo alino na vino tulinzile ukuviomvya tulalola ivintu wakwe vino Yeova akavilola. Nga tukulondela visinte vya muli Baibo tulapingula ningo pa vintu.

17. Uzye tulinzile ukulaomvya uli insita? (Efeso 5:​15, 16) (Loliniko ni cikope.)

¹⁷ Paulo wazwile Aina Klistu ali umu Efeso ukuti yalondekwanga ukutwalilila ukuomvya ningo insita. (Belengini Efeso 5:​15, 16.) “Mwipe,” kuli kuti umulwani witu Satana akalondesya sana ukuti twalonda ivintu ivya mu nsi ii ivingalenga twaya apamviwe icakuti twavilwa nu ukukwata insita yakuombela Yeova. (1 Yoa. 5:19) Umwina Klistu angatandika ukulonda sana impiya, masambililo ya papela, alino nu kucita ukulonda kwakwe uku cila ukucita ukulonda kwakwe Yeova. Ndi cakuti umuntu watandika ukucita vii ala akulangilila ukuti akaelenganya wa yantu amu nsi ii asiombela Yeova. Ukuya kwene ivintu vii vitiipa nomba asi ali vino tulinzile ukukolezya umu umi witu. Pakuti twapita wa “yana ya luswepo,” Tulinzile ‘ukulaomvya ningo insita,’ alino nu kwika amano uku vintu ivicindame.

18. I vyani vino ya Donald yacisile pakuti yaomvya ningo insita?

¹⁸ Mwalondesya ukuombela Yeova lyonsi. Vikwene avino na ya Donald akaikala uku  South Africa yacisile. Yatiile: “Lino nelenginye pali vino umi wane wali napefile kuli Yeova ukuti angazwe ukulaombesya umu mulimo wa kusimikila. Napefile ukuti nzane incito iyali nu kulansilako insita yakuombako umulimo wa kusimikila. Yeova wangazwile ukuizana. Nemo na mamane twatandike ukuombela Yeova umu mulimo wa nsita yonsi.”

19. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti twapita wa “yana ya luswepo”?

¹⁹ Kalata wino Paulo walembiile Aina Efeso wayazwile sana muli ukapepa. Ukusunda ukwali muli kalata wii kungatwazwa naswe kwene. Wakwe vino itulanda pa kutandika ukusunda ku kungatwazwa ukusoolola ningo ivyakuizanzya alino ni vyuza. Ukusunda kwakwe Paulo kungatwazwa ukutwalilila ukuisambilizya Baibo pakuti tungatwalilila ukuya umu luswepo lwa cumi lino tukusoolola ukucita vimwi. Nupya kalata wii akalanda pali vino umupasi wa muzilo wacindama alino na vino ukalenga tukwate imiyele isuma. Ukulondela ukusunda kuu kungatwazwa ukulapingula ningo pa vintu. Ndi cakuti twasoololapo ukucita ivintu vii tulataluka uku vintu ivyaya umu nsi nu kutwalilila ukuya umu luswepo!