CIPANDE CA KUSAMBILILAMO 19
Ukutemwa nu Mulinganya Lino Iviipe Vikucitika
“Wemo usi Leza wino akazangila mu uyi, awe. Usizumilizya iviipe pa manso yako.”—MASA. 5:4.
ULWIMBO 142 Twalukutaila Ukuti Vintu Vilaziipa
VINO TUMASAMBILILAPO *
1-3. (a) Ukulingana na mazwi aya pa Masamu 5:4-6, uzye Yeova akauvwa uli pa uyi onsi uwayako? (b) U mulandu ci uno tungalandila ukuti ukulala na ana anono kwapusana sana ni ‘sunde lyakwe Klistu’?
YEOVA LEZA wapata uyi onsi pano wapela. (Welengini Masamu 5:4-6.) Fwandi wapata sana ukulala na ana anono pano u luyembu ulwipisye sana! Vino sweswe ya Nte yakwe Yeova nupya tukalonda ukumukolanya, naswe kwene twapata sana cimusango ca kulala na ana anono nupya tusiita sile antu akacita vivyo umu cilongano ca Ina Klistu.—Loma 12:9; Ayeb. 12:15, 16.
2 Ukulala na ana anono kwapusana sana ni ‘sunde lyakwe Klistu’! (Gala. 6:2) U mulandu ci uno twalandila vivyo? Wakwe vino twasambilile mu cipande icafumileko, isunde lyakwe Klistu, alikuti, vyonsi vino Yesu wasambilizye na vino wacitanga, lyasimfilwe pa kutemwa nupya lyali ilya mulinganya. Vino sweswe Ina Klistu ya cumi tukasunga ana anono mu nzila yakuti iyauvwa ukuti yacingililwa nupya yatemwikwa sana. Nomba ukulala na ana anono a ukaitemwe nupya i cintu iciipe sana pano kukalenga yauvwa ukuti yaatazyelwa nupya yatatemwikwa.
3 Ica ulanda i cakuti, icimusango ca kulala na ana anono caseeka sana umu nsi, nupya cikacitika nu ku Ina Klistu ya cumi. U mulandu ci? Pano ‘antu aipe na asomvi’ yavula nupya yakaezya nu kwingila mu cilongano. (2 Tim. 3:13) Nupya yamwi aakati yakaombela Yeova yakaiza iyaya nu lunkumbwa lwa kucita upulumusi nupya yakatandika ukulala na ana anono. Lekini tulande pali vino ukulala na ana anono lwaya uluyembu ulwipiisye. Lyene tumasambilila na vino ya eluda yangacita ngu muntu wacita uluyembu ulwipisye, ukwikako nu kulala nu mwana munono alino na vino avyazi yangacita pakuti yacingilile ana yao. *
UKULALA NA ANA ANONO U LUYEMBU ULWIPISYE
4-5. U mulandu ci uno ukulala nu mwana umunono kwayela u kuyembukila umwana wiyo?
4 Ukulala na ana anono kukalenga antu yauvwa sana uyi pa nsita itali. Kukalenga ana yano yakucuzya umu nzila ii alino na yonsi atemwa ana ukuvwa sana uyi, pali yayo pangaya ya lupwa na ina na ya nkazi amu cilongano. Ukucuzya ana anono u luyembu ulwipiisye.
5 Ukulala nu mwana umunono u kuyembukila umwana wiyo. * Ukulenga yauze ukuvwa sana uyi nu kulenga yacula, u luyembu. Wakwe vino tulasambilila mu cipande icilondelilepo, uwalala nu mwana umunono akalenga umwana wiyo auvwa sana uyi. Akalenga umwana ata ukutaila antu nupya akalenga auvwa ukuti ataacingililwa. Ana yalinzile ukucingililwa ku cintu cii icipe, nupya ana yano yamwi yalalapo nayo yalinzile ukuteekeziwa nu kwazwiwa.—1 Tesa. 5:14.
6-7. U mulandu ci uno ukulala nu mwana munono kwayela u kuyembukila icilongano nu uteeko?
6 Ukulala nu mwana munono u kuyembukila icilongano. Ndi cakuti umwi mu cilongano wazanwa nu mulandu wa kulala nu mwana umunono akazewanya cilongano. (Mate. 5:16; 1 Pet. 2:12) Cico cikaipa sana ku Ina Klistu ya cumi aingi wakwe cimwi ‘aakatwalilila mu ulwi wa kucingilila utailo’! (Yuda 3) Tusizumilizya antu akacita iviipe nupya asilapila ukwikala mu cilongano pano yakazewanya cilongano.
7 Ukulala nu mwana munono u kuyembukila uteeko. Aina Klistu ‘yalinzile kuyela yakateeka.’ (Loma 13:1) Tukalanga ukuti tukuyela ya kateeka ndi cakuti tukucindika nu kuvwila masunde yano uteeko wikako kuno tukaikala. Ndi cakuti uwa mu cilongano wazanwa nu mulandu wa kuya nu unkalwe, wakwe ndi cakuti walala nu mwana umunono, ala watayembukila uteeko. (Loliniko na Milimo 25:8.) Nanti icakuti ya eluda yatakwata insambu zya kufulula muntu uwatama isunde lya uteeko, yasicingilila umuntu uwalala nu mwana munono pakuti uteeko utamufulula. (Loma 13:4) Uwatacita uluyembu akazombola cino wakomela.—Gala. 6:7.
8. Uzye Yeova akalola uli antu akayembukila antu yauze?
8 Ni caipisya i cakuti, ukulala nu mwana munono ukuyembukila Leza. (Masa. 51:4) Ndi cakuti umuntu wayembukila umuntu muze, ala wayembukila na Yeova kwene. Elenganyini api Sunde lino Leza wapeezile aina Izlaeli. Isunde lyalanzile ukuti umuntu uwacenjezya umuze ala ‘wifya kuli Yeova.’ (Levi 6:2-4) Fwandi, na ndakai kwene uwa mu cilongano uwalala nu mwana munono, akalenga umwana wiyo auvwa ukuti ataacingililwa, nupya ukucita vivyo u kwiifya kuli Leza. Uwalala nu mwana munono akazewanya izina lyakwe Yeova. Fwandi ali mulandu uno tulinzile ukulola luyembu lwa kulala nu mwana munono ukuti icintu cipiisye sana kuli Leza nupya tulinzile ukucipata sana.
9. Ivyeo ci ivya mu malembelo vino iuvi lyakwe Yeova lyateyanya pa myaka iingi, nupya u mulandu ci?
9 Pa myaka iingi iuvi lyakwe Yeova lyateyanya ivyeo ivingi ivya mu Malembelo ivikalanda pa kucuzya ana anono. Ivipande vya mu Lupungu Lwa Mulinzi na Zyukini! vyalanda sana pali vino ana yano yakalala nayo yangacita pa uyi uno yakauvwa pa nsita itali pa mulandu ni vyayacitikile, vino yauze yangayazwa nu kuyakomelezya, alino na vino avyazi yangacingilila ana yao. Ya eluda yasambiliziwa vino yangacita ndi cakuti umwi walala nu mwana umunono. Iuvi lyatwalilila ukupituluka muli vino amu vilongano yangacita ndi yamwi yakucuzya ana mu nzila iyo. U mulandu ci? Pakuti yasininkizye ukuti inzila zya kuombelamo ni milandu ya musango uu zikuvwana ni sunde lyakwe Klistu.
I VYANI VINO YA ELUDA YAKACITA NDI CAKUTI UMWI MU CILONGANO WACITA ULUYEMBU ULWIPISYE?
10-12. (a) Ndi cakuti ya eluda yakuombela pa milandu ikome sana, i vyani vino yalinzile ukwiusya, nupya i vyani vino yakalondesya ukucita? (b) Ukulingana na mazwi aya pali Yakobo 5:14, 15, i vyani vino yakaezya ukucita?
10 Lino ya eluda yakuombela pa milandu ikome sana, yakaiusya ukuti isunde lyakwe Klistu likayanena ukuti yalinzile ukusunga ningo amu cilongano, ukuyalanga ukutemwa alino kucita vino Leza walanda ukuti ivili visuma nupya ivya mulinganya. Fwandi yalinzile ukwelenganya pa vintu ivingi ndi cakuti yuvwa ukuti umwi watacita uluyembu ulwipiisye. Ya eluda iika sana mano ku kucindika Yeova nu kucingilila izina lyakwe. (Levi 22:31, 32; Mate. 6:9) Nupya yakaika sana mano kuli ukapepa wa ina na ya nkazi mu cilongano nupya yakalonda ukwazwa yonsi akuvwa uyi pa mulandu ni viipe vino umwi watacita.
11 Na cuze i cakuti, ndi cakuti uwatacita uluyembu u wa mu cilongano, ya eluda yakaezya ukulondelezya ukulola ndi watalapila nupya yakamwazwa ukuti azifye ucuza wakwe na Yeova ndi cingacitika. (Welengini Yakobo 5:14, 15.) Umwina Klistu uwacita uluyembu pakuti sile aizanzye akaya wa muntu umulwale. Cii cikupiliula ukuti ala atakweti ucuza usuma na Yeova. * Fwandi tungati ya eluda yaya wakwe dokota. Yakaezya ‘ukupozya umulwale [alikuti uwatayembuka].’ Ukusunda ukwa mu Malembelo kungamwazwa ukuzifya ucuza wakwe na Leza, nomba cingaya sile vivyo ndi cakuti walapila mu cumi.—Mili. 3:19; 2 Kol. 2:5-10.
12 Ya eluda yakwata mulimo ucindame sana. Yakasakamala sana ufyo uno Leza wayapeela. (1 Pet. 5:1-3) Yakalonda ukuti aina na ya nkazi mu cilongano yauvwa ukuti yacingililwa. Fwandi ali mulandu kwene uno yakaombelapo zuwa zuwa ndi yuvwa ukuti umwi watacita uluyembu ulwipiisye, ukwikako nu kulala nu mwana munono. I vyani vino yakacita? Lolini amauzyo ali pa kutandika kwa mapalagilafu 13, 15, na 17.
13-14. Uzye ya eluda yakalondela masunde ya uteeko aakalanda pa kusitaka umuntu uwatatala umulandu wa kulala nu mwana umunono? Londololini.
13 Uzye ya eluda yakalondela isunde lya uteeko ilya kusitaka umuntu uwalala nu mwana umunono? Ee. Umu mpanga zino uteeko wikako isunde lii, ya eluda yakauvwila isunde lilyo ilya kusitaka umuntu wino yakuti watatala umulandu wa musango uwo. (Loma 13:1) Amasunde ya musango uwo yasitama isunde lyakwe Leza. (Mili. 5:28, 29) Fwandi ndi ya eluda yamanya ukuti umwi watapeelwa umulandu, yakalondelezya ukwaula ukusumba insita kuti yamanye ivya kucita ukulingana na vino isunde likalanda pa kusitaka umulandu wa musango uwo.
14 Ya eluda yakaneena wino iyacitila iviipe kumwi na avyazi yakwe na yauze atiyamanya ivyativicitika ukuti iyakwata untungwa wa kuya sitaka umuntu uwatatala umulandu wa kulaala nu mwana umunono. Nga ndi cakuti uwatatala umulandu u wa mu cilongano nupya camanyika uku yantu aakaikala uku cifulo cico? Uzye Umwina Klistu uwatamanyisya ya eluda pa mulandu uwo angayuvwa ukuti aliwe akuleta umuzewanya pi zina lyakwe Leza? Awe. Umuntu uwatalala nu mwana umunono aliwe aakaleta umuzewanya api zina lyakwe Leza.
15-16. (a) Ukulingana na amazwi aya pali 1 Timoti 5:19, u mulandu ci uno palinzile ukuyela ya kambone yaili lino ya eluda yatatala yapanga komiti ya upinguzi? (b) I vyani vino ya eluda yakacita ndi cakuti yamanya ukuti umwi mu cilongano watapeelwa umulandu wa kulala nu mwana munono?
15 U mulandu ci uno palinzile ukuyela ya kambone yaili, lino ya eluda yatali yapange komiti ya upinguzi? Pano ali lino yangapingula nu mulinganya wakwe vino Baibo yalanda. Ndi cakuti uwa mulandu atailandiile umwineco kuli ya eluda vino watacita, pafwile ukuya ya kambone yaili pakuti ya eluda yapange komiti ya upinguzi. (Malan. 19:15; Mate. 18:16; welengini 1 Timoti 5:19.) Uzye ci cikupiliula ukuti lino yatatala yasitaka uwa mulandu ku uteeko, palinzile ukuya ya kambone yaili? Awe. Ya eluda nanti sile antu yauze yangasitaka umuntu wiyo uwa mulandu ku uteeko. Pano uteeko usilondela vino icilongano cikalondela pa kuombela pa milandu ya musango uwo.
16 Ndi cakuti ya eluda yamanya ukuti umwi mu cilongano watapeelwa umulandu wa kulala nu mwana munono, yakaezya ukulondela amasunde yonsi aakalanda pa kusitaka mulandu ku uteeko, nupya yakaezya ukulondelezya kulingana na malembelo pakuti yamanye ningo ivyacitike pakuti alino yapingule ndi yangapanga komiti ya upinguzi nanti foo. Ndi cakuti wino iyapeela mulandu wakana, ya eluda yakauzyako yamwi aamanyile ivyacitike. Ndi cakuti antu yaili, alikuti uwatapeelwa mulandu alino na muze sile yalanda ukuti icacumi icintu cii cacitike, nanti ukuti waizi nu mwana munono insita yuze, lyene ya eluda yakakwata ivisinka ivikumanile pa kupanga komiti wa upinguzi. * Ndi cakuti pali sile kambone wenga cisipiliula ukuti kambone wiyo akulanda ivya ufi. Nanti i cakuti pali sile kambone wenga akupeela usininkizyo wakuti umuntu umwi watacita uluyembu, ya eluda yakamanya ukuti limwi wino iyapeela umulandu wa kulala nu mwana munono afwile wacisile uluyembu ulwipisye ulungalenga yauze yauvwa sana uyi. Ya eluda yakatwalilila ukuteekezya nu kukomelezya yonsi aakuvwa uyi pali vino vyativicitika. Nupya yakatwalilila ukwikako sana mano ku muntu uwatapeelwa umulandu wa kulala nu mwana munono pakuti yacingilile icilongano ku viipe ivingacitika.—Mili. 20:28.
17-18. Londololini umulandu uno kwayela komiti ya upinguzi?
17 U mulandu cino uno kwayela komiti ya upinguzi? Izwi lyakuti “upunguzi” lisipiliula ukuti ya eluda yakapingula, nanti ukunena uteeko ivya kucita pa muntu uwatatama isunde. Ya eluda yasiombela pamwi nu uteeko pa kupingula imilandu ya unkalwe umu cilye, lelo yakaaleka uteeko auno iupingula vino yamaomba nu muntu wiyo. (Loma 13:2-4; Tito 3:1) Ya eluda yene yakapeleela sile pa kupingula ndi cakuti umuntu uwatacita uluyembu alinzile ukutwalilila ukuya mu cilongano nanti foo.
18 Ndi cakuti ya eluda yapanga komiti ya upinguzi yakapingula sile imilandu ikumile ukapepa wa muntu uwatacita luyembu nanti ikumile ya kapepa yauze. Yakaomvya Baibo pakuti yamanye ndi cakuti uwatacita luyembu watalapila nanti foo. Ndi cakuti aatalapiile, akazingwa, nupya yakamanyisya ni cilongano ukuti umuntu wiyo asi Inte yakwe Yeova. (1 Kol. 5:11-13) Lelo ndi cakuti watalapila, angatwalilila ukuya mu cilongano. Nomba nanti ciye vivyo, ya eluda yakamanyisya umuntu wiyo ukuti limwi palapita imyaka iingi sana pakuti ace azumiliziwe ukuombako imilimo imwi mu cilongano nanti limwi atalatala aombeko milimo iyiyele umu cilongano umi wakwe onsi. Pa mulandu wakuti ya eluda yakaika sana mano ku yana, yakanena avyazi umu cilongano ukuti yalinzile ukucenjela sana ndi cakuti ana yao yali apiipi nu muntu wiyo. Lino ya eluda yakucelula avyazi, yalinzile ukucenjela pakuti yatasokolola antu yano muntu wiyo wasosya nanti umwana wino walala nawe.
VINO MUNGACINGILILA ANA INU
Avyazi yakulanzyanya na ana yao ivyeo ivikalanda pa kupanga icupo pakuti yayacingilile kuli yano yakalala na ana anono. Pa kucita vivyo avyazi yakuomvya ivyeo vino iuvi lyakwe Leza lyapekanya. (Lolini icipande ca kusambililamo 19, mapalagilafu 19-22)
19-22. I vyani vino avyazi yangacita pakuti yacingilila ana yao? (Lolini icikope icili pa nkupo.)
19 Aaweni akwata mulimo ukalamba uwa kucingilila ana uku yantu aangayacitila iviipe? Aavyazi yao. * Ana inu ‘u wila kufuma kuli Yeova.’ (Masa. 127:3) U mulimo winu ukucingilila ana inu. I vyani vino mungacita pakuti mucingilile ana inu uku yantu akalala na ana anono?
20 Ica kutandikilako, mulinzile ukumanya ivingi pali yano yakacuzya ana anono. Mulinzile ukumanya musango wa yantu akalala na ana anono alino na vino yakacita pa kuyalyombeleka. Mwaika sana mano ku yantu angaleta uzanzo ku yana inu. (Mapi. 22:3; 24:3) Mwaiusya ukuti ilingi, aakalala na ana anono ayaya kwene yano ana yamanya ningo nupya yano yataila.
21 Cakwe ciili, mwalanzyanya ningo na ana inu. (Malan. 6:6, 7) Cikupiliula ukuti mulinzile ukwikako amano lino mukuvwa vino ana inu yakulanda. (Yako. 1:19) Mwaiusya ukuti ana yano yamwi yalala nayo yakauvwa intete zya kunenako aliwensi. Yangatiina ukuti limwi musikuyataila ndi yaminena, nanti yangafilwa ukulanda pa mulandu wakuti uwayacisile iviipe wayatiinizye nu kuyanena ukuti yataca yanene nanti aumwi. Ndi mwiluka ukuti vimwi iviluwana, mwauzya ana amauzyo mu nzila isuma nupya mwateekela pakuti muvwe vino yakulondolola.
22 Cakwe citatu, mwasambilizya ana inu. Mwalanzyanya nayo ukulingana nu musinku wao pali vino yalinzile ukumanya pa mulandu uno kwayela ukupanga icupo. Mwayasambilizya vino yangalanda nanti ukucita ndi umwi wezya ukuyalema umu nzila itazifile. Mwaomvya ivyeo vino iuvi lyatuteyanyizizya pali vino mungacita pa kucingilila ana inu.—Lolini kambokosi kakuti “Mwaisambilizya nu Kusambilizya Ana Inu.”
23. Uzye tukalola uli icimusango ca kulala na ana anono, nupya iuzyo ci ililasukwa umu cipande icilondelilepo?
23 Swe ya Nte Yakwe Yeova, tukalola icimusango ca kulala na ana anono ukuti u luyembu ulwipisye nupya uunkalwe. Vino icilongano cikatungululwa ni sunde lyakwe Klistu, amu cilongano yasicingilila antu aakalala na ana anono pakuti yatafululwa pali vino yakacita. Nomba uzye i vyani vino tungacita pakuti twazwe ana yano antu aipe yalala nayo? Icipande icilondelilepo cilasuka iuzyo lilyo.
ULWIMBO 103 Ya Kacema A Mawila
^ pala. 5 Icipande cii cimalanda pali vino tungacingilila ana kuli yano yakalala na ana anono. Tumasambilila vino ya eluda yakacingilila cilongano alino na vino avyazi yangacingilila ana yao.
^ pala. 3 MAZWI AATIYALONDOLOLWA: Ukulala nu mwana munono kukacitika lino umuntu umukalamba waomvya umwana munono pakuti amale insuna. Mu kucita vivyo mwaya ukulala nu mwana munono ukwa ku matako nanti umu kanwa, ukumulemola ivyanzwalo, ukumutonya amayele nanti ukumulemola uku matako alino ni vintu vyuze iviipe ivya uzelele. Nanti i cakuti yano yakacuzya sana aana anono aakazyana, na alumendo kwene anono aingi yakayacuzya. Nupya nanti icakuti aakacita iviipe uku yana anono ilingi aonsi, na anaci kwene yamwi yakacita iviipe na ana anono.
^ pala. 5 IZWI ILYATILILONDOLOLWA: Umu cipande cii ni cilondelilepo, izwi lyakuti ‘ukucuzya’ likulozya kuli umwi wino yalalanga nawe ala acili umwana umunono. Tukuomvya izwi lii pa kulondolola ningo ukuti ivintu vipiile umwana nu kuti yamuyelizye sile nupya umwana wiyo u wakaele.
^ pala. 11 Ukulwala muli ukapepa asi cintu ca kusombekezyamo pa kucita iviipe. Yeova alapingula umuntu uwayembuka pa mulandu ni vintu iviipe vino akacita.—Loma 14:12.
^ pala. 16 Lino ya eluda yakulanda nu muntu uwatapeelwa umulandu wa kulala nu mwana munono, yatalinzile ukuleka umwana wiyo azanwapo. Umuvyazi nanti umuntu muze wino umwana wataila anganenako ya eluda vino umwana akulanda ukuti i vyacitike, nga caya vivyo, kutanga kuye ukwikapo intazi pa ntazi zyuze zino umwana watakwata mpiti.
^ pala. 19 Ivyativilandwa pa yavyazi vikaomba na kuli yano yapeelwa insambu zya kusunga ana asi yao.
