1-2. I vyani vino kalemba umwi walanzile, nupya i vyani vino tumasambilila mu cipande cii?

ANTU aingi ndakai yakalanda ukuti yazumila muli Yesu, nomba yasilondela ivintu vino wasambilizyanga. (2 Tim. 4:3, 4) Kalemba umwi walanzile ukuti: “Ndi cakuti kwali umwi uwalandanga wakwe Yesu ndakai . . . , uzye tungamukana wakwe vino antu yakanyile Yesu ku cisila? Icasuko i cakuti ee tungakana umuntu wiyo.

² Lino Yesu wali pano nsi, antu aingi yuvwanga vino wasambilizyanga nu kulola vino wacitanga ivizungusyo, nomba yatamutaile. U mulandu ci? Mu cipande icafumako, twasambilile pa milandu 4 iyalenzile antu ukukana Yesu muli vino walandanga nu kucita. Lekini tulole imilandu nayuze 4. Lino tukusambilila pa milandu iyo, tumalola nu mulandu uno antu aingi ndakai yakakanila alondezi yakwe Yesu na vino tungacita pakuti tutalenzile icili consi ukutulesya ukuombela Yeova.

3. I vyani vino Yesu wacisile ivyalenzile antu yamwi ukumukaana?

³ Lino Yesu wali pano nsi, wayanga pamwi na antu apusanepusane. Waliilanga pamwi na antu aakankala alino na akweti sana amaka, lelo wakwatanga ni nsita ya kuya pamwi na apiina na atakweti akuyazwa. Nupya wali ni cikuuku ku antu yano yalolanga ukuti ayembu. Antu yamwi ailolanga aololoke yakanyile Yesu pa mulandu na vino wacitanga. Yuzizye asambi yakwe ukuti: “Uzye pacani mukalila pamwi na yakasonkesya na yakaifya?” Yesu nawe wayaswike ati: “Antu apuma yasilonda  sing’anga suka sile alwale. Ntiza ku kwama aololoke, lelo nizila yakaifya kuti yazenzuke.”—Luka 5:29-32.

4. Ukulingana nu usesemo wakwe Ezaya, i vyani vino Ayuda yalinzile ukwenekela pali Mesiya?

⁴ Uzye Malembelo yakalandapo uli? Mpiti sana lino Mesiya atatala wiza, kasesema Ezaya walondolwile ukuti antu aingi yali nu kumukaana. Wasoowile ukuti: “Wasaalukanga nu kusulwa ku antu, . . . Swemo twamusuuzile cakuti tutalondanga nu kumulolekesya, pano tutamwikanga pa untu foo.’ (Eza. 53:3) Usesemo walanzile ukuti Mesiya wali nu kusuulwa na “antu,” fwandi Ayuda yalinzile ukwenekela ukuti antu aingi yali nu kukana Yesu.

5. Uzye antu aingi ndakai yakalola uli alondezi yakwe Yesu?

⁵ Uzye vikwene i vikacitika na ndakai? Ee. Ya simapepo amu maceici yakauvwa ningo sana ndi cakuti antu yano yakalola ukuti acindame, avyuma nanti yano antu yacindika sana umu nsi yatandika ukupepa mu maceici yao. Yakazumilizya antu yaa ukuya mu maceici yao nanti icakuti yakacita ivintu iviipe vino Yeova wapata. Ya simapepo kwene yaa yakasuula antu yakwe Yeova aaya ni miyele isuma pa mulandu wakuti antu amu nsi yakayalola ukuti yatacindama. Wakwe vino Paulo walanzile, Leza wasoolwile antu yano “amu nsi yatazyela nu kusuula.” (1 Kol. 1:26-29) Nomba Yeova akalola aomvi yakwe acisinka ukuti yacindama.

6. I vyani vino Yesu walanzile pali Mateo 11:25, 26, nupya tungamukolanya uli?

⁶ I cani cilatwazwa ukutwalilila ukuya nu utailo? (Belengini Mateo 11:25, 26.) Mutalinzile ukulalola antu yakwe Leza wakwe vino amu nsi yakayalola. Mwaiusya ukuti Yeova akaomvya sile antu aicefye ukuomba umulimo wakwe. (Masa. 138:6) Nupya mwaelenganya pa vintu ivingi vino wacita ukuomvya antu yano amu nsi yakalola ukuti asuulwe nupya asilesile.

7. U mulandu ci uno Yesu waneniile Afaliseo ukuti asomvi, nupya yacisile uli?

⁷ Yesu wakalipile intunguluzi zya mapepo izyaliko pa nsita iya, pano zitasambilizyanga antu ivya kupepa Yeova umu nzila ino akalonda. Wakwe, walangilile ukuti Afaliseo yali asomvi pa mulandu wakuti yene isile sile amano ku kufulala ku minwe kucila ukusakamala avyazi yao. (Mate. 15:1-11) Asambi yakwe Yesu yafwile yazungwike sana pa mazwi yano walanzile. Acino yamuzizye iyati: “Uzye watumanya vino Afaliseo yafwitoka pali vino walanda?” Yesu nawe wayaswike ati: “Muti onsi uno Tata wa mwiyulu atalemile ulipulwa kumwi ni misisi. Lekini yaye. Yene intunguluzi mpafu. Impafu ndi yatungulula impafu yuze, ale zyoili kwene zingaponela mu ciwina.” (Mate. 15:12-14) Yesu atalesile vino intunguluzi zya mapepo zyacitanga ukumulesya ukulanda icumi.

8. Uzye Yesu walangilile uli ukuti asi visambilizyo vyonsi ivyaya umu mipepele vino Leza akazumilizya?

⁸ Yesu wasokolwile ukuti visambilizyo vimwi vino amu maceici yasambilizyanga vyali ivya ufi. Atalanzile ukuti Leza akazumilizya ivisambilizyo vyonsi vino imipepele ikasambilizya. Lelo walanzile ukuti antu aingi yalapita mu museo usalaale uukatwala ku ononesi, lyene anono sile aalapita mu museo ufyenkane uukatwala ku umi. (Mate. 7:13, 14) Walanzile nu kuti yamwi yalaloleka kwati yakuombela Leza, nomba ale asi wino yakuombela. Wayacelwile ukuti: “Cenjelini na yakasema yaufi, yano akaiza kunomuli mu ufuke kwati umwana wa mfwele,  lelo mukasi kao yakoline wa mimbulu ikali. Mulayamanyila ku milimo yao.”—Mate. 7:15-20.

9. I visambilizyo ci vimwi vino amu mipepele yakasambilizya vino Yesu walanzile ukuti i vya ufi?

⁹ Uzye Malembelo yakalandapo uli? Malembelo yasoowile ukuti umuzonda uno Mesiya wali nu kukwata pa Ng’anda yakwe Yeova wali nu kulenga antu kumucuzya. (Masa. 69:9; Yoa. 2:14-17) Muzonda uu walenzile Yesu kusokolola ivisambilizyo vya ufi ni viipe vino yacitanga. Wakwe, Afaliseo yazumiile ukuti kwaya icikasyala ndi cakuti umuntu wafwa; nomba Yesu wene wasambilizye ukuti imfwa yaya kwati u kulaala utulo. (Yoa. 11:11) Asaduki yatazumile ukuti kwaya ukutuutuluka; nomba Yesu watuutulwile cuza wakwe Lazalo. (Yoa. 11:43, 44; Mili. 23:8) Afaliseo yasambilizyanga ukuti amaka asiloleka nanti Leza aakatungulula vyonsi ivilatucitikila na vino tulacita; nomba Yesu wene wasambilizye ukuti umuntu angaisoolwela ndi cakuti akulonda ukuombela Leza nanti foo.—Mate. 11:28.

10. U mulandu ci uno aingi yakakanila vino tukasambilizya ndakai?

¹⁰ Uzye vikwene i vikacitika na ndakai? Ee. Antu aingi yakakana vino tukasambilizya pa mulandu wakuti tukaomvya Baibo ukuyalanga ukuti vino imipepele imwi ikasambilizya i vya ufi. Ya simapepo yakasambilizya antu yao ukuti Leza akaoca antu mu moto uusizima. Yakaomvya icisambilizyo kwene cii pakuti yatwalilila ukutungulula antu. Yayo aakapepa Yeova, Leza uwaya nu kutemwa yakaavwa antu ukuvwikisya ukuti icisambilizyo cii i ca ufi. Ya simapepo yakasambilizya nu kuti kwaya cimwi cisifwa umuntu nga wafwa. Ndi cakuti cisambilizyo cii i cacumi, kusi aangatemwa ukutuutululwa. Tukayavwa ukusininkizya ukuti cisambilizyo cii cisi ca muli Baibo. Nupya nanti icakuti mipepele iingi ikasambilizya ukuti vyonsi vino tukacita vyatantikiilwe limwi na Leza nanti amaka yauze asiloleka, swemo tukasambilizya ukuti cila muntu wakwata amaka aakuisoolwela nampo nga akulonda ukuombela Leza nanti foo. Uzye ya simapepo yakacita uli ndi cakuti  twasokolola ukuti yakasambilizya ivya ufi? Ilingi yakasoka sana.

11. Kulingana na mazwi yano Yesu walanzile aaya pali Yoane 8:45-47, i vyani vino Leza akalonda ukuti antu yakwe yacita?

¹¹ I cani cilatwazwa ukutwalilila ukuya nu utailo? Ndi cakuti twatemwa icumi, tulinzile ukuzumila nu kuvwila vino Leza watunena. (Belengini Yoane 8:45-47.) Ukupusanako na Satana Ciwa, swemo tutalakana icumi. Tutalacita ivili vyonsi visiuvwana na vino twazumilamo. (Yoa. 8:44) Leza akalonda antu yakwe ukupata ivintu iviipe vyonsi nu kulemasya ivisuma vyonsi wakwe vino Yesu wacisile.—Loma 12:9; Ayeb. 1:9.

12. U mulandu ci uno Ayuda aingi yakaniile Yesu pa mulandu ni nzila ino wafwililemo?

¹² U mulandu ci nauze uwalenzile Ayuda yamwi ukukana Yesu? Paulo watiile: “Tukasimikila pali vino Klistu wapoopiilwe pa cimuti, nupya Ayuda cikayasosya.” (1 Kol. 1:23, NWT.) U mulandu ci uno Ayuda aingi yakaniile Yesu pa mulandu wakuti yamupoopile pa cimuti ca kucuziwilwapo? Ku Ayuda, vino Yesu wafwilile pa cimuti ca kucuziwilwapo calenzile yalola ukuti i cipondo nupya u muyembu, na cico calenzile yafilwe ukuzumila ukuti wali a Mesiya.—Malan. 21:22, 23.

13. I vyani vino yaya akanyile Yesu yafizilwe ukuzumila?

¹³ Ayuda yamwi aakanyile Yesu yafizilwe ukuzumila ukuti wali uwakaele, yamubepizye nu kuti yamufyenzile. Yayo apingulanga Yesu yatasakamiile nampo nga yamufyenzile nanti foo. Ya kapingula amu cilye cikalamba ica Ayuda yakongine zuwa zuwa ku kupingula Yesu ukwaula ukulondela masunde aalandanga pali vino yalinzile ukupingula. (Luka 22:54; Yoa. 18:24) Ya kapingula yatapingwile ningo, yuvwile sile umulandu uno yapeezile Yesu ukwaula ukuti yalondelezye ivisinka. Nupya nayo kwene yezizye ukulonda umboni wa ufi pali Yesu pakuti yamukome. Nomba yafizilwe ukucita vivyo, fwandi simapepo mukulu wezizye ukulenga Yesu ukulanda vimwi iviipe pakuti yamupeelelepo umulandu. Vii asi vino masunde yalandanga.  (Mate. 26:59; Mako 14:55-64) Nupya pa cisila lino Yesu watuutulwilwe ukufuma uku afwe, ya kapingula yaa yapeezile asilika aina Loma alindanga ilindi cipendo ca mpiya icikulu pakuti yalanda ivya ufi pa mulandu uno umwi lindi mutayelile umwili wakwe Yesu.—Mate. 28:11-15.

14. Uzye Malembelo yasoowile uli pali vino Mesiya wali nu kufwa?

¹⁴ Uzye Malembelo yakalandapo uli? Nanti icakuti Ayuda aingi yatenekelanga ukuti Mesiya wali nu kufwa, uvwini vino Malembelo yasoowile: “Pano umweneco kwene uwayazumilizye ukuti yangamukoma nu kuti yamucitile icili conga ni ntalanganyi. Fwandi aliwe wasungutile pali yakaifya avule apakuyapapatilako apa kwifya kwao.” (Eza. 53:12) Fwandi Ayuda yataalinzile ukukana Yesu pa mulandu na vino yamukomile kwati u muyembu.

15. I milandu ci imwi ino yapeela Ya Nte Yakwe Yeova iikalenga yamwi ukuyakana?

¹⁵ Uzye vikwene i vikacitika na ndakai? Ee. Yesu yamubepizye nu kumupeela imilandu ya ufi, nupya vikwene i vikacitikila na Ya Nte Yakwe Yeova ndakai. Lolini vimwi ivyacitika. Mu United States pakasi ka mwaka wakwe 1930 na 1950, twatwazile imilandu iingi ku vilye pakuti yatupeele untungwa wa kupepa Leza. Ya kapingula yamwi yali sana nu lufyengo. Umu Quebec, ku Canada, maceici nu uteeko yaombiile pamwi ku kulesya umulimo witu. Ya kasimikila aingi yaisile mu cifungo pa mulandu wa kunenako sile ainamupalamano pa Wene wakwe Leza. Mu Germany, uteeko wa Nazi wakomile aina aingi acance. Mu myaka ya likwene, aina aingi mu Russia yaika umu vifungo pa mulandu wa kusimikilako yauze ivyaya muli Baibo nupya yayapeela umulandu wakuti yakaleta icimvulunganya. Yainda na Baibo wa New World Translation of the Holy Scriptures mu lulimi lwa ku Russia pano yakalanda ukuti yaya pa vintu ivikaleta icimvulunganya pa mulandu wakuti mwaya izina lyakuti Yeova.

16. Kulingana na 1 Yoane 4:1, u mulandu ci uno tutalinzile ukusombelwa na malyasi ya ufi yano yakalanda pa antu yakwe Yeova?

¹⁶ I cani cilatwazwa ukutwalilila ukuya nu utailo? Tulinzile ukumanya ivisinka pa mulandu umwi. Umwi lyasi lyakwe ilya pa mwamba, Yesu wacelwile akutikanga kuli aliwe ukuti yamwi yalamutumpwila “vintu viipe.” (Mate. 5:11) Ufi uwo ukafuma kuli Satana. Akalenga aakatukanya ukusalanganya malyasi ya ufi kuli yayo atemwa icumi. (Umbw. 12:9, 10) Tulinzile ukukana ufi uno yakatubepezya. Ufi uwo utalinzile ukutulenga ukuya ni ntete lino tukuombela Leza nanti ukutonsya utailo witu.—Belengini 1 Yoane 4:1.

17. I vyani vyacitiike lino Yesu atatala wafwa ivyalenzile yamwi ukumukaana?

¹⁷ Lino kwasile sile panono ukuti Yesu afwe, wenga pa atumwa yakwe 12 wamufutwike. (Mate. 26:14-16, 47, 56, 75) Umutumwa muze wakanyile Yesu imiku itatu nupya usiku lino Yesu atatala wafwa atumwa yakwe yonsi yutwike. (Mate. 26:14-16, 47, 56, 75) Yesu atazungwike pali vino vyacitike. Wamanyiile limwi ukuti vii vyali nu kucitika. (Yoa. 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Lino ivya musango uu vyacitiike, yamwi yafwile yapingwilepo ukuti yasikulonda ukuya asambi yakwe.

18. A mausesemo ci afikiliziwe pa vintu ivyacitikanga lino Yesu wali umupipi nu kufwa?

¹⁸ Uzye Malembelo yakalandapo uli? Pa myaka iingi lino Yesu atatala wiza pano nsi, Yeova wasokolwile umwi Izwi lyakwe ukuti Mesiya wali nu kuvunukwa pa mpiya 30 zyakwe siluva. (Zaka. 11:12, 13) Uwali nu kumufutuka wali nu kuya acuza wakwe Yesu umupalamisye. (Masa. 41:9) Kasesema Zakaliya  walemvile nu kuti: “Ukome kacema pakuti imfwele zisalangane.” (Zaka. 13:7) Antu ali na ucisinka nga yataakanyile Yesu pa mulandu ni vyacitikanga. Lelo utailo wao nga wakomiileko lino yaweni mausesemo ya pali Yesu yakufikiliziwa.

19. I vyani vino antu aaya na ucisinka yamanya?

¹⁹ Uzye vikwene i vikacitika na ndakai? Ee. Ndakai ya Nte yamwi amanyikwe sana yata ukuombela Yeova, yaya asangu nupya yakaezya na maka ukulenga yauze yate ukuombela Yeova. Yasalanganya malyasi aingi aufi pali ya Nte yakwe Yeova mu manyunzipepa, pa TV, pa ledyo na pa intaneti. Nomba antu aya ni cisinka yasisombwa na malyasi yaa. Lelo yamanya ukuti Baibo yasoowile ukuti ivintu vya musango uu vilacitika.—Mate. 24:24; 2 Pet. 2:18-22.

20. Tungacita uli pakuti aata ukuombela Yeova yatatutoovola? (2 Timoti 4:4, 5)

²⁰ I cani cilatwazwa ukutwalilila ukuya nu utailo? Tulinzile ukulakomya utailo witu kupitila mu kuisambilizya Baibo lyonsi, kupepa lyonsi nu kuya acincile mu mulimo uno Yeova watunena ukuomba. (Belengini 2 Tim. 4:4, 5) Ndi cakuti tuli nu utailo, tutalasakamala ndi cakuti tuvwa malyasi pali ya Nte yakwe Yeova. (Eza. 28:16) Kutemwa Yeova, Izwi lyakwe na ina itu kungatwazwa ukutwalilila ukumuombela asi mulandu na vino aata ukumuombela yangacita nanti ukulanda.

21. Nanti icakuti antu aingi yakakana ilandwe lino tukayasimikila, i vyani vino tungasininkizya?

²¹ Mu manda yakwe Yesu, aingi yamukanyile nu kuta ukumulondela. Nanti ciye vivyo, aingi yamulondelanga. Pa antu yayo pali na Ayuda amu cilye ca Sanhedilini, nupya na “ya simapepo aingi yataile.” (Mili. 6:7; Mate. 27:57-60; Mako 15:43) Na ndakai kwene, antu aingi yataata ukulondela Yesu. U mulandu ci? A pa mulandu wakuti yamanya nu kutemwa icumi icaya mu Malembelo. Izwi lyakwe Leza likati: “Antu yano yatemwa amasunde yako yakwata umutende ufumaluke, nupya kutaya nanti cimwi icingayaponya.”—Masa. 119:165.