Ya Paul: Twatemilwe sana. Mwali u mu Novemba 1985 lino yatutumile ukuya mukuomba umisyonali pa muku wa kutandikilapo uku Liberia, impanga iyayela ku West Africa. Indeke imilile umu Senegal. Ya Anne yalanzile iyati, “kwasyala sile iawala lyonga ale twafika umu Liberia.” Lyene twizile ituvwa icimanyisyo cakuti: “Yonsi akuya ku Liberia ike mu ndeke. Antu yamwi yakulonda ukupoka uteeko, fwandi tutanga tuyeko.” Pa manda 10 twikazile na ya misyonali umu Senegal nupya twakutikanga uku malyasi aalandanga pali vino antu aingi yafwanga sana umu Liberia na vino uteeko utazumilizyanga antu kufuma pa mang’anda.

Ya Anne: Tusilonda ukwika umi witu mu uzanzo. Ukufuma uwance wane nakwata sana intete. Nkauvwa sile ni ntete zya kuciluka umuseo. Lelo twalondesyanga ukuya ku Liberia nanti icakuti cali nu kulenga twike umi witu mu uzanzo.

Ya Paul: Ya Anne nani twakuliile ku ncende ili imwi uku England. Avyazi yane na ya nyina yakwe ya Anne yatukomelezyanga lyonsi ukutandika upainiya, fwandi lino twamazile sile masukulu twizile itutandika upainiya. Yatemilwe sana ukuti twalondesyanga ukuombako umulimo wa nsita yonsi. Lino nali ni myaka 19 yangamile ukuya mu kuombela pa Bethel nupya umu 1982 pa cisila ca kutwalana, twizile itutandika ukuombela pamwi na ya Anne pa Bethel.

Ya Anne: Twatemilwe ukuombela pa Bethel, lelo twalondesyanga ukuombela ukukalondekwa ya kasimikila aingi. Lino twaombelanga pa Bethel, twaombelanga pamwi na ina na ya nkazi aomvilepo umisyonali, nupya imiyele yao ni vyayacitikiile vyalenzile naswe twalondesya ukuomba umisyonali. Cila wanda usiku twapepelangapo pa myaka itatu, fwandi twali sana ni nsansa lino yatwamile ukwi Sukulu lya Gilyadi ilyalenga 79 umu 1985. Yatutumile ukuya mu kuombela uku Liberia uku West Africa.

Ya Paul: Twakwezile indeke ya kutandikilapo iyayanga ku Liberia. Antu yuvwanga sana intete nupya yali ala yatatala yayazumilizya ukufuma pa mang’anda manguzi. Antu yuvwanga sana intete icakuti nanti yuvwa sile motoka ale yamatandika ukuutuka. Pakuti twateekako umwenzo twabelenganga ivyeo vya mu Masamu cila wanda usiku. Lelo twatemilwe sana umulimo uno twaombanga. Ya Annie yayanga umu kusimikila cila wanda, lelo nemo naombelanga  pa Bethel na ya John Charuk. Nasambilile ivingi kuli aliyo pano ikazile umu Liberia pa myaka ingi nupya yamanyile intazi zino aina na ya nkazi yakwatanga ni vyayacitikilanga.

Ya Anne: I cani calenzile tutemwe zuwa ukuombela umu Liberia? A pa mulandu na ina itu na ya nkazi. Yatulanzile sana ukutemwa nupya yali na ucisinka. Twizile itulemana sana nupya yali kwati aa lupwa lwitu. Vino yatunenanga vyatukomelezyanga. Twaipakizyanga ukusimikila. Antu yasokanga ndi cakuti twafumapo zuwa. Konsi kuno twapitila, antu yalandanga pali Baibo. Fwandi catwangukilanga ukutandika ukulanzyanya nayo. Twakweti masambililo ya Baibo aingi nupya catutalilanga ukusambilila na yonsi. Twaipakizyanga sana ukuombela kuku.

Ya Paul: Apa myaka 4 ivintu vyali ningo umu mpanga iya. Lelo umu 1989 kwizile ikuya inkondo nupya ivintu yasenwike. Pa 2 Julai umu 1990, alondanga ukupoka uteeko yatandike ukwangalila incende ukwayelile iofesi lya musambo. Pa myezi itatu twatiile ukulanzyanya na antu aku ncende zyuze kumwi sile na ya lupwa alino na aku Maofesi Yakalamba mu Nsi Yonsi. Konsi kwene kwali unkalwe ni vimvulunganya, ivyakulya vyacefile, nupya anaci yayalalanga uku maka. Ivintu vii vyatwalilile ukucitika umu mpanga iya pa myaka 14.

Ya Anne: Antu amu mitundu imwi yatandike ukulwa alino nu kukoma amu mitundu yuze. Umu miseo monsi mwali ivipondo. Vyali ni vyanzo nupya vyazwite ivyakuzwala iviiyele, vyapitanga pali cila ng’anda nu kusenda vyonsi vino vyatemwa. Yamwi yalolanga ukukoma antu kwati “u kukoma inkonko.” Ivipondo vyacilike inzila nupya vyakomanga antu aalondanga ukupita. Lyene vyatulikanga antu yano vyakoma. Nupya vii vyacitike nu mupiipi na pa Bethel. Ya Nte yamwi yayakomile, ukwikako sile na ya misyonali yaili.

Ndi cakuti ivipondo vyazana antu amu mitundu ino vyapasile vyayakomanga. Fwandi aina na ya nkazi iisile maumi yao umu uzanzo pakuti yafise aina na ya nkazi. Vikwene i vyacisile ya misyonali alino na aomvi apa Bethel. Pa Bethel, aina na ya nkazi yamwi autwike yalalanga umu miputule iya pansi lyene yamwi twalalanga nayo apa miputule iya papela. Mu muputule muno twali, twalalangamo na aina na ya nkazi 7.

Ya Paul: Cila wanda ivipondo vyezyanga ukwingila pakuti vilole ndi cakuti itufisa antu. Ndi cakuti ivipondo viza, yaili pali sweswe yayanga umu kulanzyanya navyo pa geti nupya yauze yaili yalolelanga ivikucitika api windo. Ndi cakuti yaili aali pa geti iika makasa apa nkoleelo ala vyonsi vili sile ningo. Lelo ndi cakuti iika makasa ukwi tundu ala ivintu visi  ningo, fwandi aalolelanga api windo yasimulanga zuwa umu kufisa aina na ya nkazi.

Ya Anne: Wanda umwi aina pa geti yafizilwe ukulesya ivipondo ukwingila. Twaifungile na nkazi munji umu muputule uwa kufulalilamo umwali ka kabadi akakweti aka muputule akatalolekanga. Nkazi wingile umu kamuputule kwene kaa. Vipondo vyankonkelile papela pano nali ala visenzile imfuti. Yasunsile icisaasa. Lyene ya Paul yatandike ukuyapapata kuti yatingila ala yakuti, “Mamane akufulala.” Ukuyala pa kamuputule muno nkazi wafisime kwapanzile icongo nupya ukuswilizya ivintu pali ka kabadi kwasenzileko kasita, fwandi natandike ukuzakaza pa mulandu ni ntete. Namanyile ukuti nalondekwanga ukuteeka umwenzo lino ntatala nayula cisaasa. Fwandi napefile lino ntatala nayula. Lyene nizile injula cisaasa nu kulamuka ivipondo. Wenga pali aliyo wansunsile, aya kuli ka kabadi nu kulongolola vyonsi ivyalimo. Atasininkizye ukuti mutaali nanti avimwi. Wene pamwi na auze yalondelizye nu mu miputule yuze nu mwi paala. Lelo namo kwene yatazanyilemo ivili vyonsi.

Ya Paul: Pa myezi ingi tutakwatanga ivyakulya. Fwandi mapepo ya katondo yano twakwatanga pa Bethel yayanga kwati ali cakulya ca katondo. Swensi kwene twamanyile ukuti kubelenga nu kusambilila Baibo kwalenganga twakomeleka nu kuzizimizya cila wanda.

Twamanyile ukuti ndi cakuti twafuma pa Bethel nu kuya mu kulonda ivyakulya na manzi, tutaali nu kucingilila afisime nupya yali nu kukomwa. Insita izingi, Yeova watupeelanga vino twalondekwanga pa nsita ino twavilondanga nupya umu nzila iya kuzungusya. Yeova watusakamalanga muli vino twalondekwanga nupya watwazwile ukuteeka umwenzo.

Ivintu umu mpanga vizile ivipisya nupya twasakamile sana, lelo icumi cino twasambilile catukomyanga. Aina itu na ya nkazi yutukanga pakuti yacingilile maumi yao, lelo yatwalilile ukuya nu utailo nupya yateesile umwenzo lino ivintu vii vyacitikanga. Yamwi yalanzile ukuti ukuzizimizya intazi yii, kwayazwile ukuipekanyizizya uku “ucuzi ukulamba.” Ya eluda na ina acance yasifile nu kucita vyonsi vino yangakwanisya pakuti yazwe aina na ya nkazi. Aina na ya nkazi asimulanga yazwananga, yasimikilanga uku ncende kwene kuno yasimwililanga nupya yaomvyanga vyonsi vino yazana pakuti yapange umwakulonganila. Ukulongana kuno yakwatanga kwayakomelezyanga nupya ukusimikila kwayazwile ukuzizimizya. Lino yankanyanga ivyakulya, ivyakuzwala alino ni vintu vyuze, aina na ya nkazi aingi yalenganga ivyola ivyakuomvya pa kusimikila ukucila ukulenga ivyakuzwala. Vii vino yacisile vyatukomelizye sana. Antu aingi aali nu ulanda pali vino vyacitikanga lino kwali inkondo yii, yalondanga ukukutika ukwi lyasi lisuma. Antu yalolanga kuno ya Nte yalanganga ukutemwa na vino yali ni nsansa ukucila antu yauze. Cali kwati yali wa luswepo umu mfinzi. (Mate. 5:​14-16) Pa mulandu wakuti aina na ya nkazi yaombesyanga calenzile ukuti ivipondo vimwi visambilile icumi.

Ya Paul: Insita zimwi twafumanga umu mpanga ya Liberia. Imiku itatu twafumileko pa nsita inono, nupya pa muku uze twafumileko pa miku iili umu mwaka onga. Nkazi umwi misyonali walondolwile vino twayuvwile ukuti: “Uku Gilyadi, yatusambilizye ukuti tulinzile ukwika sana mano uku mulimo witu, nupya vikwene avino twacisile. Fwandi tuvwile sana uyi ukusya aina itu na ya nkazi lino ivintu vyatazile.” Lelo twali ni nsansa lino twatwalilile ukwazwilizya aina na ya nkazi umu mulimo wa kusimikila mu Liberia alino ni mpanga zyuze izyali umupiipi na kuno twikalanga.

Ya Anne: Umu Mei mu 1996, nemo na yauze yatatu twakwezile muli motoka iya pa Bethel nupya twasenzile amapepela umwali ivyeo ivicindame sana ivyalandanga pali vino umulimo waombwanga umu Liberia. Twalondanga ukuya uku ncende icingililwe ukufuma umu tauni, apatalimfile makilomita 16. Lelo lilyo kwene sile incende yii yaizanzile. Ivipondo vyapisile imfuti umupela, ivitwimika nu kufumya yatatu pali sweswe, lyene ivipisya na motoka ala ya Paul yacili umukasi. Catupezizye sana mano. Ica ulanda icakuti, ya Paul yawezile ulwa pansi nupya ala uwazi ukufuma pa cipuma. Twelenganyanga ukuti iyayapika, lelo twizile twiluka ukuti iyayapika nga yatakwanisye ukupita ulwa pansi. Icipondo cimwi cayumile lino cayafumyanga muli motoka. Icazifile icakuti yatacisike sana.

Kwali motoka iya asilika iyali mupiipi nu kupita nupya mwali antu auvwisyanga intete. Twalemilile kuli motoka yii pakuti tukwele. Lelo kapisya wakwe motoka wizile asimuzya cakuti twali sile mupiipi nu kupona. Twamupapasile ukuti aimilile, nomba watiinyile. Twatwalilile ukulemelela kuli motoka lelo lino motoka yafisile nu kwimilila makasa na makulu vyazakazanga icakuti twavizilwe nu kwimilila pa mulandu ni ntete.

Ya Paul: Twafisile ala ivyakuzwala ivilepuka api tundu, lyene twalolekesyanyizye alino ituzunguka ukulola ukuti tucili nu umi. Umupiipi naswe kwali indeke ino yapikozile iyalolekanga kwati itanga ipite. Indeke kwene yii yali nu kututwala uku Sierra Leone uwanda uwalondelilepo, fwandi twaizi papa kwene. Twali ni nsansa ukuti twali nu umi lelo twasakamile sana pa ina itu na ya nkazi.

Ya Anne: Twafisile sile ningo apa Bethel ya mu Freetown umu Sierra Leone, nupya aina yatusakamiile ningo. Lelo natandike ukwiusya ivyacitike. Cila wanda nuvwanga intete ukuti iviipe vingancitikila nupya natiile ukwelenganya ningo. Nalolanga ivintu ivyanzingulwike ukuti visi vya cumi. Insita izingi usiku, nazyukanga pano natiinanga ukuti vimwi vingacitika. Cantalilanga ukufuuta. Ya Paul yandemile makasa nu kupepela pamwi nani. Twimvile inyimbo zya Wene ukufikila nata ukuzakaza. Nayuvwile kwati intandika ukuvulungana nu kuti ntanga intwalilile ukuomba umisyonali.

Ntalilila ivyalondelilepo ukucitika. Mu mulungu kwene uwa twapokelile ya magazini yaili. Yonga yali a Zyukini! yakwe Juni 8, 1996. Mwali icipande icatangi “Coping With Panic Attacks.” Lyene nuvwikisye ivyancitikilanga. Magazini muze u Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Mei 15, 1996, umwali icipande icatangi “Where Do They Get Their Strength?” Umu Lupungu Lwa Mulinzi luu, mwali icikope icalangililanga icipepelya icilemale ipapiko. Icipande calondolwile vino icipepelya cikatwalilila ukupapuka nanti cakuti icivunika amapapiko, vikwene avino naswe umupasi wakwe Yeova ukatwazwa pakuti tutwalilile ukwazwa yauze asi mulandu tukuvwa ukutonta pa mulandu ni viipe ivikatucitikila umu umi. Yeova watukomelizye ukuomvya ivipande vii pa nsita ino twalondekwanga uwazwilizyo. (Mate. 24:45) Nalondelizye ivipande ivikoline wakwe vii nu kuvika pamwi nupya ivipande vii vyangazwile sana. Lino papisile insita, natiile ukuvwa uyi pali vino vyacitike.

Ya Paul: Lyonsi lino twaswililanga uku Liberia twayanga ni nsansa. Lino cafikanga uku kusila kwa mwaka wakwe 2004, ala twaomba imyaka 20 mu mulimo uno twapeezilwe. Inkondo yasizile. Kwali mapekanyo akutandika ukukuula maofesi a musambo. Lelo izile iyatupeela umulimo uze.

Catutalile sana. Twatemilwe sana aina na ya nkazi amu Liberia, yali kwati aa lupwa itu, fwandi tutalondanga ukuyasya. Lelo twaweni vino Yeova watupaazile uku cisila lino twasiile ya lupwa itu nu kuya uku Gilyadi, fwandi twazumile umulimo upya uno  yatupeezile. Yatutumile uku Ghana, impanga iyali sile umupiipi.

Ya Anne: Twalizile sana lino twafumile umu Liberia. Twazungwike lino umwina Frank, eluda uwacikalamba watunenyile ukuti: “Mulinzile ukutwililako sile!” Lyene walondolwile ati: “Itumanya ukuti mutanga mutwilile, lelo mulinzile ukwika sana mano uku mulimo winu upya. A Yeova u watamupeela umulimo uu, fwandi mwasakamala aina na ya nkazi kuko kuno mukuya.” Vino umwina walanzile vyatwazwile ukuipekanyizizya limwi ukukwata ya cuza apya umu mpanga muno antu sile anono yatumanyile nupya muno ivintu vyonsi vyali ivipya kuli sweswe.

Ya Paul: Patalengile, twatandike ukutemwa aina na ya nkazi amu Ghana. Mu Ghana mwali ya Nte aingi sana. Twasambilileko ivingi sana kuli ya cuza itu yaa apya aali na ucisinka nupya akweti utailo ukome. Pa cisila ca kuomba pa myaka 13 umu Ghana, yatupeezile umulimo na uze upya. Yatunenyile ukuya umu kuombela pa musambo wa ku East Africa umu Kenya. Ukuya kwene twalukanga sana aina na ya nkazi amu Ghana alino nu mu Liberia, lelo twatandike zuwa ukupanga ivyuza umu Kenya. Nupya tucili tukaombela umu ncende umukalondekwa ya kasimikila.

Ya Anne: Umu umi wane, nakweti intazi izitale sana, nupya insita zimwi nuvwanga sana intete. Ndi cakuti tukwikala umu ncende umukacitika iviipe nupya tukukwata intazi izitale sana, cingalenga ukuti tulwale nanti ukuvwa intete. Tutanga twenekele ukuti Yeova alatucingilila kuli vii vyonsi. Na ndakai kwene, ndi cakuti nuvwa kuno yakulizya imfuti nkauvwa umunda nupya makasa yakatandika ukuzakaza. Lelo nkaomvya vino Yeova watupeela ivikalenga ukuti inje na maka, wakwe aina na ya nkazi. Nupya ndi cakuti twatwalilila ukuisambilizya, kupepa, kulazanwa umu kulongana alino nu kusimikila, Yeova angatwazwa ukutwalilila ukuomba umulimo uno watupeela.

Ya Paul: Insita zimwi yamwi yakatuuzya iyati, “Uzye mwatemwa umulimo uno mukaomba?” Impanga zikaloleka ningo, nomba insita zimwi ivintu vingipa sana. Nomba i vyani vino twatemwa sana ukucila ni vyaya umu mpanga ino tukuombelamo? A ina itu na ya nkazi aaya ya lupwa lwitu. Nanti cakuti twafuma umu mpanga izipusanepusane ni nkulilo, vino tukaelenganya pali Yeova vyaya sile ivili vimwi. Twelenganyanga ukuti yatutumile umu kuyakomelezya, lelo icisinka i cakuti aliyo yatukomelezyanga.

Aina na ya nkazi umu nsi yonsi i cizungusyo ukufuma kuli Yeova! Konsi kuno twaya tukazanako ya lupwa. Kutwalilila ukuya umu cilongano cakwe Yeova kukalenga ukuti tukwate ya lupwa aakalenga twayuvwa acingililwe. Ndi cakuti twatwalilila ukutaila Yeova, alatupeela amaka aalalenga ukuti tuzizimizye intazi ili yonsi.—Filipi 4:13.