1. U kutemwa ci ukwacindama sana, nupya u mulandu ci? (Lolini icikope cakutandikilako.)

UKUTEMWA kwa cumi u wila ukufuma kuli Yeova. U watandikilepo ukuya nu Kutemwa. (1 Yoa. 4:7) Kutemwa kuu aliko kwacindama sana. Nupya kukalenga twacita vintu ivya kuzipila yauze asi ivyakuizanzya sile swe isikulu. Muli Baibo, ukutemwa kuu yakakulondola ukuomvya izwi lya Cigiliki ilya kuti a·gaʹpe. Lino twalanga anji ukutemwa nanti yamwi yatulanga ukutemwa kwa cumi, umi witu ukazipa sana, tukaya ni nsansa nupya uwikalo witu ukakwata upiliulo.

2, 3. Uzye Yeova walanga uli ukutemwa kwa cumi ku antunze?

² Yeova walangizye ukutemwa ku antunze na lino atatala waumba Adamu na Eva. Waumvile insi ukuti antu yace yaikalamo manda pe, incende ino umuntu ataali nu kulaikalamo sile lelo wali nu kulaipakizya nu umi usuma cuze. Yeova wacisile vyonsi vii ku usuma witu, atalondanga ukuti azanilemo vimwi. Nupya walangizye ukuti wali nu kutemwa kwa cumi lino wapaazile ana yakwe apano nsi ukuti yatwalilile ukwikala umu nsi manda pe muli Paladaise ino wayapekanyizizye.

³ Pacisila cakuti Adamu na Eva yapondoka, Yeova walangizye ukutemwa kwa cumi na kuze ukukalamba sana. Wateinye ukuti kuye impolelwa iyakukulula ana yakwe yacipondoka yaya, pano wamanyile ukuti yamwi pali aliyo yangasuka yalange ukuti yakataizya pa kutemwa kwakwe. (Utan. 3:15; 1 Yoa. 4:10) Nupya, kufuma pano Yeova walaile ukuti alalenga kuye wakupususya antu ku nkoleelo, cali kwati impolelwa ii yapeelwa na mpiti. Lyene, lino papisile imyaka 4,000, Yeova umweneco watumile Mwanakwe uwavilwe wenga ukwiza pano nsi ku kukulula antunze. (Yoa. 3:16) Ala tukataizya wakwe cimwi pa kutemwa kuu kuno Yeova watulanga!

4. I cani icikalanga ukuti na antunze kwene aatamalilika yangalanga ukutemwa kwa cumi?

⁴ Naswe kwene tungalanga ukutemwa kwa cumi pano Leza watuumvile mu cata cakwe. Uluyembu luno twapyana lukalenga catutalila ukulanga ukutemwa kwa cumi, lelo lutalenga ukuti twafilililwa ukulanga ukutemwa. Abeli walangizye ukuti watemilwe Leza lino wapeezile impolelwa isuma sana pali vyonsi vino wakweti. (Utan. 4:3, 4) Nowa walangizye ukuti wakweti ukutemwa kwa cumi ku yantu yauze lino wasimikilanga ilandwe lyakwe Leza pa myaka iingi nanti icakuti pataali nanti awenga uuvwile. (2 Pet. 2:5) Abulaamu wapingwilepo ukulanga ukuti watemilwe sana Leza ukucila ukwika mano kuli vino wayuvwanga lino wamunenyile ukupeela umwanakwe Isaki impolelwa. (Yako. 2:21) Wakwe vino aonsi yaa autailo yacisile, naswe kwene tukalonda ukulanga ukutemwa asi mulandu ni ntazi zino tukupitamo.

5. A muli vyani vimwi vimwi muno tungalanga ukuti twaya nu kutemwa kwa cumi?

⁵ Baibo ikalanda ukuti ukutemwa kwa cumi kutalinzile ukuya sile ‘mukulanda, kwene kulinzile kuya ukwa cumi nupya kwaloleka mu milimo.’ (1 Yoa. 3:18) Uzye ci cikupiliula ukuti tutalinzile ukuomvya amazwi pa kulanga ukutemwa? Awe foo! (1 Tesa. 4:18) Cikupiliula ukuti ukutemwa kwitu kutalinzile ukupeelela sile mu mazwi, sana sana ngi cakuti ivyativicitika vikulondekwa tucitepo cimwi. Ngi cakuti umwina witu nanti nkazi wataulizya vimwi ivili wa vya kulya ni vya kuzwala, akalondekwa ukumulanga ukutemwa ukulusile pa kulanda sile amazwi. (Yako. 2:15, 16) Ali vino caya na kuli sweswe, ukutemwa kuno twatemwa Yeova na antu yanji kutalinzile sile ukupeelela mu kulenga kuli Leza ukuti atume aomvi ya kuomba umulimo wa kuzombola, lelo naswe kwene tulinzile ukulaombesya mu mulimo wa kusimikila.—Mate. 9:38.

6, 7. (a) Uzye “ukutemwa ukutayamo usomvi” ukutemwa ci? (b) Aaweni yamwi yamwi aalangizye ukutemwa kwa usomvi?

⁶ Umutumwa Yoane walemvile ukuti ukutemwa kwitu “kulinzile kuya ukwa cumi nupya kwaloleka mu milimo.” Nupya ukutemwa kwitu kutalinzile ‘ukuyamo usomvi.’ (Loma 12:9; 2 Kol. 6:6) Cii cikupiliula ukuti tutange tuti tuli nu kutemwa kwa cumi ndi cakuti tukuipanga ukuya vino tutaya, ali kuti ukuya kwati ituzwala icinyau. Limwi tungelenganya tuti, ‘Uzye kwaya kutemwa kwa usomvi?’ Awe kutaaya. U kutemwa kuu kungaya sile ukwakukopa kuli yamwi.

⁷ Lekini tulande pa kutemwa kumwi kumwi ukwa usomvi. Mu calo ca Edeni, Satana waipanzile kwati akulonda ivintu vizipile Eva, nomba muli vino wacisile mwali ukaitemwe alino nu usomvi. (Utan. 3:4, 5) Mu manda yakwe Davidi, Aitofeli walangizye ukuti ucuza wakwe nu mwene wali uwa usomvi. Aitofeli wizile aya acisanguka lino watandike ukuilondela visuma. (2 Sam. 15:31) Na ndakai kwene, aasangu alino na yauze aakaleta malekano mu cilongano yakaomvya “mazwi yao akusyenteka nga ni mvwango zyao zya kutasya mwi syente” pakuti  yaloleke ukuti yaya nu kutemwa, fwandi ale aukaitemwe sile.—Loma 16:17, 18.

8. Iiuzyo ci lino tulinzile ukuyuzya sweineco?

⁸ Ukutemwa kwa usomvi u kwa nsonyi pano kukalenga antu kusombwa. Tungasomba antu, lelo tutanga tusombe Yeova. Yesu walanzile ukuti yacisanguka yonsi ‘yalavunukwa cuze.’ (Mate. 24:51) Ukuya kwene, aomvi yakwe Yeova yasilonda ukuya nu kutemwa kwa usomvi. Lelo nanti ciye vivyo, cingazipa ukulayuzya sweineco ukuti, ‘Uzye naya nu kutemwa kwa cumi, nanti limwi naya na ukaitemwe nu usomvi?’ Lekini tulande pa nzila 9 zino tungalangilamo ukuti “kutemwa kuno twakwata ukwa cumi.”

9. Uzye ukutemwa kwa cumi kukatulenga ukucita vyani?

⁹ Mwaya ni nsansa lino mukuomba nanti pasi aakumilola. Tulinzile ukuitemelwa ukucitila ina ivisuma “mu nkama,” ukwaula ukuti umuntu nanti awenga amanye. (Welengini Mateo 6:1-4.) Ananiya na Safila yavizilwe ukucita vivyo. Lino yalondanga ukupeela umusangulo, yalondanga ukuti aliwensi amanye vino yali nu kupeela nupya usomvi wao wayaletelile. (Mili. 5:1-10) Ukupusanako na vino yacisile, swemo ukutemwa kuno twakwata ukwa cumi kukalenga twaombela aina itu kwaula nu kuti umwi amanye. Aina aakaazwa amwi Umba Ilikatungulula ukupekanya ivyakulya ivyakutwazwa muli ukapepa yasileka umuntu nanti aumwi ukumanya, yasiilonda antu yayapeela umucinzi nupya yasilanda lupapulo luno yakuombelapo.

10. Tungacita uli pakuti tuitandikileko ukulanga umucinzi kuli yauze?

¹⁰ Mwaitandikilako ukucindika yauze. (Welengini Loma 12:10.) Yesu watulangilile ivyakucita pa kucindika yauze lino waitemilwe ukuomba imilimo ino antu yasuuzile sana. (Yoa. 13:3-5, 12-15) Tulinzile ukuombesya ukuya aicefye pakuti tulange umucinzi kuli yauze wakwe vino Yesu wacisile. Nanti sile aatumwa yatuvwikisye umulandu uno Yesu wacitile viivi mpaka lino izile yapokelela umupasi wa muzilo. (Yoa. 13:7) Tungalanga ukuti tukacindika yauze ndi cakuti tusikwelenganya sile pali sweineco pa mulandu na pano twafika mu masambililo, vintu vino twakwata nanti sile imilimo ino tukaomba mwi iuvi lyakwe Yeova. (Loma 12:3) Nupya kucila ukulauvwa uzuwa ndi yamwi yacindikwa, tukasekelela pamwi nayo nanti icakuti tukulola ukuti tulinzile ukupeelwa umucinzi uli umwi.

11. U mulandu ci uno ukutaizya kwitu kutalinzile ukuya ukwa usomvi?

¹¹ Mwataizya aina na ya nkazi. Tulinzile ukulakwata insita ya kutaizya yauze pano nga tukucita vivyo ale ‘tukuyakuula.’ (Efes. 4:29) Nomba, tulinzile ukusininkizya ukuti vino tukulanda ivya cumi. Pano, limwi tungasomba sile umuntu pakuti ciloleke ukuti vino tukulanda ivya cumi nanti ukulatiina sile ukumwazwa muli vino asikucita ningo. (Mapi. 29:5) Ndi cakuti twataizya umwi lino tuli nawe lyene lino wafumapo itutandika ukulanda ivipe pali aliwe, ala sweswe ya usomvi. Umutumwa Paulo atalondanga nanti apanono ukucita vivyo nupya watulangilile ivya kulanga ukutemwa kwa cumi muli vino wacitanga pa kutaizya yauze. Wataizye aina Klistu ya mu Kolinto pali vino yacitangamo ningo. (1 Kol. 11:2) Nomba ndi cakuti vicitwa vyao vitalinzile ukuti ayataizye, wayalondolwelanga mu cikuku nupya mu nzila iyuvwike umulandu uno wakanila kuyataizya.—1 Kol. 11:20-22.

12. Uzye tungalanga uli ukutemwa kwa cumi lino tukupokelela aenyi?

¹² Mwapokelela aenyi. Yeova watunena kulaazwa aina itu na ya nkazi. (Welengini 1 Yoane 3:17.) Tulinzile ukulacita vii mukuitemelwa, asi apa mulandu na ukaitemwe. Tungayuzya sweineco tuti: ‘Uzye nkapokelela sile ya cuza yane  apalamisye pa ng’anda, yauze yano indola ukuti iyacindama sana, nanti yayo akuti nani yalampeela vimwi? Nanti uzye nkalonda inzila yakwazwilamo aina na ya nkazi yano ntamanyile nu kumanya ukwaula ukwenekela kuti nani yace yampeele vimwi?’ (Luka 14:12-14) Nanti limwi Umwina Klistu munji wulizya vimwi ivikulondekwa pa mulandu nu kukanasunga ningo ivintu nanti wakana ukututaizya pali vino itumupokelela, tungacita uli? Ndi vya musango uu vyacitika, tulinzile ukuomvya amazwi yaa: “Mwazengelana mu mang’anda inu kwaula kuilizyanya.” (1 Pet. 4:9) Nga mwalondela ukusunda kuu, mulaya nu luzango ulukafuma mu kupeela nu mwenzo onsi.—Mili. 20:35.

13. (a) A lilaci lino cingatutalila ukwazwa aatonte? (b) I vyani vino tungacita pa kuti twazwe aatonte?

¹³ Mwaazwa aatonte. Tungalanga ukuti tuli nu kutemwa kwa cumi ndi tukulondela isunde lya muli Baibo ilya “kwazwa atonte, nga nu kuteekelela antu onsi.” (1 Tesa. 5:14) Nanti cakuti insita zimwi yamwi aatoovoka yakaiza iyakoma nupya mu utailo, yamwi yakalondekwa ukuyateekela umwenzo nu kulayatungilila. Tungaomvya Baibo pa kuyakomelezya, ukuyanena ukuti tuombe swensi mu mulimo wa kusimikila nanti kukwatako kasita ka kukutika kuli vino yakulanda. Nupya, kucila sile ukulaelenganya ukuti mwina wiya nanti nkazi “wakoma” nanti ukuti “watonta,” tulinzile ukumanya ukuti swensi kwene kwaya muno twakoma alino na muno twatonta. Nanti sile umutumwa Paulo walanzile pa utonte wakwe. (2 Kol. 12:9, 10) Fwandi swensi kwene tukauvwa ningo ngi cakuti Aina Klistu yanji yatukomelezya.

14. I vyani vino tulinzile ukuitemelwa ukucita pakuti tutwalilile ukuya pa mutende na ina itu?

¹⁴ Mwaya nu mutende. Tukacita vili vyonsi vino tungakwanisya ukucita pakuti sile tusungilile umutende uno twakwata na ina itu, nanti icakuti tukuyuvwa kwati iyatufyenga nanti itupusana muli vino tukwelenganya. (Welengini Loma 12:17, 18.) Ukulenga weleelo kungalenga wino ituluvyanya atweelele, nomba tulinzile ukulanda icisinka. Ukucila ukulanda sile ati, “Caipa ukuti uwavyuvwila mu nzila iyo,” ungacefya uwafya nga walanda wati, “Unjeleleko pa kukusosya pa mulandu na mazwi yano inaomvya.” Mutende wacindama sana maka maka mu cupo. Iya nu muci yatalinzile ukuipanga kwati yatemwana sana pa yantu, alino nga yali yonga yasivwanzyanya, yakaomvya amazwi aipe nanti sile ukuya nu unkalwe.

15. Tungalanga uli ukuti tukaelela mu cumi?

¹⁵ Mwaelela. Tukalanga ukuti iitwelela umwi ndi cakuti twasuulako sile kuli vino atatuluvyanya nu kuta ukumusokela. Ngi cakuti ‘twaposya kuti tulange kutemwana kuli cila muntu, nu kwezya kuombesya na maka mu kuleka umupasi wakwe Leza utulundanye myenzo, nu kucita cii mukwikala mu mutende,’ ale tungelela yayo atiyatuluvyanya umu kukanamanya. (Efes. 4:2, 3) Pakuti tulange ukuti itwelela mu cumi, tulinzile ukukaanya amelenganyo itu pakuti tutasunga  “viipe vino yauze yakacita.” (1 Kol. 13:4, 5) Ndi cakuti tukusunga viipe vino yauze yakacita, tungonona ucuza witu nu mwina witu nanti nkazi alino na Yeova. (Mate. 6:14, 15) Nupya tukalanga ukuti tukaelela mu cumi ngi cakuti tukupepelako atiyatuluvyanya.—Luka 6:27, 28.

16. Uzye tulinzile ukulalola uli imilimo ino twapeelwa mwi uvi lyakwe Yeova?

¹⁶ Tutalinzile ukucita sile vino tukulonda sweineco. Ndi twapeelwa imilimo umwi uvi lyakwe Yeova, tulinzile ukuomvya isyuko lii kukulanga ukutemwa kwitu lino ‘tukwelenganya pa vilondwa vya antu yauze, asi sile pa vilondwa vitu.’ (1 Kol. 10:24) Lino tuli pa kulongana kwa ciputulwa nu kwa citungu, ya kaazwa yakaingila umwakulonganila lino antu yatatala yatandika ukwingila. Nomba mu cifulo cakuti yaomvye isyuko lilyo ukuilondela apa kwikala pasuma alino na yalupwa yao, aina yaa yakaitemelwa ukwikala papakwene apayelile umulimo uno iyapeelwa asi mulandu ni cilimba icilipo. Nga yacita vivyo yakalanga ukuti yakwata ukutemwa kwa cumi. Uzye mungacita uli pakuti mwakolanya imiyele yao isuma?

17. Uzye ukutemwa kwa cumi kungalenga umuntu uwatacita uluyembu lwipisye ukucita uli?

¹⁷ Mwazumila nu kuta ukucita maifyo ya mu umfisolo. Aina Klistu yamwi akacita ivipe yakaezya ukufisilizya vino iyacita pakuti yatazewana nanti ukuzewanya yauze. (Mapi. 28:13) Nomba ukucita vivyo kutazipa, pano kusileka sile uwatacita uluyembu kuzewana lelo kukalenga na yauze kwene ukuculilamo. Kungalenga Leza afumyepo mupasi wakwe uwa muzilo nu kulenga mu cilongano mutaya mutende. (Efes. 4:30) Ukutemwa kwa cumi kukalenga umwina Klistu atacita vipe ukuyalanda na ya eluda pakuti yamwazwe umu kulondekwa.—Yako. 5:14, 15.

18. Uzye ukutemwa kwa cumi kwacindama uli?

¹⁸ Ukutemwa ali miyele icindamisye pa miyele yonsi. (1 Kol. 13:13) Kukatumanyisya ukuti sweswe yalondezi yakwe Yesu nu kuti tukakolanya Yeova, Intulo ya kutemwa. (Efes. 5:1, 2) Paulo walemvile ukuti “ndi ntakweti kutemwa, ale pasi vino indi.” (1 Kol. 13:2) Fwandi lekini swensi kwene twalanga ukutemwa, asi “mukulanda” sile lelo “kwene kulinzile kuya ukwa cumi nupya kwaloleka mu milimo.”