Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Januwale 1, 1918, lwakweti amazwi ya kuyulila akuti: “Uzye umwaka wakwe 1918 ulaleeta vyani?” Pa nsita ii ala uku Ulaya kucili Inkondo Ikulu, lelo umu kutandika kwa mwaka uwa calolekanga kwati Asambi ya Baibo yene yaali pa mutende kumwi na antu aingi umu nsi yonsi.

Apa 8 Januwale 1918, Kateeka Woodrow Wilson, pa kulanda ukwiumba ilikulu ilya ikazi ya ku U.S., walanzile pa vintu 14 vino welenganyanga ukuti vyali nu kwazwilizya pakuti kungaya “umulinganya nu mutende.” Walanzile ukuti cingazipa ndi cakuti impanga zikuvwana, ukucefyako ivyanzo vya ulwi, alino nu kupanga “kaungwe kakulemanya impanga” akaali nu kwazwilizya “acuma kumwi na apiina.” Vino walanzilepo “ivyali 14” vyali nu kwiza omviwa pa kupanga akaungwe kano yamanga ukuti League of Nations alino nu kulanzyanya ukwayelile uku Versaillies, pakuti yangamala Inkondo Ikulu.

Nanti icakuti kwali ivimvulunganya umu mwaka uwalondelilepo, * calolike ukuti umutende uku Yasambi ya Baibo wali apiipi, wakwe vino usininkizyo wa vintu ivyacitiike pa kukomaana kwa pa mwaka kwakwe ya Watch Tower Bible and Tract Society vyalangililanga.

Apa kukomaana kuu, ukwaliko pa 5 Januwale 1918, aonsi yamwi amanyikwe sana aazinzilwe pa Betele yezizye ukuti yatandike ukutungulula iuvi. Ya Richard H. Barber, umwangalizi uwatandalilanga ivilongano uwali sana na ucisinka, aliyo yayulile ukukomaana ni pepo. Pa cisila ca kulanda pali vino vyacitiike mu mwaka uwafumileko, kwali ukusoolola yano yali nu kutandika ukutungulula iuvi. Umwina Barber wasoolwile umwina Joseph Rutherford na ina yauze 6. Lyene loya wino uvwananga na alwani wasoolwile aonsi yauze 7, ukwikako sile na yano yazinzilwe pa Betele. Yacimviwe. Aingi yasoolwile Umwina Rutherford na ina yauze 6 acisinka ukuti yatungulula iuvi.

Aina aingi azanyilweko yalandanga pa kukomaana kuuku ukuti “kwazifile sana ukucila konsi kuno yazanyilweko.” Nomba yatatwalilile ukuya ni nsansa.

Pa myezi iingi, Asambi ya Baibo yapeelanga antu ibuku lyakuti The Finished Mystery. Antu alondesyanga ukuliwelenga yatemilwe sana icumi ca muli Baibo icali umwi buku kwene lii.

Umwina E. F. Crist umwangalizi uwatandalilanga ivilongano umu Canada, walanzile pa yatwalane yamwi awelenzile ibuku lyakuti The Finished Mystery nu kuzumila ukusambilila icumi umu milungu sile 5! Walanzile ukuti: “Iya nu muci yapaalwa sana nupya yakulunduluka ningo sana muli vyakwe Leza.”

Umonsi umwi uwaposileko ibuku watandike ukuliwelenga na ya cuza yakwe papo kwene sile. Watemilwe sana ivyali umwi buku. Walanzile ukuti: “Napitanga umu museo lyene yantamile ni buku lino nuvwile kwati yantama nu lunjelwa, fwandi lyali i buku lyakuti ‘The Finished Mystery.’ Nalisenzile uku ng’anda nu kuliwelenga lyonsi pyu. . . . Lyene nizile imanya ukuti fwandi a kakosoola . . . aliwe wasumvile ibuku api windo ala watasoka . . . Vino wacisile  vyalenzile antu aingi yasenuke nu kukwata upaalilo ukucila pali vyuze vino wacisilepo umu umi. . . . Pa mulandu ni cifukusi cakwe kakosoola wiya lyene ndakai tukalumbanya Leza.”

Vino kakosoola wiya wacisile vitaali iviyiyele. Pa 12 Febuluwale 1918 amu uteeko wa ku Canada yalesizye ukuti kusi alinzile ukuzanwa ni buku lii, ni calenzile i cakuti, yalanzile ukuti mwali amazwi aipe nupya akanyanga ivya nkondo. Lino papisile insita inono, nu mu United States kwene yainzile ibuku lii. Aomvi ya uteeko yaile umu kulondelezya pa Betele na pa maofesi ayelile umu New York, uku Pennsylvania, nu ku California, ala yakulondelezya ivisinka pali yano yatungululanga iuvi. Pa 14 Maaci umu 1918, aombelanga umu ciputulwa icikalolekesya pa masunde ya mpanga ya U.S. yainzile ibuku lyakuti The Finished Mystery, yalanzile ukuti ukupanga ibuku lii nu kulisalanganya kwalesyanga ukuti antu yaya uku nkondo, nupya cii capusine sana ni sunde lya kucingilila impanga.

Pa 7 Mei, 1918, aomvi ya mu ciputulwa icikalolekesya pa masunde yasenzile ivitupa vya kuyalemelako aina yaa: Ya Giovanni DeCecca, ya George Fisher, ya Alexander Macmillan, ya Robert Martin, ya Frederick Robison, ya Joseph Rutherford, ya William Van Amburgh, na ya Clayton Woodworth. Yayapeezile umulandu wa “kukana uvwila uteeko, ukukanaya na ucisinka nu kukana umulimo wa usilika umu mpanga ya United States.” Ukupituluka umu mulandu wao kwatandike pa 3 Juni 1918, calolekile apaswe ukuti yali nu kunyepwa. U mulandu ci?

Loya wa mpanga ya United States walanzile ukuti umulandu uno yapeezilwe u wakutama isunde lya kucingilila impanga, “icanzo ica maka sana icali nu kulenga impanga iye mu uzanzo.” Pa 16 Mei 1918, antu akomaanyile uku kulanzyanya yakanyile ukusenula isunde ilyali nu kucingilila aalembanga “ivya cumi, ukwaula ukufyenga aliwensi, nupya ivyuvwike.” Ibuku lyakuti The Finished Mystery lyalanzilwepo sana muli vino antu amu uteeko yalanzyanyanga. Ukulozya ukwi buku kwene lii, ivyalembwa vya uteeko wa mpanga ya U.S. vyalanzile ukuti: “Conga pa vintu ivingaleta sana uzanzo umu mpanga itu i buku lyakuti ‘The Finished Mystery’ . . . i lingalenga sile ukuti asilika yatoovoke . . . nu kuleenga antu ukukanaingila usilika.”

Pa 20 Juni 1918, ya kapingula yazanyile aina nu mulandu mu milandu yonsi ino yayapeezile. Uwanda uwalondelilepo, kapingula walanzile pali vino yapingwile aina yayo. Walanzile ukuti: “Ufi uno antu yaa iyazanwa nao uno yakasalanganya pa vya mipepele . . . u wipisye ukuluta ni umba lya vita ivya ku German. . . . Yalinzile ukufululwa.” Lino papisile imilungu iili, aina yaa 8 yayatwazile uku cifungo icayela umu Atlanta, uku Georgia, iyayanyepa imyaka ukutandikila pali 10 ukufika kuli 20.

Umu nsita kwene ii, Asambi ya Baibo yazunyiwanga sana. Amu ciputulwa ca uteeko alondelezyanga  imilandu pa milimo itu yalemvile ivyeo ivingi sana. Ivyeo kwene vivyo ivyasungwa vikalangilila ukuti aina itu yalondesyanga ukutwalilila nu mulimo wa kusimikila.

Umukalamba wa pi ofesi lino antu yakatumilako makalata umu Orlando, ku Florida walembiile ya kapokola alondelezyanga imilandu nu kulondolola muli kalata wakwe ati: “[Asambi ya Baibo] yakusimikila uku ng’anda ni ng’anda umwi tauni nupya yakaombesya sana umu nsita ya usiku. . . . Cikuloleka kwati yakulonda ukutwalilila ukusosya antu pa kutwalilila nu mulimo wao.”

Umukalamba umwi uwa mu yasilika walembiile amu uteeko nu kulanda pa milimo ino ya Frederick W. Franz yaombanga, yano izile yaya umwi Umba Ilikatungulula. Walemvile ati: “F. W. Franz . . . akaakazya amabuku ya kuti ‘Finished Mystery’ aingi cuze.”

Ya Charles Fekel, aizile yaomba umwi Umba Ilikatungulula nayo kwene yayazunyizye sana. Amu uteeko yayalemile pa mulandu nu kusalanganya ibuku lyakuti The Finished Mystery iyatandika nu kulondelezya umu makalata yano yapokelelanga. Yayanyefile umu Baltimore, uku Maryland, pa mwezi onga, yayamanga ukuti “a mwizilila, mulwani wa ku Austria.” Lino yasimikilanga ala iyasipa kuli yano yayuzyanga mauzyo, iwisye amazwi yakwe Paulo aaya pali 1 Kolinto 9:16 akuti: “Kalanda kunondi ndi nsyakukosoola Ilandwe!” *

Asambi ya Baibo yaali acincile sana umu mulimo wa kusimikila nupya pa nsita iliyonga kwene yezyanga na maka ukunena antu pakuti yangazwilizya aina itu aali umu cifungo ca mu Atlanta ukufumamo. Ya Anna K. Gardner yalanzile yati: “Lyonsi twacitanga vimwi. Lino aina yali umu cifungo, umulimo uno twakweti u wakulonda akusaina. Twayanga uku ng’anda ni ng’anda. Twazanyile akusaina aingi sana! Twanenanga antu yano twalandanga nayo ukuti aina itu yaali a Ina Klistu ya cumi nu kuti yayafyenzile sile pa kuyanyepa.”

Pa nsita kwene ii itale, kwayanga amaukongano imiku iingi pakuti aina yangakomeleziwa muli vyakwe Leza. Lupungu Lwa Mulinzi lwalanzile ukuti: “Kwali amaukongano ukucila pali 40 . . . umu mwaka sile onga . . . Twapokelela amalipoti asuma sana ukufuma uku maukongano yonsi yaa. Mpiti amaukongano yonsi yayangako umu kusila kwa cisanya nanti umu kusila kwa mvula, nomba paa kukaaya ukongano cila mwezi umwaka onsi upuma.”

Kwali antu afumacumi alondanga ukuvwa ilandwe lisuma. Pa ukongano onga umu Cleveland, uku Ohio, kwazanyilwe antu apiipi na 1,200 nupya ali 42 yawatiziwe, ukwikako na kalumendo “akaatemilwe sana Leza nupya kaipeelisye ukucila na ikolo aingi.”

Lino 1918 yapalamilanga, Asambi ya Baibo yataamanyile ivyali nu kuyacitikila. Yakazizye ivikuulwa vimwi ivyali umu Brooklyn nupya yakusizye amaofesi yakalamba amu nsi nu kuyatwala umu Pittsburgh, uku Pennsylvania. Lino yaayo atungululanga yaali umu cifungo, kwali amapekanyo ya kukomaana kwa pa mwaka ukwali nu kuyako pa 4 Januwale 1919. I vyani ivyali nu kucitika?

Aina yatwalilile ukuzizimizya pa kuomba umulimo. Yakweti sana upaalilo icakuti yasoolwile ilembelo lya mwaka wakwe 1919 ilya mazwi yakuti: “Icanzo consi cino yasuzile apakukulwisya, cilaposiwa ukuomba.” (Eza. 54:16) Ivintu vyali nu kusenuka sana ivyali nu kukomya utailo wa aina pano uku nkoleelo kwali umulimo ukulu uno yaali nu kuomba.