1. Uzye Leza wakomizye uli ya kapepa yakwe aaliko mpiti?

 ILINGI Izwi Lyakwe Leza likalondolola aonsi acisinka ukuti yali na maka. Lelo asi lyonsi lino yayuvwanga ukuti yakweti amaka. Wakwe, apa nsita imwi Umwene Devedi wayuvwile ukuti wakoma wa mwamba, apa insita imwi napo uvwile intete. (Masa. 30:7) Umupasi wakwe Leza walenzile Samusoni ukuya sana na maka. Lelo Samusoni wamanyile ukuti ndi cakuti umupasi wakwe Leza wafuma pali aliwe ‘amaka yangasila nupya angatonta nu kuya wa yonsi asyala.’ (Yakapi. 14:5, 6; 16:17) Aonsi yaa yakweti amaka pa mulandu wakuti Yeova u wayapeezile.

2. U mulandu ci uno Paulo walandile ukuti wali umutonte nupya umukome? (2 Kolinto 12:9, 10)

² Umutumwa Paulo wamanyile ukuti nawe kwene walonda amaka ukufuma kuli Yeova. (Belengini 2 Kolinto 12:9, 10) Wakwe vino caya kuli sweingi, Paulo wakweti intazi izya mu umi. (Gala. 4:13, 14) Insita zimwi, walwisyanyanga nu kulonda ukucita icisuma. (Loma 7:18, 19) Nupya uvwanga intete pali vino vyali nu kumucitikila. (2 Kol. 1:8, 9) Nomba, lino Paulo wali umutonte wizile aya na maka. U munzi ci? Yeova wapeezile Paulo amaka yano walondekwangwa pakuti azizimizye intazi zino wakweti.

3. A mauzyo ci yano tumaasuka umu cipande cii?

³ Naswe kwene Yeova watulaya ukuti alatupeela maka ya kuzizimizya intazi. (1 Pet. 5:10) Nomba, pakuti tupokelele  amaka yayo tulinzile ukucitapo vimwi. Katulangilile, injini ya muli motoka ikalenga ukuti motoka ilile. Lelo pakuti mokota ipite kapisya alinzile ukulizya injini. Vikwene, ali vino caya na kuli Yeova akatupeela amaka yano tukulondekwa nomba tulinzile ukumulenga pakuti acite vivyo. Ivyani vino Yeova watupeela pakuti twaya na maka? Nupya ivyani vino tulinzile ukucita pakuti tukwate amaka yayo? Tungazana amasuko uku mauzyo yaa ngatwasambilila apa yantu yatatu aalembwa muli Baibo kuli kuti kasesema Yona, Maliya nyina wakwe Yesu alino nu mutumwa Paulo. Tumalola na vino Yeova watwalilila ukupeela aomvi yakwe amaka ndakai.

4. Tungapokeelela uli amaka ukufuma kuli Yeova?

⁴ Icitu conga cino tulinzile ukucita pakuti tupokelele amaka ukufuma kuli Yeova, ukupepa. Lyene Yeova alasuka amapepo itu ukupitila umu ukutupeela “amaka acila maka ya yantu.” (2 Kol. 4:7) Nupya tungaya na maka ngatukubelenga Baibo nu kuovya vino tukubelenga. (Masa. 86:11) Amazwi yakwe Yeova aaya muli Baibo ‘yakwata amaka.’ (Aeb. 4:12) Ndi cakuti mukupepa kuli Yeova nu kubelenga Baibo, mulapokekelela amaka yano mukalondekwa pakuti muzizimizye, ukutwalilila ukuya nu luzango, alino nu kutwalilila ukuomba umulimo uno mwapeelwa. Lolini vino Yeova wapeezile Yona amaka.

5. U mulandu ci uno kasesema Yona walondekelwanga amaka?

⁵ Kasesema Yona walondekwanga amaka. Uvwile intete izya kuomba umulimo ukome uno Yeova wamupeezile. Pa mulandu na vino wacisile wene pamwi na antu ali umu wato nga ya fwile pa mulandu ni cimuza icakatwike pali yemba. Lino aali umu wato yasumbile Yona umu mazi iciswi camumizile nupya Yona uvwanga intete lino wali umunda ya ciswi. Uzye mukwelenganya ukuti Yona uvwile uli? Uzye walolanga ukuti amafwa? Uzye wayuvwanga uku Yeova watamutazyela? Yona afwile wasakamile sana.

6. Ukulingana na Yona 2:1, 2, 7, i vyani ivyakomizye Yona lino wali umunda ya ciswi?

⁶ Ivyani vino Yona wacisile pakuti apokelele amaka yano walondekwanga lino wali umunda ya ciswi? Wapefile kuli Yeova. (Belengini Yona 2:1, 2, 7.) Nanti icakuti Yona wamanyile ukuti atuvwilile Yeova wamanyile ukuti Yeova wali nu kwasuka ipepo lyakwe ilya kupapata. Yona welenganyanga na pa malembo yano wabelenzile uku cisila. U mulandu ci uno twalandila vivyo? Ipepo lino wapefile ilikazanwa pali Yona icipandwa 2, paya amazwi aingi akazanwa nu umu Masamu. (Wakwe linganyini Yona 2:2, 5 na Masamu 69:1; 86:7.) Yona wamanyile ningo sana ivipande vii. Nupya ukwelenganya pa vipande vii kwazwile Yona ukumanya ukuti Yeova wali nu kumwazwa. Pa cisila, Yeova wapuswisye Yona nupya Yona waipekinye ukuomba umulimo uno Yeova wamupeezile.—Yona 2:10–3:4.

7-8. Uzye umwina umwi uwa ku Taiwan wapokeelile uli amaka yano walondekwa lino wali ni ntazi?

⁷ Ilyasi lyakwe Yona lingatwazwa lino tuli ni ntazi. Wakwe, umwina Zhiming, b aakakala uku Taiwan, akalwalilila. Nupya, akacuziwa kuli ya lupwa pa mulandu nu kutaila muli Yeova. Ukupepa kuli Yeova alino nu kuisambilizya Baibo kukalenga akwate amaka yano akalondekwa. Watiile “Insita zimwi nga nakwata intazi nkavilwa ukuya umuteekele icakuti nkavilwa nu kuisambilizya.” Nomba atatoovoka. Walanzile ukuti: “Ica kutandikilako, nkapepa kuli Yeova. Lyene nkaika maedifoni  nu kutandika ukuvwa inyimbo zya wene. Insita zimwi nkaimba umwi zwi ilinono ukufika lino nateeka umwenzo. Lyene nkatandika ukuisambilizya.”

⁸ Ukuisambilizya kwazwa umwina Zhiming umu nzila iiyele. Wakwe, pa cisila ca kumulepula, nasi wamunenyile ukuti insandensande iziyenzu zyacefile umu mwili fwandi walondekwanga ukwikilwamo uwazi. Usiku lino yatatala yamulepula, umwina Zhiming wabelenzile ilyasi ilyalandanga pali nkazi umwi uno yalepwile. Uwazi uno nkazi wii wakweti wali unono ngu kuulinganya uku wazi uno umwina wakweti, nomba nkazi wii atazumile ukumwikilamo uwazi nupya atafwile. Ilyasi lii lyakomelizye umwina Zhiming ukutwalilila ukuya nu utailo ukome.

9. Ndi cakuti intazi zya mitoovola, i vyani vino mulinzile ukucita? (Loliniko ni vikope.)

⁹ Ndi cakuti mwakwata intazi, uzye mukasakamikwa sana icakuti imufilwa nu kulondolola vino mukuyuvwa kuli Yeova? Nanti uzye mukatoovoka sana icakuti imufilwa nu kuisambilizya? Mwaiusya ukuti Yeova akamanya intazi zino mukakwata. Fwandi nanti cakuti mwalanda amazwi sile anono umwipepo, mungasininkizya ukuti angamupeela vino mukulondekwa. (Efes. 3:20) Ndi cakuti cikumutalilila ukubelenga nu kuisambilizya pa mulandu wakuti imulwala, ukutoovoka, nanti imusakamikwa sana, mungakutika uku mazwi amuli Baibo ikopelwe limwi nanti uku mpapulo izikalanda pali Baibo. Na cuze icingamwazwa ukukutika uku nyimbo zitu nanti ukutamba amavidyo aya pa jw.org. Nga tukupepa kuli Yeova nu kulonda amasuko umu viombelo vino watupeela, ala tukulenga Yeova ukutukomya.

10. Uzye aina na ya nkazi yakatukomya uli?

¹⁰ Yeova angaomvya aina itu na ya nkazi ukutukomya. ‘Yangatukomelezya sana’ lino twakwata intazi nanti lino cikututalila ukuomba umulimo umwi. (Kolo. 4:10, 11) Tukalondekwa sana ya cuza lino ‘tukucula.’ (Mapi. 17:17) Ndi cakuti twatoovoka, aina na ya nkazi yangatupeela vino tukulondekwa, ukututekezya nu kutukomelezya ukutwalilila ukuombela Yeova na ucisinka. Elenganyini vino  Maliya nyina wakwe Yesu, wakomeleziwe kuli yauze.

11. U mulandu ci uno Maliya walondekwanga ukukomeleziwa?

¹¹ Maliya walondekwanga ukukomeleziwa. Elenganyini vino wayuvwile lino wapokeelile umulimo ukome ukufuma kuli malaika Gabilieli. Pa nsita ii walanga atatala watwalwa, nomba wali nu kukwata inda. Atamanyile ivili vyonsi pa kukuzya ana, lelo wali nu kulasakamala umulumendo uwali nu kwizaya Mesiya. Nupya pa mulandu wakuti atatazile alalepo nu monsi, wali nu kulondolwela uli Jozefu uwamutaisye?—Luka 1:26-33.

12. Ukulingana na Luka 1:39-45, uzye Maliya wapokeelile uli amaka yano walondekwanga?

¹² Uzye Maliya wapokeelile uli amaka yano walondekwanga pakuti afikilizye umulimo uno wapeezilwe uiyele nupya ukome? Walenzile uwazwilizyo ukufuma kuli yauze. Wakwe, wanenyile Gabilieli ukumunena ivyeo na vyuze apa mulimo uno wamupeezile. (Luka 1:34) Lyene pa cisila, waile “uku mpanga iyayeliile umu myamba,” uku Yuda umu kutandalila lupwa wakwe Elizabeti. Nupya umu kutandala kuu mwafumile ivisuma. Elizabeti wataizye Maliya nupya Yeova wamulenzile ukulanda amazwi ausesemo apa mwana wino Maliya wali nu kukwata. (Belengini Luka 1:39-45.) Maliya walanzile ukuti Yeova “wacita ivintu vya maka uku maka yakwe.” (Luka 1:46-51) Yeova wakomelizye Maliya ukuomvya Gabilieli na Elizabeti.

13. I vyani ivyacitiike lino nkazi uwa ku Bolivia walenzile uwazwilizyo uku ina na ya nkazi?

¹³ Wakwe Maliya, naswe kwene tungakomeleziwa na ya kapepa yanji. Dasuri, nkazi uwa ku Bolivia, walondekwanga ukumukomelezya. Ya isi yayazanyile nu ulwale uwipisye uutali nu kupola nupya lino yayatesile umu cipatala Dasuri waipeelisye ukulayasakamala. (1 Tim. 5:4) Citali icanguke ukucita vivyo. Walanzile ukuti: “Insita izingi nayuvwanga kwati ntalatwalilila ukuyasunga umu cipatala.” Uzye walenzile uwazwilizyo? Pa kutandika atacisile vivyo. Walanzile ukuti: “Ntalondanga ukucuzya aina na ya nkazi. Nelenganyanga ukuti ‘Yeova u wali nu kumpeela uwazwilizyo uno nalondekwanga.’ Nomba nizile imanya ukuti ukuitalusya kuli yauze kwali nu kulenga ukuti yatangazwa.” (Mapi. 18:1) Dasuri wasoolwilepo ukulondolwelako ya cuza yakwe yamwi intazi ino wakweti. Watiile: “Kusi na mazwi yano ningaomvya pa kulondolola vino aina na ya nkazi yangazwile. Yatuletelanga ivyakulya uku cipatala nu kutubelengelako amalembo yamwi atuteekezyanga. Cikauvwika ningo sana ukumanya ukuti tutaya swenga. Twaya umu lupwa lwakwe Yeova ulukulu umwaya antu aakaitemelwa ukutwazwa, ukulilila pamwi naswe, alino nu kutukomelezya.”

14. U mulandu ci uno tulinzile ukuzumila uwazwilizyo ukufuma kuli ya eluda?

¹⁴ Inzila yonga ino Yeova akatupeelelamo amaka u kupitila muli ya eluda. Amawila yano Yeova akaomvya ukukutukomya nu kutukeekezya. (Eza. 32:1, 2) Fwandi ndi cakuti twasakamikwa, twanena ya eluda vino tukuyuvwa. Nupya tulinzile ukupokeelela ukwazwa ukukafuma kuli aliyo. Yeova angamikomya ukupitila muli ya eluda.

15. Uupaalilo ci uno Aina Klistu yonsi yakwata?

¹⁵ Amalayo aya muli Baibo yangamwazwa ukutwalilila ukuya nu utailo alino na maka ya kuombela Yeova. (Loma 4:3, 18-20) Aina Klistu yamwi yakwata upaalilo wa kwikala ukwi yulu amanda pe, alino yauze nayo yakwata upaalilo wa kwikala umu paladaise isuma pano nsi amanda pe. Upaalilo witu  ukatukomelezya ukutwalilila ukuzizimizya intazi, ukusimikila ilyasi lisuma, alino nu kuombako imilimo ipusanepusane umu cilongano. (1 Tesa. 1:3) Upaalilo kwene uu u wazwile umutumwa Paulo ukuzizimizya intazi.

16. U mulandu ci uno umutumwa Paulo walondekwanga amaka?

¹⁶ Paulo walondekwanga amaka. Muli kalata ino walembile Aina Kolinto, Paulo waikolinye uku nyungu. ‘Watitikiziwanga,’ ‘ukupeziwa amano,’ ‘ukucuziwa,’ nu ‘kutamwa pansi. Umi wakwe wali sana umu uzanzo. (2 Kol. 4:8-10) Paulo walemvile amazwe yaa pa lwendo lwakwe citatu. Nupya pa cisila ca kulemba amazwi yaa, Paulo watwalilile ukuya ni ntazi izingi. Lino wayanga pa lwendo, wakwatanga intazi wakwe ukumulema, uwato ukuundwa, alino nu kumunyepa.

17. Ukulingana na 2 Kolinto 4:16-18, i vyani ivyazwile Paulo ukuzizimizya intazi?

¹⁷ Paulo wizile akwata amaka akuzizimizya pa mulandu nu upaalilo uno wakweti. (Belengini 2 Kolinto 4:16-18.) Wanenyile Aina Kolinto ukuti nanti cakuti umwili wakwe wayanga “ukononeka,” citali nu kumulenga atoovoke. Paulo wisile amano kuli vino vyali nu kucitika uku nkoleelo. Upaalilo uno wakweti uwa kwikala amanda pe ukwi yulu walenzile aye nu “lulumbi ulukalamba,” ukucila intazi zino wakweti. Paulo welenganyanga sana pa upaalilo uno wakweti, na cii calenzile ukuti ‘umukasi azipilako sile cila wanda’ asi mulandu ni ntazi zino wakwatanga.

18. Uzye upaalilo wazwile uli ya Tihomir nu lupwa lwao?

¹⁸ Umwina Tihomir aakaikala uku Bulgaria, akakomeleziwa sana nga welenganya pa upaalilo uno wakwata. Imyaka inono uku cisila, umwance wao Zidravko wafwile umu uzanzo wa pa museo. Cii calenzile umwina Tihomir ukulauvwa sana uyi. Pakuti azizimizye, wene nu lupwa lwakwe yakaelenganya pali vino ukutuutululwa kulaya. Yalanzile ukuti: “Tukalanzyanya kuno tulakomenkanila na Zidravko, ivyakulya vino tulamwelekela, yano tulamako uku kuliila capamwi lino alatutuululwa, alino na vino tulamunena pali vino manda akusyalikizya yali.” Ya Tihomir yalanzile ukuti ukwelenganya  pa upaalilo uno yakwata kukayazwa ukuzizimizya nu kutwalilila ukuloleela insita lino Yeova alatutuulula ndume wao.

19. I vyani vino mulinzile ukucita pakuti mwakomya upaalilo winu? (Loliniko ni cikope.)

¹⁹ Mungakomya uli upaalilo winu? Wakwe, ndi cakuti upaalilo winu uwa kwikala amanda pe pano nsi, mwabelenga malyasi amuli Baibo aakalanda pali vino Paladaise ilaya nu kwelenganyapo. (Eza. 25:8; 32:16-18) Mwaelenganya pali vino umi ulaya umu nsi ipya. Mwaelenganya ukuti akuno muli. Aaweni yano mukulola? Iviunda ci vino mukuvwa? Mukuvwa uli? Kulola ivikope ivyaya umu mpapulo zitu ivikalangilila vino Paladaise ilaya nanti ukutamba mavidyo ya nyimbo, wakwe Insi Ipya Ikwiza, Vyasya Vicitike, nanti Elenganyini Umi mu Nsi Ipya kulamwazywa ukulola vino umi winu ulaya umu nsi ipya. Ndi cakuti lyonsi tukwelenganya pali vino ivintu vilaya umu nsi ipya, intazi zitu zilaya izya pa “kasita sile akanono nupya” izyangupale. (2 Kol. 4:17) Upaalilo uno Yeova wamupeela ulamwazwa ukuzizimizya intazi.

20. Na lino twatoovoka, i vyani ivingatwazwa ukuya na maka nupya?

²⁰ Nanti sile alino twatoovoka, Leza alatupeela amaka. (Masa. 108:13) Yeova wamupeela mpiti vino mukalondekwa pakuti mukwate amaka. Fwandi ndi cakuti mukulondekwa uwazwilizyo pakuti muombe umulimo uno mwapeelwa, ukuzizimizya intazi, nanti pakuti mutwalilile ukuya nu luzanzo, mwapepa kuli Yeova nu kulenga utunguluzi wakwe kupitila umu kuisambilizya. Mwaleka Aina Klistu yauzo yamikomelezya. Lyonsi mwaelenganya pa upaalilo uno mwakwata. Lyene mulaya na “maka yonsi ukulingana na maka yakwe [Leza] alulumbi pakuti mwazizimizya sana nu kuteeka umwenzo alino ni nsansa.”—Kolo. 1:11.