1, 2. U wezyo ci uno acance yangakwata ndakai, nupya yangacita uli pakuti yacimvye?

NKAZI uwacance akaikala uku Britain yamunenyile kuli wino akasambilila nawe ukuti: “Antu acenjela wakwe wewe yatalinzile ukuzumila muli Leza.” Umwina umwi akaikala uku Germany watiile: “Ya mwalimu aya api sukulu lino nkasambililapo yakalola ukuti amalyasi aya muli Baibo aakalanda pa uumbo aufi.” Nkazi wacance akaikala uku France watiile: “Ya mwalimu aya api sukulu lino nkasambililapo yakazunguka sana ukuzana ukuti kwaya na ya kasukulu azumila vino Baibo ikalanda.”

² Ndi cakuti wewe wacance akaombela Yeova nanti limwi alino ukusambilila pali aliwe, uzye ukalola ukuti nawe ulinzile sile ukuzumila muli vino antu aingi yazumilamo, wakwe ukuzumila ukuti ivintu vyasangwike sile ukucila ukuzumila ukuti kwaya Kaumba? Ndi cakuti avino cili, kuli vino ungacita pakuti ukomye utailo wako nu kutwalilila ukuya nu utailo ukome. Icintu conga cino ungacita u kuomvya amaka ya kwelenganya yano Leza wakupeela, ‘aalakulinda.’ Mano yalakucingilila uku mano ya untunze aaya muno nsi aangonona utailo wako.—Welengini Mapinda 2:10-12.

3. I vyani vino tumasambilila umwilyasi lii?

³ Umuntu akaya nu utailo wa cumi lino wasambilila icumi pali  Leza. (1 Tim. 2:4) Fwandi lino mukusambilila Izwi Lyakwe Leza alino ni mpapulo zitu, mutalinzile ukupitamo sile zuwa zuwa. Mwaomvya ukwiluka pakuti ‘mwauvwikisya nu kumanya’ vino mukuwelenga. (Mate. 13:23) Lekini tulole vino ukucita vivyo kungamwazwa ukukomya utailo winu muli Leza, Kaumba wa vintu vyonsi, alino na muli Baibo, umukazanwa ivingamwazwa ukuti ‘mutatwisika.’—Ayeb. 11:1.

4. U mulandu ci uno tukalondekwa ukuya nu utailo pakuti tuzumile muli Leza na vino umi watandike, nupya i vyani vino tulinzile ukucita?

⁴ Uzye mwatala muvwapo yamwi yakulanda ukuti yazumila ukuti ivintu vyasangwike sile pano ali vino ya sayansi yakalanda nu kuti kuzumila muli Leza kukalondekwa utailo? Aingi avino yalanda. Nomba tulinzile ukulaiusya ukuti: Nanti icakuti umuntu wazumila muli Leza nanti ukuti ivintu vyasangwike sile akalondekwa utailo. U mulandu ci? Kutaya uwatala walola Leza nanti ukulola kuno icintu cimwi cikuumbwa. (Yoa. 1:18) Nupya kutaya umuntu nanti uwasambilila vyakwe sayansi uwatala walola cimwi cikusanguka ukufuma umu cintu cimwi kuya muli cuze. Alino kutaya uwatala walola icinyama icili consi icikasela casangukila umu cinyama icikaonsya. (Yobo 38:1, 4) Nomba swensi tulinzile ukulola vino twazumilamo nu kusininkizya ukuti ivya cumi ukuomvya amano yano twakwata akwelenganya lino tutala twasondwelela. Paulo walemvile pa uumbo ukuti: “Kufuma lino Leza waumvile insi maka ya u Leza wakwe nanti yatangaloleka ningo mu manso itu, lelo yakalolekela mu vintu vino wacita. Caleka antu yatange yalole pa kukanila.”—Loma 1:20.

5. I viombelo ci vino mukaomvya pakuti mumanye nu kwiluka?

⁵ ‘Kwiluka’ kukapiliula ukumanya icintu cimwi icitanga ciloleke papokwene nanti cino tutange tuvwikisye papokwene. (Ayeb. 11:3) Antu aakailuka ningo ivintu yakaomvya uongo, asi kulola sile nanti ukuvwa vino yauze yakulanda. Umwi uvi lyakwe Yeova mwaya iviombelo ivikatwazwa ukumanya ningo ivintu. Iviombelo vii vikatulenga ‘ukulola’ Kaumba witu wino asiloleka. (Ayeb. 11:27) Pa viombelo vii paya na vidyo ikati The Wonders of Creation Reveal God’s Glory, na kabuku kakuti Was Life Created? na kakuti The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, alino ni buku lyakuti Is There a Creator Who Cares About You? Nupya  tukapokelela ivyeo visuma ivikazanwa muli ya magazini. Muli Loleni! mukazanwa icipande muno yakauzya ya sayansi na yauze ukuti yalondolole icalenga ukuti yazumile muli Leza. Nupya mukaya ni cipande icikati “Ifilangilila Ukuti Kwaliba Kabumba” cikalanda pali vino ivintu vyaumbwa umu cizungusyo. Ya sayansi yakaezya na maka ukupanga ivintu ukukolanya ivintu vivyo.

6. Uzye ndi mukuomvya iviombelo vino mwakwata mulazwiwa uli, nupya i vyani vilacitika?

⁶ Umwina umwi akaikala uku United States aali ni myaka 19 walanzile pa tubuku twili tuno twatitulandapo ukuti: “Tubuku tuu twangazwa sana. Nawelengamo imiku ni miku. Nkazi akaikala uku France walanzile ati: “Ivipande vyakuti ‘Ifilangilila Ukuti Kwaliba Kabumba’ vikanzungusya. Vikalenga imanye ukuti antu akwata sana mano yakapanga ivintu vimwi ukukolanya ku vintu ivya umbwa lelo vitange vilingane.” Avyazi akaikala uku South Africa aakwata umwana uwa myaka 15 yatiile: “Ndi twapokelela Loleni! umupya icipande cino mwana witu akatandikilapo ukuwelenga aciici muno yakauzya ya sayansi vino yazumilamo.” Nga mwemo? Uzye mukaomvya iviombelo vivyo? Vingamwazwa ukuya nu utailo ukome wa cimuti icakwata imisisi iyaya sana pa nsi. Lyene mulaya asipe muli vino mwazumilamo nu kukanazumila ivisambilizyo vya ufi.—Yele. 17:5-8.

7. U mulandu ci uno Leza akalondela kuti mwaomvya amano inu akwelenganya?

⁷ Uzye caipa ukuuzya amauzyo pali Baibo? Awe foo. Yeova akalonda ukuti mwaomvya “maka inu akwelenganya” pakuti muzumile ukuti vino mwazumilamo ivya cumi. Asilonda ukuti mwazumila sile vimwi pa mulandu wakuti na yauze avino yazumila. Fwandi mwaomvya amaka yano Leza wamupeela akwelenganya pakuti mumanye ningo icumi. Ukumanya kuko kulamwazwa ukuya nu utailo ukome. (Welengini Loma 12:1, 2 NWT; 1 Timoti 2:4.) I cintu conga icingamwazwa ukumanya icumi ukuombelapo pa mauyo yano mwimika.

8, 9. (a) I vyani vimwi vino yamwi yasoolola ukuti yasambilile nu kumanya? (b) I visuma ci ivyacitikila yamwi pa mulandu nu kwelenganya pali vimwi vino yakawelenga?

⁸ Yamwi yasoololapo ukusambilila Baibo pa mausoowelo nanti amalyasi aaya muli Baibo, pa vintu vya mpiti, alino na pali vino yalemana na vino sayansi ikalanda. Usoowelo umwi uwazipa sana uno mungatemwa ukusambililapo ukazanwa pa Utandiko 3:15. Pa cikomo kwene cii, a paya usoowelo wakutandikilako pa mausoowelo aingi aya muli Baibo, uukalangilila vino Yeova alaomvya Uwene Wakwe ukulanga ukuti u walinga ukuteeka alino na vino Uwene ulasisyapo ukucula. Icikomo cii, caomvya imivwangile ya unkolanya pali vino Yeova alamala intazi zyonsi izikacuzya antu ukufuma umu Edeni. Uzye mungaomvya inzila ci pa kusambilila ilembelo lya Utandiko 3:15? Inzila yonga u kulemba musilwa wa nsita. Limwi mungalemba pa musilwa kwene uwo amalembelo aakalanga vino Leza wasokololanga panono panono antu na mapekanyo ivyalumbulwa umu cikomo cii na vino mungasininkizya ukuti usoowelo uu ulafikiliziwa. Lino mukusambilila pa malembelo nu kulola vino yalemana, mulalola ukuti “umupasi wamuzilo” u walenzile ukuti ya kasema na ya kalemba yakwe Baibo yalembe amausoowelo kwene yaa—2 Pet. 1:21.

⁹ Umwina aakaikala uku Germany walemvile ati: “Ibuku lyonga na lyonga ilyaya muli Baibo likalanda vimwi pa Wene. Vikwene avino caya nanti icakuti kwali aonsi apusane pusane 40 alemvile Baibo. Nupya aingi yaali nu umi pa nsita izipusane pusane nupya yatamanyine.” Nkazi aakaikala uku Australia uvwile ningo sana lino wasambilile umu Lupungu Lwa Kusambililamo lwakwe Dizemba 15, 2013, ulwalondolwile ningo sana upiliulo wa Ucilo. Ukuzevya kwa wanda uwa uiyele kwalemana sana na mazwi aya pi lembelo lya Utandiko 3:15 alino nu kwiza kwakwe Mesiya. Watiile: “Isambililo  lii lyangazwile ukumanya usuma wakwe Yeova. Pakuti umuntu aelenganye usoowelo uuwa uwa pa Ucilo uwapekanyiziwe uku ina Izlaeli na pali vino wali nu kufikiliziwa muli Yesu vyanzanzizye. Natalanga inta ukuvwa ntandika ukwelenganya pali vino uwanda wa Ucilo wacindime sana!” U mulandu ci uno nkazi uvwilile vivyo? Welenginye sana pali vino wawelenzile nu kumanya alino nu kuvwikisya vino wawelenganga. Na cii calenzile ukuti utailo wakwe uye ukome nupya wapalime sana kuli Yeova.—Mate. 13:23.

10. Uzye ucisinka wakwe yakalemba yakwe Baibo ukakomya uli utailo witu?

¹⁰ Na cuze icingakomya utailo witu u kusipa na ucisinka uno aonsi alembanga Baibo yakweti. Ya kalemba aliko pa nsita iya yalembanga sile ivisuma pali vino uluko na ene yao yacitanga. Lelo yakasema yakwe Yeova yene lyonsi yalandanga icisinka. Yatalandanga sile pa visuma vino antu na ene yao yacitanga lelo yalandanga na pali vino yaluvyanyanga. (2 Mila. 16:9, 10; 24:18-22) Nupya yalandanga na pali vino aeneco yaluvyanyanga alino na aomvi yakwe Leza yauze. (2 Sam. 12:1-14; Mako 14:50) Umwina umwi uwacance aakaikala uku Britain watiile: “Ucisinka wa musango uwo utaseeka. Na cii cikalenga tusininkizye ukuti umu cumi Baibo yafuma kuli Yeova.”

11. Uzye ivisinte vya muli Baibo vikatulenga uli ukusininkizya ukuti Baibo yafuma kuli Leza?

¹¹ Pa mulandu ni visinte ivisuma ivyaya muli Baibo cikalenga antu yasininkizye ukuti yafuma kuli Leza. (Welengini Masamu 19:7-11.) Nkazi umwi uwacance aakaikala uku Japan walanzile ati: “Swensi pa ng’anda ndi twakonka vino Baibo ikalanda tukaya sana ni nsansa. Pakaya umutende, tukaombela pamwi, nupya tukatemwana.” Ivisinte vya muli Baibo vikatucingilila ku visambilizyo vya ufi nu ku vintu vyuze ivikalenga antu ukuya azya. (Masa. 115:3-8) Uzye vino antu yamwi yakalanda ukuti kutaya Leza vikalenga antu ukuya uli? Ivisambilizyo vya musango uu alino ni vyakuti ivintu vyasangwike sile vikalenga antu yalola iviumbwa vimwi ngati a ka leza nu kukapeela umucinzi uno ulinzile ukuya sile kuli Yeova. Antu yamwi yakati antu yangaitungulula ningo aineco. Fwandi yatataila ukuti ivintu vilazipa uku nkoleelo.—Masa. 146:3, 4.

12, 13. Iinzila ci isuma ino tungaomvya lino tukulanzyanya na yano tukasambilila nayo, ya kasambilizya alino na yauze pali Baibo?

¹² Uzye mungacita uli pakuti mwalanzyanya ningo na yauze pa uumbo na pali Baibo? Icakutandikilako, mutalinzile ukwelenganya ukuti mwatimumanya vino yauze yazumilamo. Antu yamwi yakalanda ukuti yazumila ukuti ivintu vyasangwike sile, nomba yazumila nu kuti Leza akuno waya. Yakaelenganya ukuti pa kuumba ivintu Leza walenzile sile ukuti visanguke. Yauze nayo yakati yazumila ukuti ivintu vyasangwike sile pa mulandu wakuti ndi cakuti vitali ivya cumi nga yasisambilizya ivintu vivyo uku sukulu. Yamwi nayo yaata ukuzumila muli Leza pa mulandu ni vintu vimwi ivyacitike kuno yakapepa. Fwandi lino mukulanzyanya na umwi pali vino umi watandike, cikalondekwa mutala muzya amauzyo. Mwalondelezya pakuti mumanye vino umuntu wiyo wazumilamo. Ndi cakuti mukulanzyanya ningo nu muntu wiyo nupya mukulondesya ukuvwa lino akulanda, nawe alalonda ukuvwa.—Tito 3:2.

¹³ Ndi cakuti umwi akuloleka ukuti akupaazya vino mwazumila pa uumbo, mungamuuzya amauzyo yamwi ukuti alondolole. Mungamunena alondolole vino umi watandike ukwaula Kaumba. Pakuti iciumbwa cakutandikilako citwalilile ukuyako, cilinzile ukuvyala na vyuze ivikoline naco. Uwasambilila vyakwe sayansi watiile, “Pa vintu ivikalondekwa pakuti icaumi ciyeko palinzile ukuya (1) ivikacingilila inkanda, (2) ivikalenga cikwate amaka nu kuyaomvya, (3) ivyeo pa milolekele ni mikulile, alino (4) ivikalenga ivyeo vivyo vikopololwe.” Nupya watiile: “Aingi yakazunguka na kuli vino utuntu twa umi utunono sile twaya.”

14. Mungacita uli ndi cakuti mukuyuvwa ukuti mutaipekinye ningo ukulanzyanya na umwi pa kusanguka kwa vintu alino na pa uumbo?

 ¹⁴ Ndi cakuti mukulola ukuti mutaipekinye ukulanzyanya na umwi pa kusanguka kwa vintu alino na pa uumbo, mungaomvya amazwi yano Paulo waomvizye. Walemvile ati: “Cila ng’anda ikakuulwa nu muntu umwi, nga Leza aliwe uwakuula vintu vyonsi.” (Ayeb. 3:4) Ukuomvya amazwi yayo kungamwavwa sana nupya kungalenga muombe ningo. Utuntu tunono utwapangwa tungalanga vino uwatupanzile wakwatisya amano. Mungaomvya ulupapulo luze ulusuma ulungamwazwa. Nkazi umwi waomvizye utubuku tutu twili tuno twatitulandapo mpiti lino walanzyanyanga nu mulumendo umwi uwatiile atazumila ukuti Leza akuno waya nu kuti wazumila ukuti ivintu vyasangwike sile. Lino papisile umulungu na manda, umulumendo wiyo watiile, “Nazumila lyene ukuti Leza akuno waya.” Na cii calenzile ukuti isambililo lya Baibo litandike, lyene ndakai umulumendo wiyo umwina.

15, 16. I vyani vino mulinzile ukucita lino mutatala mwalondolwela umwi vino Baibo ikalanda, nupya i vyani vino mulinzile ukwiusya lyonsi?

¹⁵ Mungaomvya ni visinte ivili vimwi lino mukulanzyanya nu muntu aakatwisika Baibo. Mulinzile ukulondelezya vino umuntu wiyo wazumilamo alino nu kumanya amalyasi yano umuntu wiyo akalondesya ukuvwa. (Mapi. 18:13) Ndi cakuti akauvwa ningo amalyasi aakalanda pali vyakwe sayansi, alaalondesya ukuvwa ndi cakuti mwalanda pa visinka vimwi vino Baibo yalanda vino na ya sayansi yalandapo. Antu yauze yamwi yakauvwa ningo malyasi aakalanda pa vya mpiti, fwandi mungalanda pa malyasi ampiti alembwa muli Baibo nu kuyalanga vino Baibo yalanzile pa malyasi yayo ala kucili imyaka iingi pakuti vicitike. Yamwi yene yangatemwa ukuvwa vino mukulanda ndi cakuti mwayalanga vimwi nu kuleka yamanye vino Baibo ikasenula umi, wa Malyasi yano Yesu walanzile pa Mwamba.

¹⁶ Mwaiusya ukuti tusilonda ukupazyanya na antu, lelo tukalonda ukuti yauvwa nu kusambilila vino Baibo ikalanda. Fwandi mwalonda ukuvwa lino yakulanda. Mwauzya amauzyo asuma nupya alinge, lyene mwaya aicefye, nupya amucinzi maka maka lino mukulanda na aikolo. Cilalenga ukuti yalondesya ukuvwa vino mukulanda. Nupya yalalola ukuti mwelenganyapo sana pali vino mwazumila nanti icakuti mwemwe yance. Vii avino ance aingi yakavilwa ukucita. Fwandi mulinzile ukulaiusya ukuti ndi cakuti umuntu akulonda ukuti mwapazyanya nanti akutumfya vino mwazumilamo mutalinzile ukwasuka muntu wiyo.—Mapi. 26:4.

17, 18. (a) I cani cingamwazwa ukumanya sana vino Baibo ikalanda? (b) Iuzyo ci lino tulalanzyanya umu cipande icilondelilepo?

¹⁷ Mungamanya ivingi vino Baibo ikalanda, nomba kuli ivingi vino mulinzile ukusambilila pakuti utailo winu ukome. Fwandi mwalondelezya sana ivyeo umwi Zwi Lyakwe Leza, wakwe vino mungalondesya ivyuma ivyafiswa. (Mapi. 2:3-6) Mwaomvya ningo iviombelo vino twakwata, ivili wakwe Watchtower Library pa DVD, Watchtower ONLINE LIBRARY, alino ni ibuku lya mu Ciyemba ilyakuti Icisontelelo ca Mpapulo sha Watch Tower ni lyakuti Ibuku Lya Kwazwa Inte Zyakwe Yeova Ukulondelezya Ivyeo. Nupya mulinzile ukwimika uyo wa kuwelenga Baibo yonsi. Mungezya ukumala Baibo pa myezi sile 12. Baibo ikakomya sana utailo witu. Umwangalizi umwi wiwisye ivyacitike lino wali umwance, watiile: “Icintu cimwi icangazwile ukumanya ukuti Baibo Iizwi Lyakwe Leza, u kuwelengamo lyonsi. Amalyasi yano nasambilile lino nali umwance aya muli Baibo izile yatandika ukuya nu upiliulo kuli nene. Nupya calenzile ukuti ntandike ukulondesya ukulunduluka muli vyakwe Leza.”

¹⁸ Mwe ya vyazi mwemwe mungazwa sana ana inu ukulunduluka muli vyakwe Leza. Mungacita uli pakuti mwazwe ana inu ukuya nu utailo ukome? Icipande icilondelilepo cilalanda pa mulandu uu.