1. Uzye ukaitemwe uwaya umu nsi ii ungalenga tuye uli nanti icakuti twaicefya?

U MULANDU ci uno cikatutalila sana ukuomvya vino tukasambilila umwi Zwi Lyakwe Leza? Umulandu onga u wakuti, pakuti tucite ivintu ivyololoke tulinzile ukuicefya. Umu “manda” yaa akusyalikizya, tukaikala na antu ‘aaitemwa, aatemwisya impiya, acilumba, aakaituumika, nupya ‘aasiikanya.’ (2 Tim. 3:1-3) Ndi cakuti kuno tukaikala antu yakalanda pa yantu aaya na ukaitemwe nupya ivya musango uwo vikacitika sana, umuomvi wakwe Leza angapata imiyele iyo nomba angakumbwa ivikafuma umu miyele kwene iiyo. (Masa. 37:1; 73:3) Umwi angaelenganya nu kuti: ‘Uzye cili sile ningo ukusumba mano kuli vino vingazipila yauze’ ukucila ivinganzipila? Uzye antu yangatwalilila ukuncindika ndi cakuti naicefya wa mwana “munono”?’ (Luka 9:48) Ndi cakuti tukukolanya antu amu nsi ii aaya na ukaitemwe tungonona ucuza witu na Ina Klistu yanji umu cilongano nu kuyononela sile izina. Nomba ivintu vikatuzipila ndi tukusambilila nu kukolanya antu aalembwa muli Baibo aali ni miyele isuma.

2. Uzye ukumanya vino antu yakwe Leza autailo yacisile kungatwazwa uli?

² Ndi cakuti tukulonda twakolanya antu aali sana nu utailo, tulinzile ukumanya vino yaacisile ivyalenzile kuti ivintu viyazipile. Uzye yacisile uli pakuti yaye ya cuza yakwe Leza, ukutemwikwa sana kuli aliwe, nu kukwata amaka yakucita ukulonda kwakwe? Ukuisambilizya pakuti twakolanya antu yayo kwacindama sana.

3, 4. (a) Iinzila ci zino Leza akaomvya pa kutusambilizya? (b) U mulandu ci uno tungalandila ukuti vino Leza akatusambilizya vyacila pa kumanya sile ivyeo?

³ Tukasambilila ivintu ivisuma ivya kutwazwa ukuomvya Baibo, impapulo zitu, amawebusaiti itu, JW Broadcasting, ukulongana alino na maukongano. Nomba ukulingana na mazwi yakwe Yesu aaya pali Yoane 4:34, vino Leza akatusambilizya vyacila pa kumanya sile ivyeo ivisuma. I vyani vyuze ivikalondekwa? Yesu watiile: “Cakulya cane, u kucita ukulonda kwakwe wino uwantumile, nu kumalila milimo yakwe ino wampeela kuti ncite.”

⁴ Yesu wene walolanga vino Leza akatusambilizya ukuti mwaya nu kucita vino Leza akatunena. U mu nzila ci muno vii vyayela wa vyakulya? Wakwe vino imiili itu ikalondekwa ivyakulya pakuti iye ningo, imyenzo itu ikaya ningo nupya tukaya nu utailo ukome muli vino Leza watulaya ukuti kulaya umi wa pe lino tukucita ukulonda kwakwe. I miku inga ino mwayapo umu kukomaana kwa mu mulimo wa kusimikila ala musikuvwa ningo nomba lino mwinuka imuvwa ningo sana nu kukwata amaka?

5. Uusuma ci uwaya umu kuomvya mano?

⁵ Ukuomvya vino Leza akatusambilizya ali mano kwene. (Masa. 107:43) Ukuombesya pakuti tuye na mano i cintu icisuma sana. “Patangepaye nanti cimwi icingalingana na mano. . . . Amano yakoline wa muti uno ukapeela umi kuli yao akayazengela, yao akalemelela kweneko ali yano amano yakalenga ukuti yaikala ningo.” (Mapi. 3:13-18) Yesu walanzile ukuti: ‘Ndakai mwati mumanya vintu vii, nga mukuvicita mulaya ni nsansa.’ (Yoa. 13:17) Ukuvwila vino Yesu wasambilizyanga, kwali nu kulenga asambi yakwe ukutwalilila ukuya ni nsansa. Yatapokeelile vyonsi vino Yesu wayasambilizyanga nu kutandika ukukolanya vino wacitanga pa muku onga sile. Yatandike ukuviomvya umu umi wao onsi.

6. U mulandu ci uno tulinzile ukutwalilila ukuomvya amano?

⁶ Ukutwalilila ukuomvya vino twamanya ukuti i vyacumi, kwacindama na ndakai kwene. Lekini tulangilile. Nanti icakuti makanika watakwata iviombelo ni vintu vyuze ivyakuomvya, alino watamanya nu mulimo, ivintu vivyo vitanga vimwazwe ndi cakuti ataviomvizye. Ndi cakuti waombapo umulimo wakwe umakanika mpiti nu kumanya ivingi pa mulimo uwo, alinzile ukutwalilila ukuomvya vino wasambiliile pakuti atwalilile ukuomba ningo. Vikwene avino cingaya na kuli sweswe, tungaipakizya pa nsita inono pa mulandu nu kuomvya vino twawelenga muli Baibo. Nomba tungatwalilila ukuya ni nsansa ndi tukuicefya nu kuomvya cila wanda vino Yeova watunena.

7. I vyani vino tulinzile ukucita ku malyasi aya muli Baibo pakuti tuye na mano?

⁷ Lekini tulande pa nzila zimwi muno ukuicefya kwitu kungeziwa na pali vino aomvi ya utailo aliko mpiti yacimvizye amezyo aali wakwe yaa. Pakuti umuntu akome muli ukapepa atalinzile sile ukuwelenga ivyeo. Elenganyini pali vino mungaomvya ivyeo vivyo pa lwinu, lyene citini vivyo kwene ukwaula ukusumba insita.

8, 9. Uzye ivyacitiike ivyalembwa pali Milimo 14:8-15 vikalanga uli vino umutumwa Paulo waicefizye? (Lolini cikope ca kutandikilako.)

⁸ Leza “akalonda umuntu wensi kuti atuulwe nu kumanya cumi.” (1 Tim. 2:4) Uzye mukalola uli antu apusanepusane aatatala yasambilila icumi? Nanti cakuti umutumwa Paulo walondanga antu umu mang’anda ya mapepo aamanyilepo vimwi pali Leza, ataasumvile sile mano uku Yayuda. Vino antu apepanga tuleza twaufi yacisile vyali nu kulanga ndi cakuti Paulo wali muicefye nanti foo.

⁹ Pa lwendo lwakwe Paulo ulwa umisyonali ulwa kutandikilapo, aina Likoniya yelenginye ukuti Paulo na Banaba yali antu aiyele, akoline na tuleza twaufi tuno yapepanga, kulikuti Zeusi na Helemesi. Uzye Paulo na Banaba yatandike ukulondesya ukumanyikwa? Uzye lyene yaali nu kupuuza uku kuzunyiwa kuno yapisilemo umu misumba iili ino yafumileko? Uzye yelenginye ukuti vino antu yacisile vyali nu kulenga yapokelele ilandwe lisuma? Awe foo! Yataasumvile ni nsita, yalepwile ivya kuzwala vyao ala ni umba likulolako, alino iyapunda ukuti: “Uzye pacani mukucita cii mwe antu? Swemo sweswe antunze sile wakwe vino muli!”—Mili. 14:8-15.

10. Aemwi muno Paulo na Banaba yalozizye lino yalanzile ukuti yali sile icilicimwi na ina Likoniya?

¹⁰ Pa kulanga ukuti yataali amalilike, Paulo na Banaba yatalandanga ukuti imipepele yao yakoline ni mipepele yaufi iya yantu yaaya. Uzye umulimo uno Paulo na Banaba yaombanga uwa umisyonali, utaali umulimo uiyele uno Leza wayapeezile? (Milimo 13:2) Uzye yataapasilwe nu mupasi wa muzilo nu kukwata upaalilo usuma sana? Ee vikwene avino cali. Nomba Paulo na Banaba yamanyile ukuti aina Likoniya yali nu kupokelela amasyuko wakwe yano yene yaakweti ndi cakuti yapokeliile ilandwe lisuma.

11. Uzye tungakolanya uli vino Paulo waicefizye lino tukusimikila?

¹¹ Uzye tungakolanya uli vino Paulo waicefizye? Ica kutandikilako, tulinzile ukutaluka uwezyo wakuleka antu yatupepa pa milimo ino Yeova watwazwa ukuomba. Swensi kwene cila muntu tulinzile ukuyuzya ituti: ‘Uzye nkalola uli antu yano nkasimikila? Uzye limwi ningaelenganya iviipe pa yantu yamwi wakwe vino antu aingi yakalola antu yayo kuno twikala?’ Usuma u wakuti, ya Nte Yakwe Yeova umu nsi yonsi yakalondelezya nu kumanya vino antu yaaya umu vifulo vino yakaombelamo pakuti yamanye ndi cakuti kucili antu na yauze aangapokelela ilandwe lisuma. Insita zimwi, cingalondekwa ukusambilila indimi ni ntambi zya yantu yano yamwi yakapatulula. Ya Nte aakusimikila uku yantu ya musango uwo yatalinzile ukuilola kwati yacindama ukucila antu yayo. Lelo, yakalonda ukumanya umuntu wenga na wenga pakuti yamufike pa mwenzo lino yakumusimikila ilandwe lya Wene.

12. Uzye Epafula walangizye uli ukuti wasakamalanga sana aina ukwaula ukaitemwe?

¹² Inzila yuze ino tungalangilamo ukuti tukauvwila vino Leza akatusambilizya, u kupepelako yayo yano ‘pamwi naswe twapeelwa utailo ucindame.’ (2 Pet. 1:1) Vikwene avino Epafula wacitanga. Walumbulwa sile imiku itatu muli Baibo, imiku yonsi ii walumbulwa umu mabuku ya muzilo yano Paulo walemvile. Lino Paulo wanyefilwe umu ng’anda ya minyololo uku Loma, walembiile aina Klistu aikalanga umu Kolose kalata ukuti Epafula ‘wene wayapepelanga lyonsi na maka.’ (Kolo. 4:12) Epafula wamanyile ningo aina, nupya wayasakamalanga  sana. Nanti icakuti wali pamwi na Paulo “mu ng’anda yaminyololo” wisile amano uku kwazwa yauze muli vyakwe Leza. (Filim. 23) Nupya wacisilepo vimwi. Uzye vino wacisile visilanga ukuti ataali na ukaitemwe? Ukupepelako aomvi yanji yakwe Yeova kukaazwa, sana sana ndi cakuti tukwiusya amazina yao wenga na wenga.—2 Kol. 1:11; Yako. 5:16.

13. Uzye mungaakolanya uli Epafula umu mapepo inu?

¹³ Mwaelenganya pali yano mungalumbula mazina lino mukuyapepelako. Wakwe vino Epafula wacitanga, aina na ya nkazi yakapepelako yano yaya nayo umu vilongano alino ni ndupwa izyakwata imilimo icindame sana nanti izyakwata intazi nanti amezyo aingi. Aingi yakapepelako yano amazina yao yalembwa pa jw.org umu cipande ca kuti: “Ya Nte Aanyepwa pa Mulandu nu Utailo Wao.” (Mulole pakuti NEWSROOM > LEGAL DEVELOPMENTS.) Nupya cikazipa ndi tukwiusya yano yafwilwa, yayo apuswike likwene uku mazanzo ni nkondo, na yano yakuzizimizya pa mulandu nu kuulizya impiya. I cumi cumi kwaya ina na ya nkazi aingi aakalondekwa ukuti twayapepelako pakuti ivintu vingayazipila. Ndi tukupepelako amusango uwo, tukalanga ukuti tusikulonda sile kuti ivintu vyazipila sile sweswe, lelo tukalonda vizipila na yauze. (Filipi 2:4) Yeova akauvwa mapepo ya musango uwo.

14. Uzye tungakolanya uli Yeova muli vino akakutika kuli vino yauze yakalanda?

¹⁴ Cuze icikalanga vino twaicefya u kuitemelwa ukuvwa vino yauze yakutunena. Pali Yakobo 1:19 pakalanda ukuti tulinzile “kuuvwa zuwa.” Yeova ali wino tulinzile ukukolanya pakuti twacita vii. (Utan. 18:32; Yoswa 10:14) Lolini vino tungasambililako ku kulanzyanya ukwalembwa pali Kufuma 32:11-14. (Welengini.) Nanti icakuti Yeova atalondanga ukuti Mose alande ivya kucita, wamupeezile isyuko ilya kulondolola vino wayuvwanga. U muntu ci angakutika kuli vino umwi akumunena nu kuomvya vino walanda ndi cakuti umuntu wiyo wamanyikwa ukuti imyelenganyizizye yakwe insita zimwi isiya ningo? Nomba Yeova wene akauvwa ala watateeka nu mwenzo uku yantunze autailo aakapepa kuli aliwe.

15. Uzye tungacindika uli yauze wakwe vino Yeova akacita?

¹⁵ Swensi kwene cila muntu cingazipa tuyuzye tuti: ‘Ndi cakuti Yeova anginama nu kwazwa antu alino nu kukutika kuli aliyo wakwe vino wakutiike kuli Abulaamu, Lakeli, Mose, Yoswa, Manowa, Eliya, na Hezekiya, uzye ntalinzile ukwezya na maka pakuti nacindika aina yonsi, ukuvwa kuli vino yakulanda, nu kuomvya vino yalanda? Uzye kuli umwi umu cilongano cino nayamo nanti umu lupwa lwane wino ndinzile ukwika mano kuli vino akulanda? I vyani vino ndinzile ukucitapo? I vyani vino ndacitapo uku nkoleelo?’—Utan. 30:6; Yakapi. 13:9; 1 Yamw. 17:22; 2 Mila. 30:20.

16. Uzye Davidi wacisile uli lino Syimei wamusosizye?

¹⁶ Ukuicefya nupya kukatwazwa ukuti twaikaanya ndi yamwi yatusosya. (Efes. 4:2) Pali 2 Samueli 16:5-13 paya ilyasi lisuma sana lino tungasambililako pali vii. (Welengini.) Davidi na aomvi yakwe yazizimizye lino Syimei lupwa wa Mwene Saulo wayatusile nu kuyazanza. Davidi wazizimizye intazi ii nanti icakuti wakweti amaka ya kucitapo vimwi. Uzye Davidi wafumizye kwi amaka pakuti acimvye intazi ii? Tukamanya kuno wazanyile uwazwilizyo ndi twawelenga Masamu 3.

17. I cani icalenzile Davidi ukuikaanya, nupya tungamukolanya uli?

¹⁷ Amazwi yakutandikilako aakalondolola ivyaya muli Masamu 3 yakalanga ukuti Davidi  u walemvile Masamu yaa ala “akuutuka Abusalomu.” Mu vikomo 1 na 2 mwaya amazwi akauvwana ni vyalondololwa muli 2 Samueli cipande 16. Lyene pa Masamu 3:4 pakalanda pali vino Davidi wataile sana Yeova. Pakati: ‘Nalaizya kuli Yeova ni izwi ilisanzuke, nawe wanjasuka pa mwamba wakwe uwa muzilo.’ Naswe kwene tungapepa ndi twazanzwa. Lyene Yeova waswike ipepo lyakwe Davidi nu kumupeela umupasi wakwe uwa muzilo nupya naswe kwene ungatwazwa ukuzizimizya. Uzye mungelenganya pali vimwi ivingalondekwa ukuti muikaanye nanti ukuitemelwa ukwelela umwi uwamupata ukwaula umulandu? Uzye mwataila ukuti Yeova akalola ivikamucuzya nu kumupolelela?

18. I visuma ci ivilatucitikila ndi cakuti tukuomvya vino Leza akatusambilizya?

¹⁸ Ukucita vino twamanya ukuti ali vilungame kukalenga Leza ukutupaala. Ali mulandu uno pa Mapinda 4:7 pakalandila ukuti: ‘Amano cili cintu cicindame sana’! Nanti icakuti ukumanya u kukalenga umuntu ukukwata mano, umuntu akalanga ukuti wakwata amano muli vino akapingulapo pa vintu ukucila sile ukumanya vimwi. Nanti sile u tunyelele kwene tukalanga ukuti twaya na mano. Utunyelele tukalanga ukuti twakwata amano pano tukapekanyizizya limwi ivyakulya icisanya. (Mapi. 30:24, 25) Klistu “amano yakwe Leza,” lyonsi akacita ivintu ivikazanzya Izi. (1 Kol. 1:24; Yoa. 8:29) Leza wamanya upusano uwaya pa kusoolola ningo alino nu kucitapo vimwi pali vino umwi wasoolola. Nupya akalambula yayo akalanga ukuti yaicefya nupya yakazizimizya alino nu kucita vino yamanya ukuti i vilungame. (Welengini Mateo 7:21-23.) Fwandi, mwaezya na maka ukucita ivingalanga ukuti mwaicefya sana pakuti lyonsi mwauvwana na yauze. Ukuomvya vino twamanya ukuti i vilungame kukasenda insita nu kuteeka umwenzo, nomba ukucita vivyo kukalanga ukuicefya ukungalenga umwi ukuya ni nsansa ndakai nu kwizaikala vivyo kwene amanda pe.