1, 2. (a) Ukupusanako na antunze akwata amaka, uzye Yeova akaomba uli na antu yakwe? (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

YA KATEEKA aakwata maka ilingi yakaya nu mutitikizya uku yantu yano yakateeka. (Mate. 20:25; Kasa. 8:9) Yeova wene wapusanako sana! Nanti i cakuti wakwatisya maka, akalangulukilako antu atamalilika. Waya nu luse nupya akasakamala antu. Akalanga umucinzi pali vino tukayuvwa nupya akaika sana mano kuli vino tukalondekwa. Asilonda ukuti twacita vino tutanga tukwanisye pano “wamanya ukuti swemo sweswe lukungu sile.”—Masa. 103:13, 14.

² Muli Baibo mwaya amalyasi aingi akalanda pali vino Yeova akalangulukilako aomvi yakwe. Lekini tulande pa malyasi yatatu. Tumatandikilapo ukulanda pali vino Leza walangulukileko umulumendo Samueli pa kufisya amazwi yano wamunenyile kuli Simapepo Mukalamba Eli; lyene tumalanda na pali vino Yeova wateekile lino Mose wakanyile ukuti atanga akwanisye ukuya intunguluzi ya ina Izlaeli; tumaiza tulande na pali cakwe citatu, kuli kuti vino Leza watungulwile aina Izlaeli ukufuma umu Eguputo. Lino tukupituluka umu malyasi yaa, lekini tulole  vino yakutusambilizya pali Yeova nu kulola vino tungaomvya vino tumasambilila.

3. I cintu ci icakuzungusya icacitikiile Samueli uwanda umwi usiku, nupya cii cikalenga kuti paye mauzyo ci? (Lolini cikope ca kutandikilako.)

³ Samueli watandike ‘ukutumikila Yeova’ api tenti lya kupepelamo ala umwance sana. (1 Sam. 3:1) Uwanda umwi usiku ala Samueli watalaala, icintu cimwi icakuzungusya cacitiike. * (Welengini 1 Samueli 3:2-10.) Uvwile umwi akumwama. Welenginye ukuti Eli Simapepo Mukalamba u wamwamanga, nupya waile kuli aliwe nu kulanda ati: “Anene mukwai, nemuno mwatimwama.” Eli wakanyile ukuti asi aliwe wamwamanga. Lino cii cacitiike maila na yauze yaili, Eli wilwike ukuti Leza aliwe wamanga Samueli. Fwandi wanenyile umulumendo ukuti aasuke, nupya Samueli uvwilile. U mulandu ci uno Yeova ataimanyisizye pa muku wa kutandikilako ukupitila umu mungeli wino watumile kuli Samueli? Baibo italaandapo, nomba ukulingana na vino ivintu vyacitiike, cikaloleka ukuti Yeova walangulukileko Samueli. Uzye wacisile uli vivyo?

4, 5. (a) Uzye Samueli wacisile uli pa mulimo uno Leza wamupeezile, nupya ivintu vizile iviya uli uwanda uwalondilepo akatondo? (b) Uzye ilyasi lii likatusambilizya vyani pali Yeova?

⁴ Welengini 1 Samueli 3:11-18. Yeova wapeezile isunde lyakuti ana yalinzile ukucindika akoloci, sana sana aakweti amaka yakutungulula. (Kufu. 22:28; Levi 19:32) Fwandi citaali icangupale uku mulumendo Samueli ukuya kuli Eli katondotondo ala watasipa nu kumunena upinguzi wakwe Leza utale sana. Ilyasi likatuneena ukuti Samueli “wene wali ni ntete zyakunena Eli ivya pa mulandu ni cilolwa.” Nomba, Eli wanenyile Samueli ukuti alondolole. Leza walenzile Eli asininkizye ukuti Leza uwamanga Samueli. Wamunenyile ukuti: ‘Utezya umfise nanti cimwi pali vino Leza watakunena.’ Acino Samueli “amunena vyonsi.”

⁵ Amazwi yano Samueli wanenyile Eli yatamuzungwisye. Yakauvwana na mazwi ya “muntu wakwe Leza” aatalumbulwa uwatandikilepo ukulanda na Eli. (1 Sam. 2:27-36) Ilyasi lii likatulanga mano yano Yeova wakwata na vino akalangulukilako.

6. I vyani vino tungasambilila kuli vino Leza wazwilizye umulumendo Samueli?

⁶ Uzye mwemwe yacance? Ndi cakuti avino cili, ilyasi ilikalanda pa mulumendo Samueli likalanga ukuti Yeova akamanya intazi zino mukakwata na vino mukayuvwa. Limwi mukauvwa insonyi nupya cikamutalila ukusimikila aikolo ilandwe lya Wene nanti limwi cikamutalila sana ukuya apusaneko uku yance yauzo. Mwaiusya ukuti Yeova akalonda ukumwazwa. Fwandi mwapepa kuli aliwe. (Masa. 62:8) Mwaelenganya pa malyasi a yance wakwe likwene ilikalanda pali Samueli. Nupya mwalanzyanya na Ina Klistu yauzo, kuli kuti aikolo nanti ance yano yacimvya intazi wakwe zino mukupitamo ndakai. I cumi cumi, yangamunena pali vino Yeova wayazwilizye, limwi umu nzila zino yatenekelanga.

7, 8. Uzye Yeova walangulukileko uli Mose umu nzila iyiyele?

⁷ Lino Mose wali ni myaka 80, Yeova wamupeezile umulimo ukome sana. Mose wali nu kuya kulula aina Izlaeli umu uzya ukufuma umu Eguputo. (Kufu. 3:10) Vino waomvile umulimo wa ukacema pa myaka 40 umu Mpanga ya Midyani, wazungwike sana lino wapeezilwe umulimo uu.  Walanzile ati: “Nga nene weni! Uzye icitonte kuti ningaya kuli Falao imunene aleke mfumye aina Izlaeli mu Eguputo?” Lelo Leza amunena ati, “Ndaya nawe.” (Kufu. 3:11, 12) Nupya wamulavile ukuti: Aikolo ya mu Izlaeli ‘yaluvwa cino ulayanena.’ Nomba Mose uzizye ati: ‘Nga ndi yakana ukuvwa vino ndayanena?’ (Kufu. 3:18; 4:1) Lino Mose uzizye icuzyo cii, wapazizye Leza! Nomba Yeova wateesile umwenzo. Nupya wacitiile Mose na vyuze. Wapeezile Mose amaka ya kucita ivizungusyo, ali muntu wa kutandikilako uwapeezilwe amaka ya musango uu.—Kufu. 4:2-9, 21.

⁸ Nupya kwene Mose wezizye ukuipokolola, anena Leza ukuti atamanyile ukuvwanga. Leza wamwaswike ati: “Ndalenga kuti uvwange nupya ndakunena ivyakuvwanga.” Uzye lyene Mose wazumile? Awe cumi, pano walenzile kuli Leza ukuti atume muze. Cii calenzile kuti Yeova asoke. Nomba atatiile ukumusumbako mano. Lelo, Leza wacisile na vyuze ivyalangiliile ukuti walangulukileko Mose, wasonsile Aaloni ukuti aliwe amuvwangilako.—Kufu. 4:10-16.

9. Uzye vino Yeova walangulukileko Mose nu kumuteekela umwenzo vyazwilizye uli Mose umu mulimo uno wapeezilwe?

⁹ Uzye ilyasi lii likatusambilizya vyani pali Yeova? Vino a Leza wa Maka Yonsi, nga wapatikiizye Mose ukumutontela papokwene sile. Lelo Yeova wateesile umwenzo nu kulanga icikuuku, ateekezya nu muomvi wakwe uwaicefizye. Uzye vino Yeova walangulukileko Mose vyaomvile sile ningo? Ee vyaomvile ningo sana! Mose wizile aya intunguluzi isuma sana, nupya wezyanga ukulangulukilako yauze alino nu kufuuka sana wakwe vino Yeova wacitanga kuli aliwe.—Mpe. 12:3.

10. Uzye ivintu vilatuzipila uli ndi cakuti tukukolanya vino Yeova akalangulukilako antu?

¹⁰ Vino tungasambililako: Uzye mwemwe ya iya, umuvyazi, nanti eluda umu cilongano? Ndi cakuti avino cili, mwakwatako amaka yamwi. Fwandi icicindama sana ukuti mwakolanya Yeova lino  mukulangulukilako, ukulanga icikuuku, alino nu kuteeka umwenzo lino mukuomba na yano mukasakamala! (Kolo. 3:19-21; 1 Pet. 5:1-3) Nga mukwezya na maka ukukolanya Yeova, alino na Mose Mukalamba, Yesu Klistu, yauze yatalaamulola ukuti mwaifinya nupya mulaayasansamusya. (Mate. 11:28, 29) Nupya ndi mukucita vii, yauze yalaamukolanya.—Ayeb. 13:7.

11, 12. Lino Yeova watungulwile aina Izlaeli ukufuma umu Eguputo, uzye wayalenzile uli ukuyuvwa ukuti iyacingililwa?

¹¹ Lino aina Izlaeli yafumile umu Eguputo umu 1513 B.C.E., limwi yacizile pali 3 milyoni. Api umba kwene lii pali ana anono, akoloci alino yamwi yalwalililanga nanti ukulemala sile. Ukutungulula iumba lya musango uwo ilikulu cuze kwalondekwanga intunguluzi inguvwikisya antu nu kuyasumbako mano. Yeova wasininkizye ukuti avino wali lino watungulwile iumba lilyo ukupitila muli Mose. Ni cacitiike i cakuti, aina Izlaeli yayuvwile ukuti yali acingililwe lino yafumile umu Eguputo icifulo cino yavyalilwemo.—Masa. 78:52, 53.

¹² Uzye Yeova walenzile uli antu yakwe ukuyuvwa ukuti yali acingililwe? Wayatungulwile ukufuma umu Eguputo umu nzila iteyanyiziwe ningo ala “aipangasye.” (Kufu. 13:18) Ukuteyanyiziwa ningo kwalenzile aina Izlaeli ukumanya ukuti Leza wao u wayatungululanga muli vyonsi. Nupya Yeova walenzile antu yailolele ukuti wali nayo lino ‘wayatungulwilanga ukwi kumbi umu nsita ya musanya, nu mu nsita ya usiku namo wayatungulwilanga uku cimbilimbili ca moto.’ (Masa. 78:14) Umu nzila yuze Yeova walandanga ukuti: “Mutatiina. Indi pamwi namwe nupya namamucingililanga.” I cumi cumi amazwi ya musango uu akuteekezya yalondekwanga zuwazuwa!

13, 14. (a) I vyani vino Yeova wacitiile aina Izlaeli pali Yemba Muyenzu ivyalangilile ukuti wayalangulukilangako? (b) Uzye Yeova walangizye uli amaka yakwe uku ina Eguputo?

¹³ Welengini Kufuma 14:19-22. Elenganyini ukuti namwe akunomuli, uku nkoleelo inu kuli Yemba Muyenzu lyene uku cisila kuli ivita vyakwe Falao. Lyene Leza wacitapo cimwi. Ikumbi lyaswilila uku cisila ca nkambi, nupya aina Eguputo yaya umu mfinzi. Lelo inkambi inu ikulu cuze yene ili umu luswepo! Lyene mwalola Mose wakonzolola ikasa pali yemba nupya umuza uwa maka ukufuma uku ufumondaka watandika ukupunga nu kuyula inzila pa manzi. Lyene mwatandika ukupita ukwaula icimvulunganya pamwi nu lupwa lwinu na antu yonsi alino ni viteekwa. Lyene camupezya mano pano mukupita pa musili ume apasi matipa nupya apakome. Lyene antu yonsi kumwi na yano yakapita panono panono yalamba nu kuya uku lusansa luze lwakwe yemba.

¹⁴ Welengini Kufuma 14:23, 26-30. Lyene Falao uwa cilumba nupya umutumpe wingila pali yemba pamwi ni vita vyakwe ala akumuzinganya pamwi na ina Izlaeli yauzo. Nupya kwene Mose watambalika ikasa lyakwe pali yemba. Lyene pa nsita ii, amanzi atiyapanga iviumba yapona nu kuwela pamwi na maka sana. Falao ni vita vyakwe ivya kutiinya yamwela nu kufwa yonsi pyu!—Kufu. 15:8-10.

15. Uzye ilyasi lii likumusambilizya vyani pali Yeova?

¹⁵ Twalola ukwi lyasi lii ukuti Yeova a Leza aataya ni cimvulunganya, na ci cikalenga twayuvwa ukuti twacingililwa. (1 Kol. 14:33) Nupya Yeova akalanga ukuti a kacema uwaya nu kutemwa aakasakamala ningo antu yakwe. Akayasunga ningo nupya akayacingilila uku yalwani yao. Tukakomeleziwa sana ukumanya vii lino tukupalamila uku mpela ya nsi ii!—Mapi. 1:33.

16. Uzye ukupituluka umu vyeo ivikalanda pali vino Yeova watuuzile aina Izlaeli kungatwazwa uli?

¹⁶ Na ndakai kwene, Yeova akasakamala antu yakwe capamwi yonsi, kuli kuti muli vyonsi kumwi na muli ukapepa. Alatwalilila ukucita vikwene nu mu nsita ya ucuzi ukulu cuze uwatiupalamisya. (Umbw. 7:9, 10) Fwandi antu yakwe Yeova yonsi kuli kuti ance, aikolo, aumi usuma nanti alemale, yatalatiina umu nsita ya ucuzi ukulu cuze. * Yalacita ivipusaneko! Yalaiusya amazwi yano Yesu walanzile akuti: ‘Imililini nu kwinula imitwe inu, pano kutuulwa kwinu kwati kupalama.’ (Luka 21:28) Yalatwalilila ukuya asipe na lino Gogi alayazanza, kuli kuti inko izilaombela pamwi izya maka ukucila na pali Falao. (Ezek. 38:2, 14-16) I cani icilalenga antu yakwe Leza yatwalilile ukuya asipe? Pano yamanya ukuti Yeova asisenuka. Nupya kwene alalangilila ukuti akasakamala antu yakwe nupya a katuula aakalangulukilako.—Eza. 26:3, 20.

17. (a) Uzye amalyasi amuli Baibo aakalanda pali vino Yeova akasakamala antu yakwe yangatwazwa uli? (b) I vyani vino tulasambilila umu cipande icilondelilepo?

¹⁷ Vino twalandapo umu cipande cii a vimwi sile pali vino vikalangilila ukuti Yeova akasakamala, ukutungulula, nu kutuula antu yakwe. Lino mukwelenganya pa malyasi ya musango uu, mwalola nu tuntu utunono utukalanga imiyele yakwe Yeova. Ukucita vivyo kulalenga ukuti mwaelenganya sana pa miyele yakwe Yeova nupya mulamutemwa nu kumutaila sana. Icipande icilondelilepo cilalanda pali vino tungalangulukilako yauze ndi vino Yeova akacita. Tulalanda pali vino tungacita vivyo umu lupwa, umu cilongano ca Ina Klistu, alino nu mu mulimo wa kusimikila.