1. I vyani vino Yesu wanenyile icipondo icali umupipi na aliwe lino wali umupipi nu kufwa? (Luka 23:39-43)

 YESU ni vipondo viili ivyali umupipi na aliwe yacuzile lino yali umupipi nu kufwa. (Luka 23:32, 33) Vipondo vii vyoili vyatumfyanga Yesu fwandi cii cikalangilila ukuti vitali pa yasambi yakwe. (Mate. 27:44; Mako 15:32) Nomba conga pali vyoili cizile icisenuka. Canenyile Yesu ukuti: “Yesu, ukanjiusye lino ulaateeka umu Wene wako.” Yesu waswike ati: “I cumi ilelo nkukunena ukuti, ulaya nani umu Paladaise.” (Belengini Luka 23:39-43.) Kutaya usininkizyo ukalangilila ukuti icipondo cici cazumile ilyasi pa “Wene wa kwi yulu” uno Yesu wasimikilangapo lino wali pano nsi. Nupya Yesu atalanzilepo ukuti umonsi wiya wali nu kuya umu Wene wa kwi yulu. (Mate. 4:17) Yesu walandanga pali Paladaise wa ku nkoleelo. U mulandu ci uno twalandila vivyo?

2. Twamanya uli ukuti icipondo cici cali ica mu luko lwa Ayuda?

² Icipondo cici cifwile cali ica mu luko lwa Ayuda. Icipondo cici canenyile icipondo cuze ukuti: “Uzye usikutiina Leza ukuti naawe kwene watupingulwa icili cimwi nu muntu wii?” (Luka 23:40) Ayuda yapepanga Leza wenga nomba antu amu nko zyuze yapapenga ya Leza aingi. (Kufu. 20:2, 3; 1 Kol. 8:5, 6) Ndi cakuti ivipondo viivi vitali ivya mu luko lya Ayuda icipondo cici ngacuzizye ukuti, “Uzye usitina ya leza?” Nupya Yesu atatumilwe uku amu nko, lelo watumilwe uku “amu luko lwa ina Izlaeli, aaya wa mfwele iziponge.” (Mate. 15:24) Leza wanenyile Aina Izlaeli ukuti wali nu kutuutulula afwe. Icipondo cici icalapiile cifwile camanyile amazwi yaa nupya cifwile camanyile ukuti Yeova wali nu kutuutulula Yesu pakuti akaye Umwene umu Wene wakwe  Leza. Umonsi wii afwile wakweti upaalilo wakuti Leza wali nu kumutuutulula.

3. I vyani limwi vino icipondo celenginye lino Yesu walanzile pali Paladaise? Londololini. (Utandiko 2:15)

³ Pa mulandu wakuti icipondo cici cali ica muluko lwa Ayuda cifwile camanyile ilya si ilyalandanga pali Adam na Eve alino na pali Paladaise ino Yeova wampanzile. Fwandi icipondo camanyile ukuti paladaise ino Yesu walandangapo isuma sana.—Belengini Utandiko 2:15.

4. Uzye mazwi yano Yesu wanenyile cipondo yakalenga twaelenganya pali vyani?

⁴ Amazwi yano Yesu wanenyile icipondo yalinzile ukutulenga twaelenganya pali vino umi ulaya umu paladaise. Tungasambilila ivingi pali vino Paladaise ilaya nga twelenganya pali kateeka wa mutende Umwene Solomoni. Baibo ikalanda ukuti Yesu wakwata amaka ukucila Solomoni, fwandi tukaenekela ukuti Yesu alaombela pamwi na ya kateeka yauze ukukulenga insi iye paladaise. (Mate. 12:42) Amu “mfwele na zyuze” yalinzile ukwika mano kuli vino yalinzile ukucita pakuti yakikale manda pe umu paladaise.—Yoa. 10:16.

5. Uzye mukwelenganya ukuti umi ulaya uli umu paladaise?

⁵ Uzye mukwelenganya ukuti umi ulaya uli umu paladaise? Tuti limwi mukwelenganya pa mpanga isuma, ili wa mpanga ya Edeni. (Utan. 2:7-9) Mungiusya mazwi yakwe kasesema Mika akuti “umuntu ali wensi alaikalila mu mutende apakasi ka mitingi ni misamvu yakwe.” (Mika 4:3, 4) limwi mungiusya ivikomo vimwi ivya muli Baibo ivikalanda ukuti umu paladaise mulaya ivyakulya ivingi. (Masa. 72:16; Eza. 65:21, 22) Fwandi mungelenganya ukuti muli umu mpanga isuma, imwikala pa tebo apali ivyakulya ivisuma sana. Nupya mungelenganya pa cena icisuma ica miti na maluwa. Nupya elenganyini ukuti ya lupwa inu, ivyuza vinu ukuwikako sile na atiyatuutululwa yakuzanga nu kuipakizya ukuya pamwi. Vyonsi vii asi vyakwelenganya sile. Ukwaula nu kutwisika ivintu vii vyonsi ivilacitika. Fwandi umu paladaise tulaipakizya ukucita ivintu ivipusanepusane.

6. I vyani vino tulacita umu Paladaise? (Lolini cikope.)

⁶ Yeova watuumvile pakuti twaipakizya ukuomba imilimo. (Kasa. 2:24) Tulaya apamviwe sana umu Myaka 1,000 Iya Kuteeka Kwakwe Klistu. Yayo alapusuka pa ucuzi ukalamba na antu aingi sana alatuutululwa yalalondekwa ivyakuzwala, ivyakulya, ni ncende apa kwikala. Pakuti tuyazwe umu vintu vyonsi vii tulalondekwa ukuomba imilimo iingi ino tulaipakizya. Wakwe viivi kwene vino Adam na Eva yali nu kulima insi, avino naswe tulaipakizya ukuomba umulimo  wakulenga insi ukuya Paladaise. Elenganyini vino tulaipakizya ukusambillizya antu aingi sana alatuutululwa aatamanya ivingi pali Yeova nu kulonda kwakwe nu kwazwa yayo aaliko lino Yesu atali aize pano nsi ukusambilila ivingi pali vino vyasyazile ivicitika lino yafwa.

7. I vyani vino tungasininkizya, nupya u mulandu ci?

⁷ Tungasininkizya ukuti lino tulaya umu Paladaise, tulaya nu mutende, tulakwata vyonsi vino tukalondekwa nupya ivintu vilapekanyiziwa ningo. U mulandu ci? A pa mulandu wakuti Yeova watulangilila vino umi ulaya lino uwene wakwe ulateeka. Ilyasi lya Mwene Solomoni likatulangilila vino Yeova alacita vivyo.

8. Uzye amazwi yano Umwene Devedi walemvile aya pali Masamu 37:10, 11, 29 yafikiliziwe uli pa cisila ca kuyalemba? (Lolini cipande cakuti “Mauzyo Yano Aakabelenga Yakauzya” icili mu Lupungu kwene luu.)

⁸ Umwene Devedi walemvile pali vino umi wali nu kuya uku nkoleelo ndi cakuti umwene wa mano nupya uwa cisinka watandika ukuteeka. (Belengini Masamu 37:10, 11, 29.) Ilingi tukabelenga Masamu 37:11 lino tukulondolwela antu vino Paladaise ilaya. Kwaya imilandu isuma ikalenga twacita vivyo, pano na Yesu waomvizye amazwi kwene yaa umwi Lyasi Ilya pa Mwamba ku kulangilila vino yali nu kufikiliziwa uku nkoleelo. (Mate. 5:5) Nomba amazwi yakwe Devedi yene yalangililanga na vino umi wali nu kuya ndi cakuti Solomoni watandika ukuteeka. Lino Solomoni wizile aya Umwene uwa Ina Izlaeli antu yakwe Leza yaipakizyanga sana umutende nupya yatulizyanga cimwi umupanga umwali ‘iziya nu uci.’ Leza walanzile ukuti: “Ndi mwalondela amasunde . . . , ndalenga kuti mu mpanga inu muye mutende, nupya mukaalala utulo kwaula koopa nanti umwi.” (Levi 20:24; 26:3, 6) Vyonsi vii vino Yeova walavwile vyatandike ukufikaliziwa lino Solomoni watandike ukuteeka. (1 Mila. 22:9; 29:26-28) Yeova walavile ukuti antu aipe “yatalayapo.” (Masa. 37:10) Fwandi  amazwi aya pali Masamu 37:10, 11, 29 yafikiliziwe mpiti nupya yalafikiliziwa nu ku nkoleelo.

9. I vyani vino namwene wa ku Syeba walanzile pa miteekele yakwe Solomoni?

⁹ Namwene wa ku Syeba uvwile ilyasi ilyalandanga pali vino Aina Izlaeli yali nu mutende nupya yatulizyanga icili consi. Wapisile intamfu itali ukuya uku Yelusalemu pakuti akailolele vino uvwile. (1 Yamw. 10:1) Pa cisila ca kulola vino umwene Solomoni wateekanga namwene watiile: “Vino nuvwile vitafisile na pakasi. . . . Endi, antu yako alongo! Endi, yacilolo yako alongo, yano lyonsi yakaikala pipi na panuli nu kuvwa amano yako.” (1 Yamw. 10:6-8) Nomba uwene wakwe Solomoni ukalangilila sile vino Yeova alacitila antunze lino Yesu alateeka.

10. U mulandu ci uno umwene Yesu walutila umwene Solomoni?

¹⁰ Yesu waluta Solomoni muli vyonsi. Solomoni atamalilike waluvyanyizye amaila aingi nu kuletelela antu yakwe Yeova. Yesu wene wamalilika asiluvyanya. (Luka 1:32; Aeb. 4:14, 15) Yesu watwalilile ukuya uwacisika kuli Yeova nanti cakuti Satana wamwezyanga. Klistu walenga tusininkizye ukuti atalayembuka nanti ukucita icili consi icingalenga ukateeka wakwe ukusuulwa. Waya Umwene musuma wino twakwata.

11. Aaweni alateeka na Yesu?

¹¹ Yesu alaombela pamwi na ya 144,000 ukusakamala antunze nu kufikalizya ukulonda kwakwe Yeova pano nsi. (Kuso. 14:1-3) Antu yaa yazizimizye amezyo aingi ni ntazi izingi lino yali pano nsi, fwandi yalamanya ningo vino antu aalaya pano nsi yapitangamo. U mulimo ci uno ya kateeka yaa yalaomba?

12. U mulimo ci uno Yeova wapeela ya 144,000?

¹² Yesu na ya kateeka yauze yakwata umulimo ukulu uwa kuomba ukucila uno Solomoni wakweti. Umwene Solomoni wasakamalanga antu aingi umu mpanga sile yonga. Lelo yayo alateeka umu Wene Wakwe Leza yalasakamala antu imintapendwa umu nsi yonsi. Yeova wacindika sana ya 144,000 pa kuyapeela umulimo uu.

13. Uzye pa mulimo uno ya kateeka yauze na Yesu yalaomba palaya nu mulimo ci?

¹³ Wakwe Yesu ya 144,000 yalaya aene nupya ya simapepo. (Kuso. 5:10) Lino aina Izlaeli yalondelanga Masunde Yakwe Mose, ya simapepo aazwanga antu ukutwalilila ukuya nu umi usuma nu kupalama kuli Yeova. Masunde yaya yali “wa cinzingwa ca vintu ivisuma iviliza,” fwandi tungati ya kateeka yauze na Yesu yalazwa antu yakwe Leza ukuya nu umi usuma alino nu kupalama kuli Yeova. (Aeb. 10:1) Tutamanya ningo vino aene yaa nupya ya simapepo yalalanzyanya na ateekwa ya Wene uu aalaya pano nsi. Asi mulandu na vino Yeova alatantika, twasininkizya ukuti umu Paladaise iliza yayo aalaya pano nsi yalapokelela utunguluzi uno yalalondekwa.—Kuso. 21:3, 4.

14. U kulemana ci ukwaya pa amu “mfwele na zyuze” alino na pa ina yakwe Klistu apakwe?

¹⁴ Yesu walanzile pali yano yalateeka nawe ukuti “umba linono.” (Luka 12:32) Walanzile na pi umba lyakwe ciili lino wamile ukuti “imfwele na zyuze.” Maumba yaa yaili yakaombela pamwi. (Yoa. 10:16) Maumba yaa yaili yatandika mpiti ukuombela pamwi  nupya yalatwalilila ukuombela pamwi na lino insi ilaya Paladaise. Pa nsita iyo amwi “umba linono” yalaya ukwi yulu nupya amu “mfwele na zyuze” yalakwata upaalilo wa kuipakizya umi wa manda pe pano nsi. Lelo kuli vintu vino amu “mfwele na zyuze” yalinzile ukumanya pakuti yakalinge ukwizaikala umu Paladaise.

15. (a) Uzye amu “mfwele na zyuze” yakaombela uli pamwi na ina yakwe Klistu apakwe? (b) Tungakolanya uli umwina aali umu sitolo? (Lolini cikope.)

¹⁵ Icipondo cici cafwile ala citatala cakwata isyuko lya kulanga ukuti cikataizya pali vino Klistu wacicitiile. Ukupusanako ni cipondo cii swe amu “mfwele na zyuze” twakwata amasyuko aingi ndakai akulangilamo vino tukayuvwa pali Yesu. Wakwe, tukalanga ukuti twamutemwa ukupitila muli vino tukacitila aina yakwe apakwe. Yesu walanzile ukuti alapingula imfwele ukupitila muli vino zikacitila aina yakwe apakwe. (Mate. 25:31-40) Tungazwa aina yakwe Klistu ndi cakuti tuli acincile lino tukuomba umulimo wa kusimikila nu kupanga asambi. (Mate. 28:18-20) Ali mulandu uno tukalondela ukulaomvya ningo amabuku yano tukapokelela akuomvya pa kusambilizya antu Baibo, wakwe ibuku lyakuti Mungaya ni Nsansa Manda Pe. Ndi cakuti mutakwata isambililo uzye mutange mwimike uyo wa kutandika ukutungulula isambililo lyonga nanti ukucilapo?

16. I vyani vino tulinzile ukucita ndakai pakuti tukaye ateekwa umu Wene Wakwe Leza?

¹⁶ Tutalinzile ukuloleela lino Paladaise iliza alino tukaye antu yano Yeova akalonda ukwikala umu Paladaise. Ndakai tulinzile ukuombela pa kuya na ucisinka muli vino tukalanda na vino tukacita alino nu mu wikazi. Nupya tungaya acisinka kuli Yeova, kuli yano twatwalana nayo, alino nu ku Ina Klistu yanji. Ndi cakuti tukuvwila Yeova ndakai umu nsi ii iipe, cilatwangukila ukumuvwila umu Paladaise. Nupya tulinzile ukusambililako imilimo imwi nu kuya ni miyele ikalangilila ukuti tukuipekanya ukwizaikala  umu Paladaise. Lolini icipande icikuti “Uzye Imuipekanya ‘Ukupyana Insi’?” icili umu Lupungu kwene luu.

17. Uzye tulinzile ukutoovoka pa mulandu ni membu zino twacisile mpiti? Londololini.

¹⁷ Tulinzile ukuta ukuyuvwa amulandu pa luyembu ulwipisye luno twacisile mpiti. Ukuya kwene, tutalinzile ukulola ilambo ukuya umwa kubepekezya nga twacita “imembu uku mufulo.” (Aeb. 10:26-31) Nomba tulinzile ukusininkizya ukuti ndi cakuti umu cumi twalapila uku membu zitu izipisye nu kulenga ukuti Yeova na ya eluda yatwazwe nupya twasenuka umu miyele itu, umu cumi alatwelela. (Eza. 55:7; Mili. 3:19) Iusyini amazwi yano Yesu wanenyile Afaliseo akuti: “Ntiiza umu kwama alungame, suka ayembu.” (Mate. 9:13) Ilambo lyakwe Yesu lyalenga twaelelwa imembu zitu zyonsi.

18. I vyani vino mungatemwa ukulanzyanya ni cipondo cino yapopiile pamwi na Yesu?

¹⁸ Elenganyini ukuti muli umu Paladaise mukulanzyanya ni cipondo icalanzyanyanga na Yesu. Ukwaula nu kutwisika mwensi mungataizya api lambo lino Yesu wapeezile. Munguzya icipondo ukuti cimulondolweleko na vyuze pali vino vyacitike lino kwasyazile panono ukuti Yesu afwe na pali vino cayuvwile lino Yesu wacinenyile ukuti tulaya nawe umu Paladaise. Nupya cingamyuzya vino cali ukwikala umu manda ya kusyalikizya umu nsi yakwe Satana. Lilaya isyuko sana ukusambilila Baibo na antu ya musango uu.—Efes. 4:22-24.

19. U mulandu ci uno tungalandila ukuti umi umu Paladaise utalauvwisya icitendwe? (Lolini icikope icili pa nkupo.)

¹⁹ Umi umu Paladaise utalauvwisya icitendwe. Lyonsi tulaya pamwi na antu apusanepusane nu kuomba imilimo ilatuletela insansa. Ni cicindamisye i cakuti cila wanda tulamanyilako ningo Tata witu uwa kwi yulu nu kuipakizya vino alatupeela. Lyonsi tulasambilila ivintu ivingi pali aliwe, nupya tulasambilila ivintu na vyuze ivingi kuli vino waumba. Lino insita ikuya ikupita tulatemelwako sana Leza. Tukataizya sana Yeova na Yesu pa kutupeela ulayo wa kwikala manda pe umu Paladaise.