1. Uzye umulumendo umwi walangilile uli ukuti wataile mu kutuutuluka?

 UMULUMENDO uwi zina lyakuti Matthew walwalanga sana icakuti walondekwanga ukulepulwa pa miku iingi. Lino wali ni myaka 7, wene na ya lupwa yakwes yatambanga JW Broadcasting^® ikayako cila mwezi. Lino puloglamu yayanga mu kusiila yatamvile vidyo ya lwimbo iyalangilillanga antu yakuzengela akutuutululwa. b Lino puloglamu yasizile, Matthew walemile avyazi yakwe makasa alino ayanena ati: “Ya mayo na ya tata mwalola, nani kwene ndi cakuti nafwa ndatuutululwa. Fwandi nga nafwa, mulandola nupya.” Elenganyini pali vino avvyazi yali ni nsansa ukumanya ukuti umwanao wali nu utailo ukome mu kutuutuluka.

2-3. U mulandu ci uno cacindamila ukulaelenganya pa ulayo wa kutuutuluka?

² Cila nsita cingazipa ukulaelenganya pa usesemo ukalanda pa kutuutuluka. (Yoa. 5:28, 29) U mulandu ci? A pa mulandu uwakuti tutaamanya insita lino tungalwala nanti ukufwilwa aatemwikwa itu. (Kasa. 9:11; Yako. 4:13, 14) Ulayo uwakuti kulaya ukutuutuluka ungatwazwa ukuzizimizya intazi zya musango uu. (1 Tesa. 4:13) Malembo yakatunena ukuti Tata witu uwa kwi yulu watumanya ningo sana nupya watutemwa. (Luka 12:7) Yeova Leza alinzile ukutumanya ningo pakuti akatutuutulule viivi kwene vino twali na vino twelenganyanga. Yeova watutemwa sana nupya walenga ukuti tukikale amanda pe, icakuti nangu twafwa alatutuutulula.

³ Umu cipande cii, tumatandikilapo ukulanda pa mulandu uno tungataila ukuti kuya ukutuutuluka. Lyene tumasambilila na pi lyasi ilya muli Baibo ilimakomya utailo witu apafumile icipande cino tukusambililapo icakuti: “Kalume wako amaya nu  umi.” (Yoa. 11:23) Nu mu kusyalikizya, tumasambilila pali vino tungacita pakuti tusininkizye ukuti kulya ukutuutuluka.

4. Pakuti tutaile ulayo umwi, i vyani vino tulinzile ukusininkizya? Langililini.

⁴ Pakuti tutaile ulayo, tulinzile ukusininkizya ukuti uwatatulaya akulondesya ukutwazwa nupya akweti amaka aakufikilizya ulayo uwo. Katulangilile: Elenganyini ukuti ing’anda inu itiyononeka uku cimuza. Cuza winu wiza kuli mwemwe nu kumulaya ukuti amamwazwa ukuzifya ing’anda. Waya na ucisinka nupya imutaila ukuti akulondesya ukumwazwa. Ndi cakuti wamanya ukukuula nupya akweti iviombelo, mungasininkizya ukuti watakwata maka ya kumwazwa. Fwandi mungataila vino watamulaya. Nga pa ulayo uno Leza watulaya uwakutuutulula? Uzye nawe aakalondesya nupya wakwata amaka yakufikilizya?

5-6. U mulandu ci uno tungasininkizizya ukuti Yeova akalondesya ukutuutulula aafwe?

⁵ Uzye Yeova akalondesya ukutuutulula aafwe? Ukwaula nu kutwisika, akalondesya. Walenzile ukuti aalembanga Baibo yalembe pa ulayo wa kutuutuluka ulayako uku nkoleelo. (Eza. 26:19; Ose. 13:14; Kuso. 20:11-13) Nupya lyonsi lino Yeova walaya, akafikilizya. (Yoswa 23:14) Yeova akalondesya ukutuutulula yayo aafwa. U mulandu ci uno tungalandila vivyo?

⁶ Elenganyini pali vino Yobo walanzile. Wasininkizye ukuti nanti cakuti wafwa, Yeova wali nu kumutuutulula. (Yobo 14:14, 15) Vikwene avino Yeova akalondesya ukwizatuutulula ya kapepa yakwe yonsi aafwa. Akalondesya ukwizayatuutulula pakuti yakaye nu umi usuma nu kuya ni nsansa. Nga pa yantu aafwile ukwaula ukusambilila icumi pali Yeova? Nayo kwene Leza witu uwaya nu kutemwa akalonda ukuyatuutulula. (Mili. 24:15) Akalonda ukuti yakwate isyuko ilya kuya ivyuza vyakwe nu kwikala amanda pe pano nsi. (Yoa. 3:16) Umu cumi, Yeova akalondesya ukutuutulula aafwe.

7-8. U mulandu ci uno tungasininkizizya ukuti Yeova wakwata amaka ya kutuutulula aafwe?

⁷ Uzye Yeova wakwata amaka ya kutuutulula aafwe? Ee, wakwata amaka. A Leza wa “Maka Yonsi.” (Kuso. 1:8) Fwandi wakwata amaka ya kucimvya umulwani ali wensi kumwi sile ni mfwa. (1 Kol. 15:26) Tukakomeleziwa nu kuteekeziwa ukumanya ukuti Yeova wakwata maka ya kucita vii. Elenganyini pali vino vyacitikiile nkazi Emma Arnold. Wene pamwi nu lupwa lwakwe yakweti intazi izingi lino kwali Nkondo ya Nsi Yonsi yakwe ciili. Apakuti yakomelezya umwanao umukazyana lino yafwililwe aatemwikwa yao umu nkambi ya kucuzizyamo antu iya uteeko wa ya Nazi, yatiile: “Ndi cakuti antu aafwa yatalatuutululwa, ale imfwa yakwata amaka ukucila Leza. Nomba uu ufi uwafita fititi.” Ukwaula nu kutwisika Kutaya icakwata amaka ukucila Yeova. Leza maka yonsi uwaumvile ivintu vyonsi wakwata amaka aakutuutulula aafwe.

⁸ Na cuze icalenga tusininkizye ukuti Leza alatuutulula afwe icakuti wene asiilila. Wamanya intanda zyonsi nupya akazyama amazina pano zyapela. (Eza. 40:26) Nupya akaiusya yonsi aafwa. (Yobo 14:13; Luka 20:37, 38) Wene angiusya ivintu vyonsi pali yano alatuutulula wakwe vino yalolekanga, ivyayacitiikile umu umi, alino na vino yelenganyanga.

9. U mulandu ci uno mwatailila ulayo wakwe Yeova uwakuti kulaya ukutuutuluka?

⁹ Ukwaula nu kutwisika, tungasininkizya ukuti Yeova alafikilizya ulayo uwakutuutulula aafwe pano wakwata amaka nupya akalondesya ukufikilizya. Lolini umulandu na uze uwalenga tutaile ulayo uu. Yeova watala watuutululapo antu yamwi. Mu nsita ino ivyalumbulwa  muli Baibo vyacitikanga Yeova walenzile ukuti aonsi yamwi aacisinka ukwikako na Yesu yatuutulule aafwe. Lekini tulande pa kutuutulula kumwi kuno Yesu wacisile ukwalembwa muli Yoani icipande 11.

10. I vyani ivyacitiike lino Yesu wasimikilanga uku mbalama yuze iya luzi lwa Yodani, nupya i vyani vino wacisile? (Yoani 11:1-3)

¹⁰ Belengini Yoani 11:1-3. Elenganyini ivyacitiike umu Betaniya uku kusila kwa mwaka wakwe 32 C.E. Umu muzi uu mwali Lazalo na ya kaci yakwe yaili kuli kuti Maliya na Malita aali ivyuza vyakwe Yesu ivipalamisye. (Luka 10:38-42) Lazalo walwile nupya ya kaci yakwe yasakamile. Yatumile uwakuyanena Yesu ukuti Lazalo watalwala nupya pa nsita ii ala Yesu ali uku mbalama yuze iya luzi lwa Yodani apali apa kupita amanda yaili ukufuma uku Betaniya. (Yoa. 10:40) Icaulanda icakuti Lazalo wafwile lino Yesu uvwile sile ukuti Lazalo umulwale. Nanti icakuti Yesu wamanyile ukuti cuzakwe watafwa, papisile amanda yaili pakuti akatuke ukuya uku Betaniya. Fwandi lino Yesu wafisile uku Betaniya, ala pano Lazalo wafwilile ipapita na manda 4. Cii calenzile ukuti Yesu acitepo cimwi icalenzile ya cuza yakwe ukuvwa ningo nupya calenzile Leza ukulumbanyiziwa.—Yoa. 11:4, 6, 11, 17.

11. I sambililo ci lino tungasambilila pali ucuza ukwi lyasi lii?

¹¹ Ukwi lyasi lii, tukasambilila isambililo ilya kuya na ucuza. Elenganyini pali ci: Lino Maliya na Malita yatumile uwakuyanena Yesu ukuti Lazalo umulwale, yatamunenyile ukuyanena Yesu ukuti aye uku Betaniya. Yamutumile ukuyalanda sile ukuti ‘cuzakwe umulwale.’ (Yoa. 11:3) Yesu nga atemwa, nga watuutulwile Lazalo ukwaula nu kuya uku Betaniya. Nomba wasolwile ukuya uku Betaniya pakuti akaye pamwi na ya cuza yakwe kuli kuti Maliya na Malita. Uzye mwakwata cuza winu aangamwazwa ukwaula ukuti mumulenge uwazwilizyo? Ndi cakuti mwakwata, ale mungasininkizya ukuti angamwazwa na lino muli ni ntazi izipisye. (Mapi. 17:17) Wakwe Yesu, Lekini twaya ya cuza asuma kuli Yauze. Lekini tutwalilile ukubelenga pakuti tulole na vyuze ivyacitiike.

12. I vyani vino Yesu walavile Malita, nupya umulandu ci uno Malita walinzile ukutaila vino Yesu wamulavile?

¹² Belengini Yoani 11:23-26. Malita wizile amanya ukuti Yesu wali umu piipi na Betaniya. Lilyo kwene sile waile umu kumukomenkanya nu kumunena ukuti: “Mwene, ndi cakuti uya kuno, kalume wane nga ataafwile.” (Yoa. 11:21) I cacumi ukuti Yesu nga wapozizye Lazalo. Nomba Yesu welenganyanga pa kucita icintu cimwi icindamisye. Wamulavile ukuti: “Kalume wako amaya nu umi.” Nupya Yesu wanenyile Malita amazwi na yauze aalenzile ataile, wamunenyile ati: “Nene kutuutuluka nu umi.” Leza wapeela Yesu amaka aakutuutulula aafwe. Ukucisila, watuutulwile kakazyana na kalumendo ala patatala palengela ukufuma pano yafwilile. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Nomba uzye angatuutulula nu muntu uwakuti iipapita amanda 4 ukufuma pano wafwilile nupya nu mwili wakwe ala iutandika nu kuola?

13. Ukulingana na Yoani 11:32-35, i vyani vino Yesu wacisile lino waweni Malita na antu yauze yakuloosya? (Loliniko ni cikope.)

¹³ Belengini Yoani 11:32-35. Elenganyini pali na vyuze ivyalondelilepo ukucitika. Maliya na kaci muze, yaile umu kukomenkanya Yesu. Maliya walanzile vino nkazi muze walanzile watiile: “Mwene, ndi cakuti uya kuno, kalume wane nga ataafwile.” Wene pamwi na yano wali nayo, yali nu ulanda sana. Lino Yesu waweni kuno yakulila, uvwile sana ulanda. Yesu walizile pa mulandu wakuti uvwilile uluse ya cuza yakwe. Akamanya vino cikauvwisya uyi ndi cakuti wino twatemwa wafwa. Ukwaula nu kutwisika, akalondesya ukufumyapo vyonsi ivikalenga twaloosya.

14. I vyani vino tungasambilila pali Yeova nga twelenganya pali vino Yesu wacisile lino waweni kuno Maliya akulila?

¹⁴ Vino Yesu wacisile lino waweni kuno Maliya akuloosya vikatusambilizya ukuti Yeova a Leza uwaya sana ni cikuuku. U mulandu ci uno tungalandila vivyo? Wakwe vino twasambilile umu cipande icafumako, Yesu wakolanyanga vino Isi akaelenganya na vino akayuvwa. (Yoa. 12:45) Fwandi ndi twabelenga pali vino Yesu uvwilile ya cuza yakwe uluse na pali vino walizile, tukasininkizya ukuti Yeova akatuvwila sana uluse nga walola tukuloosya. (Masa. 56:8) Uzye cii cisimulenga ukuti mwalondesya sana ukupalama kuli Leza uwaya ni cikuuku?

15. Ukulingana na Yoani 11:41-44, i vyani ivyacitiike lino Yesu wafisile kuno yazisile Lazalo? (Loliniko ni cikope.)

¹⁵ Belengini Yoani 11:41-44. Lino Yesu wafisile api lindi lyakwe Lazalo wanenyile antu ukuti yafumyepo iciliwe. Malita wakanyile nu kulanda ukuti pa nsita ii afwile akununka. Yesu nawe wamwaswike ati: “Uzye ntakunenyile ukuti nga wataila umalola ululumbi lwakwe Leza?” (Yoa. 11:39, 40) Lyene Yesu walolekisye umwi yulu nu kupepa ala na antu yakuvwako. Walondanga ukupeela ululumbi lonsi kuli Yeova pali vino vyali nu kucitika. Lyene wizile apunda ni zwi likulu ati: “Lazalo, fuma!” Nupya Lazalo wafumile umwi lindi. Yesu wacisile icintu cino antu yalolanga ukuti citanga cicitike.—Yoa. 11:17.

16. Uzye ilyasi ilyalembwa umwi buku lyakwe Yoani icipande 11 likakomya uli utailo witu uwakuti kulaya ukutuutuluka?

 ¹⁶ Ilyasi ilyalembwa umwi buku lyakwe Yoani icipande 11 likakomya utailo witu uwakuti kulaya ukutuutuluka. U mu nzila ci? Iusyini vino Yesu walavile Malita, watiile: “Kalume wako amaya nu umi.” (Yoa. 11:23) Wakwe Isi, Yesu akalondesya ukufikilizya vino walaya nupya wakwata amaka ya kucita vivyo. Ivilamba vino waponyizye vikalangilila ukuti akalondesya ukufumyapo imfwa ni vintu vyonsi ivikalenga antu yacula. Lino Lazalo wafumile umwi lindi, Yesu walangilile ukuti wakwata amaka aakutuutulula aafwe. Elenganyini pali vino Yesu wiwiisye Malita, watiile: “Uzye ntakunenyile ukuti nga wataila umalola ululumbi lwakwe Leza?” (Yoa. 11:40) Twakwata ivingi ivingalenga tusininkizye ukuti Leza alafikilizya ulayo wa kutuutulula antu. I vyani vino tulinzile ukucita pakuti tusininkizye ukuti umu cumi kulaya ukutuutuluka?

17. I vyani vino tulinzile ukulaiusya lino tukubelenga pa malyasi aakalanda pa kutuutuluka aalembwa muli Baibo?

¹⁷ Mwabelenga nu kwelenganya sana pa malyasi aakalanda pa kutuutuluka. Baibo ikalanda pa yantu 8 aatuutulwilwe. c Mwaikako sana mano lino mukubelenga pa malyasi yaa. Lino mukubelenga, mwaiusya ukuti ivintu vii vyacitikiile antu aa cumi cumi kuli kuti aonsi, anaci, alino na ana. Mwalola vino mungasambililako. Lino mukubelenga cila lyasi, mwaelenganya pali vino likulangilila ukuti Yeova wakwata amaka aakutuutulula aafwe nupya akalondesya ukucita vivyo. Nupya mwaelenganya sana na pa kutuutululwa ukwacindama kuli kuti ukutuutuluka kwakwe Yesu. Mwaiusya ukuti pa cisila cakuti Yesu watuutululwa, walolekiile uku yantu aingi nupya cii cikalenga tutaile ukuti kulaya ukutuutuluka.—1 Kol. 15:3-6, 20-22.

18. Mungacita uli pakuti inyimbo izya Wene izikalanda pa kutuutuluka zimwazwe? (Lolini na futunoti.)

 ¹⁸ Lino mukwimba inyimbo zya Wene izikalanda pa kutuutuluka, mwaelenganya pa mazwi alino nu kulola vino yangamwazwa. d (Efes. 5:19) Inyimbo zii, zikalenga tutaile sana umu ulayo ucindame uwakuti kulaya ukutuutuluka. Mwakutikako sana uku nyimbo zii. Mwazipitulukamo sana pakuti mwaimba ningo, nupya lino muli pa mapepo ya lupwa mwalanzyanya vino amazwi aayamo yakapiliula. Mwaiusya amazwi aayamo nu kulayelenganyapo pakuti zingamufika pa mwenzo nu kukomya utailo winu. Lyene ndi cakuti mwakwata intazi nanti wino mwatemwa wafwa, umupasi wakwe Yeova ulamwazwa ukwiusya inyimbo zizyo nupya mulateekeziwa nu kukomeleka.

19. I vyani limwi vino tungelenganya lino kulaya ukutuutuluka? (Lolini kambokosi akakuti “ Iuzyo ci Lino Mungatemwa Ukwizamuzya?”)

¹⁹ Mwaelenganya muli umu nsi ipya. Yeova watupeela isyuko ilya kulaelenganya ukuti tuli umu nsi ipya. Nkazi umwi walanzile ukuti: “Nkasumba sana insita ikulu ala nkwelenganya ukuti indi umu nsi ipya nupya ala nkununsya na maluwa.” Elenganyini ukuti mwalolana nu monsi nanti umwanaci uwa utailo uwaliko mu nsita ino ivyalumbulwa muli Baibo vyacitikanga. A weni wino mukalonda ukwizalolana nawe? Iuzyo ci lino mungatemwa ukwizamuzya? Elenganyini vino cilaya ukuya ca pamwi na aatemwikwa inu aafwile mpiti. Ukwaula nu kutwisika mulayakuukula, ukuya ni nsana nupya mulalukusya aminsozi pa mulandu ni nsansa.

20. I vyani vino tulinzile ukulalondesya ukucita?

²⁰ Tukataizya sana Yeova pa ulayo wakuti kulaya ukutuutuluka. Twasininkizya ukuti ulayo uu ulafikiliziwa pano Yeova wakwata amaka nupya akalondesya ukufikilizya ulayo kwene uu. Lekini twatwalilila ukukomya utailo witu umu ulayo uu ucindame. Nga tukucita vii, tulapalama sana kuli Leza witu uwatulaya swensi wenga na wenga ukuti, ‘Atemwikwa itu yalatuutuluka!’