1. I vyani vino twasininkizya?

 SWE YANTU yakwe Yeova, twamanya ukuti watutemwa nu kuti akalonda twaipakizya umi. (Loma 8:35-39) Twasininkizya nu kuti ivisinte ivya muli Baibo vingatwazwa ndi cakuti tukuvilondela. (Eza. 48:17, 18) Nomba, i vyani vino tulinzile ukucita ndi cakuti twakwata intazi?

2. Iintazi ci zino tungakwata, nupya intazi zizyo zingalenga twayuvwa uli?

² Aomvi yakwe Yeova yonsi yakakwata intazi. Wakwe, insita zimwi uwa mu lupwa angatusosya muli vimwi. Insita zimwi tungalwala ulwale uwipisye uungalenga nu kuti tutaombela ningo Yeova. Tungacula pa mulandu na mazanzo aa kuiponela. Nanti limwi antu yangatucuzya pa mulandu na vino twazumilamo. Nga twakwata intazi izya musango uu, tungatandika ukwelenganya ukuti: ‘U mulandu ci uno ivya musango uu vikuncitikila? Uzye kwayako vimwi vino naluvyanya? Uzye cii cikupiliula ukuti Yeova wataleka ukumpaala?’ Uzye mwatala mwayuvwapo vivyo? Nga avino cili, mutalinzile ukutoovoka. Aomvi yakwe Yeova aingi yayuvwapo ivya musango uuwo.—Masa. 22:1, 2; Haba. 1:2, 3.

3. I vyani vino tungasambilila pa Masamu 34:19?

³ Belengini Masamu 34:19. Lolini ivisinka viili ivicindame umwi isamu lii: (1) Antu aasuma yakacula. (2) Yawe akamupususya uku ntazi zyonsi. Uzye Yeova akatupususya uli? Inzila yonga u kutwazwa ukumanya ukuti ivintu umu nsi ii vyatala. Nanti cakuti Yeova watulaya ukuti tulaya nu luzango lino tukumuombela, atatulaya ukuti tutalakwata intazi. (Eza. 66:14) Akatukomelezya ukwika mano pa vya ku nkoleelo lino tulaipakizya umi usuma amanda pe. (2 Kol.  4:16-18) Lelo ndakai akatwazwa ukulamuombela cila wanda.—Ndosya 3:22-24.

4. I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

⁴ Lekini tulande pali vino tungasambilila uku yaomvi yakwe Yeova aacisinka aliko mpiti na ayako ndakai. Wakwe vino tumalola, swensi kwene tungakwata intazi iyaula ukwenekela. Lelo nga twataila Yeova, atatalatala atutazyele. (Masa. 55:22) Lino tukusambilila pa vilangililo vii, muyuzye mweineco muti: ‘Uzye nga nene vii vyacitikile nga nacisile uli? Uzye ivyacitike vikukomya uli utailo wane muli Yeova? Uzye vii ivyacitiike vingangazwa uli umu umi wane?’

5. I ntazi ci zino Yakobo wakweti pa mulandu na vino Labani wamucitilanga? (Lolini icikope icili pa nkupo.)

⁵ Aomvi yakwe Yeova aliko umu nsita ino ivyalumbulwa muli Baibo vyacitikanga yakwatanga intazi zino yatenekelanga. Lekini tulande pali Yakobo. Isaki isi wakwe Yakobo wamunenyile ukuti ace akatwale umwanaci uwa mu lupwa lwakwe Labani ulwapepanga Yeova nupya wamulavile ukuti Yeova wali nu kumupaala. (Utan. 28:1-4) Yakobo wacisile vino isi wamunenyile. Wafumile uku mpanga iya kumwao nu kuya kuli Labani uwakweti akazyana yaili kuli kuti Leya na Lakeli. Yakobo watemilwe umukazyana umunono Lakeli nupya wazumiile ukuti aombe imyaka 7 pakuti amutwale. (Utan. 29:18) Lelo ivintu vitacitiike ukulingana na vino Yakobo wenekelanga. Labani wacenjizye Yakobo lino wamupeezile Leya. Labani wazumilizye Yakobo ukutwala Lakeli pa cisila ca mulungu onga ndi cakuti waomba imyaka na yuze 7. (Utan. 29:25-27) Labani wafyenzile Yakobo. Labani watwalilile ukufyenga Yakobo pa myaka 20.—Utan. 31:41, 42.

6. Iintazi ci na zyuze zino Yakobo wazizimizye?

⁶ Yakobo wazizimizye intazi na zyuze. Wakweti ana, nupya ana yano wakweti yatuvwananga. Icakuti yakazizye nu mwina wao Jozefu umu uzya. Ana yakwe Yakobo, Simeoni na Levi, yalesiile umuzewanya pa lupwa na pi zina lyakwe Yeova. Nupya umuci wakwe ciili wino watemilwe sana, Lakeli, wafwile pa kupaapa umwana wakwe ciili. Alino pa mulandu ni cipowe, Yakobo wafumile kuno wikalanga nu kuya uku Ejipti ala umukote.—Utan. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Uzye Yeova walangilile uli ukuti wasakamalanga Yakobo?

⁷ Asi mulandu ni ntazi zino wakweti, atatazile ate ukutaila Yeova na malayo yakwe. Yeova walangilile Yakobo ukuti wamusakamalanga. Asi mulandu na vino Labani wacitilanga Yakobo, Yeova wapeezile Yakobo ivyuma ivingi. Nupya Yakobo wataizye sana Yeova lino waloline na Jozefu wino welenganyanga ukuti wafwa. Pa mulandu wakuti Yakobo wali a cuza wakwe Yeova, calenzile azizimizye intazi zino wakweti. (Utan. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Naswe kwene nga twatwalilila ukuya ya cuza na Yeova, tungazizimizya intazi izingiza ukwaula ukwenekela.

8. I vyani vino Umwene Devedi walondanga ukucita?

⁸ Umwene Devedi atali nu kuomba vyonsi vino walondanga ukucita umu mulimo wakwe Yeova. Wakwe, Devedi walondesyanga sana ukukuulila Leza wakwe itempele. Walondolwelile kasesema Natani ukuti avino walondanga ukucita. Natani nawe wamunenyile ati: “Cita icili consi cino  ukwelenganya, pasi pano Leza ali nawe.” (1 Mila. 17:1, 2) Amazwi yaa, yafwile yakomelizye sana Devedi. Limwi afwile walanga watatampa nu kwelenganya pali vino umulimo uu ukalamba wali nu kuombwa.

9. Uzye Devedi wacisile uli lino wapokeliile ilyasi ilya ulanda?

⁹ Patalengiile, kasesema wakwe Yeova waile ku Devedi nu kumunena ilyasi ilya ulanda. ‘Lelo usiku kwene uwa,’ Yeova wanenyile kasesema Natani ukunena Devedi ukuti asi aliwe uwali nu kukuulila Yeova itempele, lelo umwanakwe u wali nu kukuula itempele. (1 Mila. 17:3, 4, 11, 12) Uzye Devedi wacisile uli lino wapokeliile ilyasi lii? Wasenwike muli vino welenganyanga. Watandike ukupekanya ulupiya ni vintu vyuze vino umwanakwe Solomoni wali nu kwizaomvya pa kukuula itempele.—1 Mila. 29:1-5.

10. Uzye Yeova wizile apaala uli Devedi?

¹⁰ Lino sile Yeova wamanyisizye Devedi ukuti asi aliwe uwali nu kukuula itempele, wapangine icipangano na aliwe. Yeova walavile Devedi ukuti wenga uwali nu kufuma muli aliwe wali nu kuteeka amanda pe. (2 Sam. 7:16) Umu nsi ipya lino Yesu alateeka pa myaka 1,000, Devedi aluvwa ningo ukumanya ukuti umwene wii, Yesu wafumile umu lupwa lwakwe. Ilyasi lii likatwazwa ukumanya ukuti nanti cakuti tutanga tukwanisye ukucita vyonsi vino tukulonda ukucitila Yeova, Leza witu alatupeela ni vintu ivisuma vino tusikwenekela.

11. I vintu ci ivisuma vino Aina Klistu aakutandikilako yaipakizyanga nanti cakuti Uwene wakwe Leza utatandike ukuteeka pa nsita ino yenekelanga? (Milimo 6:7)

¹¹ Aina Klistu aakutandikilako yakweti intazi zino yatenekelanga. Yalondesyanga ukuti Uwene wakwe Leza wize, nomba yatamanyile lino wali nu kwiza. (Mili. 1:6, 7) Uzye lyene i vyani vino yacisile? Yatwalilile ukuombesya umu mulimo wa kusimikila. Lino yasimikilanga umu ncende izipusanepusane, yalolanga vino Yeova wayazwanga.—Belengini Milimo 6:7.

12. I vyani vino Aina Klistu aakutandikilako yacisile lino kwali icipowe?

¹² Pa nsita imwi, kwali “icipowe icikalamba umu nsi yonsi.” (Mili. 11:28) Nupya icipowe cii cakumile na Ina Klistu kwene aakutandikilako. Elenganyini pali vino yacuzile pa mulandu ni cipowe kwene cii. Avyazi yasakamile sana pali vino yali nu kulalondela indupwa zyao ivyakulya. Uzye icipowe cii cakumile na antu aalondanga ukulundulula imiombele yao iya mu mulimo wa kusimikila? Nanti limwi yalinzile ukuloleela ukufikila lino icipowe casila? Asi mulandu na vino cali, Aina Klistu yasenwike ukulingana na vino ivintu vyali. Yatwalilile ukusimikila ukuomvya inzila ili yonsi, nupya yapeelanga Aina Klistu yauze aikalanga umu Yudeya vino yakulondekwa. “Fwandi asambi yatumile uwazwilizyo uku ina aikalanga umu Yudeya, ukulingana na vino cila muntu wakweti; nupya yapeezile Banaba na Saulo kuti yatwale kuli ya eluda.”—Mili. 11:29, 30.

13. I visuma ci vino Aina Klistu aakutandikilako yaipakizye lino kwali icipowe?

¹³ I visuma ci vino Aina Klistu aakutandikilako yaipakizye lino kwali icipowe? Aapokeliile ivya upe pa nsita iya yaweni ukuti Yeova wayazwanga. (Mate. 6:31-33) Yafwile yayuvwile ukuti Aina Klistu yauze yayatemilwe sana. Nupya yayo aasangwilileko na yayo aazwilizyeko aalondekwanga uwazwilizyo, yali ni nsansa izikaiza pa mulandu na ukapekape. (Mili. 20:35) Yeova wapaazile yonsi pa mulandu wakuti yasenwike ukulingana na vino ivintu vyali pa nsita iya.

14. I vyani ivyacitikile Banaba nu mutumwa Paulo, nupya i vyani ivyacitike? (Milimo 14:21, 22)

 ¹⁴ Aina Klistu aakutandikilako yayacuzyanga insita izingi na lino yasikwenela. Elenganyini pali vino vyacitiikile Banaba nu mutumwa Paulo lino yasimikila uku Lisitila. Pa kutandika, yayapokelile ningo nupya yakutikanga kuli vino yalandanga. Lelo pa nsita yuze uwanda kwene uuwa, ya kakanya “yatunsile iumba” nupya antu yamwi yatamile Paulo na mawe nu kumusya pano yelenganyanga ukuti watafwa. (Mili. 14:19) Lelo Banaba na Paulo yatwalilile ukusimikila uku ncende zyuze. I vyani ivyacitiike? Yapanzile “asambi aingi” nupya amazwi yao asuma na vino yacitanga vyakomelizye ya kapepa yauze. (Belengini Milimo 14:21, 22.) Antu yasambilileko kuli Banaba na Paulo pa mulandu wakuti yatalesile ukusimikila kuli vino yayacuzyanga. Ndi cakuti tutatoovwike lino tukuombela Yeova, alatupaala.

15. I vyani vino mwasambilila uku Mwina A. H. Macmillan?

¹⁵ Lino kwasile imyaka inono ukuti umwaka uwa 1914 ufike, antu yakwe Yeova yenekelanga ukuti kwali vimwi ivyali nu kucitika. Elenganyini pa mwina A. H. Macmillan. Wakwe vino cali uku yantu aingi, Umwina Macmillan welenganyanga ukuti zuwa zuwa wali nu kuya ukwi yulu. Umwi lyasi lino walanzile umu Sepetemba 1914 watiile: “Ilyasi lii lino nkulanda limwi ali lyakusyalikizyako ukulanda.” Nomba litali i lya kusyalikizyako. Umwina Macmillan walemvile ati: “Swe yamwi twelenganyanga ukuti twasya tuye ukwi yulu likwene.” Nupya walemvile nu kuti: “Cino twalondekwanga ukucita, u kwika mano uku mulimo wa Mwene.” Umwina Macmillan watwalilile ukuya umucincile. Waombesyanga umu mulimo wa kusimikila. Wakweti isyuko ilya kukomelezya aina aingi aali umu cifungo pa mulandu nu kukanaingila usilika. Nupya watwalilile ukuzanwa umu kulongana nanti sile alino wali umukote. I visuma ci ivyacitikiile Umwina Macmillan pa mulandu wakuti watwalilile ukuya umucincile umu mulimo wakwe Yeova? Umu 1966, lino kwasile panono ukuti aafwe, walemvile ukuti: “Utailo wane wakomelako ndakai ukucila vino cali mpiti.” Naswe kwene tulinzile ukukolanya imiyele ino umwina wii wakweti sana sana lino tukulolela ukuti intazi zikafumiziwepo!—Aeb. 13:7.

16. Iintazi ci iyaula ukwenekela ino ya Herbert Jennings na ya mama yao yakweti? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Antu yakwe Yeova aingi yakacula pa mulandu ni ndwala izyaula ukwenekela. Wakwe, umwina Herbert Jennings b walondolwile vino wene na mamakwe yaipakizye lino yaombanga umulimo wa umisyonali uku Ghana. Umu kupita kwa nsita, umwina wizile alwala ulwale uwa kusokasoka. Umwina Jennings walanzile amazwi aaya pali Yakobo 4:14, nu kulondolola ukuti tutanga tumanye vino ‘umi witu ulaya mutondo.’ (Belengini.) Walemvile ukuti: “Fwandi twalondekwanga ukusenuka ukulingana na vino ivintu vyali, acino twapingwilepo ukufuma uku Ghana nu kusya ivyuza vitu pakuti tuswilile uku Canada [pakuti akuno yakandwazizya].” Yeova wazwilizye Umwina Jennings na mamakwe ukutwalilila ukumuombela na ucisinka asi mulandu ni ntazi zino yakwatanga.

17. Uzye ivyacitikiile Umwina Jennings vyakomelizye uli yakapepa yauze?

 ¹⁷ Vino Umwina Jennings walandanga vyazwanga sana antu aingi. Nkazi umwi walemvile ati: “Ntatala nakomeleziwa wakwe vino nakomeleziwe lino nabelenganga icipande cii. . . . Ukubelenga pali vino umwina Jennings walesile ukuomba umulimo uno waomba pa mulandu nu kulwala kwangazwile sana. Umwina umwi, walanzile ivikolineko lino walemvile ukuti: “Pa cisila ca kuomba ueluda pa myaka 10, nizile indeka ukuomba pa mulandu wakuti nizile indwala ulwale uwa mu melenganyo. Nizile intandika ukuvwa sana uyi icakuti nafilwanga nu kubelenga ivipande ivyakuti malyasi pa umi wao. . . . Vino Umwina Jennings wazizimizye vyankomelizye.” Cii cikanjiusya ukuti ndi cakuti twazizimizya intazi ikaiza ukwaula ukwenekela, tungakomelezya yauze. Nanti icakuti ivintu vitacitike ukulingana na vino tukwenekela, tungatwalilila ukuya nu utailo ukome na cico cingalenga yauze yatukolanya.—1 Pet. 5:9.

18. I vyani vino mwasambilila kuli mukamfwilwa uwa ku Nigeria ivyativilangililwa pa vikope?

¹⁸ Mazanzo akuiponela wakwe ulwale wakwe COVID-19 yakalenga antu yakwe Yeova aingi ukucula. Wakwe mukamfwilwa uwa ku Nigeria wakweti utwakulya utunono na kalupiya. Uwanda umwi katondo, umwanakwe umukazyana wamuzizye vino yali nu kulya ndi cakuti yeleka tumupunga utunono utwasileko. Nkazi wii wanenyile umwanakwe umukazyana ukuti yatakweti ulupiya nupya yatakweti ni vyakulya, fwandi yali nu kukolanya mukamfwilwa uwa ku Zalefati yelike utwakulya tuno yakweti nu kutaila sana muli Yeova. (1 Yamw. 17:8-16) Lino yatatala yatandika nu kwelenganya pali vino yali nu kulya umusanya, yapokeliile ivyakulya ukufuma kuli yakapepa yauze. Umu vintu vino  yapokeliile, mwali ni vyakulya vino yali nu kulya ukucila pa milungu iili. Nkazi walanzile ukuti atatazile aelenganyapo ukuti Yeova wakutikanga kuli vino wanenanga umwanakwe. Fwandi ndi cakuti twataila sana Yeova, intazi zino tukakwata izyaula ukwenekela zingalenga tupalame sana kuli Yeova.—1 Pet. 5:6, 7.

19. U kucuziwa ci kuno umwina Aleksey Yershov wazizimizye?

¹⁹ Umu myaka iya likwene, aina aingi na ya nkazi yazizimizya ukucuziwa kuno limwi yatenekelanga. Uvwini ivyacitikiile umwina Aleksey Yershov aakaikala uku Russia. Lino umwina Yershov wabataziwe umu 1994, antu yakwe Yeova yaipakizyanga untungwa uwa kupepa umu Russia. Lino papisile insita ivintu vizile ivisenuka. Umu 2020, ya kapokola yaile apa ng’anda iya mwina Yershov nu kusenda ivintu ivingi vino yakweti. Lino papisile imyezi, uteeko wamupeezile umulandu wakuti wali icipondo. Icaipisye icakuti, icalenzile yamupingule vii a pa mulandu na vidyo ino umwi wakofile uwalolekanga kwati akulondesya ukusambilila Baibo ukucila pa mwaka onga. Icintu cii cifile sana!

20. Uzye umwina Yershov wakomizye uli ucuza wakwe na Yeova?

²⁰ Uzye mwafumile ivisuma muli vino yacuzyanga umwina Yershov? Ee. Ucuza wakwe na Yeova wakomiileko. Umwina walanzile ukuti: “Mamane nani twapepanga insita izingi. Nizile iniluka ukuti ntanga nkwanisye ukuzizimizya intazi ukwaula Yeova ukungazwa.” Nupya watiile: “Ukuisambilizya Baibo kwangazwile ukukanatoovoka. Nelenganyanga pa yaomvi yakwe Yeova acisinka aliko uku cisila. Muli Baibo mwaya malyasi aingi aakalanda pa mulandu uno cacindamila ukutaila Yeova nu kuteeka umwenzo.”

21. I vyani vino twasambilila umu cipande cii?

²¹ I vyani vino twasambilila umu cipande cii? Insita zimwi umu nsi ii tukakwata intazi izyaula ukwenekela. Nomba nanti cingaya vivyo, lyonsi Yeova akaazwa aomvi yakwe akamutaila. Ilembo apafumile umutwe uwa cipande cii ukuti, “Ivikacula umuntu musuma ala ivingi wakwe cimwi. Lelo Yawe akamupususya kuli vyonsi sile.” (Masa. 34:19) Lekini twatwalilila ukwika mano kuli vino Yeova angatwazwa lino twakwata intazi. Lyene wakwe vino umutumwa Paulo walanzile, naswe kwene tungalanda ukuti, “Umu vintu vyonsi nakwata maka ukupitila muli wino akampeela maka.”—Filipi 4:13.