1, 2. U mulandu ci uno ucuza uno Yonatani wakweti kuli Davidi ukatulangilila ukuti ali uno tufwile ukuya nao pakuti tuye acisinka?

YONATANI afwile wazungwike sana lino waweni vino Davidi wasifile. Davidi wakomile Golyati alino aleta “mutwe wa mwina Filisti wilya” kuli isi wakwe Yonatani Umwene Saulo wa ina Izlaeli. (1 Samueli 17:57) Yonatani atatwisikanga ukuti Leza wali na Davidi, lyene ukufuma papakwene, Yonatani na Davidi izile yaya sana ivyuza. Yalaine ukuti cila muntu wali nu kutwalilila ukuya uwa cisinka uku muze. (1 Samueli 18:1-3) Yonatani wali na ucisinka kuli Davidi umi wakwe onsi.

² Yonatani watwalilile ukuya na ucisinka kuli Davidi nanti icakuti Yeova atasoolwile aliwe ukuya umwene lelo wasoolwile Davidi. Na lino Saulo walondanga ukukoma Davidi, Yonatani wasakamiile sana. Wamanyile ukuti Davidi wali umu lwanga uku Holesyi, fwandi Yonatani waile uku kumukomelezya ukuti lyonsi ataila Yeova. Yonatani  wanenyile Davidi ati: “Utuvwa intete. Tata Saulo atalacita cimwi iciipe kunuli. Wene amanyile ningo ukuti wemo ulaya umwene wa ina Izlaeli nu kuti nene ndaya wakwe ciili kunuli.”—1 Samueli 23:16, 17.

3. I cani cali icicindame kuli Yonatani ukucila ukuya ni cisinka kuli Davidi, nupya twamanya uli vivyo? (Lolini icikope ca kutandikilako.)

³ Ilingi tukakuumbwa antu aya ni cisinka. Nomba uzye tukakumbwa Yonatani pa mulandu sile wakuti wali ni cisinka kuli Davidi? Awe, Cintu icacindime sana kuli Yonatani ukuya na ucisinka kuli Leza. Cico i calenzile Yonatani ukuya ni cisinka kuli Davidi, atali nu zuwa nanti cakuti Davidi u wali nu kuya umwene. Yonatani wazwilizyanga Davidi ukutaila Yeova lyonsi. Yonsi yoili yatwalilile ukuya acisinka kuli Yeova na kuli cila muntu. Yasunzile ulayo uno yalavile yati: ‘Yeova aye pakasi kakwe wewe nani, na pakasi ka amu mupanda wako na amu mupanda wane amanda pe.’—1 Samueli 20:42.

4. (a) I cani cilalenga tuye ni nsansa nupya twaipakizya umi? (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande cii?

⁴ Naswe kwene tulinzile ukuya ni cisinka kuli yalupwa itu, ivyuza vitu, alino nu ku ina na yankazi amu cilongano. (1 Tesalonika 2:10, 11) Nomba icicindame sana cino tulinzile ukucita, u kuya ni cisinka kuli Yeova. Aliwe watupeela umi! (Umbwilo 4:11) Ndi cakuti tuli ni cisinka kuli Yeova, tulaya ni nsansa nupya tulaipakizya umi. Nomba twamanya ukuti tulinzile ukuya na ucisinka kuli Leza nanti icakuti tuli sana ni ntanzi. Mu cipande cii, tumasambilila pali vino Yonatani wacisile vingatwazwa ukuya ni cisinka kuli Yeova ngi cakuti: (1) tukulola ukuti umwi aali umu utunguluzi atalinzile ukupeelwa umucinzi, (2) tukulonda ukupingulapo wino tulinzile ukuyela ucisinka, (3) ngi cakuti yamwi yakwelenganya ivipusineko pali sweswe nanti ndi yatufyenga, na (4) ngi cakuti catutalila ukufikilizya vino twalaya.

5. Lino Saulo wali umwene u mulandu ci uno cataliile aina Izlaeli ukuya ni cisinka kuli Leza?

⁵ Kwali insita ino Yonatani na ina Izlaeli yali umu uzanzo. Umwene Saulo, isi wakwe Yonatani, watile ukuya ni cuvwila nupya wakanyile Yeova. (1 Samueli 15:17-23) Nomba Leza wazumilizye Saulo ukutwalilila ukuteeka pa myaka iingi. Fwandi catalile sana antu ukuya ni cisinka kuli Leza lino umwene wao wacitanga iviipe nanti icakuti Leza kwene u wamusoolwile ukwikala pa “cilimba ca wene.” —1 Milandu 29:23.

6. I cani cikalangilila ukuti Yonatani watwalilile ukuya ni cisinka kuli Yeova?

⁶ Yonatani watwalilile ukuya ni cisinka kuli Yeova. Elenganyini pali vino Yonatani wacisile lino Saulo watile ukuvwila Leza. (1 Samueli 13:13, 14) Apa nsita iya ala asilika a ina Filisti iza na maceleta 30,000 ku kulwisya aina Izlaeli. Saulo wakweti sile asilika 600, alino wene na Yonatani aliyo yakweti sile ivyanzo. Lelo Yonatani atatinyile foo. Wiwisye amazwi yano kasema Samueli walanzile akuti: “pa mulandu wakucindika izina lyakwe ilikulu, [Yeova] atalamutazyela awe.” (1 Samueli 12:22) Yonatani wanenyile umusilika muze ati: “Pano kwene kutaya nanti cimwi icingalesya  [Yeova] ukutupeela amaka ya kucimvya, ciye tuvule nanti tucepe.” Fwandi wene nu musilika wiyo yalwisizye asilika aina Filisiti nu kukomapo ali 20. Yonatani wataile sana Yeova, na we wamupaazile. Yeova walesile kuti kuye icilundumusi, nupya aina Filisiti yuvwile intete. Lyene yatandike ukukomana aeneco, na ina Izlaeli yacimvizye.—1 Samueli 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Uzye Yonatani walolanga uli isi?

⁷ Nanti icakuti Saulo watwalilile ukukanaya ni cuvwila kuli Yeova, Yonatani atatile ukuvwila isi. Insita imwi yalwisizye yonsi alwani yakwe Yeova.—1 Samueli 31:1, 2.

8, 9. Tungalanga uli ukuti twaya na ucisinka kuli Leza ngi cakuti tukucindika akutungulula?

⁸ Wakwe vino Yonatani wali, tungaya acisinka kuli Yeova nga tukuvwila uteko wa mu mpanga itu. Yeova wazumilizya “yakateeka” ukututungulula, nupya akalonda kuti lyonsi twayapeela umucinzi. (Welengini Loma 13:1, 2.) Ali mulandu uno tulinzile ukucindikila amu uteeko nanti icakuti yataya ni cisinka nanti tukulola ukuti yatalinzile ukupeelwa umucinzi. Alino, tulinzile ukupeela umucinzi yonsi yano Yeova wapeela amaka ya kutungulula.—1 Kolinto 11:3; Ayebulai 13:17.

⁹ Ya Olga, aakaikala uku South America, yalangilile ukuti yali na ucisinka kuli Yeova  lino yatwalilile ukupeela ya iya umucinzi nanti icakuti yayacuzyanga. ^[1] (Mazwi pa mpela ya cipande.) Insita zimwi ya iya yakananga ukuvwanga nayo nupya yayanenanga mazwi aipe pa mulandu wakuti yali Inte Yakwe Yeova. Yayanenanga nu kuti yalayasya yakasende na ana. Lelo ya Olga yene yatacitilanga ya iya “ciipe.” Yezyanga na maka ukuya umuci musuma. Yayelekelanga ivyakulya, kuyafulila ivyakuzwala, nu kusakamala ulupwa lwao lonsi. (Loma 12:17) Alino ngi cakuti ya Olga iyakwata insita, yayanga yonsi umukutandalila yalupwa ni vyuza. Insita imwi lino yasivyala yafwile, ya Olga yapekinye vyonsi vino vyalondekwanga ukusenda pa kuya uku ndosya. Lyene uwanda wakuzika ya Olga yalolelile ya iya panzi ya calici. Lino papisile imyaka iingi ya iya yatile ukuyacuzya pano ya Olga yatesile umwenzo nupya lyonsi yacindikanga ya iya. Ndakai lyene ya iya yakakomelezya ya Olga ukuya uku kulongana nupya yakayasukilila na motoka. Limwi limwi yakazanwa nu mu kulongana.—1 Petulo 3:1.

10. Uzye Yonatani wamanyile uli wino wali nu kuyela ucisinka?

¹⁰ Lino Saulo walanzile ukuti akulonda ukukoma Davidi, Yonatani camutalile sana. Walondanga ukuya uwa cisinka kuli isi na kuli Davidi. Yonatani wamanyile ukuti Leza wali na Davidi atali na Saulo, fwandi wasoolwile ukuya uwa cisinka kuli Davidi. Wanenyile Davidi ukuti afisame, alino nupya wanenyile Saulo umulandu uno ataalinzile ukukoma Davidi.—Welengini 1 Samueli 19:1-6.

11, 12. Uzye ukutemwa Leza kukatwavwa uli ukusoolola ukuya a cisinka kuli aliwe?

¹¹ Alice, nkazi aakaikala uku Australia, walondanga ukupingulapo wino wali nu kuyela ucisinka. Lino watandike ukusambilila Baibo, wanenangako ya lupwa vino wasambililanga. Wayanenyile nu kuti atakulazevyako Klisimasi nu kuyalondolwela umulandu uno atakulacitila vivyo. Pakutandika yalupwa yatuvwile ningo nomba lino papita insita yasosile sana. Yalolanga ukuti Alice watata ukuyasumbako mano. Lyene ya nyina yalanzile ukuti yatalondanga ukulolapo Alice nupya. Alice watiile: “Nuvwile uyi nupya umwenzo wawavile pano natemilwe sana yalupwa yane. Lelo nanti cali vivyo, nasondwelile ukuti inkoleelo ndinzile ukucindika Yeova nu mwanakwe, lyene nawatiziwe pa kulongana kwa muputule.”—Mateo 10:37.

¹² Tutalinzile ukuleka ucisinka uno twakwata uku viili vyonsi vili wa mangalo, isukulu, nanti impanga ino tukaikalamo uye ucindame ukucila uno tulinzile ukukwata kuli Yeova. Henry watemilwe sana ukuteya isolo na yano yali nayo pa sukulu nupya walondesyanga ukuti isukulu lyao likacimvye. Nomba pa mulandu wakuti wateyanga isolo lyonsi pa Ciwelusi na pa Mulungu, atakwatanga insita ya kuya uku kusimikila nanti uku kulongana. Henry walanzile ukuti, ukuya uwa cisinka uku sukulu cizile ciya ali cintu cicindame ukucila ukuya uwa cisinka kuli Leza. Fwandi wasoolwilepo ukuta ukuteya isolo.—Mateo 6:33.

13. Uzye ukuya na ucisinka kuli Leza kungatwazwa uli ukuzizimizya ndi twakwata intazi umu lupwa?

¹³ Insita zimwi cingatala ukuya uwa  cisinka pansita yonga kuli yalupwa itu apusane. Ken walanzile ati: “Nalondanga ukuti natandalila ya mayo aali akoloci nu kuti twaikala nayo. Nomba ya mayo na mamane yatuvwananga.” Walanzile nu kuti: “Ntalondanga ukuzanzya wenga alino muze wene foo.” Ken welenginyepo pali vino Baibo ikalanda nupya wizile ailuka ukuti, walinzile ukuzanzya mamakwe nu kuya uwa cisinka kuli aliwe. Fwandi wazanyile inzila iya kuzanzizyamo mamakwe. Lyene wizile alondolola umulandu uno mamakwe walinzile ukuya ni cikuuku kuli ya nyinavyala. Nupya wizile alondolwela ya nyina umulandu uno yalinzile ukucindikila mamakwe.—Welengini Utandiko 2:24; 1 Kolinto 13:4, 5.

14. Ivyani vino Saulo wacitile Yonatani ivitazifile?

¹⁴ Nupya tungaya acisinka kuli Yeova ndi cakuti umwina aakutungulula watufyenga. Umwene Saulo wasonsilwe na Leza, lelo wacitilanga umwanakwe iviipe. Atamanyile umulandu uno Yonatani watemilwe Davidi. Fwandi lino Yonatani walondanga ukwazwilizya Davidi, Saulo wasosile sana, nu kuzewanya umwanakwe ala na antu aingi yakulolako. Lelo Yonatani watwalilile sile ukucindika isi. Pa nsita iliimwi kwene, watwalilile ukuya uwa cisinka kuli Yeova na kuli Davidi, uwasoolwilwe na Leza ukuya umwene wa Izlaeli ukukonka pali Saulo.—1 Samueli 20:30-41.

15. Ndi cakuti umwina umwi watufyenga, i vyani vino tulinzile ukucita?

 ¹⁵ Mu vilongano vitu ndakai, aina akatungulula yakaezya na maka ukuya nu mulinganya kuli yonsi. Nomba aina yaa yatamalilika. Ali mulandu uno insita zimwi yatange yuvwikisye umulandu uno twacitila vimwi. (1 Samueli 1:13-17) Fwandi ndi cakuti yamwi yatufyenga nanti yakwelenganya ivipusineko pali sweswe, tulinzile sile ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova.

16. A muli vyani muno tulinzile ukuya acisinka kuli Leza ukucila ukuya nu uzuwa?

¹⁶ Saulo walondanga Yonatani ukuya umwene wakonkapo pali aliwe, atalondanga ukuti Davidi aliwe aye umwene. (1 Samueli 20:31) Lelo Yonatani watemilwe Yeova nupya wali uwa cisinka kuli aliwe. Fwandi ukucila ukuya nu uzuwa Yonatani wizile aya cuza wakwe Davidi, nupya wafikilizye ulayo uno wamulavile. Alino aliwensi uwatemwa Yeova nupya waya na ucisinka kuli aliwe wene “ndi walapa asifutuka, nanti angailetelela umweneco.” (Masamu 15:4) Pa mulandu wakuti twaya a cisinka kuli Leza, tulafikilizya vyonsi vino twalaya. Limwi ndi cakuti twalayana na umwi ukucita vimwi vya uculuzi tulacita vivyo kwene vino twalayana nanti icakuti twaya ni ntazi. Alino ndi twakwata amavya umu cupo citu, tulalanga ukuti twatemwa Yeova ndi cakuti twaya acisinka kuli ya witu.—Welengini Malaki 2:13-16.

17. Uzye icipande cii camwazwa uli?

¹⁷ Tukalonda ukuya a cisinka kuli Leza na lino tuli ni ntanzi wakwe vino cali kuli Yonatani. Fwandi lekini tutwalilile ukuya a cisinka uku ina na yankazi na lino yatuluvyanya. Ndi twacita vivyo tulazanzya umwenzo wakwe Yeova, nupya tulaya sana ni nsansa. (Mapinda 27:11) Nupya Yeova alaatucitila lyonsi ivisuma nu kutusakamala lyonsi. Mu cipande cikonsilepo tulasambilila pa antu yamwi aliko mu nsita yakwe Davidi ali na ucisinka alino na yauze atali na ucisinka.