• “Natandike ukulola kwati ya wane yacitanga uzelele.”

• “Nalolanga ukuti yatancindike, yatantemilwe, nupya nayuvwile uwa silesile.”

• “Ntanenyileko aali wensi api lyasi lii. Naculanga sile na kampingu.”

• “Nalolanga kwati Yeova atansakamalanga.”

Amazwi yaa yakulangilila vino umuci akauvwa uyi ndi cakuti iya akutamba vikope vya uzelele. Nupya ndi cakuti iya akucita vii umu nkaama, limwi pa mwezi nanti myaka, umuci atanga aatwalilile ukumutaila. Mama umwi watile, “Nayuzyanga ukuti, ‘Uzye namanya ningo ya wane? Uzye kwaya ivintu na vyuze vino yakamfisa?’”

Icipande cii icipekanyiziwa uku kwazwa aci yano ya iya yakatamba ivikope vya uzelele. a Cimalanda pa visinte ivya muli Baibo ivingayateekezya, nu kuyazwa ukusininkizya ukuti Yeova wayatemwa nupya aakalondesya ukuyazwa ukuya nu mutende alino nu kupalama sana kuli aliwe. b

Nanti icakuti mutangemukwate amaka pali vyonsi vino ya winu yakacita, kuli vino mungacita pakuti muye nu mutende wa mu melenganyo. Wakwe mungacita ivyalondelelapo.

Mutaipeela imilandu. Umuci angaipeela umulandu ukuti uwalenga ukuti iya atamba ivikope vya uzelele. Ya Danielle c yatile, “Nasosile sana lino namanyile vino ya wane yacitanga nomba ukusoka kutamazile intazi ino ya wane yakweti.” Ya Alice yatandike ukwelenganya ukuti yatali asuma. Yayuzyanga ukuti, ‘U mulandu ci uno ya wane yakaikila amano ku anaci yauze ukucila ukwika amano kuli nene?’

Nga ali vino mukayuvwa, manyini ukuti Yeova asilola ukuti mwemwe mukalenga ya winu ukulacita vivyo. Pali Yakobo 1:14 pakati: “Umuntu wensi akaeziwa nga watunkwa nu kulemwa nu lunkumbwa lwakwe.” (Loma 14:12; Filipi 2:12) Yeova asimipeela imilandu ukuti mwemwe mwalenga ya  winu ukulatamba ivikope vya uzelele, lelo wika sana amano kuli ucisika winu.—2 Mila. 16:9.

Insita zimwi umuci angayuvwa ukuti asiomba ningo icalenga ukuti iya aatamba ivikope vya uzelele, nomba asi vino caya. Aasambilila sana api lyasi lii yalanda ukuti kutamba ivikope vya uzelele kukalenga umuntu ukukwata sana insuuna.

Mutasakamala sana. Ya Catherine yalanzile ukuti yelenganyanga sana pali vino ya wao yatambanga ivikope vya uzelele. Ya Frances yatile: “Nasakamalanga sana nga ntamanyile kuno ya wane yali. Calenganga ukuti nakungumala sana uwanda onsi.” Aina Klistu yano ya wao yakatamba ivikope vya uzelele yakauvwa sana insonyi lino yali pamwi na ina na ya nkazi. Yamwi nayo yakayuvwa ukuti yali yonga pano yakalola ukuti pasi anguvwikisya intazi ino yakweti.

Citaipa ukuvwa vii. Nomba ukwelenganyapo sana kungalenga mwasakamikwa sana. Fwandi mwaezya ukwika sana amano kuli ucuza winu na Yeova. Ukucita vii kulamwazwa ukuya akome lino mu kuzizimizya intazi ii.—Masa. 62:2; Efes. 6:10.

Ukubelenga nu kwelenganya sana apa malyasi amuli Baibo aakalanda pa anaci yano yacuzyanga na vino Yeova wasukanga amapepo yao nu kuyateekezya, kungamwazwa sana. Atamalanga intazi zino yakwatanga, nomba wayapeelanga umutende. Wakwe ilyasi ilikalanda pali Hana, “wali sana nu ulanda” pa mulandu na vino vya mucitikilanga. Lelo pa cisila cakupepa kuli “Yeova pa nsita itali,” wizile aya nu mutende, nanti icakuti atamanyile ivyali nu kucitika uku nkoleelo.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kol. 1:3, 4.

Mwalenga uwazwilizyo ukufuma kuli ya eluda. Pano yaya “kwati ali yakucingilila antu uku muza. Kwati ali yano yalapusukilako uku cipunga.” (Eza. 32:2) Insita zimwi yangamulanga nkazi wino mungalazyanya nawe nupya angamuteekezya.—Mapi. 17:17.

Uzye mungakwanisya ukwazwa ya winu ukuta ukutamba ivikope vya uzelele? Ee kwene. Baibo ikalanda ukuti lino tukuombela pa ntazi, cazipa “ukuya yaili kuluta ukuya wenga.” (Kasa. 4:9-12) Asambilila sana yamwi yakalanda ukuti cikaanguka ndi cakuti atwalane yakuombela pamwi ukuta ukutamba ivikope vya uzelele nupya yakatandika ukutailana.

 Kwene, cikazipa sana ndi cakuti wino akutamba ivikope ivya uzelele waitemelwa ukuta ukutamba. Uzye walengapo uwazwilizyo ukufuma kuli Yeova alino na kuli ya eluda? (2 Kol. 4:7; Yako. 5:14, 15) Uzye akucita vimwi ivingamwazwa ukuta ukutamba ivikope vya uzelele, wakwe ukukanaomvya intaneti lino ali wenga alino ni vintu vyuze? (Mapi. 27:12) Uzye akuitemelwa ukuzumila ukwazwa nu kwezya ukuya na ucisinka? Nga vino cili, mulinzile ukwazwa aakutamba ivikope vya uzelele.

Mungacita uli vivyo? Elenganyini pali cii. Ya Felicia yatwazile ya Ethan, aakunkwime uku kutamba ivikope vya uzelele. Ya Felicia yalenganga cayangukila ya Ethan ukuyanena ndi cakuti yatandika ukwelenganya apa kutamba ivikope vya uzelele. Ya Ethan yalanzile ukuti: “Ukunena mamane vyonsi vino nayuvwanga kwangazwile. Wali nu kutemwa lino wangazwanga. Nupya wangazwile ukutandika ukuomvya ningo intaneti.” Ya Felicia yuvwanga sana uyi pali vino ya Ethan yatambanga ivikope vya uzelele. Yatile, “Nomba vino nayuvwanga na vino nasokanga asi ali vino vyalenzile ukuti ya wane yasenuke. Pa cisila cakulazyanya api lyasi lii, nayanenanga vino nayuvwanga nupya nayo yaombesyanga ukuta ukutamba.”

Ukulanzyanya kwa musango uu kusiazwa sile ya iya lelo kukaazwa na aci ukutaila sana ya iya nupya. Ndi cakuti iya akunena umuci kuno akuya, vino akucita, cikaangukila umuci ukutandika ukutaila iya nupya pano ninsi asikufisa icili consi.

Uzye mukulola ukuti mungazwa ya winu nga mwacita ivintu vii? Nga vino cili, uzye citanga cizipe ukubelengela pamwi nayo icipande cii? Ukucita vivyo kungalenga yalondesya ukuta ukutamba ivikope vya uzelele nupya yangalondesya ukuti mutandike ukuyataila nupya. Ukucila ukusoka nu ukusulako sile, mulinzile ukulanzyanya pakuti yamanye vino mukuyuvwa pali vino vikucitika. Mulinzile ukulayatungilila ukuti yacimvye intazi zino yakweti nu kuleka ukuti yacita ivintu ivingalenga mutandike ukuyataila nupya. Mwensi mweili mulalondekwa ukusambilila pali cino cikalenga umuntu aalondesya ukutamba ivikope vya uzelele na pali vino angacita pakuti ataluke uku kucita vivyo. d

Nga mukulola ukuti mwemo na ya winu mutanga mulanzyanye umu nzila isuma, mungamako eluda wino mwataila sana kuti azanweko lino mukulanzyanya. Mwaiusya ukuti nanti icakuti wino mwatwalana nawe wata ukutamba ivikope vya  uzelele, pangapita insita pakuti mutandike ukumutaila nupya. Fwandi mutatoovoka. Mwalola vino yakwezya na maka ukuombesya umu cupo cinu. Mwaiusya ukuti ndi cakuti papita insita nupya muli ateekele, icupo cinu cilakoma nupya.—Kasa. 7:8; 1 Kol. 13:4.

Ndi cakuti ya winu yatwalilila ukutamba ivikope vya uzelele, uzye ale cikupiliula ukuti yasilapila nanti ukuti yatalatala yate ukutamba ivikope vya uzelele? Awe. Ndi cakuti yakunkuma uku kutamba ivikope vya uzelele, cingayatalila sana ukuta ukutamba ivikope vii. Yangatandika ukutamba nupya nanti icakuti ipapita imyaka pano yatelile ukutamba. Pa kuyazwa, mulinzile ukutwalilila ukuombesya ukuyazwa ukutaluka uku vintu ivingalenga yatandike ukutamba ivikope vya uzelele nupya, wakwe ukukanaomvya intaneti lino yali yonga, nu kubelenga amabuku aakalanda pa vya uzelele. (Mapi. 28:14; Mate. 5:29; 1 Kol. 10:12) Yalalondekwa ukutwalilila “ukuya na melenganyo apya” alino nu ‘kupata iviipe,’ kuli kuti ivikope vya uzelele alino ni miyele yuze iipe wakwe ukulemola ivyanzwalo. (Efes. 4:23; Masa. 97:10; Loma 12:9) Uzye yakuombesya ukuta ukutamba ivikope vya uzelele? Nga ali vino yakucita, ale yangakwanisya ukuta ukutamba ivikope vya uzelele. e

Nga ndi cakuti wino mwatwalana nawe asikulonda ukuta? Mungatandika ukuvwa ukuti ya winu iyamufutuka nupya mungauvwa sana uyi nu kusoka. Mwalenga uwazwilizyo ukufuma kuli Yeova. (1 Pet. 5:7) Mwatwalilila ukupalama kuli Yeova lino mukuisambilizya, kwelenganya sana pali vino mukuisambilizya alino nu kupepa. Lino mukucita vivyo, mwasininkizya ukuti alapalama kuli mwemwe. Pa Masamu 34:18 pa kalanda ukuti Yeova “akaya umupipi sana na yayo ati yaputuka imisana” pakuti angayazwa ukuya ni nsansa nupya. Mwaombesya ukuya Aina Klistu aya na ucisinka ukufika pano mungapezya. Mwalenga uwazwilizyo ukufuma kuli ya eluda. Nupya mwatwalilila ukutaila ukuti uwanda umwi ya winu yalasenuka.—Loma 2:4; 2 Pet. 3:9