1, 2. U mulandu ci uno ya Nte Yakwe Yeova yakaomvezya sana Loma 5:12?

ELENGANYINI ukuti mukulonda ukulemba ivikomo ivya muli Baibo vino ya Nte Yakwe Yeova yamanya sana nupya yakaviomvya ilingi. Uzye mungatandikilapo ukulemba Loma 5:12? Elenganyini maila uwingi yano mukalanda amazwi yakuti: “Iifyo lingile muno nsi pamulandu wa muntu wenga, nga ni iifyo lyakwe ilyaleta imfwa. Caleka, imfwa nayo yasalangine mu antu yonsi pano antu yonsi iifizye.”

² Icikomo kwene cii caomviwa sana umwi buku lyakuti Uzye Baibo Ikasambilizya Ukuti Uli? Lino mukusambilizya ana inu nanti antu yauze ukuomvya ibuku kwene lii, mufwile mukawelenga Loma 5:12 lino mukulanzyanya pali vino Leza akaalonda insi iye, lino mukulanzyanya pa mfwa yakwe Yesu, na pali vino afwe yaaya; umu—vipande 3, 5, na 6. Nomba uzye mukaelenganya pali Loma 5:12 lino mukwelenganya pali ucuza winu na Yeova, pa micitile inu iya vintu, na lino mukwelenganya pali vino walaya?

3. I vyani vino tulinzile ukwelenganyapo pa miyele ino twayamo?

³ Swensi twamanya ukuti tutamalilika. Tukaluvyanya cila wanda. Lelo, tukateekeziwa ukumanya ukuti Leza akaiusya ukuti  twaumbwa ukufuma uku lukungu, nupya akaitemelwa ukutuyela uluse. (Masa. 103:13, 14) Umwi pepo lya cilangililo lino Yesu walanzile mwaya na mazwi yakuti: “Utwelele maifyo itu.” (Luka 11:2-4) Fwandi, tutalinzile ukutwalilila ukwelenganya pa maifyo ya mpiti yano Leza watweleela. Nomba, caya sile ningo ukwelenganya pali vino Leza watweleela na vino angatweleela ndakai.

4, 5. (a) I cani icikatwazwa ukuvwikisya ilembelo lyakwe Loma 5:12? (b) Uzye icikuuku cakwe Leza icalandwa pali Loma 3:24 cikapiliula cani?

⁴ Tukazana ivyeo ivicindame sana umu vipande ivikalanda pa mazwi yano Paulo wavwanzile aaya pali Loma 5:12, sana sana umu cipande 6. Vipande kwene vii vingatwazwa ukumanya vino Yeova angatweleela. Umu cipande 3, mwaya mazwi yakuti: “Pano antu yonsi iifya . . . , lelo pa mulandu wa wila wa cikuuku cakwe Leza, wene akayalenga kuya aololoke kupitila muli Klistu Yesu wino akayalenga kuya antungwa.” (Loma 3:23, 24) Uzye Paulo walozizye mwi lino walanzile ukuti “cikuuku cakwe Leza”? Waomvizye izwi lya Cigiliki ilikasenula ukucitila umuntu cimwi pa mulandu nu luse ukwaula ukwelenganya ukuti nawe alakucitila cimwi cisuma.

⁵ Umuntu umwi uwasambilila sana walondolwile ukuti lino Baibo yalanda pa cikuuku cakwe Leza nanti Klistu, ilingi ikalozya kuli vino Yeova na Yesu yacitila antunze pakuti yayatuule uku luyembu ni mfwa. Fwandi acino Baibo wa Malembo ya Calo Cipya uwa Cizungu wasenwila izwi lii umu Cigiliki ukuti “cikuuku cakwe Leza.” Nomba uzye Leza walanga uli icikuuku ca musango uwo? Uzye cikaazwa uli antu ukuya nu utailo nu kuya sana ya cuza yakwe Leza? Lekini tusambilile.

6. Uzye aaweni yano icikuuku cakwe Leza cingazwa?

⁶ Adamu ali “muntu wenga” muno iifyo ni mfwa ‘vingilile umu nsi yonsi.’ Fwandi “kwifya kwa muntu wenga ukwalenga kuti maka ya mfwa yatandike kuteeka antu onsi.” Paulo walanzile nu kuti cikuuku cikulu cuze cakwe Leza calolekela “pa mulandu wa muntu wenga Yesu Klistu.” (Loma 5:12, 15, 17) Nu kuti Icikuuku cakwe Leza caleta ivisuma vitupu ku antu yonsi. “Antu aingi yalacitwa kuya aololoke pa manso yakwe Leza pamulandu wa kuyela kwa muntu wenga.” Nupya icikuuku cakwe Leza ‘cikatutungulula ku umi wa pe muli Yesu Klistu.’—Loma 5:19, 21.

7. U mulandu ci uno tungati Leza watukulwile pa mulandu ni cikuuku cakwe?

⁷ Yeova ataali nu kupeela Umwanakwe ukuti akulule antunze pano nsi. Nupya antu aatamalilika ya kaifya, yataakweti insambu zyakuti Leza na Yesu yayakulule pakuti yangakwata isyuko lyakuti yaelelwa. Fwandi ukweleelwa kwa maifyo itu nu kupeelwa isyuko lya kwikala amanda pe kukalanga sana icikuuku cakwe Leza. Tulinzile ukulanga ukuti tukataizya sana pa cikuuku cino Leza akatulanga muli vino tukacita cila wanda.

8. Uzye antu yamwi yangaelenganya uli pa maifyo yao?

⁸ Pa mulandu nu kukanamalilika kuno twapyana kuli Adamu, tukaluvyanya, kulikuti ukucita ivipe, nanti ukwifya. Nomba citanga cizipe ukutandika ukusuula icikuuku cakwe Leza nu kutandika ukwelenganya ukuti: ‘Nanti icakuti nacita icintu cimwi icipe, cino Leza akalola ukuti u luyembu, ntalinzile ukusakamala. Yeova alanjela uluse.’ Icaulanda icakuti Aina Klistu yamwi avino yayuvwanga pa nsita ino atumwa yali nu umi. (Welengini Yuda 4.) Limwi swemo tutanga tulande kuli yauze amelenganyo ya musango  uwo, nomba ivya musango uu vingaya umu myenzo itu, nanti limwi tungatandika panono panono ukuya na melenganyo yaayo.

9, 10. Uzye Paulo na yauze yakulwilwe uli uku maifyo ni mfwa?

⁹ Paulo walanzile ukuti tulinzile ukukana imyelenganyizizye yakuti: “Leza akauvwikisya. Alanjela uluse pali vino naluvyanya.” U mulandu ci? A pa mulandu wakuti Paulo walemvile ukuti, Aina Klistu ‘yafwile kufuma uku maifyo.’ (Welengini Loma 6:1, 2.) U mulandu ci uno cingalandilwa ukuti Aina Klistu apakwe ‘yaafwile kufuma uku maifyo’ pa nsita ino yaali nu umi pano nsi?

¹⁰ Leza wayelile Paulo uluse na Ina Klistu yauze aaliko pa nsita iiya. Nupya wayapasile nu mupasi, nu kuyama ukuti ana yakwe aunkolanya. Lyene yakweti isyuko lya kuya ukwi yulu. Ndi yali nu kutwalilila ukuya acisinka, yaali nu kutwalilila ukuya nu umi alino nu kuteeka pamwi na Klistu ukwi yulu. Nomba Paulo walanzile pa yantu yaa ala yacili nu umi nupya ala yacili yakuombela Leza pano nsi ukuti ‘yaafwile kufuma uku maifyo.’ Walanzile pali vino vyacitikiile Yesu, uwafwile ala umuntu alino Leza aiza amutuutulwila ukwi yulu aya umupasi utangafwa. Imfwa itaakweti amaka pali Yesu nupya. Vikwene avino cali uku Ina Klistu aapakwe ailolanga ukuti ‘yaafwile kufuma uku maifyo nu kuya aumi mu utandano na Leza muli Yesu Klistu.’ (Loma 6:9, 11) Umi wao wizile iupusana na vino wali mpiti. Yatiile ukulondela ulunkumbwa lwa kucita ivintu ivipe. Yaafwile uku vintu kwene vivyo vino yacitanga mpiti.

11. Uzye swemuno twakwata utailo wakwikala umu Paladaise amanda pe twafwa uli ‘ukufuma uku maifyo’?

¹¹ Nga swemo? Lino tutali tuye Aina Klistu, ilingi twacitanga ivipe, limwi ukwaula nu kumanya ukuti Leza ataatemilwe vino twacitanga. Twali wa “azya amicitile ikowele nga nu ukakasi.” Tungalanda ukuti twali “azya yi ifyo.” (Loma 6:19, 20) Lyene twizile tumanya icumi ca muli Baibo, itusenuka muli vino twacitanga, ituipeela kuli Leza, nu kuwatiziwa. Ukufuma pa nsita kwene iiya, tukalondesya ‘ukuyeela ni myenzo itu yonsi’ kuli vino Leza akatusambilizya nu kucita ivikamuzanzya. Twakulwilwe “kwi iifyo” nupya twizile tuya ‘azya yakwe Leza kuti twacita vyawololoke.’ (Loma 6:17, 18) Fwandi naswe twafwa ‘ukufuma uku maifyo.’

12. Uzye swensi kwene cila muntu tulinzile ukusoololapo ukucita cani?

¹² Lyene mwelenganye ukuti Paulo akulanda pali mwemwe lino waomvya amazwi yakuti: “Caleka mutaleka maifyo yateeka mu mili inu ino ili nu kufwa, nu kulenga kuti mwalondela ulunkumbwa lwa untunze winu.” (Loma 6:12) ‘Tungaleka maifyo yatuteeka’ ndi tukucita vyonsi vino umwili witu utamalilika ukalonda ukucita. Vino ‘tungaleka’ maifyo ukututeeka nanti foo, icuzyo i cakuti, i vyani vino tukalondesya ukucita? Mwayuzya muti: ‘Uzye insita zimwi nkaleka umwili wane utamalilika nanti amelenganyo ukuntungulula umu kucita ivipe? Nanti uzye nafwa ukwi iifyo? Uzye umi wane ukalanga ukuti indi nu umi mu utandano na Leza muli Yesu Klistu?’ Ndi tukataizya pali vino Leza watweleela tulaezya na maka ukumuzanzya.

13. I vyani ivikatulenga ukusininkizya ukuti tungata ukucita ivipe?

¹³ Antu yakwe Yeova yafuma uku vintu vino yacitanga mpiti ala yatali yamanye Leza nu kumutemwa. Vino yacitanga mpiti limwi paali ni ‘vintu vino ndakai vikayaletela insonyi’ nupya ivintu vivyo limwi nga vyayaletiile ni imfwa. (Loma 6:21) Lyene iizile yasenuka. Vikwene  avino cali nu ku ina Kolinto aingi yano Paulo walembiile kalata. Yamwi yapepanga utuluwi, yamwi yali acende, apuupu, ya cakolwa, alino ni miyele yuze iipe. Nomba, ‘iizile yaswefiwa.’ (1 Kol. 6:9-11) Limwi vikwene avino cali nu mu cilongano ca ina Loma. Paulo wayalembiile ati: “Mutapeela vilundwa vya mili inu ku maka yi ifyo, kuti viye viombelo vya kucitilako ukakasi. Lelo muipeele kuli Leza, wa antu yano [aatutuluka] kufuma ku afwe nu kuya nu umi. Mupeele vilundwa vyonsi vya mili inu kuli Leza, kuti viye viombelo vya kucita vyawololoke.” (Loma 6:13) Paulo wamanyile ukuti yaali nu kutwalilila ukuya asanguluke nupya Leza wali nu kutwalilila ukuyaela uluse.

14, 15. Uzye tulinzile ukuyuzya itutuuli pa ‘kuyeela ni myenzo itu yonsi’?

¹⁴ Na ndakai kwene avino caya. Limwi aina yamwi na ya nkazi yaali wa ina Kolinto. Nomba yasenwike. Yatiile ukucita ivipe nupya izile yasangululwa. Ndi cakuti limwi avino cali na kuli mwemwe, uzye ndakai ucuza winu na Leza waya uli lyene? Lyene vino Leza akaalanga icikuuku nupya akayela uluse, uzye mukaezya na maka ukuti mutaapeela umwili winu ‘ukwi ifyo’? Uzye lyene mulatwalilila ‘ukuipeela kuli Leza wa antu [aatutuluka] kufuma ku afwe nu kuya nu umi’?

¹⁵ Pakuti tucite vivyo, tulinzile ukutaluka ku maifyo yano aina Kolinto yamwi yacitanga. Ukucita vii kwacindama sana ndi tukulonda twalanga ukuti twapokelela icikuuku cakwe Leza nu kuti ‘iifyo lisituteeka.’ Nomba, uzye tukaezya sana na maka ‘ukuyeela ni myenzo itu yonsi’ ukutaluka uku maifyo yano yamwi yangalola kwati yataipa sana?—Loma 6:14, 17.

16. Uzye twamanya uli ukuti ukuya Umwina Klistu kwaluta pa kusenka sile uku maifyo aipisye?

¹⁶ Elenganyini pa mutumwa Paulo. Twamanya ukuti atacitangako ivipe ivyalumbulwa pali 1 Kolinto 6:9-11. Nomba, wailandiile ukuti wacitanga ivipe. Walemvile ati: “Lelo nemo nene muntu kufwa, nasumbwa ukuya muzya wa maifyo. Na cino nkacita ntacimanya ningo pano nsicita cino nkasi kucita, lelo cino napata acino incita.” (Loma 7:14, 15) Cii cikalanga ukuti kwali ivintu na vyuze vino Paulo walolanga ukuti amaifyo, nupya walwisyanyanga ni vintu kwene viivyo. (Welengini Loma 7:21-23.) Lekini naswe twacita vikwene lino tukwezya na maka ‘kuyeela ni myenzo itu yonsi.’

17. U mulandu ci uno mukalondela ukuya acumi?

¹⁷ Elenganyini pa kuya uwa cumi. Ukuya uwa cumi kwacindama sana uku Ina Klistu. (Welengini Mapinda 14:5; Efeso 4:25.) Satana u ‘watandike ufi.’ Nupya Ananiya na mamakwe yaafwile pa mulandu nu ufi. Tutalinzile ukukolanya antu ya musango uuwo pano tukasenka uku kusomba ufi. (Yoa. 8:44; Mili. 5:1-11) Nomba, uzye pakwene apano ucisinka witu ulinzile ukupeleela? Ndi cakuti tukataizya sana pali vino Leza akatuyela uluse, tulatwalilila ukuya acumi na muli vyuze.

18, 19. Uzye ukuya uwa cumi kwaluta uli pa kukana somba sile ufi?

¹⁸ Ukusomba u kulanda cimwi icisi ca cumi. Nomba, Yeova akaalonda antu yakwe ukusenka uku ufi. Wanenyile aina Izlaeli ati: “Muye amuzilo pamulandu wakuti ne [Yeova] Leza winu nene wamuzilo.” Lyene walangilile vino ukuya uwamuzilo cikasenula. Leza walanzile ati: “Mutaiya nanti ukusomba nanti ukutumpoka.” (Levi 19:2, 11) Icaulanda icakuti, umuntu aakati atanga alande ufi, limwi angatumpoka yauze muli vino akayacitila.

¹⁹ Limwi umonsi anganena umukalamba wa ku ncito ukuti atalaya uku ncito  uwanda ulondeliilepo nanti ukuti alinzile ukwinuka zuwa pano “akuya” uku cipatala. Lyene “ukuya” uku cipatala limwi kungaya u kuyasenda sile umulembo nanti ukuya umu kulipila impiya kuli dokota. Limwi umulandu uukulu uwa kukanila ukuya uku ncito ungaya u wakuti akaye kumwi nanti ukutwala ulupwa lwakwe uku kutandala uku cifulo cimwi. Limwi mungaya vimwi ivya cumi umu kulumbula ukuti “akuya” uku cipatala, nomba uzye mungati wali uwa cumi? Nanti uzye watumpokanga? Limwi mungamanya na vyuze ivyacitiike lino umwi watumpokanga. Limwi icamusango uwo cingacitika pakuti umwi atacuziwa nanti ukuti ivintu vimuzipile ukuluta ukuzipila yauze. Nanti icakuti umwi atasomvile sana, uzye Leza akatuneena uli? Akaati: ‘Mutatumpoka.’ Nupya elenganyini pali Loma 6:19, apakaati: “Muipeelesye ku kuya azya akacita vyawololoke pakuti mwatumikila Leza mu vya muzilo.”

20, 21. Ndi cakuti tukataizya sana pa cikuuku cakwe Leza, i cani cuze cino tulinzile ukucita?

²⁰ Icisinka icakuti ukutaizya Leza pa cikuuku cakwe kwaluta ukusenka sile uku ucende, ucakolwa, nanti amaifyo yauze yano aina Kolinto yamwi yacitanga. Ukupokelela icikuuku cakwe Leza kukasenula ukusenka uku ulalelale nu kutamba ivyayamo ulalelale. Ukuleka imili itu ukuya azya aakacita ivyaololoke kusileenga sile tutaluke kuli ucakolwa, lelo kukalenga nu kuti tutamwa sana uwengwa icakuti ikusyala sile panono ukuti tukoleke. Cingalondekwa ukuti twezye na maka sana ukulwisya ivintu kwene vii ivipe, nomba tungacimvya.

²¹ Uyo witu ulinzile ukuya uwa kusenka uku maifyo yano limwi antu yatanga yalola kwati i vintu ivipe. Tutanga tucite vivyo kwati twamalilika. Nomba, tulinzile ukuombesya ukucita vivyokwene, wakwe vino na Paulo wacisile. Wakomelizye aina ati: “Mutaleka maifyo yateeka mu mili inu ino ili nu kufwa, nu kulenga kuti mwalondela ulunkumbwa lwa untunze winu.” (Loma 6:12; 7:18-20) Lino tukulwisyanya na maifyo amisango yonsi, tukalanga ukuti tukataizya sana icikuuku cakwe Leza cino watulanga ukupitila muli Yesu.

22. I visuma ci ivilacitikila yaayo aakataizya sana pa cikuuku cakwe Leza?

²² Pa mulandu ni cikuuku cakwe Leza, amaifyo itu yeleelwa nupya Leza akatwalilila ukutuyela uluse. Fwandi lekini twalanga ukuti tukataizya sana lino tukwezya na maka ukusenka uku maifyo yano yamwi yakalola kwati yataipa. Paulo walanzile pa vintu ivisuma ivilatucitikila uku nkoleelo ati: “Ndakai mwakululwa kwi iifyo, nupya mwati muya azya yakwe Leza. Acino muzano uno mukweti uumi wa kuipelesya kuli Leza, nga ni cikafumamo, uumi wa pe.”—Loma 6:22.