1, 2. (a) U mulimo ci ucindame uno Solomoni wapeezilwe? (b) U mulandu ci uno Davidi wasakamalile sana pali Solomoni?

SOLOMONI wasonsilwe ukwangalila umulimo umwi uucindame sana nupya uiyele, kuli kuti umulimo wa makuule aa ng’anda ikulu yakupepelamo iya mu Yelusalemu. Ing’anda iyo yali nu “kuya ikulu, iyembe wakwe cimwi nupya iya lulumbi ku manso ya antu amu nko zyonsi.” Ni cacindamisye icakuti yali nu kuya ‘i ng’anda yakwe Yeova Leza.’ Yeova wasonsile ukuti Solomoni aliwe aangalila umulimo uu.—1 Mila. 22:1, 5, 9-11.

² Umwene Davidi wamanyile ukuti Leza alatungilila Solomoni ukuomba umulimo uu, nomba Solomoni wali “umwance nupya atakweti umanyililo wa vintu.” Uzye wali nu kuya umusipe ukuzumila ukuomba umulimo wa kukuula ing’anda ya kupepelamo? Uzye ukuya umwance nu kukanakwata umanyililo vyali nu kulenga ukuti avilwe umulimo uwo? Pakuti Solomoni aombe ningo umulimo uu walondekwanga ukuya umusipe.

3. I vyani vino Solomoni afwile wasambilile kuli isi pa kuya umusipe?

³ Solomoni afwile wasambilile kuli isi ivingi ivya kucita pakuti aye umusipe. Lino Davidi wali umwance walwile ni vilyanyi ivyasendanga imfwele zyakwe isi. (1 Sam. 17:34, 35) Walangilile ukuti  wali umusipe lino walwile ni pombolo. Pa mulandu wakuti Yeova wamwazwile ukuomvya sile iwe, Davidi wacimvizye Golyati.—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. U mulandu ci uno Solomoni walondekwanga ukuya umusipe?

⁴ Fwandi twalola umulandu uno Davidi walingiile ukukomelezya Solomoni ukuya umusipe pa kukuula ing’anda ya kupepelamo! (Welengini 1 Milandu 28:20.) Ndi cakuti Solomoni akana ukuya umusipe, nga wali sana ni ntente icakuti afilwa nu kutandika ukukuula.

5. U mulandu ci uno tukalondekwa ukuya asipe?

⁵ Wakwe vino cali kuli Solomoni, naswe kwene tukalondekwa uwazwilizyo ukufuma kuli Yeova pakuti tuye asipe pakuti tuombe imilimo ino akatupeela. Fwandi lekini tulande pali yamwi aaliko mpiti aali asipe. Lyene twelenganye na pali vino tungalanga ukuti twasipa pakuti umulimo uno twapeelwa ukasile.

6. I vyani vino mwatemwa pali vino Yosefu wasifile?

⁶ Elenganyini pali vino Yosefu wasifile lino umuci wakwe Potifa walondanga ukulala nawe. Afwile wamanyile ukuti ivipe vyali nu kumucitikila ndi cakuti wakana ukulala nawe. Nomba nanti ciye vivyo, ukucila ukuzumila ukucita ulalelale, lilyo kwene wakanyile muka Potifa nu kutuka.—Utan. 39:10, 12.

7. Uzye Laabu wacisile uli pa kulanga ukuti wali umusipe. (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁷ Na muze uwasifile a Laabu. Lino inengu ziili zya ina Izlaeli zizile umu ng’anda yakwe, limwi ndi uvwile intete akana nu kuyazwa. Nomba pa mulandu wakuti wataile Yeova, wasifile nu kufisa aonsi yaya yaili ayalanga ni vya kucita pakuti yafume umu musumba ukwaula ukuyalema. (Yoswa 2:1-5, 9, 12-16) Laabu wazumile ukuti Yeova ali Leza wa cumi, nupya wataile ukuti Yeova limwi angapeela aina Izlaeli impanga iya. Atalesile ukuti ukutiina yauze kumwi sile nu mwene wa Yeliko na onsi yakwe vimutoovole. Lelo, wasifile na cii calenzile ukuti apusuke pamwi nu lupwa lwakwe.—Yoswa 6:22, 23.

8. Uzye ukusipa kwakwe Yesu kwalenzile ukuti atumwa yakwe yaye uli?

⁸ Atumwa yakwe Yesu nayo yalangilile ukuti yali asipe. Yaweni vino Yesu wasifile. (Mate. 8:28-32; Yoa. 2:13-17; 18:3-5) Na cii calenzile ukuti nayo yaye asipe. Lino Asaduki yayakanyanga, atumwa yatatiile ukusambilizizya umwi zina lyakwe Yesu.—Mili. 5:17, 18, 27-29.

9. Uzye ilembelo lyakwe 2 Timoti 1:7 likatwazwa uli ukumanya icingalenga tusipe?

⁹ Yosefu, Laabu, Yesu, na atumwa yalangilile ukuti lyonsi yalondesyanga ukucita ivisuma. Yataali asipe pa mulandu wakuti yaitalanga. Lelo apa mulandu wakuti yataile Yeova. Naswe kwene kukaya vimwi ivikatucitikila ivingalondekwa ukuti tuye asipe. Ukucila ukuitaila sweineco, tulinzile ukutaila sana Yeova. (Welengini 2 Timoti 1:7.) Lekini tulande pa vintu viili ivingalondekwa ukuti tuye asipe: umu lupwa alino nu mu cilongano.

10. U mulandu ci uno Aina Klistu acance yalinzile ukusipa?

¹⁰ Kwaya ivintu ivingi ivikacitikila acance Aina Klistu ivingalondekwa ukuti yaye asipe lino yakuombela Yeova. Yangasambililako uku vintu vivyo nu kukolanya Solomoni vino wasifile lino wapingulangapo ivya kucita pakuti amale ukukuula ing’anda ya kupepelamo. Nanti icakuti acance Aina Klistu yalinzile ukutungululwa na avyazi yao, kwaya ivintu vimwi vino yalinzile ukuipingwila aineco. (Mapi. 27:11) Lino yakulonda ukusoolola ningo ivyuza, ivya kutamba, ukuya ni miyele isuma, alino nu kuwatiziwa, vyonsi vii vikalondekwa ukuya asipe. Nupya cino yalinzile ukucitila vivyo a pa mulandu  wakuti vino yakulonda ukucita ivipusana nu kulonda kwakwe Satana, akazewanya Leza.

11, 12. (a) I vyani vino Mose wacisile ivyalangilile ukuti wali umusipe? (b) Uzye acance yangakolanya uli Mose?

¹¹ Icintu icicindame cino acance yalinzile ukupingulapo, i vintu vino yakulonda ukucita umu umi. Umu mpanga zimwi, acance aingi yakatunkwa ukwimika mauyo akalondekwa amasambililo ya papela nu kukwata incito ino yangafola impiya izingi. Umu mpanga zyuze mwene, cikatala pa kuzana impiya fwandi cikalenga acance ukulayuvwa ukuti yalinzile ukwika sana amano uku kwazwa indupwa zyao muli vino yakulondekwa. Ndi cakuti ivya musango uwo vikumicitikila elenganyini pali vino Mose wacisile. Mose atemwa nga wimike mauyo aali nu kulenga alumbuke nu kukwata sana ivyuma pano umwana umukazyana wakwe Falao u wamukuziizye. Afwile watunkwangwa sana na ya lupwa aina Eguputo, ya mwalimu, ni mpanda mano! Lelo Mose wasifile nu kukana ukulondela vivyo asoolola nu kutandika ukupepa kwa cumi. Kufuma sile lino Mose wasile ivyuma vya mu Eguputo, wali umusipe nu kutaila Yeova. (Ayeb. 11:24-26) Na cii calenzile ukuti Yeova amupaale, nupya tusikutwisika ukuti uku nkoleelo alapolelelwa cuze.

¹² Avino na Yeova alapolelela acance akaya asipe lino yakwimika amauyo asuma muli vyakwe Leza nu kukoleezya Uwene wakwe. Alayazwa ukupeela ulupwa ivikulondekwa. Umu Ina Klistu akutandikilako, mwali umulumendo Timoti uwisile sana amano uku kuombela Yeova, namwe kwene mungacita vivyo. *—Welengini Filipi 2:19-22.

13. Uzye ukusipa kwazwilizye uli nkazi umwi uwacance ukufikilizya amauyo?

¹³ Nkazi uwa ku Alabama, ku U.S.A., walondekwanga ukuya umusipe pakuti aimike amauyo asuma. Watiile: “Lino nakulanga nali sana uwa nsonyi. Ntavwanganga sana na antu ndi tuli pa Ng’anda ya Wene, nupya navilwanga ukukonkonsya apa ng’anda ya muntu wino ntamanyile.” Avyazi yakwe na yauze amu cilongano yamwazwile, wasusile watandika upainiya. Watiile: “Insi ii yakwe Satana ikakomelezya antu ukuti ukuya uku masambililo ya papela, ukulumbuka, ukukwata impiya, alino nu kukwata ivintu ivingi ali mauyo asuma. Ivintu vivyo antu aingi yakafilwa ukukwanisya ukuvikwata nupya vikalenga sile antu ukuwaikwa imyenzo nu kusakamala sana. Nomba ukuombela Yeova kwalenga inje sana ni nsansa pano nafikilizya amauyo yane.”

14. A muli vyani vimwi muno avyazi yalinzile ukuya asipe?

¹⁴ Avyazi Aina Klistu nayo yakalondekwa ukusipa. Limwi tuti, amingizya incito ilingi yangamunena ukuomba ukupula umu nsita ino mulinzile ukuomba nu kuomba pa mpela ya mulungu, cikupiliula ukuti insita ino mwatantika iyakukwata kupepa kwa lupwa, ukuya umu kusimikila alino nu kulongana ali nsita ino mulinzile ukuomba incito iyo. Ukusipa kukalondekwa pakuti mukane ukucita vivyo nu kucita ivintu vino ana inu yangakolanya. Nanti limwi avyazi yamwi umu cilongano cinu yakazumilizya ana yao ukucita ivintu vino mutange mutemwe ana inu ukucita. Avyazi yayo yangamuzya umulandu uno ana inu yatange yacitileko vino ana yao yakucita. Uzye mulasipa nu kulondolola ningo umulandu uno mwapingwilapo ukucita vivyo?

15. Uzye ilembelo lya Masamu 37:25 ni lya Ayebulai 13:5 yangazwa uli avyazi?

¹⁵ Tukalanga ukuti twasipa lino tukwazwa ana itu ukupanga amauyo muli vyakwe Leza nu kuyafikilizya. Limwi, avyazi yamwi yangawayawaya ukukomelezya ana yao ukutandika upainiya, ukuya umu kuombela ukukulondekwa ya kasimikila aingi, ukuombela pa Betele nanti umulimo wa kukuula Mang’anda  ya Wene nanti sile ivikuulwa vyuze ivikaazwilizya umulimo wa Wene. Avyazi yangasakamala ukuti limwi ana yao yatalayasakamala ndi yaca yakota. Nomba avyazi akapingulapo ningo yakasipa nu kutaila ukuti Yeova alafikilizya malayo yakwe. (Welengini Masamu 37:25; Ayebulai 13:5.) Lyene inzila na yuze ino mungalangilamo ukuti mwasipa nu kuti mwataila sana Yeova u kwazwa ana inu ukucita vivyo kwene.—1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Uzye avyazi yamwi yacita uli pakuti yazwilizye ana yao ukwimika amauyo muli vyakwe Leza, nupya i visuma ci ivyacitika?

¹⁶ Atwalane yamwi aku United States yazwile ana yao ukwimika amauyo muli vyakwe Leza. Ya iya yalanzile ukuti: “Lino ana itu yatatala yatandika ukupita nanti ukuvwanga, twayasimikilanga usuma uwaya umu kuomba upainiya nu kwazwilizya umu milimo ya mu cilongano. Ndakai lyene ali mauyo yao. Ukufikilizya amauyo yaa kukaazwilizya ana itu ukukana amatunko yakulondesya ivintu ivyaya umu nsi ii yakwe Satana nu kwika mano uku cintu icicindamisye kuli kuti ukuombela Yeova.” Umwina umwi uwakwata ana yaili umulumendo nu mukazyana watiile: “Avyazi aingi yakaezya na maka ukuomvya vyonsi vino yakweti ukukomelezya ana yao ukwimika amauyo ali wa vyangalo, vyakuizanzya, alino na masambililo. Cikazipa ndi cakuti mwaomvya amaka na vyonsi vino mukweti ukwazwa ana inu ukufikilizya amauyo angayazwa ukutwalilila ukuya na ucuza usuma na Yeova. Twaya sana ni nsansa asi pa mulandu sile uwakuti ana itu yafikilizya mauyo yao muli vyakwe Leza lelo na pa mulandu wa kuombela pamwi nayo.” Mungasininkizya ukuti Leza alapolelela avyazi yonsi akaazwa ana yao ukwimika amauyo muli vyakwe Leza nu kuyafikilizya.

17. Landini pali vimwi vino tungacita pa kulanga ukuti twaya asipe umu cilongano.

¹⁷ Tufwile nu kulanga ukusipa umu cilongano kwene. Ya eluda yakalondekwa ukuya asipe lino yakupingula imilandu ya mu cilongano nanti yayo ati yalwala sana akulondekwa uwazwilizyo. Ya eluda yamwi yakatandalila ivifungo pakuti yakasambilile na yayo akulondesya ukusambilila nanti sile  ukutungulula ukulongana. Nga ya nkazi atatwalwa? Kuli lyene ivingi vino nayo yangacita pakuti yalundulule umulimo wao uwa kusimikila, yangatandika upainiya, ukukuukila kuno kukulondekwa ya kasimikila aingi, ukuomba na Dipatimenti ikalolekesya pa makuule alino nu kulemba fomu wakuzizyapo ukuya ukwi Sukulu Lyakwe ya Kakosoola ya Wene. Yamwi yene yangaya nu kwi Sukulu Lya Baibo Ilya Gilyadi.

18. Uzye ya nkazi akoloci yangalanga uli ukuti iyasipa?

¹⁸ Ukukwata ya nkazi akoloci umu cilongano isyuko sana. Twatemwa sana ya nkazi yaa! Yamwi yatange yakwanisye ukuomba imilimo imwi umu mulimo wakwe Leza ino yaombanga lino yali ance, nomba nayo kwene yangasipa pakuti yaombe imilimo iyo. (Welengini Tito 2:3-5.) Limwi tuti, nkazi umukoloci angalondekwa ukusipa lino wapeelwa umulimo wakuti alande na nkazi wacance pa mizwalile isuma. Atanga asalule imizwalile ino uwacance wasoolola, nomba limwi angamukomelezya ukwelenganya pali vino imizwalile yakwe ingalenga yauze ukuyuvwa. (1 Tim. 2:9, 10) Ukucita vivyo umu nzila ya kutemwa kungalula imyelenganyizizye ya muntu.

19. (a) Uzye aina awatiziwa yangacita uli pakuti yaye asipe? (b) Uzye ilembelo lyakwe Filipi 2:13 na 4:13 lingazwa uli aina ukuya asipe?

¹⁹ Yauze angalanga ukuti yasipa nupya yakulonda ukuomba aina awatiziwe. Ndi cakuti aonsi yaa yakuitemelwa ukuya aomvi nanti ya eluda icilongano cikaomba ningo. (1 Tim. 3:1) Nomba yamwi yangawayawaya ukuombako imilimo iyo. Limwi pa mulandu wakuti umwina wiyo waluvyanyize mpiti, lyene angatandika ukuyuvwa ukuti atalinzile ukuya umuomvi nanti eluda. Umwina muze nawe limwi angalola kwati atange akwanisye ukuomba imilimo iyo. Ndi cakuti avino mukalola, Yeova angamwazwa ukuya asipe. (Welengini Filipi 2:13; 4:13.) Iusyini ukuti, pa nsita imwi Mose atayuvwanga ukuti angaomba umulimo uno Yeova wamupeezile. (Kufu. 3:11) Lelo Yeova wamwazwile, patalengile Mose wasifile nu kuya umu kuomba umulimo uno wamupeezile. Umwina uwawatiziwa nawe angasipa ndi cakuti akupepa kuli Leza nu kuwelenga Baibo lyonsi. Ukwelenganya sana pali yamwi ali asipe nako kwene kungamwazwa. Anganena ya eluda ukuti yamusambilizya ukuomba imilimo iyo nu kuipeelesya lyonsi ukuipekanya ukuomba vyonsi ivikulondekwa. Tukukomelezya aina yonsi awatiziwa ukuya asipe nu kuombesya umu cilongano!

20, 21. (a) I vyani vino Davidi wanenyile Solomoni? (b) I vyani vino tulinzile ukutaila?

²⁰ Umwene Davidi wanenyile Solomoni ukuti Yeova alaya nawe ukufikila lino ing’anda ya kupepelamo ilasila uku kuulwa. (1 Mila. 28:20) Solomoni welenginye sana pa mazwi yaa, calenzile ataleka uwance wakwe nanti ukukanakwata umanyililo vimucilikile. Walangilile ukuti wali umusipe, watandike kuomba, nupya pa mulandu wakuti Yeova wamwazwile wamazile ukukuula ing’anda ya kupepalamo pa myaka 7 na afu.

²¹ Wakwe vino Yeova wazwilizye Solomoni, naswe kwene angatwazwa ukuya asipe nu kumala umulimo uno twapeelwa, umu lupwa nu mu cilongano. (Eza. 41:10, 13) Tungalanga ukuti twasipa lino tukupepa Yeova, tungasininkizya ukuti Yeova alatupaala ndakai nu ku nkoleelo. Fwandi, ‘Posyini . . . kuti muombe umulimo.’