1. I vyani vino Aina Klistu yalinzile ukucita pakuti yangatwalilila ukusimula ulwilo lwa ku umi ukufika nu ku mpela?

AINA KLISTU yaya umu lwilo lwa ku umi. Usi mulandu alino twatandike ukusimula nanti twatandika mpiti, tulinzile ukutwalilila mpaka sile nu ku mpela. Vino umutumwa Paulo wacelwile Aina Klistu ya mu Filipi vingatukomelezya ukutwalilila ukusimula ulwilo lwa ku umi ukufika nu ku mpela. Pa nsita ino Aina Klistu amu cilongano ca mu Filipi yapokelile kalata ukufuma kuli Paulo, ala yamwi yaombela Yeova pa myaka iingi. Yaombelanga Yeova na ucisinka, nomba Paulo waiwisyeko ukuti yaalinzile ukutwalilila ukusimula nu mukozya. Walondanga ukuti yatwalilile ukulondela vino wacitanga lino wayanenyile ukuti: “Nkasimwila ulunga ni cikongwani.”—Filipi 3:14.

2. U mulandu ci uno ukucelula kwakwe Paulo uku ina Filipi kwacitikiile pa nsita iilinge?

² Paulo wacelwile aina Filipi pa nsita iilinge. Aina aali umu cilongano cii yazunyiwanga ukufuma sile pa wanda uno icilongano cao capanzilwe. Umu mwaka wakwe 50, Paulo na Sailasi yuvwilile ulwamo ukufuma kuli Leza ulwa kuya uku “Makedoniya.” Fwandi yaiile uku Filipi umu kukosoola ilandwe lisuma. (Mili. 16:9) Lino yafisile kuuku, yazanyile umwanaci uwi izina lya kuti Lidya wino ‘Yeova wayuzile amano yakwe kuti auvwe’ ilandwe lisuma. (Mili. 16:14) Pataalengile avino wawatiziwe pamwi na amu ng’anda yakwe. Nomba Ciwa watandike ukuyaletela intazi. Aonsi ya mu musumba yakululwile Paulo na Sailasi nu kuyatwala kuli ya kateeka ya mu musumba nu kuyapeela imilandu ya ufi ukuti yaletanga ivimvulunganya. Ni cafumilemo i cakuti, Paulo na Sailasi yayumile, iyayayalila umu cifungo, nupya izile iyayanena nu kufuma umu musumba. (Mili. 16:16-40) Uzye yatoovwike? Awe foo! Nomba nga aina na ya nkazi aali umu cilongano icipya yene cali uli? Icazifileko icakuti nayo kwene yazizimizyanga! Fwandi yakomeleziwe  sana lino yaweni vino Paulo na Sailasi yapisilemo nupya yalondesyanga ukuyakolanya.

3. I vyani vino Paulo wilwike, nupya a mauzyo cii amaasukwa?

³ Paulo walondesyanga ukutwalilila ukuzizimizya. (2 Kol. 4:16) Nomba wamanyile ukuti pakuti atwalilile umu lwilo lwa ku umi ukufika nu ku mpela, walondekwanga ukwika mano pa cilambu. I vyani vino tungasambilila kuli vino Paulo wacisile? Uzye kwaya yamwi acisinka ndakai yano yakalanga ukuti naswe tungazizimizya asi mulandu ni ntazi? Nupya, uzye upaalilo witu ungatwazwa uli ukutwalilila ukuzizimizya ukwaula ukutoovoka?

4. Uzye Paulo watwalilile uli ukuombesya asi mulandu ni vyamucitikiile?

⁴ Elenganyini pali vino Paulo waombesyanga lino walemvile kalata uku ina Filipi. Wali umu cifungo umu Loma kuno yamunyepiile umu ng’anda. Ataakweti untungwa wa kuya umu kusimikila. Lelo, watwalilile ukusimikila uku yantu aizanga umu kumupempula nupya walembanga na makalata uku vilongano vya kutali. Avino caya na ndakai, Aina Klistu aingi aakaikala sile apa ng’anda pa mulandu nu kukota nanti ukulwalilila yakasyukila insita iliyonsi pakuti yaalanzyanya ilandwe lisuma na antu aakaiza pa ng’anda pamwao. Nupya yakalemba makalata ya kukomelezya uku yantu yano tutangatuzane pa mang’anda yao.

5. Ukulingana na mazwi yano Paulo walanzile aaya pali Filipi 3:12-14, i cani icamwazwilizye ukutwalilila ukwika mano pa cilambu?

⁵ Paulo ataalesile ivintu ivisuma nanti iviipe vino wacisile mpiti vimulesye ukutwalilila ukuombela Yeova. Walanzile ukuti cacindama “ukwilila vya cisila” pakuti twike “mwenzo onsi ku vya nkolelo.” (Welengini Filipi 3:12-14) Uzye i vintu ci vimwi ivyali nu kulenga Paulo ataomba ningo? Ica kutandikilako, Paulo wali sana ni cuma lino atali aye umwina Klistu. Lelo vyonsi vii wavilolanga “kuya wa vikona”. (Filipi 3:3-8) Cakwe ciili, nanti icakuti limwi waipeelanga imilanda pali vino wacuzyanga Aina Klistu, atalesile ukuyuvwa kwa musango uwo ukumulesya ukuombela Yeova. Na cakwe citatu icakuti, atelenginye ukuti ivintu vyonsi vino waombiile Yeova vivyo kwene vyakumiine nupya ateelenginyepo pa kuta ukuombesya umu mulimo wakwe Leza. Paulo waomvile ningo sana umu mulimo wakwe Leza nanti icakuti wazizimizyanga uku ntazi izingi, wakwe ukuyalilwa umu cifungo, ukuumwa, ukutamwa na mawe, nu kuunda pa manzi, alino nu kuulizya ivya kulya ni vyakuzwala. (2 Kol. 11:23-27) Lelo, asi mulandu na vino waomvile ningo alino nu kucula, Paulo wamanyile ukuti walondekwanga ukutwalilila ukuombela Yeova. Naswe avino tulinzile ukucita.

6. I vintu ci vimwi ‘ivya ku cisila’ vino tungalondekwa ukwilila?

⁶ Uzye tungaakolanya uli Paulo wakwe vino ‘wilile ivya ku cisila’? Yamwi pali sweswe limwi tungalondekwa ukucimvya intazi ya kuipeela imilanda pa maifyo ya mpiti. Ndi cakuti avino cili, tandikini ukuisambilizya Baibo, mungatandikilapo ukuisambilizya pali vino impolelwa ino Klistu wapeezile yacindama. Ndi tukuisambilizya nu ukwelenganyapo sana, alino nu kupepa kuli Yeova ukuti atwazwe ukuvwikisya ilyasi kwene lii ilicindame cuze, tungata ukuipeela imilandu na patalinzile. Limwi tungata nu kuipeela imilanda pa maifyo yano Yeova watwelela mpiti. Elenganyini pa cintu na cuze cino tungasambilila kuli Paulo. Limwi yamwi yatiile incito iyayaletelanga sana impiya pakuti yakolezya ivya Wene. Ndi cakuti avino cili, uzye tungilila uli ivintu vya kucisila nu kukana kumbwa ivintu vino limwi twali nu kukwata? (Mpe. 11:4-6; Kasa. 7:10) Pa ‘vintu vya ku cisila’ pangaya na vino twaomba umu mulimo wakwe Yeova nanti amezyo yano twazizimizye mpiti. Ukuya kwene ukwiusya vino Yeova watupolelela  nu kututungilila pa myaka iingi iyapita kungalenga tupalame sana kuli Tata witu. Nomba citanga cizipe ukwelenganya ukuti viivi kwene vino twaombela Yeova vyaliinga.—1 Kol. 15:58.

7. Ukulingana na amazwi aya pali 1 Kolinto 9:24-27, i vyani ivikalondekwa pakuti umwi apoke cilambu lino akusimula lwilo lwa ku umi? Langililini.

⁷ Paulo uvwikisye sana amazwi yano Yesu walanzile akuti: ‘Lwisyini.’ (Luka 13:23, 24) Paulo wamanyile ukuti, wakwe Klistu, walondekwanga ukulwisya umu umi wakwe onsi. Fwandi acino wakolinye umi witu swe Ina Klistu uku lwilo lwakucimvyanya. (Welengini 1 Kolinto 9:24-27.) Umuntu wino akusimula umu lwilo lwa kucimvyanya akaika mano pa cilambu nupya asisumba mano uku vintu ivingamupumvyanya. Antu aakasimula umu lwilo lwa kucimvyanya umu musumba yangaasimwila umu miseo umwaya uculuzi alino mungaya ivintu na vyuze ivya kupumvyanya. Uzye mukwelenganya ukuti cingaya sile ningo kuli wino akusimula ukutala aimilila ukuti alole vino yakukazya? Atanga acite vivyo ndi cakuti akulonda ukucimvya! Umu lwilo lwa ku umi, naswe tutalinzile ukuleka icintu iciliconsi ukutupumvyanya. Ndi cakuti twika mano pa cilambu, twatwalilila ukulwisya wakwe vino Paulo wacitanga, tulacimvya nu kupoka icilambu!

8. Iintazi ci zitatu zino tumasambililapo?

⁸ Lekini tulande pa vintu vitatu ivingatutoovola. Ica kutandikilako u kuloleela ivintu ivisikucitika pa nsita ino tukwenekela. Cakwe Ciili u kucepelwa maka lino tukuya tukukota. Cakwe citatu u kukwata intazi izisisila. Cingatwazwa ndi twamanya vino yamwi yazizimizye intazi zya musango uu.—Filipi 3:17.

9. I cani icingacitika ndi cakuti cino tukuloleela caziimba?

⁹ Kuloleela ivintu ivisikucitika pa nsita ino tukwenekela. Tukapaalila ukulola ivintu ivisuma vino Yeova watulaya. Lino kasema wakwe Yeova Habakuku walondesyanga ukulola kuno Yeova akusisyapo uyi umu mpanga ya Yuda, Yeova wamunenyile ukuti atwalilile ‘ukuloleela.’ (Haba. 2:3) Lelo, ndi cakuti ivintu vino twenekelanga ukuti vyasya vicitike vyaziimba, tungata ukuya acincile. Limwi tungatoovoka nu kutoovoka. (Mapi. 13:12) Cii cacitiike uku ina yamwi apiipi nu mwaka wakwe 1914. Pa nsita iiya, Aina Klistu  aingi apakwe yenekelanga ukuti yalapokelela icilambu cao ica kuya ukwi yulu umu 1914. Lino cii citaacitiike, uzye aina na ya nkazi acisinka yacisile uli asi mulandu nu kuziimba kwa cintu cino yenekelanga?

10. Uzye atwalane yamwi yacisile uli lino ivintu vino yenekelanga ukucitika vitaacitiike?

¹⁰ Elenganyini pa yantu yaili acisinka aakwetipo intazi ya musango uwo. Umwina Royal Spatz wawatiziwe umu 1908 ala ali ni myaka 20. Atatwisikanga ukuti kwasiile sile panono ukuti apokelele icilambu. Nupya lino wataisye umu 1911, wanenyile umukazyana wino wataisye uwi zina lya kuti Pearl ati: “Watumanya icilacitika umu 1914. Ndi cakuti tulatwalana, cingazipa tutwalane zuwa!” Uzye umwina wii na nkazi yatoovwike umu lwilo lwao ulwa ku umi lino yatapokeliile icilambu cao ica kuya ukwi yulu umu 1914? Awe, pano yisile sana mano pa kucita ukulonda kwakwe Leza na ucisinka, asi sile pa kupokelela icilambu. Yalondesyanga ukutwalilila ukusimula ulwilo lwa ku umi nu mukoozya. Nupya ya Royal na ya Pearl yatwalilile ukuombesya nu kutwalilila ukuya na ucisinka ukufikila lino yamazile umulimo wao pano nsi ala ipapita imyaka iingi. Mufwile namwe mukalonda ukulola kuno Yeova alasisyapo umuzewanya api zina lyakwe nu kuleka antu yonsi yamanye ukuti u walinga ukuteeka alino nu kufikilizya malayo yonsi yano watulaya. Mutatwisika ukuti vyonsi vii vilacitika pa nsita ino Yeova umwineco wimika. Ukufikila lino ivintu vivyo vilacitika, lekini tutwalilile ukuya acincile lino tukuombela Leza, kusi kuleka ivintu ivisikucitika pa nsita ino tukwenekela vitutoovole nanti ukutuleenga ukuta ukuombesya.

11-12. U mulandu ci uno tungatwalilila ukuombela Yeova na ucisinka nanti tutakweti sana maka wakwe vino cali mpiti? Langililini.

¹¹ Kucepelwa amaka lino tukuya tukukota. Ukupusanako nu muntu aali umu lwilo lwa cumi cumi ulwa kucimvyanya, mutalinzile ukuya sana na maka pakuti mutwalilile ukutaila sana Yeova nu kuya acincile umu mulimo wakwe. Aingi yano maka yasila yacili yakalondesya ukuombela Yeova apapezile amaka yao. (2 Kol. 4:16) Umwina Arthur Secord * wali ni myaka 88 nupya waombiile pa Betele pa myaka 55 na maka ala iyacepa pa mulandu nu kulwalilila alino nu kukota. Nkazi umwi nasi wayile pali bedi ya mwina wii ukuti amusakamale. Walolekisye umwina wii nu kumunena ati: “Mwina Secord, mwaombela sana Yeova.” Lelo ya Arthur, yatasumvile mano pa milimo ino yaomba mpiti. Yalolekisye nkazi wiya, iyamwentula, nu kulanda iyati: “Ee, i cacumi. Nomba icacindama sana asi milimo ino twaomba mpiti. Lelo icicindame u kutwalilila ukuya acisinka ndakai.”

¹² Limwi namwe mwaombela Yeova pa myaka iingi nupya ndakai mukalwalilila nupya musiombesya wakwe vino cali mpiti. Ndi cakuti  avino cili, mutalinzile ukutoovoka. Mwaiusya ukuti Yeova watemwa sana ucisinka uno mwalanganga mpiti umu mulimo wakwe. (Ayeb. 6:10) Lyene ndakai, mwaiusya ukuti ukuombela Yeova nu mwenzo onsi kusilolekela muli vino tukaombesya umu mulimo wakwe. Lelo, tukalanga vino twatemwa Yeova ndi tukwelenganya ivisuma pa mulimo uno watupeela nu kuombesya ukufika apapezile amaka itu. (Kolo. 3:23) Yeova wamanya vino twaya nupya asilonda ukuti twaomba vino tutanga tukwanisye.—Mako 12:43, 44.

13. Uzye ivyacitikiile ya Anatoly na ya Lidiya vingatukomelezya uli ukutwalilila ukuombela Yeova na lino tuli na mezyo aingi?

¹³ Kukwata intazi izisisila. Aomvi yakwe Yeova yamwi yazizimizya amezyo nu kuzunyiwa pa myaka iingi. Ya Anatoly Melnik * yaali sile ni myaka 12 lino ya isi yayalemile kuli ya kapokola nu kuyayalila umu cifungo, nupya yayatwazile uku Siberia apaali intamfu ukucila pa makilomita 7,000 ukufuma kuno ulupwa lwao lwikalilanga uku Moldova. Lino papisile umwaka onga, ya Anatoly, ya nyina, na sikulu na nyinakulu nayo yayasenzile uku Siberia. Lino papisile insita, yatandike ukuzanwa umu kulongana umu muzi uze, nomba yapitanga amakilomita 30 umu usu wa mvula ala ikuzuka sana. Umu kuya kwa nsita, Umwina Melnik wikazile imyaka itatu umu cifungo, ala wasya mamakwe Lidiya, nu mwana umukazyana uwa mwaka onga. Asi mulandu nu kucula kuno yacuzile, ya Anatoly nu lupwa lwao yatwalilile ukuombela Yeova na ucisinka. Lyene ya Anatoly yali ni myaka 82 nupya yakaomba muli Komiti wa Musambo uku Central Asia. Wakwe ya Anatoly na ya Lidiya, lekini twaomba apapezile amaka itu umu mulimo wakwe Yeova nu kutwalilila ukuzizimizya wakwe vino twazizimizyanga mpiti.—Gala. 6:9.

14. I cani cino Paulo wilwike ukuti walondekwanga ukucita pakuti akapoke icilambu?

¹⁴ Paulo ataatwisikanga ukuti wali nu kumala ulwilo lwakwe ulwa ku umi nu kupoka icilambu. Vino wali u Mwina Klistu umupakwe, wapaalilanga ‘cilambu ca kwi yulu, icili ulwamo lwakwe Leza.’ Nomba pakuti akapoke icilambu cico, wamanyile ukuti walondekwanga ukutwalilila ukuombesya. (Filipi 3:14) Paulo waomvizye icilangilililo icisuma pa kwazwa aina Filipi ukutwalilila ukwika mano pa cilambu.

15. Uzye Paulo waomvizye uli icilangililo ca kuya umwikazi pa kukomelezya Aina Klistu aku Filipi ukutwalilila ukuombesya?

¹⁵ Paulo wiwisyeko aina Filipi ukuti yali a ikazi  ya kwi yulu. (Filipi 3:20) U mulandu ci uno yalondekwanga ukwiusya vivyo? Umu manda yaaya, antu aingi yalondesyanga ukuya aikazi ya mu Loma. * Lelo, aina Klistu apakwe yaali nu kuya aikazi ya uteeko usuma sana, uwali nu kuyacitila ivintu ivisuma sana. Ngu kulinganya ukuya umwikazi wa mu Loma ku kuya umwikazi wa kwi yulu, ukuya mwikazi wa mu Loma kutacindime sana! Pa mulandu uu, Paulo wakomelizye aina Filipi ukutwalilila ukwikala ‘kulingana ni landwe lyakwe Klistu.’ (Filipi 1:27) Aina Klistu apakwe ndakai yakatwalilila ukuombesya pakuti yakapoke icilambu ca kwikala manda pe ukwi yulu.

16. Asi mulandu upaalilo witu u wa kuya ukwi yulu nanti pano nsi, i vyani vino tulinzile ukutwalilila ukucita ukulingana na mazwi aaya pali Filipi 4:6, 7?

¹⁶ Asi mulandu upaalilo witu u wakwikala ukwi yulu nanti muli paladaise pano nsi, tulinzile ukutwalilila ukuombesya pakuti tukapoke icilambu. Asi mulandu na vino tukupitamo, tutalinzile ukwika mano pa vintu ivya ku cisila; nupya tutalinzile ukuleka iciliconsi ukutulesya ukutwalilila ukuombela Yeova. (Filipi 3:16) Limwi cingaloleka kwati vino tukapaalila ukuti vilacitika vikucelwa, nanti limwi tungatandika ukucepelwa amaka. Limwi twazizimizya amezyo nu kuzunyiwa pa myaka iingi. Asi mulandu na vyonsi vino twapitamo, tutalinzile ‘ukusakamikwa pa cintu cili consi.’ Lelo tulinzile ukunena Leza vyonsi ivili uku mwenzo, nupya alatupeela umutende uno tutanga twiluke.—Welengini Filipi 4:6, 7.

17. I vyani vino tulasambilila umu cipande icilondelilepo?

¹⁷ Wakwe vino umuntu aakusimula umu lwilo lwa kucimvyanya akaombesya lino akusimula umu miseo iyapita umu misumba, naswe lekini tutwalilile ukwika sana mano pa cilambu pakuti tungamalilila ulwilo lwitu ulwa ku umi. Nupya wakwe vino aakusimula akaika mano pa cilambu lino intamfu ikuya ikucepa, naswe tukaika sana mano pa malayo ya ku nkoleelo lino tukupalama uku mpelelekezyo ya lwilo lwitu. Tukalondesya ukutwalilila ukucita vikwene apapezile amaka itu. Uzye tulinzile ukucita uli pakuti tutwalilile ukuombesya nu kusimula pa musenselo uno tungakwanisya? Icipande icilondelilepo cilatwazwa ukumanya vino tulinzile ukukoleezya umu umi na vino tungacita pakuti ‘twamanya kusolola ivili visuma.’—Filipi 1:9, 10.