1-2. (a) Uzye mauteeko yamwi yakakaanya uli antu yakwe Yeova, nomba i vyani vino antu yakwe Yeova yakacita? (b) U mulandu ci uno tungayela ni nsansa na lino yakutucuzya? (Landini na pa cikope icili pa nkupo.)

 NDAKAI, umu mpanga ukucila pali 30 umu nsi yonsi aina yatakwata untungwa wa kupepa nanti yainda umulimo witu. Umu mpanga zimwi kwene zizyo uteeko wanyepa aina na ya nkazi. I vyani vino yaluvyanya? Pasi, pano Yeova asielenganya ukuti yaluvyanya icili consi. Vino yacita sile u kubelenga nu kuisambilizya Baibo, ukusimikila alino nu kuzanwa umu kulongana na ya kapepa yauze. Nupya yatwalilila ukukanaika umu vya miteekele. Aomvi yaa yakwe Leza acisinka yatwalilila ukuya aakaele * asi mulandu na vino yakayacuzya sana, kuli kuti yalanga ukuti yakalonda ukulapepa Yeova wenga sile. Nupya ukucita vivyo kukalenga yaye ni nsansa.

² Limwi mufwile mwalolapo ivikope vyakwe ya Nte yaa yamwi asipe na vino yakaloleka ansansa. Yaya ni nsansa pano yamanya ukuti Yeova akazangila muli aliyo pali vino yakatwalilila ukuya akaele kuli aliwe. (1 Mila. 29:17a) Yesu watiile: “Ansansa aantu yano yakacuzya pa mulandu wa ulungami . . . Zangini nu kusansamuka sana, pano icilambu cinu i cikulu.”—Mate. 5:10-12.

3. Uzye ilembo lya Milimo 4:19, 20 likalanda ukuti i vyani vino atumwa yacisile lino yayacuzyanga umu nsita ya Ina Klistu ya kutandikilako, nupya u mulandu ci?

³ Vino aina na ya nkazi yakucula vyakolana sana na vino atumwa yazizimizye lino yayacuzyanga pa mulandu nu kusimikila pali Yesu. Pa miku iingi, ya kapingula amu cilye cikalamba ica Yayuda yakonkomezyanga atumwa ukuti yatalanda icili consi nanti ukusambilizya “umwi zina lyakwe Yesu.” (Mili. 4:18; 5:27, 28, 40) Uzye atumwa yacisile uli? (Belengini Milimo 4:19, 20.) Yamanyile ukuti umwi uwakweti sana maka ‘wayanenyile ukuti yanena antu nu kusimikila sana’ pali Klistu. (Mili. 10:42) Fwandi aayavwangilangako, kuli kuti Petulo na Yoani yasifile nu kulanda ukuti cazipa ukuvwila Leza ukucila ukuvwila ya kapingula nupya yatiile yatali nu kuta ukulanda pali Yesu. Cali kwati yakuuzya ya kapingula ukuti, ‘Uzye masunde inu yacindama ukucila masunde yakwe Leza?’

4. I vyani vino ilembo lya Milimo 5:27-29 likalanda ukuti avino atumwa yacisile, nupya tungayakolanya uli?

⁴ Atumwa yacisile ivintu visuma sana vino na Ina Klistu ya cumi yonsi aayako ndakai yakakolanya kuli kuti “ukuvwila Leza ukucila ukuvwila antu.” (Belengini Milimo 5:27-29.) Pa cisila ca kuyuma pa mulandu nu kuya aakaele, atumwa yafumile umu cilye cikalamba ica Yayuda “ala yali ni nsansa pano yazumiliziwe ukusaalulwa pa mulandu ni zina lyakwe [Yesu]” nupya yatwalilile ukusimikila.—Mili. 5:40-42.

5. A mauzyo ci yano tulinzile ukwasuka?

⁵ Vino atumwa yacisile vingalenga tuyuzye mauzyo yamwi. Wakwe, uzye atumwa yanguvwila uli Leza ukucila ukuvwila antu nupya pa nsita ili imwi kwene ukuvwila isunde lya muli Baibo ilya kuti “umuntu wensi afwile auvwila ya kateeka”? (Loma 13:1) Wakwe vino umutumwa Paulo walanzile, uzye ndakai tungatontela uli “ya kateeka na alasi,” nupya pa nsita ili imwi ukutwalilila  ukuya akaele kuli Leza wino ali Kateeka mukalamba?—Tito 3:1.

6. (a) Aaweni yano ilembo lyakwe Loma 13:1 likalandapo, nupya i vyani vino tulinzile ukuyacitila? (b) I visinka ci vino twamanya pali ya kateeka antunze?

⁶ Belengini Loma 13:1. Icikomo cii cikalanda pa antu aakwata amaka ya kutungulula antu yauze. Aina Klistu yalinzile ukuvwila antu yaa aakatungulula. Antu yaa yakalenga ukuti vintu vyapitika ningo, yakasininkizya ukuti antu yakulondela masunde nupya yakacingilila na antu yakwe Yeova. (Kuso. 12:16) Fwandi tulinzile ukuyapeela imisonko, umucinzi, ukuyatiina nu kucindika vino yakulonda. (Loma 13:7) Nomba amu mauteeko yakwata amaka pa mulandu wakuti Yeova u wayazumilizya ukukwata amaka yayo. Yesu walenzile ukuti icisinka cii cimanyikwe lino Kateeka wa Ina Loma Ponti Pilato wamulondelezyanga. Lino Pilato walanzile ukuti wakweti amaka ya kupingula Yesu ndi cakuti wali nu kukomwa nanti foo, Yesu walanzile ukuti: “Ndi cakuti utapeelwa maka kufuma kuli Leza ngu utakweti maka pali nene.” (Yoa. 19:11) Wakwe viivi kwene vino cali kuli Pilato, ya kateeka alino na yonsi aakwata amaka ya kutungulula umu uteeko amaka yano yakwata yakwata umwa kupeleela.

7. A lilaci lino tutalinzile ukuvwila ya kateeka, nupya i vyani vino yalinzile ukwiusya?

⁷ Aina Klistu yalinzile ukuvwila masunde ya uteeko ndi cakuti yasikupusana na masunde yakwe Leza. Nomba tutalinzile ukuvwila antu ndi cakuti yakulonda tucite ivintu vino Leza walesya nanti yakutulesya ukucita ukulonda kwakwe Leza. Wakwe yangalonda aalumendo ukulwako inkondo nu kusenda ivyanzo. * Nanti limwi yangatulesya ukuomvya Baibo ni mpapulo zitu nu kutulesya ukusimikila alino nu kulongana. Lino amu uteeko yaomvya amaka yao uyi uyi wakwe, kucuzya asambi yakwe Klistu, yalasuka kuli Leza. Yeova akalola.—Kasa. 5:8.

8. Uupusano ci uwaya pali Yeova na ya kateeka antunze, nupya u mulandu ci uno tulinzile ukumanyila vivyo?

⁸ Amu uteeko yakwata amaka ya kutungulula nomba yasiamwa ukuti aapapelapela. Yeova sile u wakwatisya maka nupya ali Wapapelapela. Muli Baibo akaamwa pa miku iingi ukuti “Wapapelapela.”—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. I vyani vino kasesema Danieli waweni umu vilolwa?

⁹ Vilolwa vino kasesema Danieli waweni vyalangililanga ukuti Yeova wakwatisya maka ukucila ya kateeka yonsi. Pa kutandika Danieli waweni vilyanyi 4 ivimililangako mauteeko ya maka umu nsi aaliko mpiti na ayako ndakai kuli kuti Babiloni, Mede na ina Pesya, Greece alino na Loma nu uteeko wa maka sana uwayako ndakai uwa Anglo-America. (Dan. 7:1-3, 17) Lyene Danieli waweni Yeova Leza wataikala pa cilimba cakwe ica wene ukwi yulu. (Dan. 7:9, 10) Vino kasesema wii wa cisinka waweni vikacelula ya kateeka ayako ndakai.

10. Ukulingana na Danieli 7:13, 14, 27, a kuli ya weni kuno Yeova wapeela amaka ya kuteeka insi, nupya cico cikalangilila vyani pali aliwe?

¹⁰ Belengini Danieli 7:13, 14, 27. Leza wapoka amaka yonsi aakuteeka kuli ya kateeka antunze nu kupeela yauze aalinga ukupeelwa amaka yayo nu kuteeka. Aaweni  yayo kwene? Kuli umwi “uwaloliike wa muntu” kuli kuti Yesu Klistu nu ku “aswepe yakwe Leza wapapelapela” kuli kuti ya 144,000 aalateeka “amanda pe.” (Dan. 7:18) Mu cumi cumi Yeova sile aali “Wapapelapela” pano aliwe sile uwakwata amaka ya kucita vivyo.

11. I vyani vyuze vino Danieli walemvile ivikalangilila ukuti Yeova u wakwatisya amaka pa nko zyonsi?

¹¹ Vino Danieli waweni umu cilolwa vyalenzile Danieli asininkizye vino walanzilepo mpiti. Danieli watiile: “Leza wa kwiyulu . . . akalasika antu apa wene nu kuyasisya penepo.” Nupya walemvile ati: “Leza wapapelapela wakwata amaka apa mawene yonsi ya antu cakuti angapeela uwene kuli wensi wino akasi.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Uzye kwatala kwayapo insita zimwi lino Yeova wafumizyepo aene yamwi nu kwikapo aene yauze? Ee.

12. Langililini vino Yeova wacisile pa kusisyapo aene yamwi mpiti. (Lolini cikope.)

¹² Yeova walangilile ukuti wakwatisya amaka pali “ya kateeka” yonsi. Lekini tulande pa miku itatu ino wacisile vivyo. Falao kateeka wa Ejipti wacuzyanga sana antu yakwe Yeova nupya pa miku iingi wakananga ukuleka yapite. Nomba Leza wayafumizye umu uzya nu kuleka Falao ukumwela muli Yemba Muyenzu. (Kufu. 14:26-28; Masa. 136:15) Umwene Belisyazali uwa ku Babiloni wapekanyizye umutebeto nupya “wasangukile Umwene wa mwiyulu” nu “kulumbanya tuleza utwapangilwa na siluva na zaabu” ukucila ukulumbanya Yeova. (Dan. 5:22, 23) Nomba Leza wacefizye umonsi wii uwali ni cilumba. “Usiku kwene ulya” Belisyazali wakomilwe nupya uwene wakwe wapeezilwe uku Ina Mede na ina Pesya. (Dan. 5:28, 30, 31) Umwene Helodi Agilipa I uwa ku Palestine wakomile umutumwa Yakobo nu kunyepa umutumwa Petulo pano walondanga ukumukoma. Nomba Yeova wacingilile pakuti Helodi atacita vino wapanzile. “Malaika wakwe Yeova wamulwalike” nupya wafwile.—Mili. 12:1-5, 21-23.

13. Langililini vino Yeova wacimvizye ya kateeka aombelanga pamwi.

¹³ Yeova nupya walanga ukuti wakwata amaka pali ya kateeka yonsi. Walwilangako Aina Izlaeli na cico calenzile yacimvye  aene 31 amu Kenani nu kupoka impanga ikulu iya Mpanga iyalavilwe. (Yoswa 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Yeova nupya wazwile Aina Izlaeli ukucimvya Umwene Beni Hadadi na ene yauze 32 aa Ina Asilya aayalwisyanga.—1 Yamw. 20:1, 26-29.

14-15. (a) I vyani vino Umwene Nebukadineza nu Mwene Dalyusi yalanzile pali ukateeka wakwe Yeova? (b) I vyani vino kalemba wa masamu walanzile pali Yeova na pa luko lwakwe?

¹⁴ Pa miku iingi, Yeova walangilila ukuti ali Wapapelapela. Lino Umwene Nebukadineza uwa ku Babiloni wayuvwanga pa maka nu ulamba vino wakweti ukucila ukuicefya nu kulola ukuti Yeova sile u walinga ukulumbanyiziwa, Leza wamulenzile ukupena. Lino Nebukadineza wapozile, ‘walumbanyizye Leza Wapapelapela’ nu kulanda ukuti ukateeka wakwe Yeova u wa manda pe. Nupya watiile: “Kusi umwi angalesya ukulonda kwakwe.” (Dan. 4:30, 33-35) Lino ukaele wakwe Danieli weziwe nupya Yeova wamupususya umu ciwina cakwe ya cisama, Umwene Dalyusi watiile: “Umuntu wensi umu wene wane onsi alinzile ukoopa nu kucindika Leza wakwe Danieli. Wene ali Leza waumi, nga amateekanga amanda pe. Uwene wakwe utalatala ononwe, nu utesi wakwe utalatala usile.”—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27.

¹⁵ Kalemba wa masamu watiile: “Yawe akaonona nu kuvulunganya amapange ya ikala nsi. Akavulunganya nu kupasola amapange ya mitundu.” Nupya watiile: “Wasyuka umutundu uo uno Yawe wasolwile. Ukuya ali Leza wao, yano wasolwile ukuya icuma cakwe.” (Masa. 33:10, 12) Fwandi uu u mulandu usuma sana uno tulinzile ukutwalilila ukuya akaele kuli Yeova.

16. I vyani vino tungasininkizya ukuti i vilacitika lino kulaya “ucuzi ukalamba” nupya u mulandu ci? (Lolini cikope.)

¹⁶ Tukabelenga pali vino Yeova wacisile mpiti. I vyani fwandi vino tungenekela ukuti i vilacitika uku nkoleelo? Tungasininkizya  ukuti Yeova alapususya aomvi yakwe aaya ni cisinka lino kulaya “ucuzi ukalamba.” (Mate. 24:21; Dan. 12:1) Alacita vivyo lino inko izilaombela pamwi kuli kuti Gogi wa ku Magogi, zilazanza antu yakwe aacisinka umu nsi yonsi. Nanti cakuti umu nko zizyo izilaombela pamwi mulaya na yonsi 193 aaya umu kaungwe ka United Nations, yatalakwanisya ukulwisya Uwapapelapela na asilika yakwe aakwi yulu. Yeova walaya ukuti: “Ndalanga antu ya mitundu yuze ukuti nene mukulu, nupya nene mucindami. Ali lino antu yalasininkizya ukuti fwandi nene, indi Yawe.”—Ezek. 38:14-16, 23; Masa. 46:10.

17. I vyani vino Baibo ikalanda ukuti i vilacitikila aene ya pano nsi na yayo akatwalilila ukuya akaele kuli Yeova?

¹⁷ Kuzanza kwakwe Gogi kulalenga inkondo ya Amagedoni itandike lino Yeova alonona aene “yonsi aya pano nsi.” (Kuso. 16:14, 16; 19:19-21) Nomba “antu asuma, akaele, ali yano yalikala muno nsi, akaele ali yano yalakwata mwenemo icifulo cao.”—Mapi. 2:21.

18. I vyani vino Aina Klistu ya cumi aingi yakaitemelwa ukucita, nupya u mulandu ci? (Danieli 3:28)

¹⁸ Pa myaka iingi, Aina Klistu ya cumi aingi yakaika umi wao umu uzanzo pa mulandu wakuti yatemwa Yeova Kateeka wao. Aina Klistu yaa acisinka yakaitemelwa ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova wakwe vino Aebele yatatu yatwalilile ukuya acisinka kuli Leza Wapapelapela uwayapuswisye umwi lungu lya moto.—Belengini Danieli 3:28.

19. A pali vyani pano Yeova alapingwila antu yakwe, nupya i vyani vino tulinzile ukucita ndakai?

¹⁹ Kalemba wa masamu Devedi walanzile umulandu uno cacindamila ukuya akaele kuli Leza, watiile: “We Yawe, awewe ukaputwila antu yonsi imilandu. Lyene umvwangile nani, we Yawe, pano nene wakaele nu wa miyele isuma, we Leza wapapelapela.” (Masa. 7:8) Nupya Devedi walemvile ati: “Si angala usuma na ucumi wane vile vincingilile, pano nemo nasintilila munuli.” (Masa. 25:21) Cintu cisuma cino tulinzile ukucita u kutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova nu kutwalilila ukuya acumi kuli aliwe asi mulandu ni vingatucitikila. Lyene tulayuvwa wakwe vino kalemba wa masamu wayuvwile, lino walemvile ati: “Alongo yayo anzila zitambalale, yayo akalondela amasunde yakwe Yawe.”—Masa. 119:1.