CIPANDE CA KUSAMBILILAMO 39
Uzye Izina Linu Lyalembwa “Umwi Buku Lya Umi”?
“Ulupapulo lwa ciusizyo ilulembwa pa manso yakwe, ulukalanda pali yayo akaoopa Yawe nu kucindika izina lyakwe.”—MALAKI 3:16.
LWIMBO NA. 61 Mwalukuya, Mwe ya Nte!
VINO TUMASAMBILILAPO *
Ukufuma na mpiti, Yeova akaika mazina “umwi buku lya umi” (Lolini mapalaglafu 1-2)
1. Ukulingana na Malaki 3:16, i buku ci lino Yeova akalemba, nupya mwaya vyani?
PA MYAKA iingi Yeova akalemba ibuku iliiyele. Umwi buku lii mwaya mazina ya antu, lyatandikila ni zina lya muntu wa utailo, Abeli. * (Luka 11:50, 51) Ukufuma na mpiti, Yeova akaika mazina umwi buku lii nupya ndakai mwaya mazina aingi sana. Baibo ikaama ibuku lii ukuti “ulupapulo lwa ciusizyo,” “ibuku lya umi” nu kuti “ulupapulo lwa umi.” Umu cipande cii tumaamanga ibuku lii ukuti “ibuku lya umi.”—Belengini Malaki 3:16; Kuso. 3:5; 17:8.
2. Aaweni aalembwa umwi buku lya umi, nupya i vyani vino tulinzile ukucita pakuti tulembwe umwi buku lii?
2 Umwi buku lii mwaya mazina ya antu aya na katiina kuli Yeova lino yakumupepa nupya aacindika izina lyakwe. Yalapokelela umi wa pe. Ndakai, tungalembwa umwi buku lii ndi cakuti twaya na ucuza usuma na Yeova ukupitila umwi lambo lya mwana wakwe, Yesu Klistu. (Yoa. 3:16, 36) Swensi kwene tukalonda ukulembwa umwi buku lii asi mulandu twakwata upaalilo wa kwikala ukwi yulu nanti pano nsi.
3-4. (a) Uzye tulikala manda pe ndi cakuti izina litu lyalembwa umwi buku lya umi? Londololini. (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande cii ni cilondelilepo?
3 Uzye cii cikupiliula ukuti antu aalembwa umwi buku lii yalaya nu umi wa pe? Tukazana icasuko ukwi uzyo lii uku mazwi yano Yeova wanenyile Mose aya pa Kufuma 32:33. Yeova watiile: “Wino wacita iifyo kunondi, awino ningafuta izina lyakwe mu lupapulo lwane.” Fwandi mazina aalembwa umwi buku lii, yangafumiziwamo nanti ukufuutwa, caya kwati Yeova walembiile mazina yayo na penso. (Kuso. 3:5) Tulinzile ukusininkizya ukuti izina litu lyalembwa na peni nu kutwalilila ukuya umwi buku lya umi amanda pe.
4 Cii cingalenga tuyuzye mauzyo wakwe: I vyani vino Baibo yalanda pa antu yano yalembwa umwi buku lya umi na pali yano yatalembwamo? A lilaci lino antu aalembwa umwi buku lii yalapokelela umi wa pe? Nga yayo aafwile ukwaula ukusambilila pali Yeova, uzye mazina yao yangalembwa umwi buku lii? Mauzyo yaa yamaasukwa umu cipande cii ni cilondelilepo.
AAWENI AALEMBWA UMWI BUKU?
5-6. (a) Wakwe vino Filipi 4:3 ikalanda, aaweni aalembwa umwi buku lya umi? (b) A lilaci lino mazina yao yalalembwa umwi buku lya umi amanda pe?
5 Aaweni aalembwa umwi buku lii lya umi? Pakuti twasuke iuzyo lii, tumalanda pa maumba 5 aayantu apusanepusane. Pa maumba yaa, pali yamwi aalembwa umwi buku lya umi alino na yamwi aatalembwamo.
6 Umwi umba lya kutandikilapo, mwaya yayo aasoololwa ukuteeka pamwi na Yesu ukwi yulu. Uzye mazina yao yalembwa umwi buku lya umi? Ee. Ukulingana na mazwi yano umutumwa Paulo walembiile ‘aomvi yauze’ aku Filipi, amazina ya apakwe aamwa ukuteeka pamwi na Yesu kwi yulu yaya umwi buku lya umi. (Belengini Filipi 4:3.) Nomba pakuti mazina yao yatwalilile ukuya umwi buku lilyo, yalinzile ukutwalilila ukuya acisinka. Pa cisila lino yalematikwa ivimanyililo vya kusyalikizyako, mazina yao yalalembwa umwi buku lya umi cilaya kwati yalembwa na peni, nupya cii cikacitika lino yafwa sile nanti cilacitika lino ucuzi ukalamba utatala watandika.—Kuso. 7:3.
7. Uzye ilembo lya Kusokolola 7:16, 17, likatwazwa uli ukuvwikisya lino amwi umba likalamba amu mfwele na zyuze yalalembwa umwi buku lya umi manda pe?
7 Umwi umba lyakwe ciili mwaya amwi umba likalamba amu mfwele na zyuze. Uzye mazina yao yalembwa umwi buku lya umi? Ee. Uzye mazina yao yalatwalilila ukuya umwi buku lya umi pa cisila ca kupusuka Amagedoni? Ee. (Kuso. 7:14) Yesu watiile antu aya wa mfwele “yalaya nu umi wa pe.” (Mate. 25:46) Nomba yayo aalapusuka pa Amagedoni, yatalapokelela umi wa pe papo kwene sile. Mazina yao yalatwalilila ukulembwa na penso. Apa myaka 1,000 lino Yesu alateeka, “alayacema nu kuyatungulula uku tufukoka twa manzi ya umi.” Yonsi aalalondela utunguluzi wakwe Klistu, nupya alapingulwa ukuya acisinka kuli Yeova amazina yao yalalembwa umwi buku lya umi amanda pe.—Belengini Kusokolola 7:16, 17.
8. Aaweni aatalembwa umwi buku lya umi, nupya i vyani vilayacitikila?
8 Umwi umba lyakwe citatu, mwaya imbuzi izilononwa pa Amagedoni. Mazina yao yatalembwa umwi buku lya umi. Yesu watiile “yalononwa manda pe.” (Mate. 25:46) Paulo watungulwilwe nu mupasi wa muzilo nu kutunena ati “Umwene alapingula antu yaa. Yalononwa manda pe.” (2 Tesa. 1:9; 2 Pet. 2:9) Vikwene i vilacitikila na yayo aakayembukila umupasi wa muzilo uku mufulo sile ukufika na ndakai. Yatalikala manda pe, lelo yalononwa. Ukwaula nu kutwisika yatalatuutululwa. (Mate. 12:32; Mako 3:28, 29; Aeb. 6:4-6) Lekini lyene tulande pa maumba yaili aayantu aalatuutululwa pano nsi.
YAYO AALATUUTULULWA
9. Wakwe vino ilembo lya Milimo 24:15 likalanda, a maumba ci yaili aayantu aalatuulululwa nu kwikala pano nsi, nupya uupusano ci uwaya pa maumba yaa yaili?
9 Baibo ikalanda pa maumba yaili aayantu aalatuutululwa nu kwikala pano nsi manda pe kuli kuti “aalungame” na “asi yalungame.” (Belengini Milimo 24:15.) “Alungame” a yayo aaombelanga Yeova na ucisinka lino yali nu umi. “Asi alungame” a yayo aataombelanga Yeova na ucisinka lino yali nu umi. Alino aingi pali yaa imiyele yao itaali ilungame. Uzye tungalanda ukuti mazina ya antu aya umu maumba yaa yaili yalembwa umwi buku lya umi pa mulandu sile wakuti yalatuutululwa? Pa kwasuka iuzyo lii, katulande pi umba lyonga na lyonga.
10. U mulandu ci uno aalungame yalatuutulwilwa, nupya u mulimo ci uno yamwi yalapeelwa? (Lolini ni cipande cikuti “Mauzyo Yano Aakabelenga Yakauzya” icili umu lupungu kwene luu icikulanda pa kutuutululwa kwa pano nsi.)
10 “Alungame” yaya umwi umba lyakwe 4. Amazina yao yalemvilwe umwi buku lya umi lino yatatala yafwa. Uzye mazina yao yafumiziwemo lino yafwile? Awe, pa mulandu wakuti yaya nu umi pano Yeova acili akayiusya. Yeova “asi Leza wa yafwe, lelo a Leza wa yantu ya umi. Pano kuli aliwe yonsi aumi.” (Luka 20:38) Cii cikupiliula ukuti lino alungame yalatuutululwa nu kwikala pano nsi, amazina yao yalaya umwi buku lya umi nanti cakuti yalalembwa na “penso.” (Luka 14:14) Ukwaula nu kutwisika yamwi aalatuutululwa yalapeelwa isyuko lya kuomba umulimo wa yana ya mwene umu nsi yonsi.—Masa. 45:16.
11. I vyani vino “asi alungame” yalalondekwa ukusambilila pakuti mazina yao yakalembwe umwi buku lya umi?
11 Umwi umba lya kusyalikizyako lyakwe namba 5, mwaya “asi alungame.” Antu yaa yatacitanga vino Yeova akalonda, limwi a pa mulandu wakuti lino yatatala yafwa yatamanyile vino Yeova akalonda. Fwandi mazina yao yatalemvilwe umwi buku lya umi. Nomba Leza alayatuutulula pakuti yakakwate isyuko lya kulembwa umwi buku lilyo. Antu yaa “asi alungame” yalalondekwa sana uwazwilizyo. Lino yatatala yafwa, aingi yacitanga ivintu iviipe sana. Fwandi yalalondekwa ukusambiliziwa pali vino yalinzile ukucita pakuti yakalondela masunde yakwe Yeova alungame. Pakuti yakasambiliziwe ivyakucita vivyo, Uwene Wakwe Leza ulapekanya umulimo ukalamba uwa kusambilizya uutatala waombwapo pano nsi.
12. (a) Aaweni aalasambilizya asi yalungame? (b) I vyani vilacitikila yayo aalakana ukuvwila vino yalasambiliziwa?
12 Aaweni aalasambilizya asi yalungame? A yaya aya umwi umba ilikalamba na alungame aalatuutululwa. Pakuti asi yalungame yakalembwe umwi buku lya umi, yalalondekwa ukuya ya cuza yakwe Yeova nu kuipeela kuli aliwe. Yesu Klistu pamwi na apakwe yalalola ukufuma ukwi yulu vino antu yaa asi yalungame yalaezya na maka ukulondela vino yakusambilila. (Kuso. 20:4) Aliwensi aalakana ukuvwila vino alasambiliziwa atalatwalilila ukuya nu umi nanti cakuti muntu wiyo angaya ni myaka 100. (Eza. 65:20) Yeova na Yesu yakamanya ivili umu myenzo ya yantu, nupya yatalaleka aliwensi uwa ononyi ukuya umu nsi ipya.—Eza. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.
KUTUUTULUKILA UKU UMI NU KUTUUTULUKILA UKU UPINGUZI
13-14. (a) Uzye mpiti twamanyile ukuti amazwi yakwe Yesu aya pali Yoani 5:28, 29 yakalozya mwi? (b) I vyani vino tulinzile ukumanya pa mazwi kwene yaa?
13 Yesu nupya walanzile pali yayo aalatuutululwa pano nsi. Watiile: “Insita ikwiza lino yonsi aya umu malindi yaliusiwa nupya yaluvwa izwi lyakwe nu kufumamo, aacitanga ivisuma yalatuutulukila uku umi, na acitanga iviipe yalatuutulukila uku upinguzi.” (Yoa. 5:28, 29) Aemwi muno Yesu walozizye?
14 Mpiti twamanyile ukuti amazwi yakwe Yesu yalozyanga kuli vino aalatuutululwa yalacita pa cisila ca kutuutululwa kuli kuti yamwi pa cisila ca kutuutululwa yalacita visuma yauze nayo yalacita iviipe. Nomba Yesu atalanzile ukuti yayo aalatuutululwa yalacita ivisuma nanti viipe. Walanzile ukulozya kuli vino yacitanga mpiti. Watiile yayo “aacitanga ivisuma” na yayo “aacitanga iviipe.” Mazwi yaa yakulangilila ukuti vii vyacitike ala yatatala yafwa. Vii vyuvwika ningo. Kusi aliwensi alazumiliziwa ukucita iviipe umu nsi ipya. Antu yaa asi yalungame yacitanga iviipe lino yatatala yafwa. Uzye lyene tungati amazwi yakwe Yesu aakalanda pa ‘kutuutulukila uku umi’ nu ‘kutuutulukila uku upinguzi’ yakalozya mwi?
15. Aaweni ‘aalatuutulukila uku umi,’ nupya u mulandu ci?
15 Alungame aacitanga ivisuma lino yatatala yafwa, “yalatuutulukila uku umi” pa mulandu wakuti mazina yao yalembwa mpiti umwi buku lya umi. Cii cikupiliula ukuti ukutuutululwa kwakwe yayo “aacitanga ivisuma” aalandwa pali Yoani 5:29 u kuli kumwi nu kutuutululwa kwa antu “aalungame” aalumbulwa pa Milimo 24:15. Ulondolozi uu ukuvwana na mazwi aya pali Loma 6:7 aakati: “Umuntu nga wafwa ala uluyembu lwakwe lwelelwa.” Imembu zino alungame yacisile, zyafuusilwe lino yafwile nomba Yeova acili akaiusya ucisinka wao. (Aeb. 6:10) Ukuya kwene antu aalungame aalatuutululwa yalalondekwa ukutwalilila ukuya acisinka pakuti mazina yao yakatwalilile ukuya umwi buku lya umi.
16. Uzye ‘ukutuutulukila uku upinguzi’ kukapiliula cani?
16 I vyani vilacitikila yayo aacitanga iviipe lino yatatala yafwa? Nanti cakuti imembu zyao zyafuusilwe lino yafwile, yataombelanga Yeova na ucisinka. Mazina yao yataalembwa umwi buku lya umi. Fwandi ukutuutululwa kwakwe yayo “aacitanga iviipe” u kuli kumwi nu kutuutululwa kwa antu “asi alungame” aalumbulwa pa Milimo 24:15. Yene “yalatuutulukila uku upinguzi.” * Cii cikupiliula ukuti Yeova alalola nu kuceeceta vino asi alungame yalaacita. (Luka 22:30) Palapita insita pakuti antu yaa yakalinge ukulembwa umwi buku lya umi. Pakuti asi yalungame yakalinge ukulembwa umwi buku lya umi, yalalondekwa ukusenula imiyele yao iya mpiti nu kuipeela kuli Yeova.
17-18. I vyani vino yonsi aalatuutululwa pano nsi yalalondekwa ukucita, nupya uzye amazwi aya pa Kusokolola 20:12, 13 akuti “vino yacitanga” yakalozya mwi?
17 Asi mulandu aalatuutululwa yali alungame nanti asi yalungame lino yatatala yafwa, yalalondekwa ukulondela masunde alaya umu mpapulo izipya izilayulwa umu myaka 1,000. Umutumwa Yoani walondolwile vino waweni umu cilolwa, watiile: “Naweni afwe, aacindame na asuulwe, ala iimilila pa nkoleelo ya cilimba ca wene ni mpapulo zyapombolwilwe. Lelo kwali ulupapulo na luze ulwapombolwilwe, lwali u lupapulo lwa umi. Afwe yapingwilwe ukulingana na vino yacitanga ivyalemvilwe umu mpapulo.”—Kuso. 20:12, 13.
18 I vyani vino aalatuutululwa yalapingwilwapo? Uzye yalapingwilwa pali vino yacitanga lino yatatala yafwa? Awe. Iusyini ukuti imembu zyao zyelezilwe lili kwene sile lino yafwile. Fwandi vino yalapingwilwapo, asi viivi vino yacitanga lino yatatala yafwa. Nomba amazwi yakalozya kuli vino yalaacita umu nsi ipya lino yalaasambiliziwa. Nanti sile aonsi ya utailo wakwe Nowa, Samueli, Devedi na Danieli yalalondekwa ukusambiliziwa pali Yesu Klistu nu kutaila umwi lambo lyakwe. Ndi cakuti aonsi yaa yalalondekwa ukusambiliziwa, ale yayo ataali alungame yalacila napo.
19. I vyani vilacitikila yayo yonsi aalakana ukucita vino yalaalondekwa ukucita?
19 I vyani vilacitikila yayo yonsi aalakana ukucita vino yalaalondekwa ukucita? Kusokolola 20:15 ikatunena ukuti: “Wensi uwazanyilwe ukuti atalemvilwe umwi buku lya umi, wasumbiilwe muli yemba wa moto.” Fwandi yalononwa manda pe. Acino, icicindama ukusininkizya ukuti izina litu lyatwalilila ukuya umwi buku lya umi.
Umwina akuombako umulimo ukalamba uwa kusambilizya uulaombwa umu kuteeka kwa myaka 1,000 (Lolini mapalaglafu 20)
20. U mulimo ci uulaombwa umu myaka 1,000 lino Yesu alateeka? (Lolini icikope icili pa nkupo.)
20 Fwandi imyaka 1,000 lino Yesu alateeka i laya insita isuma sana. Mulaya nu kuomba umulimo ukalamba uwa kusambilizya uutatala waombwapo pano nsi. Nomba ilaya insita ino Yesu alalola na vino alungame na asi alungame yalaacita. (Eza. 26:9; Mili. 17:31) Uzye umulimo uu uwa kusambilizya ulaombwa uli? Icipande icilondelilepo cilatwazwa ukumanya vino umulimo uu ulaombwa nupya cilalenga tukataizya sana pa mulimo uu.
LWIMBO NA. 147 Yatulaya Umi wa Pee
^ Cipande cii cikulanda pa kusenuka kumwi pali vino twamanyile apa mazwi yano Yesu walanzile aya pali Yoani 5:28, 29 aakalanda pa ‘kutuutulukila uku umi’ na pa ‘kutuutulukila uku upinguzi.’ Tumasambilila pa kutuutuluka kwene kuu koili na aalatuutululwa umu kutuutuluka kwene kuu.
^ Ibuku lii lyatandike ukulembwa pa kutandika kwa nsi kuli kuti insi umwaya antu aakapokelela ivisuma pa mulandu ni lambo lyakwe Yesu. (Mate. 25:34; Kuso. 17:8) Fwandi vino Abeli wali u mulungami, wali ali muntu wa kutandikilapo ukulembwa umwi buku lya umi.
^ Mpiti twalondololanga izwi lya “upinguzi” ukuti likapiliula ukuti umwi watazanwa nu mulandu nupya alinzile ukufululwa. Nupya insita zimwi vikwene avino izwi lii lingapiliula. Nomba umu mazwi yano Yesu walanzile waomvizye izwi lya “upinguzi” ku kulola umwi ningo ningo nanti ukumwezya nanti wakwe vino ibuku limwi likalondolola amazwi yamwi amuli Baibo lyalanda ukuti “ukuceeceta imiyele yakwe umwi.”
