1, 2. (a) Uzye antu yamwi yakauvwa uli ndi yamanya ukuti Leza wakwata iuvi? (b) I vyani vino tumasambilila umu cipande ci?

UZYE Leza wakwata iuvi? Antu yamwi yangati: “Utalinzile ukuya umwi uvi ilyakuti lyakutungulula. Icikalondekwa sile u kuya cuza wakwe Leza.” Uzye ukwelenganya kwa musango uu kwaya sile ningo? Uzye ivintu ivyayako vikalanga cani?

² Umu cipande cii, tumasambilila pa usininkizyo wakuti Leza akaomba ningo sana muli vyonsi vino akacita. Nupya tumasambilila na pali vino tulinzile ukulondela vino iuvi lyakwe Yeova likatunena ukucita. (1 Kol. 14:33, 40) Umu myaka yakwe ya 100 C.E. nu mu nsita itu, amalembelo yazwilizya aomvi yakwe Yeova ukuomba umulimo ucindame sana uwa kusimikila ilandwe lisuma umu nsi yonsi. Pa mulandu wakuti tukalondela vino iuvi lyakwe Yeova likatunena, tukalondesya ukuya ausaka, amutende nupya swensi tukaombela pamwi umwi uvi.

3. I cani icikalenga musininkizye ukuti Yeova akaomba ningo sana?

³ Ivintu ivyaumbwa vikalanga ukuti Yeova akaomba ningo sana. “Ukufuma uku mano akuno [Yeova] wapanzile umufula wa nsi, nu kutungilila iyulu ukwaula ulucesi.” (Mapi. 3:19) Twamanya “tumwi sile apa vintu nyanya vino vikalanga amaka yakwe Leza.”  (Yobo 26:14) Nomba utuntu sile utunono tuno twamanya pa mapulaneti, intanda, alino ni vipinda usiku, vikatwazwa ukulola ukuti i cumicumi ivintu kwene vii ivyaya umwi yulu vikalanga ukuti imiombele yakwe Yeova yazipa cuze. (Masa. 8:3, 4) Ivipinda usiku vyakwata intanda izingi cuze, vyonsi vikapita kulingana na vino vifwile kupita. Amapulaneti aaya apiipi ni nsi yakapita kwati aviivi vino ya motoka yakapita pa museo ala ya namutekenya yakulondela amasunde! I cumicumi ivintu vya kuzungusya ivyaya umwi yulu vikatwazwa ukulola ukuti Yeova uwapanzile amayulu ni insi uku mano yakwe sile, alinzile ukulumbanyiziwa nupya tulinzile ukuya acisinka kuli aliwe nu kumupepa.—Masa. 136:1, 5-9.

4. U mulandu ci uno sayansi yafililwa ukwasuka amauzyo aingi?

⁴ Sayansi ikasokolola ivintu ivingi ivyaya umwi yulu ni vyaya pano nsi. Nupya ikatwazwa umu nzila izingi umu umi witu. Nomba kwaya mauzyo aingi yano sayansi itaasuka. Conga cino tungalandapo icakuti, ya sayansi asambilila apa vintu vya mwi yulu yatanga yatunene vino ivya mwi yulu vyatandike ukuyako nanti umulandu uno twayela pano nsi pali pulaneti iyakwata ivintu ivingi ivya umi. Nupya antu yatanga yalondolole umulandu uno antunze yakalondela sana ukwikala amanda pe ukwaula ukufwa. (Kasa. 3:11) U mulandu ci uno kwayela amauzyo aingi acindame sana aatasukwa? A pa mulandu wakuti ya sayansi aingi na antu yauze yakakomelezya antu ukukanaya na melenganyo yakwe Leza nupya yakasambilizya antu ukuti ivintu vyasangwike sile. Nomba Yeova wasuka amuzyo yano antu aingi yakauzya umu nsi yonsi, ukupitila muli Baibo.

5. Uzye tukatungululwa uli na masunde ya uumbo?

⁵ Pakuti tutwalilile ukuya nu umi, tukalondela amasunde yano Yeova wikako. Antu amanya ivya malaiti, alino na yayo aakaomba ni vya mipaipi, ya kalungisya yakwe ya masyini, ya kapisya ya ndeke, alino na ya dokota aakalepula antu, yonsi yaa yakalondela masunde pakuti yaombe ningo imilimo yao. Ya dokota aakalepula antu yakaomba pa mulandu wakuti umwili wa muntu wakwata ivilundwa ivyamanyikwa. Fwandi dokota atanga atandike ukulondelezya pano angazana umwenzo lino umwi walwala. Nupya swensi kwene tukacindika sana amasunde yano Leza wikako umu uumbo. Ukwezya ukutama amasunde yaayo, kungalenga umi witu uye pa uzanzo!

6. U mulandu ci uno tungalandila ukuti ya kapepa yakwe Yeova yakaomba ningo?

⁶ I cumicumi iyulu likalanga ukuti Leza akaomba ningo sana. Fwandi tungati Yeova akalonda yakapepa yakwe yaomba ningo. Ukwene ali mulandu uno Leza watupelela Baibo ukuti iyatutungulula. Ukwikala ukwaula ukwazwa ukukafuma ukwi uvi lyakwe Leza alino na masunde yakwe kungalenga kuti tutaya ni nsansa nupya ivintu vingipa sana.

7. I cani icikalanga ukuti Baibo yalemvilwe ningo sana?

⁷ Baibo asi sile ulupapulo lwa Ina Klistu na Ayuda. Lelo i buku ilyalembwa ningo sana, ilyafuma kuli Leza. Ama buku aaya muli Baibo yakauvwana. Ukufuma api buku lya Utandiko ukufika kuli Umbwilo, Baibo yakwata sile umutwe wi lyasi onga, kulikuti ukateeka wakwe Yeova nu kufikiliziwa kwa kulonda kwakwe pano nsi ukupitila umu Wene wakwe uno Klistu umwana uwalavilwe ali kateeka.—Welengini Utandiko 3:15; Mateo 6:10; Umbwilo 11:15.

8. U mulandu ci uno tungalandila ukuti aina Izlaeli yaombelanga pamwi?

⁸ Aina Izlaeli yali uluko ulwateyanyiziwe ningo. Mu nsita yakwe mose, kwali “anaci yano yatumikilanga pa mulyango wi Taalu lya Ukongano.” (Kufu. 38:8) Umusango uno  aina Izlaeli yakukilangamo alino na vino yasendanga itenti lyakupepelamo vyatantikwe ningo. Pacisila, Umwene Davidi wakolonganike aina Levi na ya simapepo umu maumba aombanga ningo. (1 Mila. 23:1-6; 24:1-3) Nupya aina Izlaeli ndi cakuti yuvwila Yeova ivintu vyayazipilanga, yakwatanga umutende nupya yuvwananga.—Malan. 11:26, 27; 28:1-14.

9. I cani icikalanga ukuti icilongano ca Ina Klistu umu nsita ya atumwa caombanga ningo?

⁹ Icilongano ca Ina Klistu ya kutandikilako caombanga ningo sana nupya cuvwilanga utunguluzi uwafumanga ukwi umba ilyatungululanga umwali atumwa. (Mili. 6:1-6) Lino papisile insita, umwi umba likatungulula mwizile imuya aina na yauze. (Mili. 15:6) Nupya umu nsita ya atumwa, aonsi aali umwi umba likatungulula nanti yauze aaombelanga pamwi nayo yalemvile amakalata yakwazwa nu kutungulula ivilongano. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9) Uzye ivintu vyazipanga uli umu vilongano lino aina na ya nkazi yuvwilanga utunguluzi ukufuma ukwi umba ilyatungululanga?

10. Uzye ivintu vyazifile uli umu vilongano lino aina na ya nkazi yuvwilanga vino iumba ilyatungululanga lyapingula? (Lolini cikope cakutandikilako.)

¹⁰ Welengini Milimo 16:4, 5. Aina yano iumba ilyatungululanga lyatumanga umu kutandalila ivilongano ‘yanenanga aataile masunde yano cilye ca atumwa na ikolo amu Yelusalemu yapingwile, yayakonkomezyanga ukuuvwila vino yayanenanga.’ Lino amu vilongano yuvwilanga amasunde, ‘amauvi yakomelekanga mu utailo, iyavulilako cila wanda.” Uzye ilyasi kwene lii ilyaya muli Baibo likatusambilizya vyani pali vino tulinzile ukuuvwila vino yakutunena umwi uvi ndakai?

11. Uzye aina aasontwa yalinzile ukucita uli ndi yapokelela utunguluzi ukufuma ukwi uvi lyakwe Leza?

¹¹ Uzye aina aaya muli ya Komiti ya Misambo nanti ya Komiti ya Mpanga, angalizi ya viputulwa, na ya eluda, yalinzile ukucita uli ndi yapokelela utunguluzi ukufuma ukwi uvi lyakwe Leza ndakai? Izwi lyakwe Yeova likatunena swensi kwene ukuti tulinzile ukuya ni cuvwila alino nu kuyela aakatungulula. (Malan. 30:16; Ayeb. 13:7, 17) Umwi uvi lyalwe Leza musilondekwa antu aaya na mano ya ucipondoka, pano cingalenga ukuti tutaatemwana, nupya tutanga tuye nu mutende alino nu kuya alemane umu vilongano. I cumicumi kusi Umwina Klistu uwa cumi angatemwa ukuya uwaula umucinzi nanti ukuulwa ucisinka wakwe vino Diotilefe wali. (Welengini 3 Yoane 9, 10.) Limwi tungayuzya sweineco tuti: ‘Uzye nkaazwilizya yauze ali apiipi nani ukuya sana ya cuza yakwe Leza? Uzye nkazumila zuwa nu kutungilila vino aakutungulula yalanda?

12. Uzye u kusenuka ci ukwacitika pali vino ya eluda na aomvi yakasontwa ndakai?

¹² Elenganyini pa cintu cimwi icicindame cino Iumba Likatungulula lyapingwilepo likwene. “Mauzyo Yano Aakawelenga Yakauzya” mu Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Novemba 15, 2014, mwaya ivyeo ivipya pa kusonta ya eluda na aomvi. Icipande calanzile ukuti iumba ilyatungululanga umu nsita ya atumwa lyapeezile angalizi atandalilanga ivilongano umulimo wa kusonta ya eluda na omvi. Ukulingana na vino cali umu nsita ya atumwa, ukutandika apa Sepetemba 1, 2014, angalizi ya viputulwa aliyo yakasonta ya eluda na aomvi. Umwangalizi akaezya ukumanya aina yano ya eluda iyasola ukuti yangasontwa nupya akaomba nayo umu mulimo wa kusimikila ndi cingacitika. Nupya akalola vino ulupwa lwa mwina wino ya eluda iyasola lukuomba. (1 Tim. 3:4, 5) Iumba lyakwe ya eluda capamwi nu mwangalizi wa ciputulwa yakalola umu Malembelo pa milingo yakwe ya eluda na aomvi.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; 1 Pet. 5:1-3.

13. Uzye tungaatungilila uli vino ya eluda yatusunda?

 ¹³ Tulinzile ukulondela ukusunda kwa muli Baibo ukukafuma kuli ya eluda. Acemi kwene yaa aaya umwi uvi lyakwe Leza yakatungululwa ni vyeo vya kwazwa ivikazanwa umwi Zwi Lyakwe Leza. (1 Tim. 6:3) Iusyini ukusunda kuno Paulo walanzile pali yaayo aataya ni miyele isuma umu cilongano. Yamwi yafilwanga nu kuomba ala yakusumba amano uku malyasi aatayakumile. Ya eluda yafwile yazwilizye aina ya musango uwo nomba yatuvwilile ukusunda kuuko. Uzye icilongano cali nu kuomba uli nu muntu wa musango uwo? Paulo walanzile ati: “Muwakini nupya cenjelini nawe kuti aye ni nsonyi.” Ukusunda kuu kwalimo nu kucelula kwakuti mutalinzile ukulola umuntu wiyo kwati u mulwani. (2 Tesa. 3:11-15) Ndakai, ya eluda yangalanda ilyasi lya kucelula pa muntu umwi aasilonda ukusenuka umu vicitwa vyakwe ivingaleta umuzewanya uku cilongano, wakwe ukwizizyanya nu muntu asi kapepa. (1 Kol. 7:39) Uzye mukacita uli ndi cakuti ya eluda yalola ukuti icilinga ukulanda ilyasi lya musango uwo? Ndi cakuti mwatimumanya ivyacitike vino yalanda umwi lyasi, uzye mulasumbako amano pakuti mutaaizya nu muntu wa musango uwo? Ndi mukusumba amano kuli vino yamusunda cingalenga kuti umuntu aali ni miyele itazifile asenuke. ^[1]

14. Uzye tungazwilizya uli ukusungilila icilongano ukuya icisanguluke?

¹⁴ Tungazwilizya ukuti cilongano ciye icisanguluke ndi tukulondela ivyalembwa umwi Zwi Lyakwe Leza. Elenganyini ivyacitiike umu musumba wa Kolinto uwaliko mpiti. Paulo waombesyanga umu mulimo wa kusimikila umu musumba uwa, nupya watemilwe “amuzilo” yauze aikalanga umu musumba uuwa. (1 Kol. 1:1, 2) Nomba cifwile cataliile sana Paulo pakuti alanda intazi ya ulalelale ino aina yataasumvileko amano umu cilongano ciici! Paulo wanenyile ya eluda ukupeela umonsi wiyo kuli Satana, kulikuti ukumuzinga umu cilongano. Pakuti yacingilile icilongano ciye icamuzilo, ya eluda yalinzile ukusisyamo “icitutumusi.” (1 Kol. 5:1, 5, 7, 12) Ndi tukutungilila ya eluda pali vino yapingula ukuzinga kacita wa viipe aasikulonda ukulapila, tukaazwilizya ukusungilila icilongano icamuzilo nupya limwi umuntu umuzingwe angalapila nu kutandika ukulondesya ukucita ivingalenga Yeova amweleele.

15. Uzye tungazwilizya uli ukuti umu cilongano mutwalilile ukuya umutende?

¹⁵ Kwali intazi na yuze iyalondekwanga ukuombelwapo uku Kolinto. Aina yamwi yatwalanga azumila yauze uku vilye vya milandu. Paulo uzizye icuzyo cakuti: “U mulandu ci uno mutanga mulekele yauze ukumucitila ivipe?” (1 Kol. 6:1-8, NWT) Ivya musango uu vikacitika na ndakai kwene. Insita zimwi, aina yamwi yakata ukuvwana pa mulandu wakuti uculuzi uno yatandike ukuombela pamwi utatwalilile ukuyaletela impiya icakuti umwi aelenganya ukuti umuze waomvya ucenjezi. Yamwi yakatwala aina uku cilye, nomba Izwi Lyakwe Leza likatunena ukuti cazipa ukuti impiya ziponge ukucila ukuleta umuzewanya api zina lyakwe Leza nanti ukuleka kuti umu cilongano mutaya umutende. ^[2] Pa kumala intazi nu kupaazyanya, tulinzile ukuvwila ukusunda kwakwe Yesu. (Welengini Mateo 5:23, 24; 18:15-17.) Ndi twacita vivyo, tukaazwilizya kuti yonsi aaya umu lupwa lwakwe ya kapepa yakwe Yeova yaombela pamwi.

16. U mulandu ci uno antu yakwe Leza yalinzile ukuyela alemenkane?

¹⁶ Izwi lyakwe Leza likatulanga umulandu uno antu yakwe yalinzile ukuombela pamwi. Kalemba wa masamu wimvile ati: “Lolini vino cazipa na vino cazanzya antu yakwe Leza, ukwikala pamwi wa cina nyina!”  (Masa. 133:1) Lino yuvwilanga Yeova, aina Izlaeli yaombanga ningo nupya yuvwananga sana. Lino Leza wasoowile pali vino vyali nu kucitikila antu yakwe, walanzile ati: “Mwensi mwe asyala ndamukonganika pamwi ungati mfwele mu citata.” (Mika 2:12) Nupya, Yeova wasoowile ukupitila muli kasema Zefaniya ukuti: “Lyene ndasangulula amazwi ya antu amu mitundu yonsi, nga lyene yalapepa kuli ne [Yeova] nenga mpo nupya yatalapepa tu leza tuze lelo yalanjela.” (Zefa. 3:9) Twaya sana nu luzango ukuti twakwata isyuko lya kupepela Yeova capamwi nupya tukaombela pamwi!

17. Uzye ya eluda yalinzile ukuomba uli ni milandu pakuti amu cilongano yatwalilile ukuombela pamwi alino nu kuya asanguluke?

¹⁷ Pakuti icilongano ciye icisanguluke alino na ina yaombela capamwi, ya eluda yalinzile ukuombela zuwa pa milandu ya upinguzi nupya yalinzile ukulanga ukutemwa lino yakupingula imilandu. Paulo wamanyile ukuti Leza asilanga sile ukutemwa pa mulandu na vino umuntu akuyuvwa pali vino wacisile, nupya asileka sile ya kacita ya vipe. (Mapi. 15:3) Paulo walemvile ivyeo vya maka muli kalata wakutandikilako uku Ina Kolinto, lelo imilembele yakwe yalanganga nu kutemwa. Kolinto wakwe Ciili walemvilwe ala patipapita imyezi, nupya amazwi ayamo yakalanga ukuti ivintu vyazifile pano ya eluda yaomvizye ivyeo vino umutumwa wayalembiile. Ndi cakuti Umwina Klistu waponela umu kucita ivipe, aonsi aakatungululwa nu mupasi wamuzilo yalinzile ukumutungulula umu nzila yololoke. Nupya yalinzile ukucita cii nu mutembo.—Gala. 6:1.

18. (a) U mu nzila ci muno Izwi Lyakwe Leza lyazwilizye aina umu vilongano umu nsita ya yatumwa? (b) I vyani vino tuli nu kusambilila umu cipande icilondeliilepo?

¹⁸ Tutanga tutwisike ukuti Izwi Lyakwe Leza lyazwilizye Aina Klistu yakutandikilako umu Kolinto nu mu misumba yuze ukuya asanguluke, amutende alino nu kuombela pamwi umu vilongano. (1 Kol. 1:10; Efes. 4:11-13; 1 Pet. 3:8) Ni cacitike icakuti, aina na ya nkazi aaliko pa nsita iiya yaomvile ningo sana umulimo wa kusimikila. Acino Paulo walandiile ukuti ilandwe lisuma “lyakosozilwe ku antu yonsi pano nsi.” (Kolo. 1:23) Ndakai, ukulonda kwakwe Leza ukwalulumbi kukakosoolwa uku yantu umu nsi yonsi, pa mulandu wa kuombesya kwakwe yaayo aakaombela capamwi umwi uvi ilya sumba sana amano uku mulimo wa kusimikila. Icipande icilondelilepo cili nu kulanda pa usininkizyo wakuti antu yaa yatemwa sana Baibo nupya yakalondesya ukucindika sana Kateeka wa papelapela Umwene Yeova.—Masa. 71:15, 16.