YA DOREEN yavulunganiziwe sana lino ya iya ya Wesley ali ni myaka 54 yalwile, yalwile indwala ya ku wongo. * Ya dokota yayanenyile ukuti yasyala sile ni myezi inono kuti yafwe. Ya Doreen yalanzile iyati: “Navizilwe ukusininkizya vino nuvwile, navulunganiziwe sana pa milungu ingi. Ntasininkizye ukuti sweswe icintu ca musango uu cacitikila, alino ntaipekinye nu kuntazi ii.”

Kwene vino ya Doreen yayuvwile, avino aingi yakayuvwa. Indwala iziipisye zingaponela ali wensi nupya pa nsita ili yonsi. Aingi yakaomba ningo sana, pano yakaitemelwa ukuomba mulimo wakusakamala antu yao alwale. Nomba mulimo wakusakamala mulwale, wakoma cuze. Uzye lyene ya lupwa ya mulwale, yangacita uli pakuti yakomelezya nu kusakamala uwatalwala? Uzye aakusunga umulwale yangacita uli pakuti yazizimizya intazi izyaya mu kusakamala umulwale? Uzye ndi cakuti umulwale aatafwa, i vyani vino aakumusunga alinzile kwenekela? Lino tutali twasuke amauzyo yaa, katutale tulande umulandu uno catalila ndakai ukusunga uwatalwala sana.

Milembo ino ya sayansi yapanga ikalenga antu yatafwa zuwa. Apa myaka ingi, antu yasi-ikala imyaka ingi nanti u mu mpanga kwene muno mwavula asambilila. Antu yakafwa ku ndwala izika-ambukila nanti ku mazanzo. Antu yatayanga sana ku vipatala, nupya aingi yayasakamalanga sile kuli ya lupwa yao nupya yafwilanga sile mu mang’anda.

Ndakai, ya sayansi yalunduluka ukupanga imilembo iyakwavwa antu kutantalizya umi ndi yalwala. Indwala zino zyakomanga zuwa antu mpiti, ndakai limwi umuntu uwatalwala atanga  afwe zuwa pano kwaya milembo. Lelo, kulunduluka kuu, aasi aali kulenga indwala ukusila. Alwale yatakwata amaka yakuti yangaisakamala aisikulu. Fwandi kusunga antu yamusango uwo, kukalondekwa ukuombesya nupya kwatala.

Lyene, vino antu yafwilanga mu mang’anda, ndakai yakafwila ku vipatala. Antu aingi yatamanya ivikacitika lino umuntu ali apiipi nu kufwa nupya aingi yatalolanapo kuno muntu akufwa. Fwandi ukutiina sile ivingacitika, limwi kungalenga muntu atoovoke, ate nu kusakamala umulwale. Uzye lyene angacita uli?

Ndi vino utulanda pali ya Doreen, antu aingi yakavulunganiziwa ndi yalwalika sana. Uzye ndi cakuti, mukutiina, mukusakamikwa, i cani cingamwavwa ukuipekanya uku vingacitika ku nkoleelo? Muomvi wakwe Leza uwa utailo, wapefile ati: “Tusambilizye tumanye uwipi [kupenda] wa manda itu, apakuti tukwate imyenzo ya mano.” (Masamu 90:12) Icacumi mufwile ukupepa kuli Yeova Leza ukuti amulange ivya kupenda manda inu pakuti mungaomvya ningo manda asyalako ukuya nu muntu wiyo.

Ukucita vii cikalondekwa kupekanya ningo sana. Ndi cakuti umulwale acili na maka akulanda nupya ataitemelwa kulanzyanya namwe api lyasi kwene iii, cingazipa ailandile yano yafwile kumupingwila ivintu ndi wiza walwalisya icakuti atanga avwange nu kuvwanga. Ukwaula kupita umumbali mufwile kulanzyanya nawe ndi cakuti akulonda akatantalizye umi, yakamuteeke mu cipatala, nanti kumukalila milembo yakuti akaamwa pakuti citakamukomele nanti mutakayuvwe aamulandu ukulamupingwilako lino walwalisya. Ndi mwalanzyanizizya limwi pali vino ivintu vilaya ndi walwalisya, cilamwangukila ukwika sana amano ukukumusakamala ndi cakuti walwalisya. Baibo ikati “Ukutaya ukupanziwa amano amapange yasifikiliziwa.”—Mapinda 15:22.

Ilingi incito ino aakusakamala umulwale akakwata, u kukomelezya. Muntu aali apiipi nu kufwa akalondekwa ukulola ukuti mwamutemwa nupya ataya wenga foo. Uzye mungacita uli? Mwawelenga nu kwimbila pamwi inyimbo nawe, mwasoloola inyimbo nanti ivyakuwelenga visuma vino umulwale angatemwa. Antu aingi yakauvwa ningo sana ndi cakuti ya lupwa yayalema makasa alino nu kulanda nayo mwi zwi lisuma nupya ilitekele.

Cikazipa sana ndi mukulondolwela umulwale antu ati-iza umu kumupempula. Lipoti imwi  yalanzile ukuti: “Ukuuvwa ali cintu cakusyalikizyako ku muntu ali apiipi nu kufwa. Limwi mulwale angatwalilila kuvwa nanti akuloleka kwati ali mutulo, acino mutaalanda ivintu vino mutanga mulande lino mukulanzyanya nawe.”

Nga cingalinga, mungapepela pamwi. Baibo yalanda ukuti apa nsita imwi, umutumwa Paulo na auze yasakamikwe sana nupya yatamanyile na vino umi wao wali nu kuya. I cani cayavwile? Paulo wakomelizye auze ati: “Mwemo mwatwika mu mapepo.” (2 Kolinto 1:8-11) Kupepa nu mwenzo onsi lino twaya ni ntazi na lino twalwala nanti twalwalika, kwacindama sana.

Kufwilwa lupwa, kukawavya sana umwenzo. Ali mulandu kwene uno imfwa iipila cuze. Swe yantu tutaumvilwe ukuti twafwa. (Loma 5:12) Baibo yene ika-ama imfwa ukuti, “Mwanisi.” (1 Kolinto 15:26) Fwandi tungati ukwipilwa ku mwenzo lino twafwilwa, citaipa foo.

Lelo nanti cingaya vivyo, ukwelenganyizizya limwi ivingacitika, kungavwa ya lupwa ya mulwale kuteeka umwenzo. Vimwi ivingacitika lino uwatalwala waya apiipi nu kufwa, vili mu kambokosi akakuti, “ Insita Yakufwa Ndi Yapalama.” Ukuya kwene asi mulwale wensi wino vyonsi ivitantikwe vingacitikila, nanti kucitika mu kukonkana ndi vino vitantiime. Lelo, ivintu vimwi pali viivyo vikacitika ku yalwale aingi.

Ndi cakuti mwafwilwa, cingaziipa sana kulanda na ya lupwa amwavwilizyanga kusakamala mulwale. Aasakamalanga umulwale na ya lupwa limwi yangalondekwa kukomeleziwa ukuti umuntu wao aatafwa asikucula kucili consi. Kaumba witu watuneena ukuti, “Afwe yatamanya nanti acimwi.”—Kasambilizya 9:5.

Kutaila Yeova kwacindama sana, fwandi tufwile kumutaila lyonsi na lino muntu wino tukusakamala wiza wafwa, asi sile lino alwile. Yeova angamwavwa kuomvya antu yauze aangamukomelezya. Ya Doreen yalanzile iyati; “Nasambilile kukana-suula ukwavwa konsi. Nupya ukwavwa konsi kuno twapokeliile, kwalenzile ukuti tuye sana nu luzango. Kwene ukwaula nu kutwisika twamanyile ukuti uwatwavwile a Yeova, cali kwati akuti, ‘Apano ndi uwakumwavwa ku ntazi zii zino mukweti.’ Icumi kwene ntalatala niilile.”

Umu cumi, Yeova Leza aali kaavwa mukalamba. Nupya vino aaliwe uwatuumvile, wamanya vino tukacula nu kuwaika. Wakwata amaka akutwavwa nu kutukomelezya pakuti twazizimizya. Ni caziipisya i cakuti, watulaya ukuti likwene sile alasisyapo imfwa pano nsi nupya alatuutulula antu yonsi afwa yano akaiusya. (Yoane 5:28, 29; Umbwilo 21:3, 4) Fwandi swensi tungiusya na mazwi yano mutumwa Paulo walanzile aakuti: “Mfwa we, uzye luoya lwako luli kwi?”—1 Kolinto 15:55.