Davidi Wacimvizye Golyati—Uzye I Cisinka Wacimvizye?
Antu yamwi yakatwisika ndi cakuti ilyasi lya pali Davidi na Golyati i lya cumi nanti i lyasi lyakupanga sile. Uzye vwilini lino mwali mukuwelenga icipande cafumako, namwe avino mwali mukwelenganya? Ndi cakuti avino cili, mukwai lolini mauzyo yaa yatatu apisika.
1 | Uzye umuntu angatalimpa mamita umupiipi na yatatu?
Baibo ikalanda iti, Golyati ‘wali amamita umupiipi na yatatu.’ (1 Samueli 17:4) Antu yamwi yakalanda ukuti Golyati ataatalimpilepo vivyo, nomba ngi cakuti i vya ufi, lekini tulandeko pali vii: Umu manda iitu, cazanikwa kuti umuntu uwali umutali sana wacizile pa mamita 2.7. Nga Golyati wene angavilwa ukutalimpa uli? Golyati wali uwa muluko lwa ina Lefaimu, umwali aonsi aatali sana. Lupapulo lumwi ulwa ku Eguputo ulwaliko ukutandika mu 1200 B.C.E. lwalondolwile ukuti asilika yamwi aali mu citungu ca Kenani, yaali atali ukucila pa mamita 2.4. Fwandi tutanga tutwisike ukuti na Golyati kwene wali umutali.
2 | Uzye Davidi wali umuntu wa cumi?
Kwali insita imwi lino asambilila sana yalondanga yalande ukuti Umwene Davidi ataali uwa cumi, nomba yafizilwe vino yangacita. Antu aakazikula ivintu vya mpiti, yazanyile ulupapulo lwa mpiti pano palemvilwe ukuti “ing’anda yakwe Davidi.” Nakupya Yesu Klistu walanzilepo pali Davidi ukuti umuntu wa cumi. (Mateo 12:3; 22:43-45) Amalyasi yaili akalanga ukuti Yesu a Mesiya, yakalangilila nu kuti wafumile umu mupanda wa Mwene Davidi. (Mateo 1:6-16; Luka 3:23-31) Fwandi tutanga tutwisike ukuti Davidi wali u muntu wa cumi cumi.
3 | Uzye ivyalondololwa umwi lyasi lii, vyacitikiile pa ncende iya cumi?
Baibo yalanda ukuti ulwi wacitikiile uku Cifoloma ca Elaa. Nomba ikalanda ivingi apa ncende kwene ii ukuti aina Filisiti yayeelile lwa pakasi ka musumba wa Soko na Azeka. Lyene aina Izlaeli nayo yayeliile ku mbalama yuze ya cifoloma ku mwamba uze. Uzye kwene incende zii i zya cumi?
Lolini vino umuntu umwi uwatandiile uku ncende kwene ii walanzile, watiile: “Wino watutandiizye atamanyile ni vingi pa lwa mipepele, watutwazile kuuku kwene ku Cifoloma ca Elaa. Kazila kano twalondiile katutwazile papela ya mwamba. Lino twalolekesyanga ku cifoloma, watunenyile ukuwelenga 1 Samueli 17:1-3. Nga lyene asonta ku mbalama yuze ya cifoloma, alino alanda ati ‘kuuku kuno mukulola kuli cimani, u kwayeliile umusumba wa Soko.’ Nupya wapiliwike alozya ku lusansa luze, nga lino alanda ati, ‘Lyene kuuku kwi lunji, u kwayeliile umusumba wa Azeka. Pakasi kakwe Soko na Azeka apano aina Filisiti yayeliile ala yalozizye ku mwamba uyelile kuno twali. Acino pano tuimi limwi apaayeliile aina Izlaeli.’ Fwandi nelenganyanga ukuti limwi pano naimi a payeliile Saulo na Davidi. Kufuma paapo twatandiike ukutelemuka umwamba, itulamba cifoloma ala manzi yakama mwali sile mawe yatupu. Natandike ukwelenganya ukuti amuno Davidi wasozile amawe 5 atelepe, apaali na lino walasiileko Golyati.” Wakwe viivi kwene vino na yauze yakauvwa, na wikwene afwile uvwile ningo sana ukulola ukuti vino Baibo yalanda i vyacumi.
Tutafwile ukutwisika ivisinka vii vyonsi ivyalanda api lyasi lii. Lyasi kwene lii lyalanda pa yantu acumi ni ncende zya cumi. Lyene icacindamisya i cakuti, muli Baibo mwaya amazwi yakwe Leza acumi, nupya a “Leza wino asitumpoka.”—Tito 1:2; 2 Timoti 3:16.
Limwi Mungatemwa Ukulolako na Vii
MASAMBILILO AA MULI BAIBO AACINDAME
Tungasininkizya Uli Ukuti Vino Baibo Ikalanda I Vya Cumi?
Ndi cakuti Baibo yalemvilwe na Leza, ale yene yapusana sana na mabuku yonsi yano antu yalemba.
