1, 2. Uzye uyo cii uno umwina Klistu ali wensi wakwata? Langililini.

UZYE mama wa pa ng’anda nga waya umukukala ivizao ivyakulya apa ng’anda akacita uli? Kwene, asiilola sile ivikulu sana nandi ivicipe umutengo. Lelo akaalola ivizao ivikuloleka ningo vino vikununkila nupya vino vingazipa ukulya. Akaalonda ivizao ivice ningo.

² Lino umuntu wasambilila pali Yeova, nupya wapingulapo ukuwatiziwa, ucuza wakwe na Yeova ukatwalilila ukukulilako. Uyo wakwe ukaya u wakuti, alunduluke muli ukapepa. Cii cisikupiliula ukuti umuntu ndi wakula umu myaka ala walunduluka, lelo u kulunduluka muli ukapepa, kulikuti ukuya sana cuza wakwe Yeova. Umutumwa Paulo walondanga Aina Klistu amu Efeso ukulunduluka muli ukapepa. Wayakomelizye ukuya nu tailo nu kuombela pamwi alino nu kutwalilila ukusambilila pali Yesu pakuti yaye ‘afumaluke, nu kukolana na aliwe cuze.’—Efeso 4:13.

3. Uzye tungakolanya uli icilongano ca ina Efeso uku cilongano ca ndakai?

³ Lino Paulo walemvile kalata uku Ina Klistu amu cilongano  ca ku Efeso, ala icilongano cico catandika ukuyako mpiti. Aina Klistu aingi umu cilongano ciici yaombanga ningo. Lelo, mwali yamwi alondekwanga ukuzifya imiombele yao. Na ndakai kwene, umu vilongano mwaya aina na ya nkazi aombela Yeova pa myaka iingi nupya yalunduluka muli ukapepa. Nomba kwaya yamwi umu vilongano acili yakulunduluka. Antu aingi cuze yakawatiziwa cila mwaka, fwandi nayo yalinzile ukulunduluka. Nga mwemo, uzye namwe mulinzile ukuzifya imiombele inu?—Kolose 2:6, 7.

4, 5. Uzye Aina Klistu aalunduluka muli ukapepa yapusana muli vyani, nupya amuli vyani muno yakolana? (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁴ Nga mwaya uku kukala ivizao mungazana ukuti ivice vyonsi, lelo vimwi vingaya ivikulu vimwi vinono. Nomba kukaya vimwi ivikamwazwa ukumanya ukuti ivice. Ali vino caya nu ku ina Klistu alunduluka muli ukapepa. Yatange yakolane, pa mulandu wakuti yafuma uku mpanga izipusane-pusane nupya inkulilo zyao zikapusana. Yasiya alingane umu myaka nupya vino yakatemwa visikolana. Lelo Aina Klistu alunduluka ningo muli ukapepa yakwata imiyele imwi ikolane ino ikalanga ukuti umu cumi yalunduluka. Uzye i miyele cii iyo kwene?

⁵ Umwina Klistu aakaomba ningo umu cilongano, akakolanya Yesu nu kulondela “mu ntampulo zyakwe.” (1 Petulo 2:21) Yesu walanzile ukuti icacindama uku muntu, u kutemwa Yeova nu mwenzo wakwe onsi, nu umi wakwe onsi, na mano yakwe yonsi alino nu kutemwa antu yauze ndi vino waitemwa. (Mateo 22:37-39) Umwina Klistu umulunduluke, akaezya na maka yonsi ukulondela isunde lii. Vino akacita lyonsi vikalanga ukuti, watemwa sana Yeova nu kutemwa antu yauze.

6, 7. (a) I miyele ci imwi ino Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa waya nayo? (b) A mauzyo ci yano tulinzile ukuyuzya sweineco?

⁶ Kutemwa kwaya pa miyele iingi ino umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa akaalanga. (Galatiya 5:22, 23) Nupya wafuuka, aakaikanya, alino nupya akateeka umwenzo. Imiyele ii ingamwazwa kuzizimizya intazi ukwaula ukutoovoka nupya angatwalilila ukutaila Yeova. Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa nga akuisambilizya, akalonda ivisinte vya muli  Baibo ivingamwazwa ukumanya ukupaalula icipe ni cisuma. Lyene nga wasambilizya kampingu yakwe ningo, cikamwazwa ukupingulapo ningo ivyakucita. Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa waicefya, wamanya ukuti utunguluzi na masunde yakwe Yeova i vyacindama ukuluta ukuitungulula. * (Lolini Futunoti.) Akaombesya umu mulimo wakusimikila nupya aka-azwilizyako ukuti umu cilongano muye ukuombela capamwi.

⁷ Nandi icakuti ipapita imyaka iingi pano twatandikile ukuombela Yeova nanti foo, swensi tulinzile ukuyuzya ukuti: ‘Uzye kuli vimwi vino ningacita pakuti nakolanya sana Yesu? Uzye ningazifyako uli imiombele yane?’

8. Twamanya uli ukuti Yesu wamanyile sana Malembelo?

⁸ Yesu Klistu wamanyile sana Malembelo. Lino wali ni myaka 12, waomvyanga Malembelo pa kulanda na ya simapepo umu ng’anda iya kupepelamo. “Onsi amuvwile yazunguka pa kwasuka kwakwe kwa mano.” (Luka 2:46, 47) Pa nsita yuze lino wasimikilanga, waomvizye Izwi Lyakwe  Leza ukwasuka alwani yakwe mpaka iyata ukumuzya mauzyo.—Mateo 22:41-46.

9. (a) Uzye Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa akatantika uli ivya kusambilila Baibo? (b) U mulandu ci uno tulinzile ukuisambilizya Baibo?

⁹ Umuntu aakulonda ukulunduluka muli ukapepa alinzile ukukolanya Yesu, nupya alinzile ukuvwikisya ningo Baibo. Lyonsi akalonda ukumanya icumi icaya muli Baibo, pa mulandu wakuti wasininkizya ukuti “vyakulya vikome i vya antu aikolo.” (Ayebulai 5:14) Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa akalonda “kumanyikisya” Baibo. (Efeso 4:13) Fwandi mungayuzya mweineco muti: ‘Uzye nkawelenga Baibo cila wanda? Uzye natantika ivyakuisambilizya? Uzye nkakwata mapepo ya lupwa cila mulungu?’ Lino mukusambilila Baibo, mwalonda ivisinte ivingamwazwa ukumanya vino Yeova akaelenganya. Lyene mwaomvya ivisinte vii, lino mukupingulapo ivyakucita. Nga mukucita vii lyene mulapalama sana kuli Yeova.

10. Uzye Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa akalola uli vino Yeova akatusunda alino ni visinte ivyaya muli Baibo?

¹⁰ Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa atalinzile sile ukumanya vino Baibo ikalanda, lelo alinzile nu kucita vino akasambilila. Alinzile ukutemwa vino Yeova akatusunda alino ni visinte ivyaya muli Baibo. Nupya akaalanga ukuti wavitemwa ndi cakuti akucita ukulonda kwakwe Leza. Akatandika nu kucita ivintu ukulingana na vino Leza akaalonda. Alino akakolanya Yesu nu kuzwala untu upya uno “waumvilwe mu mwata wakwe Leza.” (Welengini Efeso 4:22-24.) Cacindama sana ukwiusya ukuti Yeova waomvizye umupasi wa muzilo ukutungulula yano yalemvile Baibo. Fwandi lino Umwina Klistu akusambilila Baibo, umupasi wakwe Leza ukamwazwa ukumanyikisya vino akusambililapo, nu kutemwa sana antu, alino nu kuya na ucuza usuma na Yeova.

11. Uzye Yesu wikazile na antu ya musango ci lino wali pano nsi?

¹¹ Yesu wali umuntu umumalilike. Nomba, lino wali pano nsi wikalanga na antu aatamalilike. Avyazi yakwe, aina na ya kaci yakwe nayo yatamalilike. Na alondezi yakwe aombelanga pamwi nawe, insita zimwi yalanganga imiyele ya cilumba nu kuitemwa. Lino cafisile usiku ala kwasyala panono ukuti Yesu afwe, asambi yakwe Yesu yapazyanyanga “pa mulandu wakwe wino alinzile ukuya mukulu ukuluta yonsi pano yali.” (Luka 22:24) Nandi cakuti yelenganyanga vii, Yesu wamanyile ukuti alondezi yakwe yaali nu kulunduluka muli ukapepa nu kupanga icilongano cino mwali nu kuya umutende. Pa nsita kwene iiya ino alondezi yapazyanyanga, Yesu wayapepileko kuli Yeova ukuti yangaombela capamwi. Wapefile kuli Isi uwa mwiyulu ati: “Tata! si leka yaye wenga, ndi vino wewe nani twaya wenga.”—Yoane 17:21, 22.

12, 13. (a) Uuyo ci uno swe Ina Klistu swensi twakwata? (b) I vyani vino umwina umwi wacisile pakuti aombela pamwi na yauze umu cilongano?

¹² Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa aka-azwilizya ukuti umu cilongano muye ukuombela pamwi. (Welengini Efeso 4:1-6, 15, 16.) Swe Ina Klistu swensi uyo witu uwakuti tuye alemane, alikuti, kuombela sana pamwi. Pakuti kuye ukuombela  pamwi umu cilongano, Umwina Klistu ali wensi alinzile ukuicefya. Ngi cakuti umwina nanti nkazi waluvyanya, Umwina Klistu uwalunduluka muli ukapepa akaalonda ukusungilila umutende umu cilongano. Acino fwandi muyuzye mweineco muti: ‘Uzye nkacita uli ndi cakuti umwina nanti nkazi waluvyanya? Nkauvwa uli ndi cakuti umwi wanduvyanya? Uzye nkaata ukumuvwanzya? Uzye i vyani vino ningacita pakuti tutandike ukuvwana?’ Umwina Klistu uwalunduluka, akalondesya ukuvwana na yauze.

¹³ Lekini tulande pa mwina umwi uwi zina lyakuti Uwe. Mpiti, wasokanga sana ndi cakuti aina na ya nkazi yamuluvyanya. Lyene wizile apingulapo ukuomvya Baibo ni buku lyakuti Insight on the Scriptures pakuti asambilile pali Davidi. U mulandu ci uno walondelanga ukusambilila pali Davidi? A pa mulandu wakuti Davidi nawe wapusananga na antu apepanga Yeova. Kwali insita imwi ino Umwene Saulo walondanga ukukoma Davidi, nupya antu yamwi yalondanga ukumutama na mawe, alino nu muci wakwe, nawe wamusesile. (1 Samueli 19:9-11; 30:1-6; 2 Samueli 6:14-22) Nomba nandi i cakuti antu yauze yacitanga vii, Davidi watemilwe Yeova nupya wataile muli aliwe. Nupya Davidi wali nu luse. Lyene umwina wii Uwe walanzile ukuti alinzile ukucita viivikwene vino Davidi wacitanga. Ukusambilila Baibo kwamwazwile ukuti asenuke muli vino uvwanga ngi cakuti umwi wamuluvyanya. Lyene walondekwanga kutandika ukwelela yauze pali vino yamuluvyanyanga, nu kutandika ukucita ivingalenga umu cilongano muye umutende. Uzye namwe mungacita vino umwina wii wacisile?

14. Aantu ya musango ci yano Yesu wasoololanga ukuya ya cuza yakwe?

¹⁴ Yesu wali ningo uku yantu yonsi. Aonsi na anaci, aikolo na ance, kumwi sile na ana, yuvwanga ningo ukuya pamwi nawe. Lelo asi yonsi yano wasoololanga ukuya ya cuza yakwe. Wanenyile atumwa yakwe ukuti: “Mwemwe ya cuza yane ndi mukucita ivintu vino namunena.” (Yoane 15:14) Yesu wasoololanga ivyuza vyakwe pa yantu ali acisinka kuli aliwe nupya aombelanga Yeova. Uzye namwe mukasoolola antu atemwa Yeova nu mwenzo onsi ukuya ya cuza inu? U mulandu ci uno ukucita vivyo kwacindamila?

15. Uzye Aina Klistu alunduluka muli ukapepa yangazwa uli acance?

¹⁵ Ivizao ivingi vikaca ngi cakuti kuli cikaililwa. Fwandi nu kutemwa ukwa ina na ya nkazi umu cilongano kungalenga ukuti mulunduluke muli ukapepa. Uzye mucili mwemwe ya cance, nupya mukaelenganya pali vino mulacita umu umi winu? Nga ali vino cili, cingazipa ukuti mwasoolola antu akaombela Yeova nupya  aakaleta umutende umu cilongano ukuya ya cuza inu. Limwi ale yazizimizya intazi zimwi umu umi wao nupya yatwalilila ukuombela Yeova. Fwandi yangamwazwa ukusoolola ningo ivyakucita umu umi. Ngi cakuti mukuya nayo pamwi lyonsi, yangamwazwa ukuti mwapingula ningo ivintu nupya mungalunduluka muli ukapepa.—Welengini Ayebulai 5:14.

16. Uzye acikalamba umu cilongano yazwilizye uli nkazi uwa cance?

¹⁶ Nkazi uwizina lyakuti Helga akaiusya vino cali umwaka uno wamazile isukulu, aingi yano wasambililanga nayo yalandanga pa mauyo yano yakweti. Aingi yalondanga ukuya uku yuniveziti pakuti yakakwate incito izya papela. Lelo, Helga wene walanzile na ya cuza yakwe aombanga ningo umu cilongano pakuti yamwazwe ukupingulapo ningo vino angacita. Walanzile ukuti: “Pali ya cuza yano nakweti, aingi yali aikolo pali neene, nupya yangazwile wakwe cimwi. Yankomelizye ukuti ningatandika umulimo wa nsita yonsi. Lyene ukufuma paapa naomvile upainiya pa myaka 5. Lyene ndakai, naya nu luzango pano naombisye umu mulimo wakwe Yeova ala ncili umwance. Nsilanguluka pali vino nasolwilepo ukuomba.”

17, 18. I cani icingaazwa Umwina Klistu ukuombela ningo Yeova?

¹⁷ Nga tukukolanya Yesu, tulalunduluka muli ukapepa. Tulapalama kuli Yeova, nupya tulalondesya ukumuombela. Umuntu, akaombela ningo Yeova ngi cakuti walunduluka muli ukapepa. Yesu wakomelizye alondezi yakwe ukuti: “Mwaengesa wa luswepo pa antu onsi, kuti yalola imilimo inu isuma, nga yalumbanye So uwa mwiyulu.”—Mateo 5:16.

¹⁸ Twatitusambilila ukuti ngi cakuti Umwina Klistu walunduluka muli ukapepa, alino angaombela pamwi na yauze umu cilongano. Umwina Klistu akalanga ukuti walunduluka muli ukapepa ngi cakuti akuomvya ningo kampingu wakwe. Uzye kampingu angatwazwa uli ukupingulapo ningo ivyakucita? Tungacindika uli kampingu wakwe yauze? Mauzyo yaa yalasukwa umwisambililo ililondelilepo.