1. Uzye Yesu wacindamike uli umulimo wa kusimikila? Londololini.

YESU watemilwe ukulanda apa Wene Wakwe Leza. Lino Yesu wali pano nsi, walandanga sana pa Wene Wakwe Leza ukuluta pa malyasi yauze. Walumbwile Uwene Wakwe Leza ukuluta pa miku 100 lino wasimikilanga. Fwandi tungati Uwene wacindime sana kuli Yesu.—Welengini Mateo 12:34.

2. Uzye ayanga auvwileko isunde ilyaya pali Mateo 28:19, 20, nupya u mulandu ci uno twalandila vivyo?

² Lino Yesu watuutulwike sile, wizile akomaana na antu 500 alolekanga ukuti yangaya asambi. (1 Kolinto 15:6) Limwi insita kwene ii alino Yesu wapeezile isunde lyakusimikila uku “antu amu nko zyonsi.” Umulimo uu utali nu kuya uwangupale. * (Lolini futunoti.) Wayanenyile ukuti umulimo wa kusimikila wali nu kuyako apa nsita itali,“kufika na pa wanda wa mpelelekezyo ya  nsi.” Ndi mukusimikila ilandwe lisuma ndakai, ala mukwazwilizya ukufikilizya usesemo uu.—Mateo 28:19, 20.

3. I vintu ci vitatu ivyatwazwa ukusimikila ilandwe lisuma?

³ Lino Yesu wapeezile isunde lya kusimikila walanzile ukuti: “Namayanga pamwi namwe.” (Mateo 28:20) Fwandi Yesu walavile alondezi yakwe ukuti alaatungulula umulimo wa kusimikila nupya alaayazwa pakuti yace yasimikile umu nsi yonsi. Na Yeova kwene waya naswe. Watupeela “visuma vyonsi” apakutwazwa ukusimikila. (Ayebulai 13:20, 21) Umwi lyasi lii, tumasambilila pa vintu vitatu pa visuma vino Yeova watupeela: (1) Iviombelo vino tukaomvya, (2) inzila zino tukaomvya, na (3) vino tukasambiliziwa. Icakutandikilapo, lekini tulande pa viombelo vimwi vino twaomvya pa myaka 100 iyapitapo.

4. Uzye iviombelo ivipusane pusane vikatwazwa uli umu mulimo wa kusimikila?

⁴ Yesu wakolinye ilandwe lya Wene uku mbezu zino yaakomela umu musili upusane pusane. (Mateo 13:18, 19) Umulimi pakuti alime icalo, akaomvya iviombelo ivipusane pusane. Fwandi naswe, Umwene witu watupeela iviombelo vino tungaomvya pakuti twazwe antu ukuvwa ilandwe. Viombelo vimwi vyaomvile pa kasita sile kanono, alino vyuze vicili vikuomba na ndakai kwene. Lelo iviombelo vii vyonsi vikatwazwa ukusimikila ningo sana.

5. Uzye ka kadi kapanzilwe uli, nupya yakaomvyanga yakuti uli?

⁵ Umu 1933, ya kasimikila yatandike ukuomvya ka kadi, kano kazwilizye aingi ukutandika ukusimikila. Ka kadi kaa kakwatanga amazwi amuli Baibo anono sile nupya angupale ukuvwa. Insita zimwi kwafumanga utumakadi tupusaneko ala pali amazwi yauze amuli Baibo. Umwina Erlenmeyer wali ni myaka 10 lino waomvizye ka kadi umuku wakutandikilapo. Walondolwile ukuti: “Pakupeela ka kadi kaa twalandanga mazwi yakuti, ‘Uzye mungatemwa ukuwelengako ka kadi kaa?’ Lino umuntu wawelenga, alino lyene tumupeela ulupapulo.”

6. Uzye ka kadi kazwilizye uli aingi?

⁶ Ka kadi kaa kazwilizye ya kasimikila umu nzila izipusane pusane. Kwali ya kasimikila yamwi yano yali ni nsonyi, nandi icakuti yalondanga ukusimikila, yatamanyanga ivyakulanda. Ya kasimikila yauze nayo yali asipe. Yanenanga umuntu wino yakusimikila, ivyeo ivingi apa kasita sile kanono, lelo vino yalandanga insita zimwi vitayanga ningo sana. Fwandi ka kadi kaa kazwilizye ya kasimikila aingi ukunena antu ilandwe umu nzila iyangupale ukuvwa.

7. Iintazi ci zimwi zino ya kasimikila yakwatanga lino yaomvyanga ka kadi?

⁷ Insita zimwi, ukuomvya ka kadi cayanga iintanzi. Nkazi uwi zina lyakuti Grace Estep walanzile ukuti: “Insita zimwi yatuuzyanga iyati, ‘I vyani vino kakulandapo? Uzye mutange munene sile ivilimo?’” Nupya insita zimwi, yamwi yakaananga ukuwelenga vino vyayanga pali ka kadi. Yamwi nayo yatoolanga sile ka kadi iyayalako ni cisaasa. Antu yamwi yataatemilwe ilandwe litu, fwandi  yaakalepulanga sile. Nomba, nanti kwali intazi zii, ka kadi kaa kazwilizye ya kasimikila ukulanzyanya na ina mupalamano yao nupya kalenganga yamanyikwe ukuti aakasimikila ya Wene.

8. Uzye yaomvyanga uli iciombelo cino yatangi fonogalafu? (Lolini icikope cakutandikilako.)

⁸ Iciombelo na cuze cino yaomvyanga pacisila cakwe ya 1930 yacamanga yakuti fonogalafu. Ya Nte yamwi yamanga iciombelo cii yakuti Aloni pa mulandu wakuti ciombelo cii i cavwanganga pa kusimikila. (Welengini Kufuma 4:14-16.) Ndi cakuti umuntu wino yakusimikilako wazumila, kasimikila wikangapo ilyasi lya Baibo ilipi, umuntu auvwa alino pacisila amupeela ulupapulo. Apa nsita zimwi indupwa zyakolongananga umukuvwa! Umu 1934, ya Watch Tower Society yatandike ukuipangila iviombelo kwene vii vino yatangi fonogalafu ivyakuomvya umu mulimo wa kusimikila. Lyene, aina izile yakopa amalyasi apusane pusane 92.

9. Uzye iciombelo cakuti fonogalafu cazwilizye uli umulimo wa kusimikila?

⁹ Lino ya Hillary Goslin yuvwileko ilyasi lyonga pa malyasi yaa, yaazime iciombelo ci pa mulungu onga pakuti aina mupalamano yangaya yakuvweko ilyasi lya muli Baibo. Vii vino yacisile vyalenzile ukuti antu aingi yatemwe ilyasi lya muli Baibo nu kunkolelo iizile yawatiziwa. Lino papisile insita, ana yaili akazyana a mwina kwene wii uwizina lyakuti Goslin yaile ukwisukulu lya Gilead nu kwizaya ya misyonali. Wakwe vino cali kuli ka kadi, iciombelo cino yamanga yakuti fonogalafu cazwilizye ya kasimikila aingi kutandika ukusimikila. Apa nsita yuze, kwizile kuya Sukulu Lya Mulimo Wakwe Leza, utantiko uu walenzile ukuti Umwene asambilizye atekwa yakwe pakuti yaaye yakasambiizya yasuma.

10, 11. Uzye manyunzipepa na ledyo vyazwilizya uli umulimo wa kusimikila, nupya u mulandu ci uno ukuomvya vii kwazipile?

¹⁰ Apa mulandu wakuti Umwene akatungulula umulimo uu, antu yakwe Leza yaomvya inzila izingi apa kuti yangasimikila uku yantu aingi. Inzila zino yaomvyanga zyali izicindame sana pano ya kasimikila yali sile anono pa nsita iiya. (Welengini Mateo 9:37.) Mpiti, yaomvyanga ya nyunzipepa pa kukosoola ilandwe lisuma. Cila mulungu mwina Russell watumanga ilyasi lya Baibo kuli ya kalemba ya manyunzipepa. Lyene yatumanga ilyasi lyakwe muli ya nyunzipepa uku Canada, uku  Europe, alino nu ku United States. Lino umwaka uwa 1913 wafisile, ale malyasi ya mwina Russell yasawankaniziwa ukufika na kuli 2,000 umu manyuzipepa nupya antu 15 milyoni aawelenganga malyasi yaayo!

¹¹ Ledyo nayo yaombanga ningo sana umu mulimo wa kusimikila. Apa 16 Epulelo, umu 1922, umwina Rutherford walanzile ilyasi lyonga pa malyasi yakutandikilako pa ledyo. Antu ukufika kuli 50,000 yuvwileko ilyasi lii. Patalengile, twizile itutandika ukuomvya umulawasa witu wakwe ledyo uno twamanga  ukuti WBBR, na malyasi akutandikilako yalanzilwe pa 24 Febuluwale umu 1924. Lupungu Lwa Mulinzi lwakwe Dizemba 1, 1924, lwalanzile ukuti: “Ukuomvya ledyo ali nzila isuma sana iyakusalanganyizizya ilandwe lya cumi uku yantu yonsi.” Wakwe vino manyunzipepa yaombanga, ukuomvya ledyo nako kwazwilizye ukuti tusimikile antu aingi kumwi na ikalanga kuno kwali ya kasimikila anono sile.

12. (a) Uzye aekwi kuno kukazanwa antu aingi kuno mwatemwa ukusimikila? (b) I cani cingatwazwa ukuta ukuvwa intete zya kusimikila ukukazanwa antu aingi?

¹² Ukusimikila ukukazanwa antu aingi nayo iinzila ikaomviwa ningo sana umu mulimo wa kusimikila ndakai. Kukaya ukwezya na maka pakuti ya kasimikila yalanzyanya na antu pa vitesyoni vyakwe ya baasi, vya masitima, kuno yakaimika ya motoka, nu ku maliketi. Uzye mukauvwa intete ukusimikila ukukazanwa antu aingi? Ndi cakuti avino caya mungapepa kuli Yeova nu kwelenganya pali vino Manera, umwangalizi wa ciputulwa, walanzile ukuti: “Lyonsi lino kwaya inzila ipya iyakuomvya umu mulimo wa kusimikila, twalolanga ukuti iinzila na yuze ino tungaombelamo Yeova, nupya yayanga inzila ya kulangilamo ucisinka uno twali nao, kulola ukaele uno twakweti, alino nupya lyonsi twayanga aiteyanye ukuombela Yeova umu nzila ili yonsi ino watunena.” Ndi cakuti twata ukuvwa intete nu kutandika ukuomvya inzila izipya umu mulimo wa kusimikila, tukakomya utailo witu muli Yeova nupya tukaya ya kasimikila asuma.—Welengini 2 Kolinto 12:9, 10.

13. U mulandu ci uno ukuomvya webusaiti umu mulimo wa kusimikila yaaya inzila isuma, nupya ivyani visuma vino mwazana lino mukaomvya webusaiti ii?

 ¹³ Ya kasimikila aingi yakatemwa ukunena yauze pali webusaiti, itu iya jw.org, pano yangazana impapulo zya kuwelenga nu kukopa Baibo umu ndimi ukuluta pali 700. Cila wanda, antu ukuluta pali 1.6 milyoni yakayula webusaiti itu. Mpiti, ledyo yalenzile ukuti antu aikalanga uku ncende zyakutali yuvwe ilandwe lisuma ilya wene. Ndakai, webusaiti witu akucita icilicimwi kwene.

14. Uzye ya kasimikila yalondekwanga ukusambiliziwa vyani, nupya i sukulu ci lino lyayazwa ukuya ya kasimikila yasuma?

¹⁴ Iviombelo ni nzila zino twalandapo vyaomba ningo sana umu mulimo wa kusimikila. Nomba, ya kasimikila aaliko pa nsita iiya yalondekwanga ukusambiliziwa pakuti yangaya ya kakosoola asuma. Kwayanga insita zimwi lino umuntu wino yakusimikila atazumilanga vino uvwa pali fonogalafu. Insita yuze nayo wino yakusimikila watemwanga sana, aalonda nu kumanyilapo na vyuze. Fwandi ya kasimikila yalondekwanga ukumanya ivyakucita pa kwasuka yano yakana ukuvwa ukwi landwe lya Wene ni vyakucita pa kuya ya kasambilizya yasuma. Kwaula nu kutwisika umupasi wa muzilo wakwe Leza, wazwilizye umwina witu Knorr ukumanya ukuti cali icintu icicindame ukuti ya kasimikila yasambilile ivya kulanda na antu umu mulimo wa kusimikila. Fwandi ukutandika umu 1943, kwizile kuya Sukulu Lya Mulimo Wakwe Leza umu vilongano. Isukulu lii lyavwilizye antu yonsi ukuti yangaya ya kasimikila asuma.

15. (a) I vyani ivyacitikanga lino yamwi yalandanga amalyasi umwi Sukulu Lya Mulimo Wakwe Leza umuku wakutandikilapo? (b) Uzye ilembelo lyakwe Masamu 32:8 lyamwazwa uli apa lwinu?

¹⁵ Kwali aina yamwi yano yatayelizye ukulanda ukwi umba. Umwina uwi zina lyakuti Ramu akaiusya ilyasi lyakutandikilapo lino walanzile umu mwaka wa 1944. Ilyasi lyalandanga pa muntu wa muli Baibo uwizina lyakuti Doeg. Umwina walanzile ukuti: “Napumanyanga makokola, makasa yazakazanga, alino nalumanyanga amino.” Nupya watiile: “Wali umuku wakutandikilapo ukukwela pa pulatifomu umu kulanda ilyasi, lelo nandi cali vii ntatiile ukulanda malyasi.” Nanti icakuti citali icangupale, ance nayo kwene yalandanga amalyasi. Umwina Manera akaiusya ivyacitike lino umwance umwi walanzile ilyasi lyakutandikilapo ukuti: “Umwance wali ni ntete icakuti lino watandike ukulanda ilyasi, izwi lyuvwikanga kwati akulila. Lelo pa mulandu wakuti walondesyanga ukulanda ilyasi lilyo, watwalilile ukusinsimokela vivyo kwene mpaka amala ilyasi.” Limwi namwe mukavilwa ukwasuka pa kulongana pa mulandu wakuti mwakwata sana insonyi nanti limwi mukalola  kwati mutange mukwanisye. Nga avino caya mulinzile ukulenga kuli Yeova ukuti amwazwe ukuya asipe. Alamwazwa wakwe vivi kwene vino wazwilizye aatandikilepo ukuya asambi umwi Sukulu Lya Mulimo Wakwe Leza umu 1943.—Welengini Masamu 32:8.

16. U mulandu ci uno Isukulu lya Baibo ilya Gilyadi lyayelako (a) ukufuma mpiti (b) ukutandika umu 2011?

¹⁶ Umwi uvi lyakwe Leza mwaya ni Isukulu lya Baibo ilya Gilyadi. Umulandu uno kwayela isukulu lii u kwazwa asambi ukulalondesya ukusimikila ilandwe lisuma. Isukulu lya Baibo ilya Gilyadi lyatandike umu 1943. Ukufuma umu mwaka uwa, asambi 8,500 yasambiliziwa nu kutumwa uku mpanga izipusane pusane 170. Ukutandika umu 2011, yano yakaama ukwisukulu lii aapainiya aiyele, angalizi akatandalila ivilongano, aomvi ya pa Betele na ya misyonali atatala yazanwako ukwisukulu lii.

17. Uzye Isukulu lya Baibo ilya Gilyadi lyazwa uli antu?

¹⁷ Uzye Isukulu lya Baibo ilya Gilyadi likaazwa ya kasimikila? Ee. Tale elenganyini pali vino vyacitike umu Japan. Umu Ogasiti umu mwaka wa 1949, mwali sile ya kasimikila anono yatafisile na kuli 10. Lelo lino umwaka uwa 1949 wasizile, ya misyonali 13 yasimikilanga na aina na yankazi amu Japan. Ndakai, umu Japan mwaya ya kasimikila 216,000, alino pali yaa umupiipi na citika aapainiya!

18. A masukulu ci na yauze yano twakwata?

¹⁸ Twakwata masukulu aingi na yauze, wakwe Isukulu Lya Mulimo wa Wene, Sukulu lya Mulimo wa Upainiya, Sukulu Lyakwe ya Kakosoola ya Wene, Sukulu lya Angalizi ya Viputulwa na Yamama Yao, alino ni Sukulu lya Amuli Komiti ya Musambo na Yamama Yao. Amasukulu yaa yasambilizya ningo aina na ya nkazi nupya yayazwa nu kuya nu utailo ukome. Fwandi vyonsi vii vikulangilila ukuti umu cumi, Yesu watwalilila ukusambilizya antu aingi wakwe cimwi.

19. Uzye umwina witu Russell walanzile uli pa mulimo wa kusimikila, nupya cii cafikiliziwa uli?

¹⁹ Pano Uwene wakwe Leza watandikila ukuteeka ipapita imyaka ukuluta pali 100. Ukufuma pano Umwene witu, Yesu Klistu watandikila ukuteeka, watwalilila ukutungulula umulimo wa kusimikila. Umu 1916, Umwina Russell wazumile ukuti ilandwe lisuma lilasimikilwa umu nsi yonsi. Walanzile ukuti: “Umulimo ukulunduluka zuwa sana, nupya ulatwalilila ukulunduluka, pano kuli umulimo uno tulinzile ukuomba umu nsi yonsi uwakusimikila ‘ilandwe lya Wene.’” (Faith on the March, by A. H. Macmillan, ifwa 69) Umu cumicumi umulimo uu ukaombwa ndakai! Tukutaizya Yeova, Leza wa mutende, wino akatupeela vyonsi vino tukalonda pakuti tucite ukulonda kwakwe!