1, 2. Uzye Amalembelo yakalanga uli vino ukutemwa kwacindama?

KUTEMWA ali miyele ino Yeova akalanga sana. (1 Yoane 4:16) Yesu Klistu, ali wino Yeova watandikilepo ukuumba, fwandi wikazile imyaka iingi na Isi umwiyulu nupya wasambilile vino Yeova Isi waya nu kutemwa. (Kolose 1:15) Yesu nawe kwene akalangizya ukutemwa umu umi wakwe onsi, lino wali ukwiyulu na lino wizile pano nsi. Fwandi tungataila ukuti Yeova nu mwanakwe yalatwalilila ukututemwa lino yakututeeka.

² Lino umwi uzizye Yesu ukuti isunde ci ilikulu ukuluta pa masunde yonsi, Yesu waswike ukuti: “‘Uwatemwa Mwene Leza wako nu mwenzo wako onsi, nu umi wako onsi, na mano yako yonsi.’ Lii lili sunde likulu nupya ilyacindama kuluta Masunde onsi. Na lyakwe ciili ilikoline na lii, nalyo likati, ‘Uwatemwa umuzo ndi vino waitemwa.’”—Mateo 22:37-39.

3. A weni wino Yesu walandanga ukuti “umuzo”?

 ³ Cacindama sana ukulanga ukutemwa uku yanji yonsi. Yesu walanzile ukuti tulinzile ukutemwa Yeova na antu yauze. Lyene tunguzya tuti aweni “umuzo”? Ndi cakuti mwatwalwa nanti ukutwala, auzo aawinu. Nupya aina na ya nkazi amu cilongano ali yauzo na yauze. Antu yano tukasimikila, nayo kwene anji. Umwi lyasi lii, tumasambilila vino tungalanga ukuti twatemwa anji.

4. Uzye umu cupo mungaya uli insansa nandi icakuti antunze yatamalilika?

⁴ Yeova waumvile Adamu na Eva nu kuika palipamwi. Cii acino caali icupo ca kutandikilapo. Yeova walondanga ukuti ciye icupo ca nsansa nupya walondanga ukuti yakwate ana aingi pakuti yazule insi. (Utandiko 1:27, 28) Nomba, lino izile yapondokela Yeova, icupo cao cononike, nu luyembu ni mfwa vyasalanganile uku yantu yonsi. (Loma 5:12) Nomba nandi caya vii, umu cupo mungaya insansa na ndakai. Baibo ikati, Yeova u watantike icupo cakutandikilapo, nupya waneena ya iya na aci ivyakucita pakuti umu cupo cao muye insansa.—Welengini 2 Timoti 3:16, 17.

5. Uzye ukutemwa kwacindama uli umu cupo?

⁵ Baibo ikalanda ukuti ukutemwa kwacindama sana ndi cakuti tukulonda ukuvwana sana na anji. Icili cimwi nu mu cupo, namo kwene ukutemwa u kwacindama sana. Umutumwa Paulo walondolwile ukutemwa kwa cumi cumi ukuti: “Kutemwa kukateeka mwenzo nupya ukwa luse. Kutemwa kutakwata uzuwa nupya kusyaitutumula nanti kuituumika. Kutemwa kutakwata kasa. Kutemwa kutaitemwa nupya kusyasepukilwa. Kutemwa kusyasunga viipe vino yauze yakacita. Kutemwa kusyazangila mu kucita viipe, lelo kukazangila mu cumi. Kutemwa kusyanenuka, nupya insita zyonsi kukataila nu kupaalila nga nu kuteeka mwenzo. Kutemwa ukwa pe.” (1 Kolinto 13:4-8) Ndi cakuti tukwelenganya sana apa mazwi yakwe Paulo nu kuyaomvya, tungaya ni nsansa umu cupo.

6, 7. (a) Uzye Baibo ikalanda vyani pa kuya umutwe wa lupwa? (b) Uzye iya Umwina Klistu alinzile ukusunga uli umuci wakwe?

⁶ Yeova wasolwile umwineco wino alinzile ukuya umutwe wa lupwa. Paulo walanzile ukuti: “Lelo nkulonda kuti mumanye vino Klistu ali mutwe pa onsi yonsi, nga umonsi nawe ali mutwe pa mwanaci. Leza nawe ali mutwe pali Klistu.” (1 Kolinto 11:3) Yeova akaenekela umonsi ukuya uwa cikuku lino akutungulula ulupwa, atalinzile ukuya umukalipe nanti mwipe umwenzo. Yeova wene akatungulula umu cikuku nupya ataitemwa. Fwandi ali mulandu uno Yesu akauvwila Leza muli vyonsi. Walanzile ukuti: “Natemwa Tata.” (Yoane 14:31) Yesu atange avwange amazwi yaa, ndi cakuti Yeova wakalipa.

⁷ Nanti cakuti iya ali mutwe wa muci wakwe, Baibo ikati ya iya yalinzile ukucindika aci yao. (1 Petulo 3:7) Uzye ya iya yangacita uli vivyo? Yalinzile ukumanya vino aci yao yakulonda nu kucindika vino nayo yakwelenganya.  Baibo ikati: “Mwe onsi mutemwe aci inu wakwe vino Klistu watemilwe iuvi nga nu kupeela umi wakwe pa mulandu wakwelyo.” (Efeso 5:25) I cacumi, Yesu wafwilile alondezi yakwe. Ndi cakuti ya iya yali ni cikuku nu kutemwa lino yakutungulula ulupwa, lyene cinganguka ukuti aci yao yayapeele umucinzi nu kuyatemwa sana nupya yangacindika na vino ya iya yapingula.—Welengini Tito 2:3-5.

8. Uzye tulinzile ukuvwa uli pa ina na ya nkazi?

⁸ Ndakai, antu amamilyoni yakapepa Yeova umu nsi yonsi. Yonsi yaa a ina itu na ya nkazi. Uzye tulinzile ukuvwa uli apa ina na ya nkazi yaayo? Baibo ikalanda ukuti: “Tulinzile kucita visuma ku muntu wensi vino tungacita nu kuluta kuli yao ali alondezi yakwe Klistu” nanti ya kapepa yanji. (Galatiya 6:10; welengini Loma 12:10.) Mutumwa Petulo walemvile ukuti tulinzile “kuyela icumi” alino lyene nga twacita vii ‘tulatemwana wa ina ataila.’ Petulo nupya kwene wanenyile Aina Klistu yauze ukuti: “Kuluta pali vyonsi mwatemwana nu mwenzo onsi.”—1 Petulo 1:22; 4:8.

9, 10. U mulandu ci uno antu yakwe Leza yalemenkanila?

⁹ Iuvi litu umu nsi yonsi lyaiyela. U mulandu ci? A pa mulandu wakuti twatemwana  na aina na yankazi umu nsi yonsi. Ni cacindama sana icakuti, twatemwa Yeova nupya tukauvwila amasunde yakwe, apa mulandu wakuti akatwazwilizya ukuomvya amaka yakwe, kulikuti, umupasi wa muzilo. Umupasi wakwe Leza ukatwazwa ukuya alemenkane umu nsi yonsi.—Welengini 1 Yoane 4:20, 21.

¹⁰ Paulo watile Aina Klistu yalinzile ukuya nu kutemwa lino walanzile ukuti: “Mulinzile kuya na mizu, afuke, aluse, aicefya, amutembo nupya antu akateeka imyenzo. Mwateekelana nu kwelelana lyonsi lino umwi wailizyanya pa muze. Mulinzile kwelelana ndi vino Mwene wamwelela. Na pa vintu vii vyonsi mulundepo ukutemwa kukakundanya vintu vyonsi pamwi mukulemana kumalilike.” (Kolose 3:12-14) Twaya nu luzango nupya tukataizya sana pano twaya nu kutemwa ukukakundanya vintu vyonsi pamwi “mukulemana kumalilike,” ukukazanwa apa ina na ya nkazi nandi cakuti twafuma ukupusane pusane.

11. I cani icikamanyisya iuvi lyakwe Leza?

¹¹ Ukutemwa nu kuombela pamwi ukwa ina na ya nkazi umu nsi yonsi kukalenga antu yamanye ukuti ali ya kapepa ya cumi. Yesu walanzile ukuti: “Ndi mukutemwana lyene antu yonsi yalamanya vino mwemwe alondezi yane.” (Yoane 13:34, 35) Nupya umutumwa Yoane walemvile ukuti: “Uu uli upusano apaswe uwaya pakasi ka ana yakwe Leza nga na ana yakwe ciwa. Muntu wensi asyacita ivisuma nanti kutemwa mwina wakwe wene asi umwana wakwe Leza. Landwe lino muvwile ukufuma uku utandiko likati, mulinzile ukutemwana.” (1 Yoane 3:10, 11) Ukuombela pamwi nu kutemwana ali vino vikamanyisya ya Nte Yakwe Yeova ukuti umu cumi alondezi yakwe Yesu, nupya ali yantu yano Yeova akuomvya ukusimikila uku yantu umu nsi yonsi.—Mateo 24:14.

12, 13. Uzye yano yaya umwi “umba likulu cuze” yakacita cani ndakai, nupya i vyani vino Leza alayacitila?

¹² Aingi apa yaomvi yakwe Leza ndakai yaya umwi “umba ilikulu cuze” ilikafuma uku ntunga izipusane pusane umu nsi yonsi, nupya yakatungilila Uwene. “Yaa ali antu yano aposya mu macuzi akulu cuze. Yene yafula mingila yao nu kuiswefya mu wazi wa Mwana wa Mfwele” lino yakalanga ukuti yataila umu mpolelwa yakwe Klistu. Antu yano yaya umwi “umba ilikulu cuze” yatemwa Yeova nu mwanakwe, nupya yakapepa Yeova “musanya nu usiku.”—Umbwilo 7:9, 14, 15.

¹³ Likwene sile Yeova wasya ace aonone  insi ii iipe umu “macuzi aipisye kuluta.” (Mateo 24:21; welengini Yelemiya 25:32, 33.) Lelo alacingilila antu yakwe nu kuyapela insi ipya apa mulandu wakuti wayatemwa. Vino Yeova walavile umupipi ni myaka 2,000 iyapitapo vilafikiliziwa, walavile ukuti, “alayakumbula minsozi yonsi. Kutalaya imfwa nupya. Kutalaya kulosya nanti kulila, nanti kuwaika.” Uzye mukalonda ukwiza ikala muli Paladaise lino ivipe, ukucula, ni mfwa vitalayako?—Umbwilo 21:4.

14. Uzye iumba ilikulu cuze ilikula ukufika pi?

¹⁴ Lino amanda yakusyalikizya yatandike umu 1914, kwali sile aomvi yakwe Leza anono. Pa mulandu wakuti yatemilwe antu yauze na pamulandu wa mupasi wa muzilo wakwe Leza, antu ali umwi umba liili ilinono ilya ina na ya nkazi apakwe yasimikilanga ilandwe lisuma ilya Wene nanti icakuti yaali ni ntazi. I vyani ivyacitika? Ndakai iumba ilikulu cuze ilya yantu alikala pano nsi lyakolonganikwa. Lyene kwaya ya Nte apiipi na 8 milyoni umu vilongano ukuluta pali 115,400 umu nsi yonsi, nupya impendwa ii icili ikukulilako. Pano, umu 2014 antu ukuluta pali 275,500 izile iyaya Inte zyakwe Yeova lino yawatiziwe. Ci cikupiliula ukuti antu 5,300 yawatiziwanga cila mulungu.

15. U munzila ci muno antu aingi ndakai yakuvwa ilandwe lisuma?

¹⁵ I cakuzungusya ndi twalola vino antu yakuvwa ilandwe lisuma ilya Wene ndakai. Pali ino nsita itukwata impapulo umu ndimi ukuluta pali 700. Lupungu Lwa mulinzi ali lupapulo luno lukuomviwa sana umu nsi yonsi. Amakope ukucila pali 52 milyoni yakupulintwa cila mwezi umu ndimi 247. Ni buku lino tukasambilizyamo antu Baibo ilyakuti Uzye Baibo Ikasambilizya Ukuti Uli? nalyo likasenulwa umu ndimi ukuluta pali 250. Ndakai lyene, ukuluta pa makope 200 milyoni yaapulintwa.

16. U mulandu ci uno iuvi lyakwe Leza lyatwalilila ukulunduluka?

¹⁶ Iuvi lyakwe Leza likukulilako sile pa mulandu wakuti twataila Yeova nupya twazumila ukuti Baibo, Izwi lyakwe Leza. (1 Tesalonika 2:13) Yeova watwalilila ukutupolelela nanti icakuti Satana akaleta ivyakuvulunganya.—2 Kolinto 4:4.

17, 18. Uzye Yeova akalonda twalola uli antu yano yasimupepa?

¹⁷ Antu yamwi yakauvwa ilandwe lisuma lino tukasimikila alino yamwi yene yakakana. Uzye Yeova akalonda twalola uli antu yano yasimupepa? Nanti icakuti antu yamwi yakakana lino tukulonda ukuyasimikila, tulinzile ukukonka isunde ilyaya muli Baibo, ilikalanda ukuti: “Mvwango zinu zilinzile kuya zisuma nupya zyakuzanzya antu, nupya mulinzile kumanya musango uno mungaasukilamo umuntu ali wensi.” (Kolose 4:6) Lyonsi lino tukulonda ukulanda pali vino twataila, tukalonda ukucita vii ala tuli nu “mutembo nu mucinzi” apa mulandu wakuti twatemwa yauze.—1 Petulo 3:15,16.

¹⁸ Nandi icakuti antu yatusokela nu kukana ukuvwa kuli vino tukusimikila, tukalanga ukuti twatemwa antu yanji nupya tukakolanya Yesu. Yesu “lino yamutusile, wene atavwanzile vya cilanduzi.” Lelo wene watwalilile ukutaila muli Yeova. (1 Petulo 2:23) Fwandi insita yonsi, tukaya aicefye nu  kukonka isunde lii lyakuti: “Mutawezezya ivipe nanti ntipu. Lelo ndi umwi wamucitila ciipe, mwemo mumupolelele.”—1 Petulo 3:8, 9.

19. I vyani vino tulinzile ukucitila anisi itu?

¹⁹ Ndi twaicefya, citalatukomela ukukonka icisinte ca muli Baibo cino Yesu walanzile. Walanzile ukuti: “Muuvwa vino cavwanzilwe ukuti, ‘Watemwa muzo, usoke mwanisi wako.’ Lelo nemo namunena nati, temwini anisi inu, pepelini yano akamuzunya, pakuti muye ana yakwe So uwa mwiyulu. Pano wene akawazya ilanzi pa antu asuma na pa aipe kwene. Akatuma imvula pa antu aololoke na pali yao asi aololoke.” (Mateo 5:43-45) Pa mulandu wakuti sweswe yaomvi yakwe Yeova, tulinzile ukutemwa anisi itu nandi icakuti yatunena nanti ukutucitila ivipe.

20. U mulandu ci uno twasininkizizya ukuti antu yonsi yalatemwa Yeova na antu yauze? (Lolini cikope cakutandikilako.)

²⁰ Insita ili yonsi, tulinzile ukulanga ukuti twatemwa Yeova na antu yauze. Nandi icakuti antu yakakana ukuvwa ukwi landwe lisuma, tukayazwa ndi cakuti yakulonda uwazwilizyo kuli vyuze sile. Umutumwa Paulo walemvile ukuti: “Mutaya na nkongole ku muntu ali wensi suka sile kutemwana. Pano wino wensi uwatemwa umuze ala wayela ivyalembwa mu mpapulo zyakwe Mose. Pano mwaya Masunde wakwe yaa, “Utalongozya, utakoma, utaiya, utakumbwa vya muzo.” Masunde yaa yonsi pamwi na yauze asyala, yonsi yasintilila mwi sunde lyonga likati, “uwatemwa umuzo ndi vino waitemwa.” Umwi ndi watemwa umuze ale wene atalamucitila ciipe. Caleka kutemwa kuli kuyela Masunde.” (Loma 13:8-10) Apa mulandu wakuti Satana akateeka insi, umu nsi mwaya unkalwe nu lupato, lelo antu yakwe Yeova yene yakalanga sana ukutemwa uku yantu yauze. (1 Yoane 5:19) Lino Yeova alonona Satana ni viwa vyakwe, alino ni nsi iipe, antu yalaya nu kutemwa umu nsi yonsi. Ala cilazipa wakwe cimwi, lino antu yonsi umu nsi yalatemwa Yeova na antu yauze!