1, 2. (a) I vyani ivikasakamika avyazi akwata ana imisepela? (b) Uzye ana yangacita uli pakuti vintu viyazipile lino yacili imisepela?

AVYAZI yakatemwa sana insita ino ana yao yawatiziwa. Ana 4 yakwe ya Berenice yonsi yawatiziwe ala yatatala yafika imyaka 14. Ya Berenice yalanzile ukuti: “Ala tuvwile ningo wakwe cimwi. Twali nu luzango pano twamanyile ukuti ana itu yakulonda ukuombela Yeova. Lelo twamanyile nu kuti pa mulandu wakuti ana itu yali imisepela yali nu kukwata intazi izingi.” Namwe kwene mungasakamala pali cii ndi cakuti ana inu i misepela nanti yali umupipi nu kuya imisepela.

² Umuntu umwi uwasambilila pa myelenganyizizye ya ana walanzile ukuti ana nga yafika pa musinku wa misepela cikatalila avyazi lyene na ana kwene, lelo avyazi yatalinzile ukulaelenganya ukuti ana yao iyavulungana nandi yali na mano ya wance. Nomba walanzile nu kuti, ana imisepela yakaya acenjele, yakaelenganya sana, nupya yakalondesya nu kuya pamwi na auze. Fwandi lino ana inu yali pa musinku wa misepela, yangaya sana ya cuza yakwe Yeova, wakwe vino Yesu wali na ucuza usuma na Yeova ala acili umunono. (Welengini Luka 2:52.) Nayo kwene  yangaaombesya umu mulimo wakusimikila, nupya yangaalondesya ukuombesya umu mulimo wakwe Yeova. Nupya yangaisolwela ivyakucita umu umi, wakwe ukuipeela kuli Yeova nu kutwalilila ukumuvwila. Uzye mwe ya vyazi mungacita uli apakuti musambilizye ana inu imisepela ukuombela Yeova? Mungasambililako kuli vino Yesu wasambilizyanga asambi yakwe umu kutemwa, umu kuicefya, nu kwiluka.

3. Uzye atumwa yamanyile uli ukuti Yesu wali acuza wao?

³ Yesu atali sile wa Mwene pa yatumwa yakwe. Lelo wali a cuza wao. (Welengini Yoane 15:15.) Umu nsita ya ina Izlaeli, ilingi umwene atalandanga na aomvi yakwe pali vino akulonda ukucita nandi pali vino akwelenganya. Lelo Yesu atalolanga atumwa yakwe wa yaomvi. Wayatemilwe nupya lyonsi wayanga nayo. Lyonsi wayanenanga pali vino akwelenganya na vino akulonda ukucita, nupya wikangako amano ngi cakuti yakulanda kuli aliwe pali vino yakwelenganya nu kuyuvwa. (Mako 6:30-32) Pa mulandu wakuti Yesu na atumwa yakwe yalanzyanyanga lyonsi yapanzile ucuza ukome, nupya atumwa yakwe yaipekinye ningo vino yaali nu kwizaomba ukunkolelo.

4. Mwe ya vyazi, mungacita uli pakuti muye ya cuza ya ana inu? (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁴ Nanti icakuti mwakwata amaka pa yana inu, mungaya ya cuza yao. Ya cuza yakaya pamwi pa nsita ikulu. Limwi mungacefyako insita ino mukaomba incito nandi ivintu vyuze pakuti mwakwata insita yakuya pamwi na ana inu. Cii icili cintu cino mulinzile ukupepelapo nu kwelenganyapo sana. Ya cuza yakatemwa ukucita ivintu vilivimwi. Fwandi mufwile mwamanya ningo vino ana inu misepela yatemwa, inyimbo zino yakauvwa, mafilimu yano yakatamba, ni vyangalo vino yatemwa. Lyene mwaezya ukutemwa vino ana inu yatemwa. Ya Ilaria, aakaikala uku Italy, yalanzile ukuti: “Avyazi yatemilwe inyimbo zino nuvwanga. Nupya, ya tata izile iyaya yacuza yane sana, nupya nalandanga nayo pali vyonsi vino nkulonda ukwaula ukuvwa intete.” Ndi mwaya ya cuza ya yana inu nu kuyazwa ukuya ya cuza yakwe Yeova, ala cisikupiliula ukuti amaka yano mwakwata pa yana inu yasila. (Masamu 25:14) Lelo ana inu yalalola ukuti mwayatemwa nupya mwayacindika, alino nupya cilayangukila ukumunena vyonsi vino yakwelenganya.

5. Uzye asambi yakwe Yesu yaali nu kucita uli pakuti yaye ni nsansa umu mulimo wakwe Yeova?

⁵ Yesu wamanyile ukuti ndi cakuti asambi yakuombela Yeova nu kuombesya umu mulimo wa kukosoola ilandwe lisuma, yaali nu kuya ni nsansa wakwe cimwi. Fwandi wayakomelezyanga ukuombesya sana mu mulimo wa kusimikila, nupya wayalavile ukuti alaayazwa.—Mateo 28:19, 20.

6, 7. Uzye mukaalanga uli ukuti mwatemwa ana inu lino mukuyasambilizya ukuti lyonsi yaombela Yeova?

⁶ Mwe ya vyazi mukalonda ukuti ana inu yatwalilile ukuya ya cuza yakwe Yeova. Nupya Yeova akalonda ukuti mwayasambilizya nu kuyasunda. Yeova wamipela insambu mwe ya vyazi izya kucita vivyo. (Efeso 6:4) Fwandi mulinzile ukusininkizya ukuti mukusambilizya ana inu lyonsi. Tale elenganyini pali cii: Lyonsi mukalonda ukuti ana inu yaye uku sukulu pa mulandu wakuti mwamanya ukuti isukulu lyacindama nupya mukalonda ukuti yamanye ivintu vino yatamanya. Fwandi vikwene ali vino caya na kuli vyakwe Leza, mulinzile mwasininkizya ukuti ana inu lyonsi yakuya umu kulongana, uku maukongano, alino nu kuzanwa pa mapepo ya lupwa. Alino cino mutailila icakuti ukusambilila pali Yeova kungalenga  ukuti ana inu yakapusuke. Fwandi mulinzile ukuyazwa ukutemwa ukusambilila pali Yeova nu kumanya ukuti Yeova angayasambilizya ukuya na mano. (Mapinda 24:14) Nupya, mulinzile ukusambilizya ana inu ukuya umu mulimo wa kusimikila lyonsi. Mwakolanya Yesu lino mukwazwa ana inu ukuti lyonsi yaitemelwa ukusambilizya yauze Baibo.

⁷ Uzye ukuya umu mulimo wa kusimikila, ukuisambilizya, nu kuzanwa umu kulongana, kungazwa uli imisepela? Ya Erin, aakaikala uku South Africa, yalanzile ukuti: “Swe yana lyonsi twailizyanyanga pa mapepo ya lupwa, pa kuya umu kulongana, na pa kuya umu mulimo wa kusimikila. Insita zimwi twalondanga ukupumvyanya amapepo ya lupwa ukumufulo sile. Lelo avyazi itu yatatuzumilizyanga.” Nomba pali ino nsita ya Erin yaaya ni nsansa pa mulandu wakuti avyazi yao yayavwile ukumanya vino cacindama ukusambilila pali Yeova lyonsi. Nomba, pali ino nsita ndi cakuti yataile umu kulongana nanti umu mulimo wakusimikila, papokwene sile yakaombela pali cino calenga, nu kutandika ukuomba ningo.

8. (a) Uzye Yesu walangilile uli ukuti waicefya? (b) Uzye ukuicefya kwakwe Yesu kwazwilizye uli asambi yakwe?

⁸ Nanti cakuti Yesu wali umumalilike, waicefizye nupya wanenyile asambi yakwe ukuti Yeova u wamwazwanga. (Welengini Yoane 5:19.) Uzye ci calenzile ukuti asambi yakwe Yesu yataamupeela umucinzi? Awe. Asambi yakwe Yesu yamutaile sana pa mulandu wakuti lyonsi yalolanga ukuti wataile sana Yeova. Apa nsita yuze, nayo izile iyaya aicefye wakwe vino Yesu wali.—Milimo 3:12, 13, 16.

9. Uzye ukuzumila ukuti imuluvyanya, kungazwilizya uli ana inu imisepela?

⁹ Swemo tukaluvyanya pa mulandu wakuti tutamalilika wakwe vino Yesu wali umumalilike. Fwandi tulinzile ukuicefya. Tulinzile ukumanya ukuti kwaya ivintu ivingi vino tutange tukwanisye ukucita, nupya tulinzile nu kuzumila ndi cakuti twaluvyanya. (1 Yoane 1:8) Ndi cakuti avyazi yakucita vivyo, ala ana yao imisepela yalayacindika sana, nupya nayo kwene yalaazumila ndi cakuti yaluvyanya. Alino nga twati tuzye, a weni wino mungacindika sana? Uzye u mukalamba wa ncito aakazumila lino waluvyanya nanti wino asiezya nanti uwanda ukuzumila ukuti wataluvyanya? Ya Rosemary, yano yakwata ana yatatu, yalanzile ukuti yene na ya wao yazumilanga ndi cakuti yaluvyanya. Nupya yalondolwile ukuti: “Vino twacitanga vyalenzile ukuti ana itu yaatunena uwavya onsi uno iyakatwa.” Nupya yatiile: “Twasambilizye ana itu ukwakuzana ivyakucita ndi cakuti yakwata intanzi. Ndi cakuti yakulonda ukwazwiwa, lyonsi twayalanganga ivyakucita ukuomvya impapulo izikalanda pali Baibo, nupya twapepelanga nayo pamwi.”

10. Uzye Yesu walangizye uli ukuti waicefizye na lino wanenanga asambi yakwe ivya kucita?

¹⁰ Yesu wakweti amaka ya kunena asambi yakwe ivya kucita. Lelo pamulandu wakuti waicefizye, ilingi walondololanga umulandu uno wayanenela kucita vimwi. Lino wayanenyile ukuti yaalinzile kulonda uwene wakwe Leza inkolelo, wayanenyile nu kuti: Leza “alamupeela vintu vii vyonsi.” Lino  Yesu wayanenyile ukuti yataalinzile ukupingula auze, walondolwile nu mulandu uno yaali nu kucitila vivyo ati: “Pakuti namwe Leza atakamupingule, pano vino mukapingula auzo avino namwe mulapingulwa.”—Mateo 6:31–7:2.

11. Uzye mungazwa uli umusepela ndi cakuti mukumulondolwela umulandu uno mwamunenela ukucita vimwi?

¹¹ Mwakwata insita isuma iya kulondolwela ana inu alumendo na akazyana umulandu uno mwayanenela ukucita vimwi nandi cino mwikilako isunde limwi. Ndi yamanya cino mwacitila vivyo, nayo kwene yangaalonda ukumuvwila. Ya Barry, yano yakuzizye ana 4, yalanzile ukuti: “Ana yakataila sana ndi cakuti mukuyanena umulandu uno mwayanenela kucita vimwi.” Ana inu imisepela yalamanya ukuti mutayapangile sile isunde pa mulandu wakuti mwakwata amaka ya kucita vivyo, lelo a pa mulandu wakuti imukwata umulandu wa mpomvu uno mwayanenela. Nupya mwaiusya ukuti umwana ndi wafika pa musinku wa misepela, ala asi umwana umunono. Lelo ala akusambilila ivya kwelenganya pa lwakwe, nupya ala akulonda ukuipingwila ivyakucita. (Loma 12:1) Ya Barry nupya yalanzile ukuti: “Ana imisepela yalinzile ukusambilila ukupingulapo ningo pali vimwi lino yalola umulandu uno yalinzile ukucitila vivyo, asi sile pali vino yakuyuvwa.” (Masamu 119:34) Fwandi mwaicefya nu kulondolwela ana inu umulandu uno mwayanenela ukucita vimwi. Nga mukucita vivyo, ana inu yalaaipingwila aineco ivyakucita, nupya yalamanya ukuti mwayacindika nu kumanya ukuti yakukula.

12. Apa mulandu wakuti Yesu wilukanga, wazwilizye uli Petulo?

¹² Yesu wilukanga sana nupya wamanyanga ningo vino asambi yakwe yakulonda. Lino Yesu wanenyile asambi yakwe ukuti yasya yamukome, Petulo wanenyile Yesu ukuti aisakamale. Yesu wamanyile ukuti Petulo wamutemilwe, lelo wamanyile nu kuti vino Petulo welenganyanga vitali ningo. Uzye Yesu wazwilizye uli Petulo na asambi yakwe? Cakutandikilapo, walungike Petulo. Lyene, walondolwile vino vingacitikila antu yano yakakana ukuombela Yeova ndi cakuti ivintu visi ningo. Yesu nupya walanzile ukuti Yeova akaalambula antu yano yataitemwa. (Mateo 16:21-27) Fwandi Petulo wasambilileko kuli vino Yesu walanzile.—1 Petulo 2:20, 21.

13, 14. (a) I vyani ivingalanga ukuti umwana winu akulondekwa ukukoma umu utailo? (b) Uzye mungacita uli pakuti mumanye vino mulinzile ukwazwa umwana winu umusepela?

¹³ Mwapepa kuli Yeova pakuti mwailuka vino mungacita pa kwazwa ana inu. (Masamu 32:8) Tuti limwi mwalola ukuti umwana winu asi ni nsansa wakwe vino akaya lyonsi, nanti limwi akulanda ivipe apa ina na ya nkazi amu cilongano. Nupya limwi mwalola ukuti kuli vimwi vino akufilwa ukumunena. Mutalinzile ukwelenganya sile papo kwene ukuti limwi umwana winu umulumendo nanti umukazyana akucita vimwi ivipe ukumbali. * (Lolini futunoti.) Lelo mutalinzile ukusulako sile uku ntazi zizyo nanti limwi imuti ivintu vilaizipila sile. Limwi mungalondekwa ukwazwilizyako umwana winu pakuti aye nu utailo.

¹⁴ Pakuti mumanye vino mungazwa umwana winu, mungamuzya umu cikuku alino nu mumucinzi. Caya kwati ukutapa amanzi umu cisima. Ndi cakuti mwatapa zuwa zuwa, mutange mutapule amanzi aingi. Ali vino caya nu ku yana inu, ndi cakuti mukuyapatikizya  ukulanda, nanti mutatekinye apakuyuzya mauzyo, mutange mumanye ningo vino yakwelenganya na vino yakuyuvwa. (Welengini Mapinda 20:5.) Ya Ilaria yakaiusya ukuti lino yaali umusepela, yalondesyanga ukuya pamwi na yano yasambililanga nayo pa nsita ikulu nandi icakuti yamanyile ukuti ukucita vivyo kutaali ningo. Avyazi yaweni ukuti ivintu visi ningo uku mwana wao. Ya Ilaria yalanzile ukuti: “Wanda umwi amanguzi, avyazi yane izile iyanena ukuti nsikuloleka vino naya lyonsi, nupya yanguzizye intazi ino nali nayo. Nizile intandika ukulila, indondolola uwavya uno nakweti, injanena nu kuti yangazweko. Izile iyankumbatila, nupya izile iyanena ukuti yamanyile vino nayuvwanga, nu kundaya ukuti yali nu kungazwa pa ntazi ino nakweti.” Lyene avyazi yakwe ya Ilaria yatandike ukuyazwa ukupanga ivyuza ivisuma umu cilongano.

15. U munzila ci nayuze muno Yesu walangizye ukuti wilukanga?

¹⁵ Ukwiluka kwakwe Yesu kwalenganga nu kuti alola imiyele isuma umu yasambi yakwe. Lino Natanaeli uvwile ukuti Yesu wafumile uku Nazaleti, walanzile ukuti: “Uzye mu Nazaleti mungafuma cimwi campomvu?” (Yoane 1:46) Ndi cakuti akuno mwali, uzye nga mwelenginye ukuti Natanaeli welenganyanga ivipe, nandi atatemilwe Yesu, nanti sile limwi atali nu utailo? Lelo vii asi avino Yesu wene welenginye. Wene pa mulandu wakuti wilukanga wamanyile ukuti Natanaeli wali uwacumi, fwandi walanzile nu kuti: “Lolini wi ali mwina Izlaeli wa cumi, nupya munoli musi usomvi.” (Yoane 1:47) Yesu wamanyanga vino antu yakwelenganya, nupya cii calenzile ukuti aalola imiyele isuma umu yantu.

16. Uzye mungazwa uli umwana winu umusepela ukusenuka muli vimwi?

¹⁶ Nandi icakuti mwemo mutange mumanye vino antu yakwelenganya, mungaya nu kwiluka. Yeova angamwazwa ukulola imiyele isuma umu yana inu. Nandi cakuti umwana winu wamiluvyanya, mutalinzile ukwezya ukulanda ati umwana winu u mwipe nanti ukuti wene a kaluvyanya wa vintu. Mutalinzile  nu kutandika ukwelenganya vivyo pali aliwe. Lelo mulinzile ukumunena ati mukalolamo ivisuma muli aliwe, nu kumunena ukuti mwamanya ukuti akalonda ukucita ivisuma. Mwaikako amano kuli vino akusenuka, nu kumutaizya sana. Mwamupeela ivya kucita nga calondekwa pakuti atwalilile ukulacita ivisuma. Na Yesu kwene avino wacitanga uku yasambi yakwe. Lino papisile umwaka onga na citika pano yakomaniile na Natanaeli (wino nupya akaamwa Batolomeo), Yesu wamupezile umulimo ucindame sana. Natanaeli wizile aya umutumwa wakwe, nupya waomvile na ucisinka umulimo uno Yesu wamupezile. (Luka 6:13, 14; Milimo 1:13, 14) Fwandi mutaaleka ana inu yauvwa ukuti vino yakacita vitacindama sana, lelo mwayataizya nu kuyakomelezya. Mwaleka yauvwa ukuti yangalenga mwemwe na Yeova ukuya nu luzango nu kuti yangaombesya umu mulimo wakwe Yeova ni nsansa.

17, 18. Uzye ndi cakuti mwatwalilila ukusambilizya ana inu ukuombela Yeova, i vyani ivingacitika?

¹⁷ Limwi namwe munguvwa wakwe vino Paulo uvwile. Wasakamile sana pali yano yali wa yana kuli aliwe. Yaa ali yano wasambilizye icumi pali Yeova, nupya wayatemilwe sana. Fwandi atuvwanga ningo nga welenganya ukuti yamwi yataali nu kutwalilila ukuombela Yeova. (1 Kolinto 4:15; 2 Kolinto 2:4) Ya Victor, yano yakuzizye ana yatatu, yalanzile ukuti: “Ana nga yafika pa musinku wa misepela cikatala. Nomba ivisuma ali vino vyavuzile ukuluta intazi zino twayanga nazyo. Lelo pa mulandu wakuti Yeova watwazwanga, twaipakizyanga sana ucuza ukome na ana itu.”

¹⁸ Mwe yavyazi, mukaombesya sana ukusambilizya ana inu pa mulandu wakuti mwayatemwa sana. Mutatoovoka. Mutale mwelenganye insansa zino mungaya nazyo nga mwalola ukuti ana inu yapingulapo ukuombela Leza nupya yatwalilila nu kumuombela umu cumi.—3 Yoane 4.