1, 2. I vyani vino Leza wacisile mpiti, nupya i vyani vino yamwi aalwala ndakai yangatandika ukuyuzya aineco?

NDI CAKUTI mwalwala sana, limwi mungayuzya mweineco muti: ‘Uzye ndapola?’ Nanti limwi ndi cakuti lupwa winu nanti cuza winu walwala, mungatandika ukutwisika ndi cakuti alapola. Swensi kwene tukalonda ukuya nu umi usuma. Muli Baibo, tukawelenga pali yamwi aali alwale aalondanga ukumanya ndi cakuti yaali nu kupola nanti foo. Umwene Aaziya, mwana Aabu wacisike, fwandi watandike ukwelenganya ndi cakuti wali nu kupola nanti foo. Pa nsita yuze, Umwene Benihadadi uwa ku Asilya walwile nupya uzizye ndi cakuti alapola.—2 Yamwene 1:2; 8:7, 8.

² Baibo ikatunena ukuti mpiti, insita zimwi Yeova wapozyanga antu umu cizungusyo, nupya waomvizye ya kasema ukutuutulula yamwi yano yafwile. (1 Yamwene 17:17-24; 2 Yamwene 4:17-20, 32-35) Ndakai, antu yamwi aalwala yangatandika ukuyuzya aineco ndi cakuti Leza alayazwa ukuti yapole.

3-5. I vyani vino Yeova na Yesu yangacita, nupya a mauzyo ici yano tumasambililapo?

 ³ Yeova wakwata amaka yakulwalika nanti ukupozya antu. Wafulwile antu yamwi lino wayalwalike. Umu nsita yakwe Abulaamu walwalike Falao alino insita yuze wizile alwalika Milyamu kaci wakwe Mose. (Utandiko 12:17; Mpendwa 12:9, 10; 2 Samweli 24:15) Nupya wafulwile aina Izlaeli lino waleesile “indwala nanti vilumbelo” pali aliyo lino yatile ukuya acisinka kuli aliwe. (Malango 28:58-61) Insita yuze, Yeova wacingilile antu yakwe uku ndwala. (Kufuma 23:25; Malango 7:15) Yamwi wayapozizye nu kuyapozya. Wapozizye Yobo lino walwile, ala akulonda ukufwa.—Yobo 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

⁴ Fwandi twasininkizya ukuti Yeova wakwata amaka ya kupozya aalwale. Yesu nawe kwene angapozya aalwale. Lino wali pano nsi, wapozizye aakweti tembwe nanti aakweti vifumfumi. Wapozizye impafu ni vite. (Welengini Mateo 4:23, 24; Yoane 9:1-7) Ivizungusyo vii vikatwazwa ukutaila ukuti Yesu alacita ivintu visuma cuze umu nsi ipya. Pa nsita iyo, “patalaya nanti wenga alailizyanya pa kulwala.”—Ezaya 33:24.

⁵ Nomba ngi cakuti twalwalisya, uzye tulinzile ukwenekela Yeova ukutupozya umu cizungusyo ndakai? Nupya i vyani vino tulinzile kwelenganyapo lino tukusoolola ivya kupoziwa?

6. I vyani vino Baibo ikalanda pa vizungusyo vino Aina Klistu aakutandikilapo yacitanga?

⁶ Umu nsita ya atumwa, Yeova wapeezile Aina Klistu umupasi wa muzilo, nupya yamwi pali aliyo yacitanga ivizungusyo. (Milimo 3:2-7; 9:36-42) Yakweti amaka aakupozya antu nupya yalandilanga umu ndimi izipusane pusane. (1 Kolinto 12:4-11) Lelo lino papisile insita ivizungusyo vivyo vyasizile, ndi vino Baibo yalanzile ukuti avino cilaya. (1 Kolinto 13:8) Fwandi ndakai tutanga twenekele Yeova ukutupozya umu cizungusyo nanti ukupozya yano twatemwa.

7. Uzye ilembelo lyakwe Masamu 41:3 lingatukomelezya uli?

⁷ Lelo ngi cakuti mwalwala, Yeova alaamutekezya nu kumwazwa wakwe vino wazwilizye aomvi yakwe ampiti. Umwene Davidi walanzile ati: “Walongo umuntu wiyo akasakamala mupina nu mulanda, [Yeova] nawe alamukulula uwanda wa ntazi.” Yeova alacingilila umuntu wiyo nu kumusunga. (Masamu 41:1, 2) Kuya kwene Davidi atalozizye umukuti umuntu musuma uwasakamalanga alanda, ataali nu kufwa. Nomba Yeova wali nu kwazwa uli umuntu wiyo umusuma? Davidi walondololwile ati: “Umu kulwala [Yeova] akamwazwa, nu kumuletela umutende wa mpomvu.” (Masamu 41:3) Yeova wamanya  ningo sana vino aomvi yakwe yakacula, nupya asiilila antu yaayo. Angayapeela amaka na mano. Nupya Yeova wapanga umwili wa muntu umu nzila yakuti ungaipozya uwineco.

8. Ndi vino ilembelo lyakwe Masamu 41:4 likalanda, uzye lino Davidi walwile walenzile Yeova ukumucitila cani?

⁸ Muli Masamu 41, Davidi nupya akatunena vino cali lino walwile sana nu kuvwa ukutonta alino nu kusakamala sana. Cikaloleka kwati pa nsita iiya, umwanakwe Abusalomu walondanga ukumupoka uwene. Pa nsita ii Davidi wali umulwale icakuti atakweti na amaka ya kucimvya Abusalomu. Wamanyile ukuti intazi zizyo ziizile pa mulandu wa luyembu luno wacisile na Batisyeba. (2 Samweli 12:7-14) Uzye lyene wacisile uli? Wapefile kuli Yeova ati: “We [Yeova], unganguvwila uluse, umpozye pano naifya kunuli.” (Masamu 41:4) Davidi wamanyile ukuti Yeova wamwelezile, nupya wataile ukuti angamwazwa lino walwile. Uzye Davidi wenekelanga Yeova ukucita cizungusyo pa kuti amupozye?

9. (a) I vyani vino Yeova wacitiile umwene Hezekiya? (b) I cani cino Davidi wenekelanga Yeova ukumucitila?

⁹ I cacumi ukuti insita zimwi Leza wapozyanga antu. Lino Umwene Hezekiya wali umupipi nu kufwa, Yeova wamupozizye. Hezekiya wizile aikala imyaka na yuze 15. (2 Yamwene 20:1-6) Davidi wene ateenekelanga cizungusyo. Lelo wenekelanga Leza ukumwazwa wakwe vivi kwene vino wali nu kwazwa wiyo uwasakamalanga “mupina nu mulanda.” Davidi wali na ucuza ukome na Yeova, fwandi wali nu kulenga Yeova ukuti amuteekezye nu kumusakamala lino walwile. Nupya Davidi wapefile kuli Yeova ukuti amupozye. Naswe kwene tungapepa kuli Yeova ukuti atwazwe.—Masamu 103:3.

10. I cani icacitike kuli Tulofimo na Epaflodito, nupya cii cikatusambilizya cani?

¹⁰ Umu nsita ya atumwa, asi yonsi Aina Klistu aapoziwe umu cizungusyo nanti cakuti umutumwa Paulo na antu yauze yapozyanga. (Welengini Milimo 14:8-10.) Umutumwa Paulo wapozizye isi wakwe Pubilio uwalwile impepo alino ni ndwala yuze ipisye iikaambukila. Paulo wapefile, “amwikapo makasa yakwe, amupozya.” (Milimo 28:8) Nomba Paulo atapozyanga wensi sile wino wamanyile. Tulofimo cuza wakwe Paulo, wapisile na Paulo pa lwendo lwa umisyonali. (Milimo 20:3-5, 22; 21:29) Lino Tulofimo walwile, Paulo atamupozizye. Avino Tulofimo watiile ukupita na Paulo nu kwikala umu Mileto pakuti apole. (2 Timoti 4:20) Epaflodito cuza muze wakwe Paulo, walwile nupya wali umupiipi nu kufwa. Lelo Baibo italandapo ukuti Paulo wapozizye umuntu wiya.—Filipi 2:25-27, 30.

11, 12. I vyani vino twamanya pali Luka, nupya wavwilizye uli Paulo?

¹¹ Luka wali a dokota, nupya wapitanga na Paulo. (Milimo 16:10-12; 20:5, 6; Kolose 4:14) Afwile wazwilizye Paulo na antu yauze lino yalwile ala yali pa lwendo lwa umisyonali. (Galatiya 4:13) Wakwe vino Yesu walanzile, antu “alwale” yakalonda dokota.—Luka 5:31.

 ¹² Luka, ataatemilwe sile ukunena yauze ivya kucita pa umi wao. Wasambilile vyakwe udokota. Baibo italandapo incende kuno Luka wasambilile udokota nanti lino wasambilile. Lelo ikalanda ukuti Paulo watumanga umutende uku ina Kolose kufuma kuli Luka. Fwandi Luka afwile wasambiliziwe ivya kupozya ukufuma ukwisukulu lya kwe udokota ilyali umu Lodesiya, umusumba uwali umupipi na Kolose. Nupya lino Luka walemvile ibuku lilandwe ni buku lya Milimo, waomvyanga amazwi yakwe udokota. Pa mulandu wakuti wali a dokota, walemvile malyasi aingi pali vino Yesu wapozyanga antu.

13. I cani cino tulinzile ukwiusya lino tutali tupeele yauze nanti ukuzumila uwazwilizyo pa umi witu?

¹³ Ndakai, kusi umwina angacita icizungusyo pakuti atupozye. Lelo pa mulandu wakuti yamwi yangatemwa ukutwazwa, yangatunena ivya kucita pa umi witu nanti icakuti tutalenzile uwazwilizyo. Kuya kwene, vimwi vino yangatunena vitanga viipe. Paulo wanenyile Timoti ukuti aamwako tuwaini. Timoti walwile umunda, limwi a pa mulandu wakuti wamwile amanzi ataali ningo. * (Lolini futunoti.) (Welengini 1 Timoti 5:23.) Lelo tulinzile ukucenjela. Umwina angatulyombeleka ukuti tuomvye umulembo umwi nanti ukukanalya ivyakulya vimwi. Limwi angatunena ukuti umulembo uwo waomvile kuli lupwa wakwe uwakweti indwala ili imwi na ino tukweti. Nomba cii cisikupiliula ukuti naswe umulembo uwo ungatwazwa. Tulinzile ukwiusya ukuti nanti icakuti antu aingi yaomvya umulembo uwo nanti imilwazizye iiyo limwi swemo cingatuletela intazi.—Welengini Mapinda 27:12.

14, 15. (a) Aantu ya musango ci yano tulinzile ukucenjelako? (b) Tungasambiliko cani ukwilembelo lyakwe Mapinda 14:15?

¹⁴ Swensi tukalonda ukuya nu umi usuma pakuti twaipakizya nu kuombela sana Yeova. Lelo tutamalilika, fwandi tutanga tukane ukulwala. Nga twalwala, kungaya imilwazizye ipusane pusane, nupya twakwata insambu zya kuisolwela imilwazizye. Nomba antu yamwi na makampani yangalanda ukuti yaazana imilwazizye iingaomba ukundwala itu. Cino yakacitila vivyo a pa mulandu wakuti yakalondesya ukukwata impiya izingi. Yangalanda ukuti antu aingi yaomvizye imilwazizye iyo nu kupola iyapola. Nupya ndi twalwala, tungalonda ukwezya ukuomvya icili consi icingatwazwa nu kutantalizya umi witu. Lelo tutafwile ukwilila amazwi aakucelula aaya  muli Baibo aakuti: “Umuntu iciwelewele wene akataila muli vyonsi kwene, lelo uwa mano wene akawaka imipitile yakwe.”—Mapinda 14:15.

¹⁵ Nga tuli na mano, tulaacenjela sana pali vino tukuzumila ukucita maka maka ndi cakuti umuntu umwi aakutunena ivyakucita pa umi witu, atasambilila sana pa vintu vivyo. Tungayuzya sweineco ukuti: ‘Umuntu wii akuti umulembo uu nanti ivyakulya vii vyazwilizya antu, uzye i cacumi vyayazwilizye? Namanya uli ukuti vilangazwa nani kwene nanti cakuti vyazwilizya yauze? Uzye ndinzile ukulondelezya nu kunena umwi uwamanya ningo ukupozya indwala yane?’—Malango 17:6.

16. I vyani vino tulinzile ukwelenganyapo lino tukupingulapo pali vino tungacita pa umi witu?

¹⁶ Lino tukusoolola umulembo wa kuomvya nanti ukusoolola vino yangatulwazya, tulinzile ukuomvya ‘amano nu kumanya.’ (Kasambilizya 2: 26) Cacindama sana ukucita vii makamaka ndi cakuti imilwazizye iyo itaaseeka. Uzye umuntu wino tukuuzya angalondolola vino milwazizye iiyo ikaomba? Uzye vino walondolola vyativipusana na vino namanya? Uzye ya dokota aingi yazumila ukuti imilwazizye iiyo ingapozya antu? (Mapinda 22:29) Limwi  umwi angatunena ukuti umulembo watiuzanwa kumwi ukutali sana nupya ya dokota yatali yaumanye. Uzye lyene kuli visinka vimwi ivikulangilila ukuti i cacumi akuno waya? Yamwi yangamupeela umulembo uno ikamo ivizimba nanti umulembo uno ufumile uku vya mipasi. Vintu vya musango uu vingamuletelela. Mwaiusya ukuti, Yeova akatucelula ukuti tutalinzile ukuomvya ivili vyonsi vya malele.—Malango 18:10-12; Ezaya 1:13.

17. I cani cino tukalondesya sana?

¹⁷ Iumba ilikatungulula ilyaliko umu nsita ya atumwa, lyatumanga amakalata uku vilongano ukuyanena ivintu vimwi vino yali nu kutalukako. Amazwi aakusyalikizya yano iumba ilikatungulula lyalembanga umu makalata, aakuti: “Muli nu kucita ningo ndi cakuti mwaisunga ku kuntacita vintu vii. Mwikale ulumi!” (Milimo 15:29) Nanti cakuti amazwi yaa yaali sile aakuyapakasya, yakatwiusyako ukuti caya sile ningo ukulonda ukuya nu umi usuma.

18, 19. I vyani vino twasininkizya ukuti vilacitika umu nsi ipya?

¹⁸ Pa mulandu wakuti tutamalilika, swensi kwene tukaalwala. Nupya nga twalwala, tutanga twenekele Yeova ukutupozya umu cizungusyo. Lelo twamanya ukuti ukunkolelo Yeova alatupozya uku ndwala zyonsi. Pa Umbwilo 22:1, 2, umutumwa Yoane walanzile pa “manzi yano akapeela umi” ni ‘miti iikapeela umi’ iilapozya antu yonsi. Cii cisilozya uku mulembo wa cumicumi uno tungaomvya ndakai nanti umu nsi ipya pakuti tupole. Lelo cikalozya kuli vyonsi vino Yeova na Yesu yalacita pakuti tukiikale amanda pe.—Ezaya 35:5, 6.

¹⁹ Tukalondesya sana insita iyo isuma cuze. Lelo ndakai twasininkizya ukuti Yeova watutemwa swensi nupya wamanya vino tukauvwa ndi tukucula. Wakwe vino cali kuli Davidi, twataila ukuti nga twalwala Yeova atalatutazyela. Alaasakamala yano yaaya aacisinka kuli aliwe.—Masamu 41:12.