Uzye Mulinzile Ukusenula Amelenganyo Inu?

IUMBA lya Ina Klistu ance lyapingwilepo ukuya umu kutamba filimu. Yuvwile ukuti auze yano yasambililanga nayo apisukulu ilililyonga yaatemilwe sana filimu wiyo. Lino yaafisile kuno yaatambisyanga amafilimu, yaaweni pa cipampa nu kulola ivyanzo na anaci aatazwite ningo. Uzye yaali nu kucita uli? Uzye yaali nu kwingila muno yaatambisyanga amafilimu kuti yatambeko?

Icintu kwene cii icacitiike, cikulangilila ukuti paaya ivintu ivingi vino tungapingulapo umu nzila isuma, nanti ukupingulapo umu nzila iipe nu kutulenga ukuta ukuya ya cuza yakwe Yeova. Insita zimwi, mungalonda ukucita vimwi, nomba lino mwelenganyapo sana, mungasenula amelenganyo inu. Uzye cico cikaalanga ukuti mutamanyile ivyakupingulapo, nanti uzye cingaya sile ningo?

Lino Ukusenula Amelenganyo Inu Kusiiya Ningo

Ukutemwa kuno twatemwa Leza kukalenga tuipeele kuli aliwe nu kuwatiziwa. Tukalondesya ukutwalilila ukuya acisinka kuli Leza. Lelo, Satana Ciwa umulwani witu, akaaombesya kuti aonone ukaele witu. (Umbw. 12:17) Twapingulapo ukuombela Yeova nupya tukauvwila amasunde yakwe. Vino twaipeela kuli Yeova, cingiipa sana ndi twasenula amelenganyo itu nu kuta ukumuombela! Cingalenga ukuti tukoononeke uku nkoleelo.

Ukucila pa myaka 2600 iyapitapo, Umwene wa Babiloni Nebukadineza wimiike icinkolanya ca gold nu kwikako isunde lyakuti umuntu wensi alinzile ukufukama nu kupepa icinkolanya kwene cico. Wensi uwali nu kukana ukucita vivyo wali nu kusumbwa umwilungu lya moto. Alumendo yaakapepa yakwe Leza yatatu aatinanga Yeova—Syadilaki, Mesyaki, na Abedinego—yataazumile ukucita vivyo. Vino yaakanyile ukufukamila icinkolanya, yaasumvilwe umwilungu lya moto. Yeova wayapuswisye umu cizungusyo, nomba yaaitemilwe aeneco ukwika umi wao umu uzanzo ukucila ukuti yate ukupepa Leza.—Dan. 3:1-27.

 Umukuya kwa nsita, kasema Danieli watwaliliile ukupepa kuli Leza, nanti icakuti yaamutiinyanga ukuti yaali nu kumusumbila umu ciwina cakwe yacisama. I cumicumi, watwalilile ukucita vino wacitanga lyonsi, ukupepa kuli Yeova amaila yatatu cila-wanda. Danieli ataatiile ukupepa Leza wa cumi. Ni cacitiike icakuti, Leza wapuswisye kasema wii “kuli yacisama.”—Dan. 6:1-27.

Aomvi yakwe Leza ndakai nayo yakatwalilila ukuombela Leza pa mulandu wakuti yaaipeela kuli aliwe. Apisukulu limwi umu Africa, ya kasukulu aali ya Nte Yakwe Yeova yaakanyile ukupepako fulagi. Yaayatinyizye ukuti yaali nu kuyazinga apisukulu ndi yataali nu kuzumila ukupepa fulagi pamwi na ya kasukulu yauze. Lino papisile akasita akanono, umukalamba wa mu uteeko uwaombelanga uku vya masambililo wizile umwitauni liilya nupya wavwanzile na yamwi apa yaana isukulu ya Nte. Ukwaula intete, lelo mucinzi-mucinzi, ance kwene yaa ya Nte yaalondolwile ivizumilo vyao. Ukufuma pa nsita kwene iiya, ilyasi lilyo litatala lyakatuka nupya. Aina itu alumendo na akazyana yakaaya ukwisukulu ukwaula uwakuyapatikizya ukuti yate ukuya ya cuza yakwe Yeova.

Elenganyini na pali ya Josefu, yano aci yao yalwile kansa nu kufwa unciliwa. Yalupwa yakwe ya Josefu yamanyile nu kucindika ivyali nu kucitika pa cililo. Lelo, yalupwa yakwe ya wao yataali ya Nte, nupya yaalondanga ukuti yalondele intambi zimwi zino yakalondela pa kuziika, ukwikako ni ntambi zino Leza wapata. Ya Josefu yalanzile ukuti: “Ndi cakuti naali nu kuleka yacite vino yaalondanga pa cililo, yaali nu kuombesya kuti yasenule na ana itu kwene aalondanga ukutwalilila ukuombela Yeova. Nupya yalupwa yakwe mamane yaalondanga nu kucesya pa cililo apa ng’anda pane, pano ali lutambi, nomba nayanenyile ukuti ndi yakulonda ukuti mpaka yacesye, yaali nu kuya-citila vivyo kuuze apa ng’anda pane pene foo. Yaamanyile ukuti ukucesya pa cililo kwapusine sana ni vizumilo vyane na mamane, pacisila ca kulanzyanya sana, yaaile kuuze akuno iyaya yacesezya nu kucita intambi zya pa cililo.

Pa nsita kwene ii itale iya kuloosya, napefile sana kuli Yeova ukuti azwe ulupwa lwitu ukukana-tama amasunde yakwe. Yeova uvwile amapepo yane nupya watwavwile ukuti tutwalilile ukusipa nanti icakuti yaatupatikizyanga ukucita vino Leza wapata.” Ya Josefu na ana yao, yateelenginye napo ukuti yangasenula amelenganyo yao nu kuta ukuombela Yeova.

Lino Ukusenula Amelenganyo Inu Kungaya u Kusoololapo Kwinu

Pataalengile ukufuma pano ucilo uwa mu mwaka wakwe 32 C.E. wacitikiile, umwanaci umwina Foinike wayile kuli Yesu Klistu umu cifulo ca Sidoni. Wanenyile Yesu amaila aingi ukuti afumye iciwa umu mwanakwe. Pa kutandika, Yesu ataavwanzizye mama wiya. Wanenyile asambi yakwe ati: “Natumwa sile ku ina Izlaeli, yao ali wa mfwele ziponge.” Lino umwanaci wiya watwaliliile ukupaapata, Yesu walanzile ati: “Cisi cisuma kutoola vyakulya vya ana nu kusumbila yasimbwa.” Umwanaci wiya walangiliile ukuti wali sana nu utailo, lino waswike ati: “Mwene na yasimbwa kwene yakalya vilakasi vya vyakulya vya ana vino vikapona” apitebulo. Yesu wazumile nu kupozya umwana wa mwanaci wiya.—Mate. 15:21-28.

Lino Yesu wacisile vii, wakolanyanga Leza ukulangilila ukuti waitemelwanga ukusenula amelenganyo ndi calondekwa ukuti acite vivyo. Wakwe vino cali pa nsita imwi, Leza walondanga ukonoona aina Izlaeli yonsi lino yaapanzile umutepa wa ng’ombe, lelo Mose wapaapatiile Yeova ukuti atacita vivyo.—Kufu. 32:7-14.

Umutumwa Paulo wakolanyanga Yeova na Yesu. Pa nsita imwi, Paulo wayuvwile ukuti citaali ningo ukusenda Yoane uwizina lyakuti Mako pa lwendo lwa umisyonali pano apa nsita imwi Yoane uwizina lyakuti Mako wasiile Paulo na Banaba lino yaali pa lwendo lwakutandikilako ulwa umisyonali. Nomba lino papisile insita, Paulo wizile asininkizya ukuti Mako wasenuka nupya wali nu kwazwa sana Paulo. Acino Paulo waneenyile Timoti ati: “Toola Mako mwize nawe kuno, pano wene angangazwilizya mu mulimo.”—2 Tim. 4:11.

Ngaswemo? I cumicumi naswe ndi tukukolanya Tata witu uwa mwiyulu uwaya ni cikuuku, ukutemwa nupya uwateeka umwenzo, tungaazana ukuti limwi insita zimwi cikaya sile ningo  ukusenula amelenganyo. Tungasenula amelenganyo itu muli vino tukaelenganya pa yanji. Ukupusanako na Yeova alino na Yesu, swemo tutamaliilika. Ndi cakuti Yeova na Yesu yaitemelwanga ukusenula amelenganyo, uzye naswe tutanga twaelenganya pali vino vyalenga yauze ukucita vimwi nu kusenula amelenganyo itu ndi calinga ukucita vivyo?

Ukusenula amelenganyo kungaya icintu icisuma lino tukwelenganya pa kuombako imilimo yakwe Leza. Yamwi aatandika ukusambilila Baibo nupya yakaazanwa nu mu kulongana, limwi yatanga yalonde ukuwatiziwa zuwa. Nanti limwi aina yamwi yangaawayawaya ukutandika upainiya, nanti icakuti yangakwanisya ukucita viivyo. Nupya aina yamwi yakaloleka ukuti yasikulonda ukuombesya kuti yaliinge ukuombako imilimo icindame umu cilongano. (1 Tim. 3:1) Uzye namwe mwaya pali yaayo ati-yalondololwa papela? Yeova akumulalika kuti mukaombeko imilimo iiyo. Fwandi cingaziipa ukuti musenule amelenganyo inu nu kuipakizya ukuya ni nsansa izyaya umu kuombela Leza na antu yauze.

Ya Ella yalanzile pa mulimo ukacitika apiofesi limwi ilya Nte Zyakwe Yeova umu Africa iyati: “Lino nizile uku Betele, ntamanyile ndi cakuti naali nu kwikalapo imyaka iingi. Nalondesyanga ukuombela Yeova nu umi wane onsi, nomba pa nsita iliyonga kwene nalondesyanga ukuya pamwi na ya lupwa yane. Pakutandika naluukanga sana ulupwa! Lelo, umwina wino nikalanga nawe umu muputule wankomelezyanga, acino napingwile ukuti ntwalilile. Lino naomvile imyaka 10 pa Betele, naloondanga ukutwalilila ukuomba imyaka iingi sana ukufika pano ningapezya, ukutwalilila ukuombela aina na yankazi umu mulimo wa pa Betele.”

Lino Ukusenula Amelenganyo Inu Kulinzile Sile Ukucitika

Uzye mukwiusya ivyacitikile Kaini lino watandike ukuvwila umuto wakwe uzuwa nu kumusokela  sana? Leza wanenyile umonsi kwene wii uwali sana ni cifukusi ukuti ivintu vyali nu kumuziipila ndi cakuti wali nu kutandika ukucita ivisuma. Leza waneenyile Kaini ukucimvya iifyo ‘ilyamuteyamiile pa mulyango.’ Kaini wakweti isyuko lya kusenula imicitile yakwe iya vintu na melenganyo yakwe, nomba wasoolwilepo ukukana uvwila vino Leza wamunenyile. Ni caifile sana icakuti, Kaini wakomile umuto wakwe nupya u wali ali wakutandikilako ukuya inkomi ya muntu!—Utan. 4:2-8.

Elenganyini na pali vino Umwene Uziya wacisile. Pakutandika, wacitanga ivyazanzyanga Leza, nupya walondanga Leza lyonsi. Nomba icizile iciipa sana icakuti, Uziya wizile atandika ukuituumika. Wingiile umu ng’anda yakupepelamo ukuti akapeele impolelwa, nanti icakuti ataali simapepo. Uzye wasenwile amelenganyo yakwe lino yasimapepo yamucelwile ukuti atacita icintu kwene cii icakulanga ukuituumika? Awe foo. Uziya ‘wasosile sana’ nupya atuvwilile vino yamucelwile. Ni cacitiike icakuti, Yeova wamulwalike tembwe.—2 Mila. 26:3-5, 16-20.

I cumicumi, kukaya insita zimwi lino tukalondekwa sile ukusenula amelenganyo. Lekini tulole ivyacitikila umwina umwi. Ya Joachim yawatiziwe umu mwaka wakwe 1955, nomba umu mwaka wakwe 1978 yaazinzilwe umu cilongano. Lino papisile imyaka ukucila paki 20, yaalangiliile imiyele yakulapila nupya yaaweziiwe nu kuya Inte Yakwe Yeova nupya. Patalengiile ukufuma pano eluda umwi uzizye ya Joachim umulandu uno yaasumbiile insita itali sana ukwaula kuti yalembe kalata ukuti yakulonda ukuweziwa. Ya Joachim yaaswike ukuti: “Naali umusoke alino nupya naali ni cilumba. Nkalanguluka sana ukuti nalolezile insita itali vii. Na lino naali umuzingwe, namanyile ukuti Inte Zyakwe Yeova zikasambilizya icumi.” Ya Joachim yalondekwanga ukusenula amelenganyo yao nu kulapila.

Naswe insita zimwi cingalondekwa ukuti tusenule amelenganyo itu ni vicitwa. Lekini lyonsi twaitemelwa ukucita vivyo pakuti twazanzya Yeova.—Masa. 34:8.

[Cikope api’fwa 30]

Ukusenula amelenganyo inu kungalenga ivintu vimuziipile

[Cikope api’fwa 31]

Uzye nga cali uli Kaini asenula amelenganyo yakwe?