1. U mulandu ci uno ukukolanya Yesu kukatulenga ukupalama kuli Yeova?

 TUKAALONDESYA ukukolanya antu aaya ni miyele alino ni vicitwa visuma. Pa yantu yonsi aayapo nu umi pano nsi, kutaaya uwaliinga sana ukukolanya wakwe Yesu Klistu. U mulandu ci uno cayela vivyo? Pa nsita imwi Yesu walanzile ati: ‘Wino wandola, ala walola na Tata kwene.’ (Yoa. 14:9) Yesu akakolanya sana Isi icakuti ndi umwi akulola vino akucita ala cili kwati akulola Isi. Fwandi, lino tukukolanya Yesu, tukapalama sana kuli Leza wa Papela-pela uwaumba ivintu vyonsi. Fwandi cikaziipa sana ukukolanya imiyele ni vicitwa visuma vino Yesu waya navyo!

2, 3. (a) U mulandu ci uno Yeova watupeelela ivyeo ivyalembwa pa Mwanakwe, nupya i cani cino Yeova akaenekela ukuti tucite? (b) I vyani vino tuli nu kusambilila umwisambililo lii ni lilondeliilepo?

² Nomba, uzye tungamanya uli vino Yesu waya? Usuma u wakuti twakwata ivyalembwa pali Yesu. Yeova u walenzile ukuti ivyeo vivyo vilembwe, nupya vyaya umu Malembelo ya ciGliki. Akaalonda kuti tumanye Umwanakwe pakuti twamukolanya. (Welengini 1 Petulo 2:21.) Muli Baibo, icilangililo cino Yesu watusiilile  yaacikolanya uku “ntampulo,” nanti muno umuntu walei-akulyata pakupita. Fwandi tungati, Yeova akutuneena ukuti twalondela Yesu kwati tukulyata muno akulyata pa kupita. Kuya kwene, Yesu wali umumaliilike, lelo swemo tutaamaliilika. Nomba Yeova asilonda ukuti tuye aamaliilike pakuti twakolanya Yesu. Lelo, Isi akalonda ukuti twakolanya Umwana ukufika pano tungapezya pano tutaamaliilika.

³ Lekini lyene, tusambilile pa miyele imwi isuma sana ino Yesu wakwata. Umu cipande cii, tumasambilila pali vino Yesu waicefya na vino akaasakamala sana antu; umu cipande icilondeliilepo, tulasambilila pali vino Yesu wasipa na vino akailuka. Lino tukusambilila pa miyele kwene ii, tuli nu kwasuka amauzyo yaa yatatu: Uzye calola mwi ukuya ni miyele kwene ii? Uzye Yesu walangiliile uli imiyele kwene ii? Tungamukolanya tutuuli?

4. Uzye mungalondolola uli ukuicefya?

⁴ Uzye calolamwi ukuicefya? Umu nsi ii muno antu yakaituumika sana, yamwi yangaelenganya ukuti umuntu uwaicefya ala ataakwata amaka nanti ukuti akaitwisika umwineco. Nomba, vivyo asi vino caaya. Pakuti umuntu aicefye alinzile ukuya umukome nupya atalinzile ukuitwisika. Ukuicefya kwalondololwa ukuti, “i myelenganyizizye itaayamo ukuituumika nanti ukucita ivikaalanga ukuti umwi aataicefya.” Ukuicefya kukatandika ukulingana na vino tukailola sweineco. Ibuku limwi (Bible dictionary) likaati: “Ukuicefya u kumanya ukuti Leza wakulisya ukutucila.” Ndi cakuti, umucumi tukuicefya kuli Leza, tutalaailola ukuti twaluta anji. (Loma 12:3) Citaangupala uku yantu aatamaliilika ukuicefya. Lelo tungasambilila ukuicefya ndi tukwelenganya pali ucuza witu na Leza nu kulondela umu ntampulo zyakwe Yesu.

5, 6. (a) Uzye Mikaeli umungeli mukulu a weni? (b) Uzye Mikaeli walangiliile uli ukuicefya?

⁵ Uzye Yesu walangiliile uli ukuicefya? Yesu watandika mpiti sana ukuicefya, ukufuma sile lino wali umungeli wa maka ukwiyulu na lino wizile aya umuntu umumaliilike pano nsi. Lekini tusambilile pali vimwi ivikalanga kuti Yesu waicefya.

⁶ Imyelenganyizizye yakwe. Kalemba wakwe Baibo umwi uwizina lyakuti Yuda walemvile vimwi pali Yesu lino atatala wiza waya umuntunze. (Welengini Yuda 9.) Yesu uwali umungeli mukulu uwizina lyakuti Mikaeli, “walemanile na Ciwa” nupya ‘yaakangananga’ na Ciwa kwene wii. Intazi yaatandikile pa “cala cakwe Mose.” Iusyini ukuti lino Mose wafwile, Yeova u waziisile icala cakwe Mose uku ncende ino pataali nanti umwi uwamanyile. (Malan. 34:5, 6) Limwi Ciwa walondanga ukuomvya icala cakwe Mose ukutungilila ukupepa kwaufi. Nanti icakuti Ciwa welenganyanga pa kucita ivintu iviipe, Mikaeli wasifile. Ibuku limwi likaati, amazwi ya ciGliki aaomviwa ukuti “yaalemaniile” nu kuti “yaakangananga” yakaomviwa “nu mukukangana umu cilye” nupya yangalozya nu mukuti “Mikaeli ‘wacimvizye insambu zyakwe Ciwa’ izya kutoola umwili wakwe Mose.” Nomba, Yesu kwene wii umukalamba wakwe ya malaika, wamanyile ukuti ataali nu kupingula Ciwa. Lelo, wasiilile umulandu kuli Kapingula Mukalamba, Yeova. Ataalondanga ukuomvya amaka pali vino ataapeezilwe insambu, ataacisile vivyo na lino yamusosiizye. Fwandi waicefizye cuze!

7. Uzye Yesu walanganga uli ukuicefya umu mivwangile yakwe na muli vino wacitanga?

⁷ Lino Yesu waombanga umulimo wakusimikila pano nsi, wavwanganga nu kucita ivintu ivyalanganga ukuti waicefizye cuze. Imivwangile yakwe. Ataatazile anena antu ukuti yaamutasya pali vino wacitanga. Lelo, walekanga ukuti antu yaapela ululumbi kuli Isi pali vyonsi vino  wacitanga. (Mako 10:17, 18; Yoa. 7:16) Yesu ataatazile aneena asambi yakwe amazwi ya musaalula nanti ukuyalenga ukuyuvwa kwati aasile-sile. Lelo, wayacindikanga, wayataizyanga pa visuma vino walolanga muli aliyo nupya walanganga ukuti wayataila. (Luka 22:31, 32; Yoa. 1:47) Muli vino wacitanga. Yesu wasoolwile ukwikala umi uwangupale ukwaula ukukwata ivyuma ivingi. (Mate. 8:20) Waitemiilwe ukuomba imilimo ikome iyakuomvya sana maka. (Yoa. 13:3-15) Walangiliile ukuti waicefizye sana pa mulandu ni cuvwila cino wali naco. (Welengini Filipi 2:5-8.) Ukupusanako na antu aataalondanga ukuvwila, Yesu watontiile nu kucita vino Leza walondanga kuti acite, watwaliliile “kuyela Leza kufika nu ku kufwa.” Uzye citaakulolekela apaswe ukuti Yesu, Umwana wa muntu, ‘waicefizye umu mwenzo’?—Mate. 11:29.

8, 9. Uzye mungalanga uli ukuti mwaicefya?

⁸ Uzye tungalanga uli ukuicefya wakwe vino Yesu waicefizye? Imyelenganyizizye itu. Ukuicefya kukalenga kuti tutaomvya maka pali vino tutaapeelwa insambu. Ndi cakuti twamanya ukuti tutapeelwa insambu zya kupingula, tutalaapeela yauze imilandu zuwa-zuwa pali vino yaluvyanya nanti ukuyatwisika muli vino yakulonda ukucita. (Luka 6:37; Yako. 4:12) Ukuicefya kukalenga ukuti ‘tutacizyapo ukuya umusuma,’ ukusaalula yaayo aatanga yakwanisye ukucita vino tukacita nanti aatapeelwa amasyuko yano twapeelwa. (Kasa. 7:16) Ya eluda aaicefya yasilola ukuti yene yaaluta yakapepa yauze. Lelo, ya kacema kwene yaayo yakaalola ukuti ‘yauze yaacindama ukuyaluta’ nupya vino yakacita vikaalanga ukuti yaaicefya.—Filipi 2:3; Luka 9:48.

⁹ Elenganyini pali ya W. J. Thorn, aaombanga umulimo wakutandalila ivilongano, ukutandika umu mwaka wakwe 1894. Lino yaomvile imyaka ingi sana umu mulimo kwene uuwa, iizile iyayama ukuti yakaombela ukwi famu limwi (Kingdom Farm) uku New York nu kutandika ukuombela muno yasungilanga inkoko. Yaalanzile yati: “Lyonsi lino natandika ukwelenganya ukuti naluta yauze, nkaineena umu mwenzo inti: ‘Naaya wa kalitoni ka manzi. I cani cino ningaituumikila?’” (Welengini Ezaya 40:12-15.) Yaicefizye cuze!

10. Uzye tungalanga uli ukuti twaicefya umu mivwangile itu na muli vino tukacita?

¹⁰ Imivwangile itu. Ndi cakuti twaicefya umu cumi, amazwi itu yalaalanga ukuti twaicefya. (Luka 6:45) Lino tukulanzyanya na yauze, tutalaalanda sana pali vino twakwata na masyuko yano twapeelwa. (Mapi. 27:2) Lelo, tulaasumba mano uku visuma vino aina na ya nkazi yakacita nu kuyataizya pa miyeele yao isuma, muli vino yakaomba ningo, na vino yaacita. (Mapi. 15:23) Muli vino tukacita. Aina Klistu aaicefya yasiisumba mano uku kuya acindame sana umu nsi ii. Yakaalonda ukwangupazya umi, nupya yakaaomba ni milimo ino antu ya mu nsi yakalola kwati itacindama pakuti yaaombela Yeova ukufika pano yangapezya. (1 Tim. 6:6, 8) Ni cacindama sana i cakuti, tungaalanga ukuti twaicefya lino tuli ni cuvwila. Tukalondekwa ukuicefya umu melenganyo pakuti ‘twalondela amalamulo ya ntunguluzi’ zitu umu cilongano nu kuzumila, alino nu kucita vino iuvi lyakwe Yeova likaatuneena.—Ayeb. 13:17.

11. Londololini vino ukusakamala yauze kukapiliula.

¹¹ Uzye ukusakamala antu kwalola mwi? Izwi lyakuti “ukusakamala” likapiliula “ukucitapo cimwi, nanti ukulanga vino umwi akuyuvwa.” Ukusakamala antu yauze kwayamo nu kutemwa nupya kwakolana ni miyele yuze “iyakulangilamo vino umwi akuyuvwa” wa mizu nu luse. Amalembelo yakalanda pa kuya na “mizu,” “uluse,” nu “kutemwa.” (Luka 1:78; 2 Kol. 1:3; Filipi 1:8) Ukulingana  na vino amalembelo yakalanda apizwi lyakuti amizu, ibuku limwi ilikalanda pali Baibo likaati: “Cii caluta pa kuyuvwa sile wakwe vino aakulondekwa uwavwilizyo akuyuvwa. Cikalondekwa ukusakamala sana nu kwazwilizyako ukupitila umu kucitapo cimwi icingalenga ukuti umi wa antu yauze utandike ukuziipa, iciya ngati yatandika umi upya.” Ukusakamala antu yauze kukalenga umuntu atandika ukulondesya ukwazwa antu. Umuntu aakasakamala yauze akalonda ukusenula umi wa yantu yauze kuti ivintu vyayazipila.

12. I cani icikalanga ukuti Yesu watemilwe antu yauze, nupya ukusakamala yauze kwalenzile aacita uli?

¹² Uzye Yesu wasakamalanga uli antu yauze? Vino wayuvwanga na vino wacitanga. Yesu uvwilanga antu ulanda. Lino waweni Maliya cuza wakwe na yauze aalosyanga kalume wakwe Maliya uwafwile Lazalo, Yesu “alila.” (Welengini Yoane 11:32-35.) Lyene, wakwe vino uvwile uluse lino watuutulwile mwana muka mfwilwa umulumendo, Yesu watuutulwile Lazalo. (Luka 7:11-15; Yoa. 11:38-44) Ukupitila muli vino wacisile ukulanga ukuti wasakamalanga antu, limwi Yesu walenzile ukuti Lazalo aye pali yaayo aalikala ukwiyulu. Lino cii citatala cacitika, Yesu walangiizye ukutemwa ukwiumba lya yantu. Pa mulandu nu kuya na mizu, ‘watandika ukuyasambilizya vintu ivingi.’ (Mako 6:34) Ala kwali ukusenula umi wakwe yaayo yonsi auvwile nu kutandika ukucita vino Yesu wasambilizyanga! Lolini ukuti ukusakamala antu yauze kwacizile pali vino Yesu wayuvwanga; kwalenzile ukuti aavwa antu.—Mate. 15:32-38; 20:29-34; Mako 1:40-42.

13. Uzye Yesu walanganga uli ukuti wasakamalanga antu umu mivwangile yakwe? (Lolini icikope cakutandikilako.)

¹³ Amazwi yakwe asuma. Yesu wali nu mwenzo usuma, na cii calenzile ukuti aanena antu ivintu ivisuma, sana-sana uku yantu aasuzilwe. Umutumwa Mateo walanzile amazwi yaa aaya muli Ezaya ukulozya kuli Yesu ati: “Atalavuna itete lifwampe, atalazimya nyali ikuzimantukila.” (Eza. 42:3; Mate. 12:20) Yesu wakomelezyanga sana antu umu mivwangile yakwe icakuti walenzile yaayo aali witete ilifwampe nanti ilampi ilili apiipi nu kuzima ukuya na maka. Wasimikilanga antu ilandwe lya kuyapeela upaalilo “nu kupozya imyenzo itonte.” (Eza. 61:1) Wanenyile yaayo ‘atonte nupya anyomelwe’ ukwiza kunoli, nu kuyapeela usininkizyo wakuti yaali nu kuzana “upuzo mu myenzo” yao. (Mate. 11:28-30) Wanenyile alondezi yakwe ukuti Leza akasakamala yonsi aakamupepa wenga na wenga, ukwikako sile na ana “anono”, kulikuti antu aakaloleka kwati yataacindama ukulingana na vino antu ya muno nsi yakaalola.—Mate. 18:12-14; Luka 12:6, 7.

14. Uzye tungacita uli pakuti twasakamala yauze?

¹⁴ Uzye tungacita uli pakuti twasakamala antu wakwe vino Yesu akayasakamala? Vino tukayuvwa. Limwi tutanga twayuvwa ukuti tukasakamala antu, lelo Baibo ikatuneena ukuti tulinzile ukuombesya pakuti tuye nu mwenzo wakusakamala antu. Ukutemwa antu nu kuya “na mizu” i miyele imwi iikalenga umuntu ukuzwala untu upya ino Aina Klistu yonsi yalinzile ukuya nayo. (Welengini Kolose 3:9, 10, 12.) Uzye mungacita uli pakuti mwasakamala antu yauze? Mwayula imyenzo inu. (2 Kol. 6:11-13) Mwasumbako sana mano lino umwi akumunena ivili ukumwenzo wakwe ni vikamucuzya. (Yako. 1:19) Mwaelenganyapo sana nu kuyuzya mweineco imuti: ‘Uzye ninguvwa uli ndi cakuti nali umu miyele ino umuntu wii alimo? I cani cino ningatemwa yauze yancitile?’—1 Pet. 3:8.

15. Uzye tungacita uli pakuti twazwilizye yaayo aaya witete ilifwampe ni nyali iili apiipi nu kuzima?

¹⁵ Vino tukaacita. Ukusakamala antu kukatulenga  twalondesya kuti tusenule umi wao, sana-sana yaayo aaya witete ilifwampe nanti inyali iili apiipi nu kuzima. Uzye tungazwa uli antu yaayo? Pali Loma 12:15 pakaati: “Losyini pamwi na yao akulosya.” Antu aali sana nu ulanda yakalondekwa ukuyuvwila uluse nu kuya pamwi nayo ukucila ukuyaneena ivyakucita. Nkazi umwi uwakomeleziwe na yakapepa yauze lino umwanakwe umukazyana wafwile walanzile ati: “Nataizyanga sana ndi anji iza nu kuloosezya pamwi naani.” Tungalanga ukutemwa kuli yauze nalino tukuyavwako muli vimwi. Uzye mwamanya muka mfwilwa umwi wino akulondekwa ukumwazwa ukuzifya ing’anda iyononeka vimwi? Uzye kuli Umwina Klistu umwi umukoloci aakulondekwa uwakuti aamusenda uku kulongana, ukumusenda umu mulimo wa kusimikila, nanti ukumutwala uku cipatala? Nanti sile ukucita utuntu utunoono utwakulanga ukuti tukauvwila aina itu uluse, tungasenula umi wao. (1 Yoa. 3:17, 18) Ni cacindama sana i cakuti, tungalanga ukuti tukasakamala sana yauze ndi tukuombesya umu mulimo wakusimikila. Kutaaya inzila nayuze iyaluta pa kusimikila antu aaya ni myenzo ya ufuma cumi ilandwe lisuma pakuti umi wao uziipe!

16. Uzye ivyani vino tungalanda pa kukomelezya aali sana nu ulanda?

¹⁶ Amazwi itu asuma. Ukutemwa sana antu yauze kukatuleenga “ukusansamusya aali nu ulanda.” (1 Tesa. 5:14, NW) I vyani vino tungalanda pakukomelezya antu yamusango uwo? Tungaayakomelezya ndi tukulanga ukuti tukayasakamala sana nu kuyasumbako amano. Tungaayataizya ukufuma pansi ya mwenzo pakuti yamanye ukuti yaaya ni miyele isuma nupya yaakwata amaka yakucita vimwi. Tungayacinkulako ukuti Yeova u walenzile kuti iize umu cilongano nu kuyakulila uku mwanakwe, fwandi yaacindama sana kuli aliwe. (Yoa. 6:44) Tungayanena ukuti Yeova akasakamala sana antu yakwe “ati yaputuka imisana” nanti “yano yati yapelelwa amano.” (Masa. 34:18) Amazwi itu asuma yangazwa sana yaayo akulondekwa ukukomeleziwa.—Mapi. 16:24.

17, 18. (a) Uzye Yeova akalonda kuti ya eluda yaomba uli ni mfwele zyakwe? (b) Uzye ivyani vino tulasambilila umwilyasi ililondeliilepo?

¹⁷ Yeova akalonda ukuti ya eluda yaalanga ukuti yakasakamala sana imfwele. (Mili. 20:28, 29) Mwe ya eluda, mwaiusya ukuti, u mulimo winu ukuliisya, ukukomelezya, nu kusansamusya imfwele zyakwe Leza. (Eza. 32:1, 2; 1 Pet. 5:2-4) Fwandi, eluda uwaya sana nu kutemwa asiezya ukupatikizya imfwele ukucita vino akwelenganya, ukupanga masunde nanti ukulenga yakapepa yauze ukuyuvwa amulandu pakuti yaombesya lino yatanga yakwanisye ukucita viivyo. Lelo, akaezya na maka ukuti aayasansamusya, ukutaila ukuti ukutemwa kuno yaatemwa Yeova, kulayalenga ukumuombela pano yangapezya.—Mate. 22:37.

¹⁸ Lino tukwelenganya pali vino Yesu waicefya na vino akasakamala antu, ukwaula nu kutwisika cikatulenga ukuti twatwalilila ukumukolanya. Umwilyasi lilondelilepo, tuli nu kusambilila pa miyele nayuze isuma sana ino Yesu wakwata, kulikuti ukusipa nu kwiluka.