KULWALILILA NANTI UKULEMALA KUNGALENGA UMI UKWIPA SANA. Umonsi umwi uwi zina lyakuti Ulf uwali umupuma lelo uwizile alemala, walanzile ati “Nasakamikwe sana. Amaka yasizile mu mwili . . . Nuvwile sile ukuti awe lyene pasi na cino ‘ningaomba.’”

Ivyacitikile ya Ulf vikatwiusyako ukuti swe yantunze tutakwata amaka pa umi witu. Lelo nanti ciye vivyo, kuli vino tungaacita pakuicingilila uku malwale. Nga ndi cakuti umi witu usi ningo? Uzye cico cingalenga tutaya ni nsansa? Awe foo, katulole. Katulande pa visinte vya muli Baibo ivingatwazwa ukuya nu umi usuma.

‘MWAAYA ATEKELE.’ (1 Timoti 3:2, 11) Kuya kwene ukulya nu kumwa kuluta mu cipimo kungaleta intazi ku umi witu nupya tungaonona ni mpiya. “Wemo utapita pamwi na akolesi, nanti yayo akailyokezya ivya manona. Pano kwene umukolesi wensi pamwi nu mupunuke, yakaisumba aeneco umu ulanda.”—Mapinda 23:20, 21.

MUTAAKOWEZYA UMWILI WINU. “Acino tulinzile kufumako ku vintu vyonsi vino vikakowezya mili nga ni mipasi itu.” (2 Kolinto 7:1) Antu yakakowezya imiili yao nga yakupeepa nanti ukukoleka uwengwa nu kuomvya imiti ikavulunganya uwongo. Kaungwe kamwi akakalolekesya pa malwale (the U.S. Centers for Disease Control and Prevention) kalanzile ukuti kupeepa kukaleta indwala izingi nu kulemala ukukaonona ivilundwa mupipi na vyonsi ivya mwili wa muntu.

MWALOLA MWILI NU UMI UKUTI UWILA UCINDAME SANA. “Pano munoli [Leza] twakwata umi, tukapita sweswe antu.” (Milimo 17:28) Kumanya icisinka cii kukatwazwa kusenka ku cili consi cingaleta uzanzo, paye apa ncito, lino tukupisya nanti sile lino tukusoolola ivyakuizanzya. Ivintu vii vitacindama kuluta umi!

MUTAAYA NI MIYELE IPE. Umwili na melenganyo vyalemana sana. Fwandi mutasakamala sana, kuya ni cipyu, lunkumbwa nanti vintu vyuze, vingalenga  mwasakamala sana. Pa Masamu 37:8 pakalanda ukuti: “Utacita cipyu utaleka cikupenye!” Nupya tukawelenga nu kuti, “mutasakamala pa vintu vya mutondo, pano uwa mutondo wene ulaisakamala uwisikulu.” —Mateo 6:34.

MWAEZYA UKWELENGANYA PA VISUMA. Pa Mapinda 14:30 pakalanda ukuti “Umwenzo utambalale uli umi wa mwili.” Baibo kwene ikalanda nu kuti “Umwenzo wa nsansa u mulembo usuma sana.” (Mapinda 17:22) Yakwene ali mazwi yano na Dokota umwi uwasambililila sana walanzile. Watile: “ ndi cakuti uli ni nsansa cingalenga utwalilile ukuya nu umi usuma nu kukanalwala indwala izikalema sana ataya ni nsansa.”

MWATWALILILA KUYA AKOME. Wakwe vino cali kuli ya Ulf atiyalandwapo apa kutandika, naswe kwene pasi vino tungaacita ukuluta pa kuzizimizya intazi zipisye. Lelo kwaya ivingatwazwa kuzizimizya. Yamwi yakatoovoka icakuti kucita vivyo kukalenga sile ivintu ukwipilako. Pa Mapinda 24:10 pakati “Nga watovoka ala amaka yako yalacepelwa pa wanda uno wizilwa ni ntazi.”

Yauze nayo ndi cakuti yuvwa uyi, yakalonda inzila ingalenga yuvweko ningo. Yakaelezya vivyo kwene. Vikwene ali vino cali na kuli ya Ulf. Yalanzile ukuti pacisila ca kupepa sana nu kwelenganya pa mazwi aya muli Baibo, yatandike ukulola vino yangacita kuluta ukwika sile mano uku ntazi. Mukuya kwa nsita, wakwe vino cikaya ku antu aingi akakwata intazi zipisye, ya Ulf yasambilile ukuya nu luse ni cikuuku, naci calenzile ukuti ya simikilako antu yauze pi landwe lya kukomelezya ilya muli Baibo.

Na yauze acuzile sana a ya Steve. Lino yali ni myaka 15, yaponyile ku cimuti iyalemala na maka iyasila. Lino yafisizye imyaka 18 izile iyakwata nupya maka mu makasa. Nupya izile iyaya kwi sukulu likalamba, kuno yaile yatandika kucita ivipe ivili wa kuomvya milembo ikavulunganya uwongo, kumwa uwengwa, nu kucita ulalelale. Yatamanyile na vino cali nu kuya mpaka lino izile yatandika ukusambilila Baibo, alino izile yamanya ivyakucita pakuta imisango iipe. Yalanzile iyati, “Vino nayuvwanga uwa sile sile mpiti, asi avino nkayuvwa ndakai. Lyene naya nu mutende ni nsansa, nupya nateeka umwenzo.”

Vino ya steve na ya Ulf yalanzile vikalenga twaiusya mazwi aaya pa Masamu 19:7, 8: pakati ‘Amasunde yakwe Yeova yaya alungame. Yakapeela umi upya. Amalamulo yakwe Yeova yaya alungame. Yao akayalondela yakasansamukila mwenemo. Amasunde yakwe yaya atunguluke, yakatungulula umupasi, nu kunjilula ningo.’