Uzye mwataila ukuti antu yangamala intazi izikalenga tutaya nu mutende nu kukanacingililwa nupya izikatutiinya twasakamala vino umi witu ulaya uku nkoleelo? Pakuti tucingililwe tulinzile ukumanya icikalenga kuye intazi kwene zizyo.

Katulangilile: Tom walwile nupya pataalengile wafwile. U mulandu ci uno wafwilile? Dokota aakaombela pa cipatala pano Tom waile lino atatala wafwa walemvile ati: “Lino walwile sile pa muku wa kutandikilako, kusi uwalondelizye icalenzile alwale. Cikaloleka kwati ya dokota amusakamile pa muku wa kutandikilako yamupeezile sile umulembo uwakuti auvweko sile ningo.

Uzye antu avino yakucita pakuti yamale intazi izili umu nsi ii? Pakuti yamale upondo, amu uteeko yakaikako masunde, ukwika ivya kukopelako pakuti yalola vino antu yamwi yakucita, alino nu kusambilizya sana ya kapokola. Nomba nanti icakuti ukucita vivyo kukaazwilizyako, kusilenga yamanye icikalenga antu yacita vivyo. Nupya vino antu yakacita vikalangilila sile vino yakaelenganya, vino yakayuvwa alino na vino yakalonda.

Daniel aakaikala uku mpanga ya ku South America ukwaya sana upiina, watiile: “Apa nsita imwi twikalanga ningo sana. Tutatiinanga apuupu. Nomba ndakai kutaya itauni nanti umuzi kuno kwaya umutende. Pa mulandu wa vintu ukutala umu mpanga ii, lyene tukulola ningo ukuti antu yaya na ukaitemwe nupya yatacindika umi wa yantu yauze nanti vikwatwa vya yauze.”

Umonsi umwi wino tumaama ukuti Elias utwike ukufuma uku Middle East pa mulandu nu kulemanila nupya lino papisile insita watandike ukusambilila Baibo. Watiile: “Acance aingi aku ncende ino nakuliileko yayakomelezyanga kuli ya lupwa yao na amapepo aaya umu vya mapolitiki ukulwako inkondo pakuti yalumbuke sana. Acance yauze nayo yayanenanga ivili vimwi kwene. Vyonsi vii vyalenzile nuvwe sana uyi ukuti cisi cisuma ukutaila ya kateeka antu.

Ibuku lya mpiti muno mwaya amano likati:

• “Amelenganyo ya antu yaya ankota ukufuma ku civyalilwa.”—Utandiko 8:21.

• “Uzye aweni angatezya vyamu mwenzo wa muntu? Mwene mwazula ucenjezi uwa misango yonsi, nupya u wipe wakwe cimwi.”—Yelemiya 17:9.

• “Mu mwenzo mukafuma amelenganyo yankota akumutungulula ku kukoma, kulongozya, nu kucita vintu vya winyi, uwivi, umboni waufi.”—Mateo 15:19.

Antu yavilwa ukulesya imiyele iipe ino antu yakwata iikalenga yasosya yauze. Nupya imiyele kwene iyo ikuya ikwipilako sile wakwe vino ikalolekela umu ntazi zino itulandapo umu cipande icafumako. (2 Timoti 3:1-5) Alino vivyo vikucitika nanti icakuti antu yasambilila sana nupya kwaya ni nzila izingi izyakulanzyanyizizyamo ukucila vino cali mpiti. Nomba u mulandu ci uno tutanga tulengele insi iye iya mutende nupya tuye acingililwe? Uzye tutange tukwanisye ukulenga insi ukuya iya mutende nupya icingililwe? Uzye kungaya insi ya musango uwo?

Nanti icakuti kwali inzila yakusenula imiyele iipe iya antu, tutange tulenge insi yonsi iye icingililwe. U mulandu ci? A pa mulandu wakuti swe yantu twakwata umwakupelela.

 Icisinka icangupale i cakuti: “Kusi umuntu uwakwata amaka apa umi wakwe.” (Yelemiya 10:23) Mu cumi tutaumvilwe ukuti twaitungulula. Nupya tutaumvilwe ukuti twateeka antu yauze wakwe vivi kwene vino tutaumvilwe ukuti twaikala umu manzi nanti umu lwelele.

Elenganyini pali vii: Uzye antu yakatemwa ndi cakuti antu yauze yayanena ivya kwikala nanti imiyele ino yalinzile ukukwata? Uzye yakatemwa ndi cakuti yayanena vino yalinzile ukulola ivintu ivili wakwe ukuponya inda, upinguzi nanti vino yalinzile ukusalapula ana yao? Vii avimwi vimwi sile ivikalenga antu ukupaatukana. Nanti icakuti icitale ukuzumila vivyo, vino Baibo ikalanda i vya cumi. Tutakwata insambu zya kuteeka antu yauze. Aekwi lyene kuno tungalenga uwazwilizyo?

Icasuko i cakuti tulinzile ukulenga kuli Kaumba witu. Pano aliwe watuumvile swensi. Nupya ukupusanako na vino antu yamwi yakaelenganya, Leza atatwiilila foo. Nupya vino watusumbako mano vikalolekela muli Baibo ibuku umwaya amano yakwe. Ndi cakuti tuvwikisya ibuku lii alino tukaimanya ningo vino twaya. Nupya tunguvwikisya vino cali pakuti antu yacula. Tungalola umulandu uno uwasambilila umwi uwa ku German walembiile ukuti: “Antu na mauteeko yatasambilila ivili vyonsi vya mpiti, fwandi yatasenula imiyele yao.”

Umuntu wa mano walanzile ukuti: “Antu yalalola ukuti amano yakwe Leza alungame ndi yalola milimo yakweo.” (Luka 7:35) Amano ya musango uwo yakazanwa pali Ezaya 2:22 apakalanda ukuti: “Mutaezya ukutaila umu muntu wasilesile.” Ukupanda mano ukwa musango uu kungatwazwa ukukanataila ivintu ivitalatala vicitike. Kenneth aakaikala uku mpanga imwi iya ku North America uwali sana nu unkalwe watiile: “Amu mapolitiki yakalaya antu ukuti yalalenga ivintu ukuya ningo, nomba yatange yavicite. Vikwene vino yakavilwa ukucita vino yalaya vikatwiusyako ukuti Baibo ikalanda ivya cumi nupya i buku lya mano.”

Daniel wino itulandapo mpiti walemvile ukuti: “Vikacitika cila wanda vikalenga nasininkizizyako ukuti antu yatange yaitungulule ningo. . . . Ukukwata impiya umu banki nanti ukusunga impiya umu vintu vimwi cisipiliula ukuti mulakwata umi ucingililwe uku nkoleelo. Nalola antu aakacula sana na masakamiko pa mulandu nu kutaila ivintu vii.”

Baibo yacila na pa kutucingilila uku vintu vino vitalacitika. Iikatupeela nu upalilo, wakwe vino tumasambilila uku nkoleelo.