“Mutasakamala pa vintu vya mutondo, pano uwa mutondo wene ulaisakamala uwisikulu. Amanda yasyacela mumwi.”—MATEO 6:34.

Icikulandwapo: Cila wanda tukakwata amasakamika umu umi. Lelo mutalinzile ukwika masakamika aawanda ulondelilepo uku ya wanda uwo. Mwaika mano uku vintu vya wanda uwo kwene.

• Ukusakamikwa sana kungalenga muye ni intazi. Fwandi mungezya ukucitako vii: Icakutandikilapo, mwaiusya ukuti asi masakamika yonsi yano mungacimvya. Kusakamikwa pa vintu vino mutanga mucimvye kungalundako sile amasakamika. Cakwe ciili, mwamanya ukuti asi lyonsi lino ivintu vingaya wakwe vino tukwenekela ukuti avino vimaaya.

‘Mano yano yakafuma kwiyulu nkolelo yakatwazwa kuya . . . a mutembo.’—YAKOBO 3:17.

Icikulandwapo: Mutacita ivintu kwati mwamalilika. Mutaenekela ukucita vino mutanga mukwanisye nanti yauze ukumucitila ivintu vino yatanga yakwanisye.

• Mwaicefya, mwaika amano kuli vino mungakwanisya ukucita nupya mwamanya vino mungakwanisya ukucita na vino yauze yangakwanisya ukucita. Nga mwacita vii, mutalaasakamikwa sana nanti ukusakamika yauze. Mwacitako ni vya kumuzanzya. Kusekako na lino ivintu visi ningo kungalenga amasakamika inu ukucepa nupya mutanga mwasokasoka.

“Umwiluke akateeka umwenzo.” —MAPINDA 17:27.

Icikulandwapo: Ukuvwa sana uyi kungalenga mutaelenganya ningo, fwandi mwaezya ukuteeka umwenzo.

• Mwamanya ivikalenga mwasakamikwa sana nupya mwaezya ukulola vino mukacita lino caya vivyo. Wakwe, ndi cakuti mwasakamikwa, mwalola vino mukaelenganya, vino mukayuvwa na vino mukapingulapo ukucita, limwi mungalemba na vivyo kwene. Ndi cakuti mwamanya vino mukacita nga mwakwata masakamika, cilamwazwa ukumanya ivya kucimvya ningo intazi iyo. Nupya mwaelenganya na pa nzila zino mungacimvizyamo masakamika umu umi winu. Nga mutanga mukwanisye ukucita vivyo, lolini inzila zino mungacefyezyamo masakamika yayo, limwi mungatantika ningo imiombele ya vintu nanti ukuomvya ningo insita.

• Mwaezya ukusenuka muli vino mukalola ivintu. Ivikamusakamika limwi vitanga visakamike yauze. Caya sile na vino mukalola ivintu. Lekini tulande pa vintu vitatu:

  1. Mutaanguka ukwelenganya pa viipe. Limwi umwi angamucilila lino muli pa mulongo. Nga mwakolezya ukwelenganya iviipe pa muntu wiyo, limwi mungasoka. Uzye cingaya uli ndi cakuti mwelenganya ivisuma pa muntu wiyo? Limwi mungapingulapo ningo!

  2. Mwalolako vyuze vino mungacita. Tuti limwi mwaloleela dokota api ofesi nanti indeke uku ciwansa pa nsita itali, cingaya ningo ndi cakuti mwaomvya insita iyo ukuwelenga vimwi nanti sile mameseji akuncito.

  3. Mwaelenganya pali vino cilaya uku nkoleelo. Mwayuzya mweineco imuti, ‘Uzye intazi ii ilatwalilila ukuyako na mutondo nanti mulungu ukwiza? Mwamanya upusano uwaya pa ntazi izikulu ni zinono.

“Vintu vyonsi vilinzile kucitwa umu nzila isuma nupya itantikwe.”—1 KOLINTO 14:40.

Icikulandwapo: Mwaezya ukutantika ningo ivintu umu umi winu.

• Tukalondekwa ukutantika ningo ivintu umu umi. Icintu conga icingalenga ukuti mutaatantika ningo ivintu alino nu kusakamikwa, u kukaanatandika zuwa ukuomba, na cii cingalenga imilimo iyaula ukuombwa ukulavulilako sile. Uzye mutanga mwezye ukuomvya inzila zii?

  1. Ukutantikila limwi ivya kuomba nu kulondela vivyo kwene.

  2. Ukumanya ivikulenga mwafilwa ukutandika zuwa ukuomba nu kuombelapo.

“Cingazipa ukukwata tunono ukwaula masakamika, kuluta kuivunola ukwaula muzano, umu kwezya ukuzinganya umuza.” —KASAMBILIZYA 4:6.

Icikulandwapo: Antu aakaomba ukucila umu cipimo, yasyaipakizya ivisuma ivyaya umu ‘kuombesya kwao.’ Limwi yatanga yaakwata insita na amaka aakuipakizya muli vino yaombanga.

• Mwaelenganya ningo pa ncito ni mpiya. Ukukwata impiya izingi kusileeta insansa izingi nanti ukucefya amasakamika. Tungalanda sile ukuti alino amasakamika yakavulilako sile. Pali Kasambilizya 5:12 pakati: “Umukama icuma cisimulalika utulo pamulandu wakusakamikwa.” Fwandi mwateeka umwenzo uku mpiya zino mukweti.

• Mwakwatako insita ya kupuuza. Mungaceefya amasakamika nga mukucitako ivintu vino mwatemwa. Nanti ciye vivyo, ukusumba insita uku vyakutambatamba ivili wakwe TV, kutanga kumwazwe ukucefya amasakamika.

• Mwaomvya ningo ivyakupangapanga. Mutaika sana amano uku kulola mameseji yapa intaneti, apa foni, nanti pa mawebusaiti yakuuvwanilapo na antu. Mutaalola mameseji ya ku ncito lino musi uku ncito, suka sile ndi calondekwa ukucita vivyo.

“Ukuyelezya mwili kukaazwilizya.” —1 TIMOTI 4:8.

Icikulandwapo: Ukutukusya umwili lyonsi, kukalenga umi ukuya ningo.

• Mwacitako ivingalenga muye nu umi usuma. Ukutukusya umwili kungalenga mwauvwa ningo nu kumanya ivyakucita lino mwasakamikwa. Mwalya ivyakulya ivisuma, nupya apa nsita ilinge. Mwakwata insita ikulu iya kulaala.

• Mutaelenganya ukuti ukuomvya imilembo iikavulunganya uwongo ili wa kupeepa nanti ukumwa uwengwa u kungamala amasakamika. Ukuomvya vii kungalenga amasakamika ukuvulilako sile, pano mutanga muye nu umi usuma nupya cingaamutalila sana ukusunga impiya.

• Ndi cakuti amasakamika yamulwalika, cingaziipa ukulola ya dokota. Mutalinzile ukutiina ukulanda na ya dokota pakuti yamwazwe.

“Mwamanya kusolola ivili visuma.” —FILIPI 1:10.

Icikulandwapo: Mwamanya vino mulinzile ukukolezya ukucita.

• Mwatantika imilimo ukulingana na vino icindiime. Cii cilamwazwa ukwika sana amano uku milimo icindamisye, nupya cilalenga mumanye ino mungaomba insita yuze, ino mungapeelako yauze, nanti ino mutalinzile ukuomba.

• Mwalemba vino mukaomvya insita cila mulungu. Lyene mwalola inzila izisuma izingamwazwa ukuomvya ningo insita. Ndi cakuti mukuomvya ningo insita, mutalaasakamikwa sana.

• Mwatantikila limwi insita ya kupuuza. Ukupuuzako nanti sile panono, kungalenga muye na amaka alino nu kuceefyako amasakamika.

“Ukutwisika kwa muntu kwaya ngi cisendo cinyome mu mwenzo wakwe, lelo amazwi ya mutembo yene yakasansamusya.” —MAPINDA 12:25.

Icikulandwapo: Amazwi acikuuku nupya aluse yano yauze yakalanda, yangalenga mwauvwa ningo.

• Mwaneenako umwi aanguvwikisya vino mukuyuvwa. Umuntu wino mwataila angamwazwa ukulalola ivintu umu nzila isuma nanti ukuzana sile ivingamwazwa ukucimvya intazi iyo. Nupya ukuneenako umwi ivikumucuzya kungalenga mwauvwako ningo.

• Mwaleenga uwazwilizyo. Uzye mungapeela umwi umulimo nanti ukumuneena ukuti muombele pamwi nawe?

• Ndi cakuti wino mukaomba nawe akalenga mwasakamikwa, mwalonda inzila izingamwazwa ukucimvya intazi iyo. Uzye mutanga muneneko umuntu wiyo umu cikuuku nupya umu mucenjelo vino mukayuvwa pali vino akacita? (Mapinda 17:27) Ndi cakuti ukucita vivyo kwatala, uzye citanga cizipe ukucefyako insita ino mukazanwa nu umuntu wiyo?

“Ansansa aantu aakalondesya vyakwe Leza, pano Uwene wa mwi yulu u wao.” —MATEO 5:3, NWT.

Icikulandwapo: Swe yantunze tukalondekwa ivicizile na pa vyakulya, vyakuzwala nu mwakwikala. Tukalondekwa vyakwe Leza. Pa kuti tuye ni nsansa, tulinzile ukulalondesya ivintu vivyo nu kulaviomvya.

• Ipepo lingamwazwa sana. Leza akalonda ukuti ‘mwaika masakamika inu pali aliwe, pano akamusakamala.’ (1 Petulo 5:7) Ukupepa nu kwelenganyapo kungalenga mukwate umutende wa mu melenganyo.—Filipi 4:6, 7.

• Mwawelenga ivintu ivingalenga mupalame kuli Leza. Ivisinte vino itulandapo muli magazini ii vifumile muli Baibo, iyalemvilwe pa kuti iyatwazwa muli ukapepa witu. Nupya vingatwazwa ukuya na ‘mano ni myelenganyizizye isuma.’ (Mapinda 3:21) Mulinzile ukwimika uyo uwa kuwelenga Baibo. Limwi cingazipa ukutandikilapo ni buku lya Mapinda.