Yamwi yazana ukuti acance aakasumba insita ikulu pa intaneti . . .

• yakatandika ukuomvya sana iviombelo vyao.

• yakatandika ukulanda nu kucita ivintu viipe uku yantu yauze.

• yakandika ukutamba vikope vya uzelele nanti cakuti yasikulonda.

KUOMVYA SANA IVIOMBELO

Ivintu vimwi vya pa intaneti alino ni vyangalo, vyapangwa mu musango wakuti vyatala sana ukuta ukuviomvya. Ibuku lyakuti Reclaiming Conversation lyalanda ukuti “Amaapu yamwi aa pa mafoni yapangwa umu musango wakuti yalenga twaomvya sana mafoni.” Antu yamwi aakacita uculuzi pa intaneti yakaikapo mapuloglamu pa kulangizya uculuzi wao, fwandi nga tukutamba sana mapuloglamu yayo ala nayo yakukwatilamo impiya izingi.

VINO MULINZILE UKWELENGANYAPO: Uzye ana inu yakaomvya sana mafoni, matabuleti, nanti vyuze ivikolineko? Mungayazwa uli pakuti yaomvya ningo insita?—EFESO 5:15, 16.

KULANDA NU KUCITILA ANTU YAUZE IVIIPE PA INTANETI

Antu yamwi yakacita ivintu iviipe nga yali pa intaneti na cii cikalenga ukuti cayangukila ukulanda nanti ukucitila yauze iviipe.

Antu yamwi yasiomvya ningo intaneti pano yakalonda ukuti antu yaika sana mano kuli aliyo nupya yakalondesya ukumanyikwa. Nanti umuntu anguvwa uyi nanti ukwelenganya ukuti iyamucitila iviipe ndi cakuti wazana ukuti yatamwamile uku pati.

VINO MULINZILE UKWELENGANYAPO: Uzye ana inu yakalanda nanti ukucitila yauze ivisuma lino yali pa intaneti? (Efeso 4:31) Uzye yakauvwa uli ndi cakuti auze yacita vimwi ukwaula ukuyanenako?

VIKOPE VYA UZELELE

Canguka sana ukutamba ivikope vya uzelele pa intaneti. Nanti cakuti mapuloglamu yamwi aa pa intaneti yangazwa avyazi ukusoolola vino yakulonda ana yao yatamba, ilingi visiomba pano ana yakatwalilila ukutamba ivintu viipe.

Kutuma nanti ukupokelela vikope vya uzelele nanti mameseji aakulanda pa uzelele kungaya u kukanauvwila masunde. Uku ncende zimwi acance aakatuma nanti ukutamba ivikope vya uzelele vino ance yauze iyayatumila, yakapeelwa umulandu ukulu sana uwa kusalanganya ivya uzelele.

VINO MULINZILE UKWELENGANYAPO: Mungazwa uli ana inu pakuti yacimvya uwezyo wa kutamba nanti ukutuma ivikope vya uzelele pa intaneti?—EFESO 5:3, 4.

MWASAMBILIZYA ANA INU

Nanti cakuti acance yamanya sana ivya kuomvya ivyakupangapanga, yakalondekwa ukutungululwa pali vino yalinzile ukuviomvya. Kupeela umwana umunono foni iikaya pa intaneti lino atatala wamanya ukuiomvya ningo, icili cimwi nu kuleka umwana umunono atolokela umu manzi lino atatala wamanya ukowa.

Soololinipo vino mungatemwa ukuomvya pali vii vili apisika, nanti mulembe vino mukwelenganya ukuti ivingamwazwa.

• Kulanzyanya nu mwana winu pali vino angacita pakuti atalanda nanti ukucitila yauze iviipe pa intaneti

• Kulanzyanya nu mwana pali vino angacita ndi cakuti auze yacita ivintu vimwi ukwaula ukumunenako

• Ukwezya na maka pa kucingilila umwana uku vintu iviipe ivyaya pa intaneti

• Kuceeceta cila nsita muli foni ya mwanane pakuti imanye ivyayamo

• Kwimikila ana inu insita ino mukulonda yaomvya mafoni

• Kulesya umwanane ukuti ataomvya foni pa nsita ya kulaala

• Kwimika isunde lyakuti kusi aliwensi alinzile ukuomvya foni pa nsita ya kulya