Ukwelenganya pa kufuma pa ng’anda kungakuletela uluzango ni ntete pa nsita ili yonga kwene. Uzye ungamanya uli ndi cakuti watuipekanya ukufuma pa ng’anda kuti ukaikalila?

•  Ulinzile ukwelenganya pa milandu ino ukulonda ukufumila pa ng’anda

•  Ulinzile ukumanya impiya zino ukweti

•  Vino auzo yakalanda

 Kwaya imilandu iingi ingalenga upingulepo ukufuma pa ng’anda, nomba imwi isilondoloka nu kulondoloka. Umulumendo umwi wi zina lyakuti Mario walanzile ukuti: Nalondanga ukufuma pa ng’anda pakuti mpuke imilimo ya pa ng’anda.

 Icisinka i cakuti, ulakwata untungwa unono. Onya umukazyana uwa myaka 18 walanzile ukuti: “Ndi wafuma pa ng’anda ulalondekwa ukusakamala ningo pano ukwikala, ukuilondela ivya kulya, ukuilipilila vyonsi ivikulondekwa, nupya kutalaya na avyazi akukwazwa!”

 Icisinka cicindame: Ulinzile ukumanya ningo sana umulandu uno ukulondela ukufuma pa ng’anda pakuti umanye ningo ndi cakuti watuipekanya.

 Yesu walanzile ukuti: “Uzye aweni uwa munomuli nga kulonda kukuula ulupungu, asyatala aikala pansi nu kupendulula impiya zino angasumbapo, kuti alole ndi akweti zingi zyakumalila mulimo?” (Luka 14:28) Uzye ‘ungapendulula uli impiya zino ungasumbapo’ lino utatala wafuma pa ng’anda? Icecete wemwineco muli vii ivili apisika.

  UZYE UNGAOMVYA NINGO IMPIYA?

 Baibo ikati: “Impiya zikacingilila.”—Kasambilizya 7:12.

•  Uzye cikakutalila ukusunga impiya?

•  Uzye ukaomvya impiya izingi?

•  Uzye ilingi ukazana ukuti ukukongola impiya ku yauzo?

 Ndi cakuti wasuka wati ee kwi uzyo lyonga pali yaa, ukwelenganya pa kuikalila kungakuletelela sile.

 Tatalenzi wafumile pa ng’anda ala ali ni myaka 19. Umu mwaka sile onga, wamazile impiya zino wakweti, yamuposile motoka, izina lyononike, nupya watandike ukupapata ukuti awele pa ng’anda.”—Danielle.

 Vino ungacita likwene aevi: Uzya avyazi yako impiya zino yakasumba mu mwezi. I vyani vino yakalondekwa ukulipila nupya uzye yakaankanya uli impiya zya kulipila kuli vivyo vyonsi? Yakacita uli pakuti yasunge impiya?

 Icisinka cicindame: Ukusambilila vino ulinzile ukuomvya impiya lino ucili pa ng’anda kwene kulakwazwa ukuombesya pa kulonda mpiya zino ulalondekwa ukuomvya lino ulaikalila.

  UZYE UKAIKANYA?

 Baibo ikati: “Pano umuntu wensi alinzile kuisendela cisendo cakwe umwisikulu.”—Galatiya 6:5.

•  Uzye ukalezyoka?

•  Uzye ukalolela ukuti avyazi yako yakwiusye ukuti ufwile ukuomba imilimo ya pa ng’anda?

•  Uzye ukafilwa ukuwela zuwa pa ng’anda kulingana na vino avyazi yako yakunena?

 Ndi cakuti wasuka wati ee kwi uzyo lyonga pali yaa, ale cilakutalila sana lino ulatandika ukuikalila.

 “Ndi cakuti watandika ukuikalila, kukaya ivintu vimwi vino usiipakizya ukucita nomba ufwile ukuombela sile cico kwene. Kusi aliwensi angakunena ukuti ulinzile ukucita vintu vivyo, fwandi ulinzile ukuitandikilako sile wemwineco nupya ulinzile ukutantika ningo ivya kucita.”—Jessica.

 Vino ungacita likwene aevi: Mu mwezi onsi waezya ukuomba milimo ingi iya pa ng’anda kufika pano ungapezya. Uwazifya mu ng’anda, uwaiwasizya ivya kuzwala, waikalila ivintu, uwaeleka ivya kulya cila wanda, nupya uwafula ni mbale ndi mwamala kulya. Kucita vii kulalenga umanye ivyakuomba lino ulaikalila.

 Icisinka cicindame: Ukuikanya kwacindama sana ndi cakuti ukulonda ukuikalila.

  UZYE UKASOKA ZUWA?

 Baibo ikati: “Mulinzile kufumako ku vintu vii: kusoka, cipyu, nga nu lupato. Mutatukana nanti kulanda vya winyi.”—Kolose 3:8.

•  Uzye cikakutalila ukuvwana na yauze?

•  Uzye cikakutalila ukuwezyako icipyu?

•  Uzye lyonsi ukalonda ukuti vino ukulonda ali vino vicitike?

 Ndi wasuka ukuti ee kwi uzyo lyonga pali yaa, ale cingakutalila ukwikala mu muputule uli umwi nu muzo, nanti limwi cingiza cikutalile ukwikala ningo nu wako.

 “Ukwikala na anji kwalenzile imanye utonte wane. Nasambilile ukuti ntalinzile ukwenekela ukuti anji yamandeka sile ndi cakuti nkusokasoka na patalinzile. Fwandi nalondekwanga ukuzana inzila isuma iyali nu kungavwa ukuta ukusokasoka.”—Helena.

 Vino ungacita likwene aevi: Sambilila ivya kuvwana na avyazi yako na anyonko. Nupya umanye ukuti vino ukauvwana na antu atamalilika yano ukaikala nayo ndakai vikalangilila vino ulaikala na antu atamalilika yano ungiza uwikale nayo ku nkoleelo.

 Icisinka icicindame: Ukuikalila asi ukupuuka sile milimo ya pa ng’anda lelo umulimo ukalamba ukalondekwa ukupekanya ningo. U mulandu ci uno utanga uuzizyeko yamwi aakuti yakwanisyapo ukuikalila? Uyuzye mumucenjelo vino yali nu kucita lino yatatala yapingulapo ukucita vivyo nanti vino yakalanguluka ukuti nga vino yacisile vino yamanya pali ndakai. Ali vino ufwile ukucita ndi cakuti ukulonda ukupingula pa milandu iliyonsi ikalamba sana.